#حدیث_ثقلین 4⃣

🔹 تا کنون حدیث ثقلین را به دو طریق صحیح نقل کردیم و صحت سندی آن را نیز ثابت کردیم؛ و اکنون پنج طریق دیگر را برای این حدیث بیان خواهیم کرد :

🔸 در کتاب شریف عیون اخبار الرضا حدیث ثقلین حداقل به پنج طریق کاملا مختلف و متصل تا پیامبر نقل شده است :

▫️ اعتبار روایات کتاب شریف عیون اخبار الرضا


☑️ طرق حدیث ثقلین در کتاب عیون اخبار الرضا :

3⃣ حدثنا أبو الحسن محمد بن علي بن الشاه الفقيه المروزي بمرورود في داره قال حدثنا أبوبكر بن محمد بن عبد الله النيسابوري قال حدثنا أبوالقاسم عبد الله بن أحمد بن عامر بن سليمان الطائي بالبصرة قال حدثنا أبي في سنة ستين ومائتين قال حدثني علي بن موسي الرضا ع سنة أربع وتسعين ومائة


4⃣ و حدثنا أبومنصور أحمد بن ابراهيم بن بكر الخوري بنيسابور قال حدثنا أبوإسحاق ابراهيم بن هارون بن محمدالخوري قال حدثنا جعفر بن محمد بن زياد الفقيه الخوري بنيسابور قال حدثنا أحمد بن عبد الله الهروي الشيباني عن الرضا علي بن موسي

5⃣ حدثني أبو عبد الله الحسين بن محمدالأشناني الرازي العدل ببلخ قال حدثنا علي بن محمد بن مهرويه القزويني عن داود بن سليمان الفراء عن علي بن موسي الرضا

▫️در هر سه طریق فوق امام رضا علیه‌السلام حدیث ثقلین را از پدران گرامی‌اش از امیرالمومنین علی علیه‌السلام از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله نقل میکند و میفرماید :

👈 حدثني أبي موسي بن جعفر قال حدثني أبي جعفر بن محمد قال حدثني أبي محمد بن علي قال حدثني أبي علي بن الحسين قال حدثني أبي الحسين بن علي قال حدثني بي علي بن أبي طالب ع عن رسول الله (صلَّى‌اللَّه‌عليه‌و‌آله) :

▫️ كَأَنِّي قَدْ دُعِيتُ فَأَجَبْتُ وَ إِنِّي تَارِكٌ فِيكُمُ اَلثَّقَلَيْنِ أَحَدُهُمَا أَكْبَرُ مِنَ اَلْآخَرِ كِتَابُ اَللَّهِ حَبْلٌ مَمْدُودٌ مِنَ اَلسَّمَاءِ إِلَى اَلْأَرْضِ وَ عِتْرَتِي أَهْلُ بَيْتِي فَانْظُرُوا كَيْفَ تَخْلُفُونِّي فِيهِمَا.

📚 عيون أخبار الرضا عليه السلام ج ۲، ص ۳۰

6⃣ حدثنا محمد بن عمر بن محمد بن سلم بن البراء الجعابی قال حدثني أبو محمد الحسن بن عبد الله بن محمد بن العباس الرازی التميمي قال حدثني سيدي علي بن موسي الرضا ع قال حدثني أبي موسي بن جعفر قال حدثني أبي محمد بن علي قال حدثني أبي علي بن الحسين قال حدثني أبي الحسين بن علي قال حدثني أبي علي بن أبي طالب ع قال قال رسول الله :

▫️ إِنِّي تَارِكٌ فِيكُمُ اَلثَّقَلَيْنِ  كِتَابَ اَللَّهِ وَ عِتْرَتِي وَ لَنْ يَفْتَرِقَا حَتَّى يَرِدَا عَلَيَّ اَلْحَوْضَ .

