3 жніўня 1971 году памёр Янка Маўр

Клясык беларускай літаратуры нарадзіўся ў 1883 годзе ў местачку Лібава. Цяпер гэта Ліепая, што ў Латвіі. Вучыўся ў Ковенскім рамесным вучылішчы, а пасьля — у настаўніцкай сэмінарыі. Працаваў настаўнікам у вёсцы каля Барысава.

Па запрашэньні Якуба Коласа ўзяў удзел у знакамітым неляґальным зьезьдзе настаўнікаў у Мікалаеўшчыне, з-за чаго больш ня мог займацца пэдагагічнай дзейнасьцю.

Першай публікацыяй стала аповесьць «Чалавек ідзе», што зьявілася ў лістападаўскім нумары «Беларускага піянера» за 1926 год і была падпісаная псэўданімам Янка Маўр.

4 жніўня 1917 году нарадзіўся беларускі пісьменьнік Янка Брыль.

Родам зь вёскі Загор’е, Горадзенская вобласьць. Прайшоў шлях ад удзельніка партызанскага руху да аднаго з вядучых майстроў беларускай прозы ХХ стагодзьдзя.

Асноўныя тэмы творчасьці — лёс чалавека на вайне, жыцьцё заходнебеларускай вёскі, духоўны сьвет героя. Яго апавяданьне «Маці» і дакумэнтальная кніга «Я з вогненнай вёскі...» сталі клясыкай. Творы перакладзеныя на многія мовы.

5 жніўня 1392 года было падпісана Востраўскае пагадненне паміж польскім каралём Ягайлам і вялікім князем літоўскім Вітаўтам, якое змяніла палітычную сітуацыю ў Літве і заклала асновы для сумеснай перамогі над Тэўтонскім ордэнам у будучыні.

Вітаўт і Ягайла, якія былі стрыечнымі братамі, на працягу многіх гадоў знаходзіліся ў складаных адносінах. Ягайла, сын Альгерда, і Вітаўт, сын Кестута, з самага пачатку мелі розныя амбіцыі наконт улады ў Літве.

Востраўскае пагадненне 1392 года стала пераломным момантам. Яно паклала канец унутранай варожнечы паміж Ягайлам і Вітаўтам, дазваляючы апошняму атрымаць фактычную ўладу ў Літве, а Ягайлу захаваць за сабой карону Польшчы. Гэта ўрэгуляванне стала важным крокам да ўмацавання дзяржавы і забеспячэння яе стабільнасці на міжнароднай арэне.

Пагадненне стала асновай для далейшага супрацоўніцтва братоў, якое адыграла вырашальную ролю ў вялікай перамозе пад Грунвальдам у 1410 годзе.

Жылічы - каштоўнасць беларускай архітэктуры.

У гэтым садзібна-паркавым ансамблі, пабудаваным у XIX стагоддзі, можна ўбачыць палац у стылі позняга класіцызму з 100 пакоямі, кожны з якіх мае ўнікальны дызайн.

Рэстаўраваны пад кіраўніцтвам Алесьа Пушкіна, палац уражвае сваёй веліччу і гісторыяй. Тут таксама была размешчана найбольшая аранжарэя на тэрыторыі Беларусі, а ў адным з памяшканняў можна ўбачыць аб'ёмную 3D-падлогу!

6 жніўня 1517 года Францішак Скарына выдаў першую друкаваную беларускую кнігу — "Псалтыр".

"Псалтыр" быў надрукаваны ў Празе на старабеларускай мове з выкарыстаннем кірыліцы і стаў першы крокам у развіцці кнігадрукавання на беларускіх землях.

У гэты дзень адзначаецца Дзень беларускага кнігадруку.

6 жніўня 1965 года нарадзіўся мастак, актывіст і палітзняволены Алесь Пушкін.

Пушкін удзельнічаў у беларускім руху яшчэ ў 1980-я гады, у тым ліку ў Беларускім Народным Фронце.

У перыяд 2021-2022 гадоў пан Алесь быў затрыманы і асуджаны па справе выявы антысавецкага партызана Яўгена Жыхара. 11 ліпеня 2023 года стала вядома пра смерць Пушкіна ў няволі.

7/8 жніўня 2008 года пачалася расейска-грузінская вайна.

Напад Расіі на Грузію стаў прыкладам імперыялістычнай палітыкі, у якой былі выкарыстаны як ваенныя, так і інфармацыйныя метады. Пра гэтыя падзеі распавядае фільм «Лабатамія» беларускага рэжысёра Юрыя Хашчавацкага.