📚 عيون أخبار الرضا عليه السلام ج ۲، ص ۶۲

7⃣ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ زِيَادِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْهَمَدَانِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ غِيَاثِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنِ اَلصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ أَبِيهِ عَلِيِّ بْنِ اَلْحُسَيْنِ عَنْ أَبِيهِ اَلْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ عَلَيْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سُئِلَ أَمِيرُ اَلْمُؤْمِنِينَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ

▫️ عَنْ مَعْنَى قَوْلِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ إِنِّي مُخَلِّفٌ فِيكُمُ اَلثَّقَلَيْنِ  كِتَابَ اَللَّهِ وَ عِتْرَتِي مَنِ اَلْعِتْرَةُ فَقَالَ أَنَا وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَيْنُ وَ اَلْأَئِمَّةُ اَلتِّسْعَةُ مِنْ وُلْدِ اَلْحُسَيْنِ تَاسِعُهُمْ مَهْدِيُّهُمْ وَ قَائِمُهُمْ لاَ يُفَارِقُونَ كِتَابَ اَللَّهِ وَ لاَ يُفَارِقُهُمْ حَتَّى يَرِدُوا عَلَى رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ حَوْضَهُ .

📚 عيون أخبار الرضا عليه السلام ج ۱، ص ۵۷

✅ توضیح دادیم که احادیث کتاب عیون اخبار الرضا همه معتبر هستند؛ اما علاوه بر آن ان‌شاءالله بحثی در خصوص اسناد این روایت خواهیم داشت .

⚠️ ادامه دارد .......

🆔 @javaheralklam

#حدیث_ثقلین 5⃣

📝 برسی سندی حدیث شماره‌ی هفت

👈 حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ زِيَادِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْهَمَدَانِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ غِيَاثِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ 👉
عَنِ اَلصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ أَبِيهِ عَلِيِّ بْنِ اَلْحُسَيْنِ عَنْ أَبِيهِ اَلْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ عَلَيْهِ السَّلاَمُ قَالَ :

▫️ سُئِلَ أَمِيرُ اَلْمُؤْمِنِينَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ عَنْ مَعْنَى قَوْلِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ إِنِّي مُخَلِّفٌ فِيكُمُ اَلثَّقَلَيْنِ  كِتَابَ اَللَّهِ وَ عِتْرَتِي مَنِ اَلْعِتْرَةُ فَقَالَ أَنَا وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَيْنُ وَ اَلْأَئِمَّةُ اَلتِّسْعَةُ مِنْ وُلْدِ اَلْحُسَيْنِ تَاسِعُهُمْ مَهْدِيُّهُمْ وَ قَائِمُهُمْ لاَ يُفَارِقُونَ كِتَابَ اَللَّهِ وَ لاَ يُفَارِقُهُمْ حَتَّى يَرِدُوا عَلَى رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ حَوْضَهُ .

🔹 برسی سندی حدیث فوق :

1⃣ احمد بن زیاد بن جعفر همدانی :

🔸 شیخ صدوق در كمال الدين پس از ذكر روايتی مي‌گويد :
▫️ لم اسمع هذا الحديث الاّ من احمد بن زياد بن جعفر الهمداني رضي الله عنه بهمدان عند منصرفي من حج بيت الله الحرام، و كان رجلاً ثقة ديّنا فاضلاً رحمة الله عليه و رضوانه

📚 كمال الدين و تمام النعمة، ج‌2، ص: 369.

2⃣ علي بن ابراهيم بن هاشم أبو الحسن القمی

▫️ ثقة في الحديث، ثبت، معتمد، صحيح المذهب

📚 نجاشی، صفحه‌ی ۲۶۱

3⃣ ابراهيم بن هاشم ابو اسحاق القمی :

▫️ در خصوص اثبات وثاقت ایشان در پستی جداگانه بحث خواهیم کرد ان‌شاءالله

4⃣ محمد بن ابی عمیر

▫️ كان من أوثق الناس عندالخاصة والعامة

📚 فهرست ، شیخ طوسی ، صفحه‌ی 50

5⃣ غياث بن ابراهيم التميمي الاسيدی

▫️ بصری، سكن الكوفة، ثقة

📚 رجال نجاشی، صفحه‌ی ۳۰۶

⚠️ ادامه دارد .......

🆔 @javaheralklam

#حدیث_ثقلین 6⃣

▫️ تجمیع قرائن جهت اثبات وثاقت ابراهیم بن هاشم قمی

📝 قرینه‌ی اول : #کثرت روایت اجلاء

🔹مقدمه‌ی اول :

▫️ به تعبیر آیت‌الله شبیری زنجانی محدثین شیعه سه دسته هستند :
گروه اول: کسانی هستند که در نقل حدیث اهل توسعه هستند هم از ضعیف نقل می کنند و هم از ثقه نقل می کنند 👈 که در کتب رجال به عنوان نقطه ضعف این گروه یاد شده و عبارت یروی عن الضعفاء و یعتمد المراسیل درباره آنها بکار رفته است .
👈 گروه دوم : متعارف افراد هستند که اینها ممکن است گاهی اوقات از ضعفاء روایت کنند ولی #اکثار روایت از ضعفا نمی کنند که معمول محدثین شیعه این چنین بوده اند.
گروه سوم : کسانی که انسان های بسیار دقیقی هستند یعنی نه تنها اکثار روایت از ضعفا نمی کنند بلکه اصلا از ضعفا روایت نمی کنند.

🔸 مقدمه‌ی دوم

▫️در پست قبل کلام نجاشی در خصوص علی بن ابراهیم را بیان کردیم که در معرفی ایشان به چند ویژگی ایشان تصریح میکند :

👈 ثقه فی الحدیث
▫️معمولا ثقه فی الحدیث به کسی گفته میشود امامیه به روایتش عمل کرده‌اند .

👈 ثبت
▫️ثبت یعنی ثابت و محکم البته تاکید بیشتر بر روی ضبط بودن راوی دارد . 

👈 معتمد
▫️به تناسب حکم و موضوع معتمد به کسی اطلاق میشود که بتوان به روایاتی که نقل میکند اعتماد کرد .

👈 صحیح المذهب
▫️ صحیح المذهب نیز به کسی گفته میشود که عقاید صحیح داشته باشد .

🔹 مقدمه‌ی سوم :

▫️در کتب حدیث علی بن ابراهیم که نجاشی با چهار تعبیر فوق او را ستایش میکند ده‌ها حدیث از پدرش یعنی ابراهیم بن هاشم نقل میکند .

☑️ با توجه به آنچه گفته شد میتوان اینگونه بر وثاقت ابراهیم بن هاشم استدلال کرد :

1⃣ علی بن ابراهیم از پدرش ابراهیم بن هاشم اکثار روایت دارد؛ اگر ابراهیم بن هاشم شخصی ضعیف بود باید نجاشی در معرفی علی بن ابراهیم به این نکته اشاره میکرد زیرا شیوه‌ی متقدمینی مثل نجاشی این بوده است که اگر کسی فی نفسه ثقه باشد اما روایت زیادی از افراد ضعیف نقل میکرد؛ این ویژگی را به عنوان یک نقطه ضعف در معرفی او بیان میکردند .

2⃣ نجاشی علی بن ابراهیم را معتمد و ثبت نیز معرفی میکند یعنی کسی که روایاتش مورد قبول امامیه است .

⁉️ آیا کسی که اکثار روایت از ضعفاء دارد روایاتش با الفاظ معتمد و ثبت معرفی میشود ؟

✅ بنابراین اکثار روایت علی بن ابراهیم از پدرش ابراهیم بن هاشم قرینه‌ی قوی بر وثاقت ایشان است .

✅ ما موضوع فوق را به عنوان یک قرینه جهت اثبات وثاقت ابراهیم بن هاشم بیان کردیم نه یک دلیل مستقل؛ پس کسی نمتواند اشکال کند که مرحوم سید خویی این این استدلال را قبول ندارد، زیرا سید خویی این استدلال را به عنوان یک دلیل مستقل قبول ندارد نه عنوان یک قرینه .

⚠️ ادامه دارد .....

🆔 @javaheralklam

#حدیث_ثقلین 7⃣

▫️ تجمیع قرائن جهت اثبات وثاقت ابراهیم بن هاشم قمی

📝 قرینه‌ی دوم : ابراهیم بن هاشم جزء رجال نوادر الحکمه است .

🔹 کتاب نوادر الحکمه، تألیف محمد بن احمد بن یحیی از اساتید حدیث در قرن سوم هجری است. این کتاب در زمان خودش جامعی روایی محسوب می‌شد همانند کتاب شریف اصول کافی که یک جامع روایی است .
👈 به دلیل مرجعیتی که این کتاب پیدا می‌کند ابن ولید ( استاد شیخ صدوق ) در این کتاب تحقیق می‌کند و روایات افراد ضعیف را از آن استثناء می‌کند؛ پس قاعدتا افرادی که ابن ولید آنها را استثناء نکرده است افرادی ثقه هستند .