Шэсць гадоў праз, у 2014 годзе, Расія напала на «брацкую» Украіну.

Історыя нас яшчэ не навучыла, чым можа абярнуцца «дружба» з Расіяй. Як Грузія ў 2008 годзе, так і Беларусь сёння можа стаць ахвярай палітыкі, якая пад выглядам братэрства скрывае сапраўдныя імперскія амбіцыі. Мы павінны вучыцца на мінулых памылках.

7 жніўня 1879 году нарадзіўся Пятро Крачэўскі — выбітны беларускі палітычны і культурны дзеяч.

Ён браў удзел у Першым Усебеларускім з’ездзе, уваходзіў у склад Рады БНР, а ў 1919 годзе быў абраны ейным Прэзыдэнтам. Пасля вымушанай эміграцыі актыўна займаўся дыпляматычнай дзейнасьцю, інфармуючы заходнеэўрапейскія краіны пра становішча ў Беларусі. Дзякуючы ягонай ініцыятыве ў Празе быў створаны Беларускі архіў.

Крачэўскі рашуча выступаў супраць савецкага ціску, скіраванага на зьнішчэньне ўраду БНР, і прынцыпова не прызнаў легітымнасць БССР.

Сяньня ўспамінаем выдатную асобу беларускай дыяспары — Аляксандра Надсана (1926–2015), беларускага грэка-каталіцкага сьвятара, культурнага дзеяча, гісторыка і перакладчыка. Ён нарадзіўся 8 жніўня 1926 году і ўсё сваё жыцьцё прысьвяціў служэньню Беларусі — нават знаходзячыся далёка ад радзімы.

Аляксандар Надсан быў адным з духоўных і інтэлектуальных лідэраў беларускай эміграцыі ў Вялікай Брытаніі. Ён стаў першым паваенным беларускім сьвятаром грэка-каталіцкае царквы і шмат гадоў быў апостальскім візітатарам для беларусаў-каталікоў усяго сьвету.

У 1971 годзе ён заснаваў бібліятэку імя Францішка Скарыны ў Лёндане — унікальны цэнтар беларускай культуры за мяжою, што стаў скарбніцай рэдкіх кніг, архіваў, мастацтва і спадчыны.

Быў ганаровым доктарам Эўрапейскага гуманітарнага ўнівэрсытэту. Ведаў дзевяць моваў.

Толькі 12,5% кніг у Беларусі ў 2024 годзе — па-беларуску

Паводле зьвестак Кніжнае палаты Беларусі, у 2024 годзе на беларускай мове было выдадзена толькі 12,5% кніг — 893 назовы агульным накладам 3,1 мільёна асобнікаў. У той жа час 80,9% выданьняў прыпала на расейскую мову, астатнія 6,6% — на іншыя мовы.

Моўныя тэндэнцыі застаюцца нязьменнымі ўжо дзесяцігодзьдзямі: прыкладна 80% кніг штогод выходзяць па-расейску, а беларускамоўныя стабільна трымаюцца на ўзроўні 13%.

🔍 Цікавы факт: у дзіцячым кнігавыданьні доля беларускай мовы істотна большая.

💬 У Кніжнай палаце падкрэсьліваюць: праз родную мову дзеці засвойваюць думкі, пачуцьці, гісторыю сваіх продкаў і фармуюць нацыянальную ідэнтычнасьць.

🗣 Ці дастаткова гэтага для захаваньня беларускай мовы?

9 жніўня 1910 году нарадзілася Ларыса Геніюш — адна з найяскравейшых постацяў у гісторыі беларускай культуры.

Паэтка, дысідэнтка, вязень сталінскіх лягераў, жанчына з надзвычайнай унутранай свабодай — яна заставалася вернай сабе, сваёй мове і свайму народу да апошняга дня. Яна не ішла на кампрамісы — ні з усходнімі, ні з заходнімі ўладамі.

Ларыса пісала тонкую лірыку, дзіцячыя творы, любоўную паэзію — і адначасна была голасам супраціву.

9 жніўня 2020 году ў Беларусі адбыліся чарговыя сфальсіфікаваныя прэзыдэнцкія выбары. Пасьля іх пачаліся масавыя пратэсты, што ўвайшлі ў беларускую гісторыю.

Лукашэнку прыпісалі больш за 80% галасоў. Адразу пасьля абвяшчэньня “вынікаў” па ўсёй краіне выбухнулі масавыя мірныя пратэсты. Людзі выйшлі на вуліцы, патрабуючы справядлівых выбараў, павагі да правоў чалавека і адстаўкі дыктатара.