👈 شیخ صدوق نیز این مورد را از استاد خود میپذیرد؛ یعنی شیخ صدوق نیز افرادی که استثناء نشدند را موثق میداند .

🔸 نجاشی و شیخ طوسی افراد ضعیفی که استثناء شدند را در کتب خودشان آوردند که ابراهیم بن هاشم جزء آنها نیست با اینکه صاحب نوادر الحمکه بسیار از ابراهیم بن هاشم نقل روایت میکند .
👈 این امر نشان میدهد که ابراهیم بن هاشم نزد ابن ولید و شیخ صدوق ثقه بوده است .

🔹 این توثیق عام رجال نوادر الحکمه و تضعیف یک عده‌ی خاص مورد قبول شیخ طوسی هم واقع شده است و در کتاب فهرست به آن استناد کرده است، شیخ طوسی در فهرست در مورد قطیفی می‌نویسد :

▫️ محمد بن عيسي بن عبيد اليقطيني ضعيف استثناه أبو جعفر محمد بن علي بن بابويه عن رجال نوادر الحكمة
👈 محمد بن عیسی قطیفی ضعیف است [ زیرا ] شیخ صدوق آن را از رجال نوادر الحکمه استثناء کرده است .

📚 فهرست شیخ طوسی ص ۱۴۱

🔸 بنابرین شیخ طوسی نیز به این تضعیف و توثیق رجال نوادر الحکمه اعتماد کرده است .

☑️ خلاصه کلام اینکه مشایخ مولف کتاب نوادر الحکمه که استثناء نشده‌اند ثقه هستند و این یکی از توثیقات عام است و افرادی که استثناء نشدند توسط ابن ولید و شیخ صدوق و شیخ طوسی توثیق شدند .

▫️جناب ابراهیم بن هاشم نیز از مشایخ بلاواسطه‌ی مولف کتاب نوادر الحکمه است که توسط ابن ولید و شیخ صدوق استثناء نشدند؛ پس هر دوی این بزرگان قائل به ثقه بودن ایشان هستند .
شیخ طوسی نیز که به این شیوه‌ی شیخ صدوق و ابن ولید اعتماد کرده است قاعدتا ابراهیم بن هاشم را ثقه میداند .

☑️ پس جناب ابراهیم بن هاشم حداقل توسط سه نفر از متقدمین توثیق است .

👈 تمام‌ مشایخ بلا واسطه‌ی صاحب کتاب نوادر الحکمه که توسط ابن ولید و شیخ صدوق استثناء نشدند در کتاب أصول علم الرجال، بين النظرية والتطبيق اثر شيخ مسلم داوری جلد اول صفحه‌ی 135 جمع آوردی شده است که اولین آنها ابراهیم بن هاشم است .

☑️ عده‌ی زیادی از بزرگان همچون آیت‌الله شبیری زنجانی، آیت‌الله مکارم شیرازی، آیت‌الله سبحانی و استاد محمد جواد شبیری زنجانی این توثیق عام را بپذیرفتند .

⚠️ ادامه دارد .....

🆔 @javaheralklam

#حدیث_ثقلین 7⃣

▫️ تجمیع قرائن جهت اثبات وثاقت ابراهیم بن هاشم قمی

📝 قرینه‌ی سوم : ادعای اجماع بر وثاقت ابراهیم بن هاشم

🔹 سيد بن طاووس در کتاب فلاح السائل حدیثی نقل میکند که در سند حدیث ابراهيم بن هاشم وجود دارد، سپس در خصوص سند حدیث  میگوید :

▫️ورواة الحديث ثقات بالاتفاق

👈 راویان حدیث به اتفاق [شیعه] ثقه هستند .

📚 فلاح السائل، ص158

☑️ سید ابن طاووس متولد اواخر قرن ششم است و عمده‌ی عمر پر برکت خویش را در قرن هفتم‌ گذراند؛ ایشان کتابخانه‌ی بسیار جامعی داشتند که صدها کتاب در آن وجود داشت که اکثر این کتب متاسفانه در حمله‌ی مغول از بین رفتند .

☑️ به علت دسترسی سید ابن طاووس به کتب متقدمین در واقع ایشان حلقه‌ی اتصال ما با نظرات متقدمین است؛ یعنی نظرات قدماء را باید در کتب ایشان جستجو کرد .

☑️ وقتی ایشان ادعای اجماع بر وثاقت ابراهیم بن هاشم میکند هر چند این اجماع ممکن است حدسی و اجتهادی باشد لکن چون مبنی بر کتب قدماء است اجتهاد ایشان قرینه‌ی قوی برای وثاقت ابراهیم بن هاشم خواهد بود .

▫️ دقت کنید که ایشان برای وثاقت ابراهیم بن هاشم ادعای اجماع میکند نه اینکه صرفا نظر خودش را بیان کند .

⚠️ ادامه دارد ......

🆔 @javaheralklam

#حدیث_ثقلین 7⃣

▫️ تجمیع قرائن جهت اثبات وثاقت ابراهیم بن هاشم قمی

📝 قرینه‌ی سوم : اعتماد مکتب قم به روایات او

🔹 نجاشی و شیخ طوسی هر دو در خصوص ایشان بیان میکنند که امامیه در خصوص او معتقد هستند که :
▫️ أول من نشر حديث الكوفيين بقم
👈 اولین کسی که احادیث کوفه را در قم‌ منتشر کرد ابراهیم بن هاشم است .

📚 رجال نجاشی صفحه‌ی 17
📚 فهرست شیخ طوسی صفحه‌ی 5

☑️ توضیح اینکه مکتب قم در قرون اولیه در اخذ حدیث شدیدا سخت گیر بود و فقهای قم اجازه‌ی نقل روایت به اشخاص غیر موثق را نمیدانند تا جایی که بزرگان فقهای مکتب قم بعضی از محدثین را به دلیل اکثار نقل از ضعفاء از قم اخراج کردند! (یعنی خود شخص ثقه بود اما به دلیل اکثار نقل از ضعفا او را از قم اخراج کردند)
👈 پس اینکه گفته میشود مکتب قم صرفا افراد غالی را اجازه‌ی نشر حدیث نمیداد قطعا صحیح نیست .

☑️ اینکه ابراهیم بن هاشم اعتماد فقهای مکتب قم را کسب کرده بود قرینه‌‌ای برای توثیق ایشان است؛ مرحوم سید خویی نیز به همین نکته اشاره میکند :
▫️ أنه أول من نشر حديث الكوفيين بقم و القميون قد اعتمدوا علي رواياته، و فيهم من هو مستصعب في أمر الحديث، فلو كان فيه شائبة الغمز لم يكن يتسالم علي أخذ الرواية عنه، و قبول قوله
📚 معجم‌رجال الحدیث جلد اول ص ۲۹۲

🔸 نتیجه‌ی‌ بحث اینکه :

👈 اعتماد شخصی جلیل القدر مثل علی بن ابراهیم به ایشان و نقل صدها روایت از ایشان
👈 اعتماد شیخص صدوق و ابن ولید به روایات ایشان
👈 نقل اجماع توسط سید ابن طاووس بر وثاقت ایشان
👈 نشر حدیث کوفه در قم

✅ این قرائن و دیگر قرائن که برای طولانی نشدن بحث ذکر نکردیم اطمینان به وثاقت ایشان برای ما حاصل میکند .

✅ عده‌ی که با مباحث علمی آشنایی ندارند گمان کردند تنها راه توثیق رجال حدیث صرفا توثیق متقدمین است❗️
👈 کسی که اندک آشنایی با مباحث علمی داشته باشد به سستی و بی اعتباری این قول پی میرد .

🆔 @javaheralklam

🔹 تا اینجا هفت طریق مختلف برای #حدیث_ثقلین را بیان کردیم و سه طریق از آنها را نیز برسی رجالی کردیم .

🔸 البته استدلال اصلی ما جهت اثبات صدور حدیث ثقلین از پیامبر ( صلی‌الله‌علیه‌وآله)؛ تعدد طرق این حدیث است .

👈 چرا که با اثبات #تواتر این حدیث در کتب شیعه دیگر نیازی به برسی سندی نیز نمیباشد .

▫️ لکن این سه روایت را صرفا برای اینکه اثبات کنیم حدیث ثقلین به سند صحیح نیز نقل شده است؛ بیان کردیم .