Беларусь, якая дзесяцігодзьдзямі жыла ў атмасфэры страху і рэпрэсіяў, раптоўна прачнулася і загаварыла поўным голасам.

10 жніўня 1787 году нарадзіўся Ігнат Даніловіч — выбітны гісторык права, дасьледчык гісторыі Вялікага Княства Літоўскага, прафэсар Віленскага ўнівэрсытэту.

У сувязі са справай Філаматаў і Філярэтаў быў рэпрэсаваны царскай адміністрацыяй і выгнаны з тэрыторыі былой Рэчы Паспалітай.

Сёньня мы ўспамінаем Ігната Даніловіча як чалавека, які стаяў на варце гістарычнай праўды і культурнай памяці.

Калі вы шукаеце незвычайнае месца для падарожжа па Беларусі — сардэчна запрашаем у Мікашэвічы! Менавіта тут, побач з местам у Лунінецкім павеце Берасьцейскай вобласьці, знаходзіцца адзін з найбуйнейшых гранітных кар’ераў Эўропы.

Адкрыты ў 1973 годзе, гэты кар’ер ужо амаль 50 гадоў уражвае сваімі маштабамі. Ягоная глыбіня — 135 мэтраў, а плошча сягае амаль 2 км у шырыню і 3 км у даўжыню! З вышыні ён нагадвае гіганцкі амфітэатар, высяклены часам і выбухамі.

🎥 За апошнія гады гэтае месца стала сапраўдным інстаграмным магнітам: тут здымаюць фільмы, кліпы і праводзяць фотасэсіі.

🚉 А яшчэ абавязкова завітайце ў самі Мікашэвічы:
▪️ старую чыгуначную станцыю;
▪️ каталіцкую капліцу ў цагляным будынку пачатку ХХ стагодзьдзя;
▪️ праваслаўную царкву Раства Яна Прадцечы, што месьціцца ў перабудаваным касьцёле 1936 году.

11 жніўня 1937 года НКВД СССР выдало загад №00485, які пачаў так званую "Польскую аперацыю" — адну з найбуйнейшых нацыянальных рэпрэсій падчас Вялікага тэрору. Аперацыя мела на мэце знішчэнне польскай меншасці ў СССР, якая актыўна чыніла супраціў калектывізацыі і атэізацыі, лічыўшыся патэнцыйнай "пятой калоннай".

Спачатку аперацыя планавалася на тры месяцы, але яна працягвалася 14 месяцаў — з жніўня 1937 года па лістапад 1938 года. У рамках аперацыі рэпрэсіям паддаліся не толькі палякі, але і беларусы, русы, украінцы, яўрэі і іншыя нацыянальнасці, якіх падазравалі ў "ненадзейнасці".

У БССР было рэпрэсавана больш за 19 тысяч чалавек, з якіх каля 18 тысяч было расстраляна. Масштабы і жорсткасць гэтай аперацыі застаюцца адной з найстрашнейшых старонак савецкай гісторыі.

Дзеркаўшчына — вёска ў Глыбоцкім раёне, якая славіцца сваёй багатай гісторыяй і традыцыямі.

Галоўнай культурнай памяяткай з’яўляецца касцёл Унебаўзяцця Найсвяцейшай Панны Марыі, пабудаваны ў XIX стагоддзі. Яго заснаваў шляхціч Лявон Дамейка. Касцёл з архітэктурнымі рысамі класіцызму стаў важным сімвалам мясцовых традыцый і веры.

Акрамя таго, Дзеркаўшчына славіцца традыцыйным выпяканням жытнёвага хлеба. Рэцэпт, што перадаецца з пакалення ў пакаленне ўжо больш за 200 гадоў, грунтуецца на квасе і выпякаецца толькі ў печы.

12 жніўня 1654 году адбылася бітва пад Шкловам паміж войскамі Рэчы Паспалітай і Маскоўскага царства.

Пад камандаваннем Януша Радзівіла меншая армія Рэчы Паспалітай (6-8 тыс.) здабыла перамогу над маскоўскімі сіламі (не менш за 20 тыс.). Гэтая падзея стала важнай перамогай для Рэчы Паспалітай у Вялікай вайне. Цікава, што менавіта ў гэты дзень адбылося сонечнае зацьменне, якое многія ў тыя часы ўспрымалі як знак змяненняў ці важных падзей, што надало асаблівае значэнне гэтай бітве.