⚠️ در پست‌های آینده طرق دیگر حدیث ثقلین را نیز بیان خواهیم کرد ان‌شاءالله

🆔 @javaheralklam

#حدیث_ثقلین 8⃣

🔹 تا کنون هفت طریق برای حدیث ثقلین نقل کردیم که پنج طریق آنها به روایت امام علی علیه‌السلام از پیامبر است .

🔸 و اکنون چهار طریق را برای این حدیث شریف بیان میکنیم که به نقل از امام علی علیه‌السلام از پیامبر است :

1⃣ حَدَّثَنَا بِهِ أَحْمَدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلْقَطَّانُ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِيٍّ اَلسُّكَّرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زَكَرِيَّا اَلْجَوْهَرِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَارَةَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ اَلصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ أَبِيهِ عَلِيِّ بْنِ اَلْحُسَيْنِ عَنْ أَبِيهِ اَلْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ أَبِيهِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ :
👈 إِنِّي مُخَلِّفٌ فِيكُمُ اَلثَّقَلَيْنِ  كِتَابَ اَللَّهِ وَ عِتْرَتِي أَهْلَ بَيْتِي فَإِنَّهُمَا لَنْ يَفْتَرِقَا حَتَّى يَرِدَا عَلَيَّ اَلْحَوْضَ كَهَاتَيْنِ وَ ضَمَّ بَيْنَ سَبَّابَتَيْهِ فَقَامَ إِلَيْهِ جَابِرُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْأَنْصَارِيُّ وَ قَالَ يَا رَسُولَ اَللَّهِ مَنْ عِتْرَتُكَ قَالَ عَلِيٌّ وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَيْنُ وَ اَلْأَئِمَّةُ مِنْ وُلْدِ اَلْحُسَيْنِ إِلَى يَوْمِ اَلْقِيَامَةِ .

📚 کمال الدين و تمام النعمة ج ۱، ص ۲۴۴

2⃣ حَدَّثَنَا أَبِي وَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ رَضِيَ اَللَّهُ عَنْهُمَا قَالاَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا يَعْقُوبُ بْنُ يَزِيدَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَيْنَةَ عَنْ أَبَانِ بْنِ أَبِي عَيَّاشٍ عَنْ سُلَيْمِ بْنِ قَيْسٍ اَلْهِلاَلِيِّ قَالَ
👈 تَعْلَمُونَ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ قَامَ خَطِيباً لَمْ يَخْطُبْ بَعْدَ ذَلِكَ فَقَالَ أَيُّهَا اَلنَّاسُ إِنِّي تَارِكٌ فِيكُمُ اَلثَّقَلَيْنِ  كِتَابَ اَللَّهِ وَ عِتْرَتِي أَهْلَ بَيْتِي فَتَمَسَّكُوا بِهِمَا لِئَلاَّ تَضِلُّوا

📚 کمال الدين و تمام النعمة ج ۱، ص ۲۷۴

3⃣ حَدَّثَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سَعِيدٍ قَالَ أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ حَمْدَانَ اَلْقُشَيْرِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْحُسَيْنُ بْنُ حُمَيْدٍ قَالَ حَدَّثَنِي أَخِي اَلْحَسَنُ بْنُ حُمَيْدٍ قَالَ حَدَّثَنِي عَلِيُّ بْنُ ثَابِتٍ اَلدَّهَّانُ قَالَ حَدَّثَنِي سَعَّادٌ وَ هُوَ اِبْنُ سُلَيْمَانَ عَنْ أَبِي إِسْحَاقَ عَنِ اَلْحَارِثِ عَنْ عَلِيٍّ عَلَيْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ :
👈 إِنِّي اِمْرُؤٌ مَقْبُوضٌ وَ أَوْشَكَ أَنْ أُدْعَى فَأُجِيبَ وَ قَدْ تَرَكْتُ فِيكُمُ اَلثَّقَلَيْنِ أَحَدُهُمَا أَفْضَلُ مِنَ اَلْآخَرِ كِتَابَ اَللَّهِ وَ عِتْرَتِي أَهْلَ بَيْتِي فَإِنَّهُمَا لَنْ يَفْتَرِقَا حَتَّى يَرِدَا عَلَيَّ اَلْحَوْضَ .

📚 کمال الدين و تمام النعمة ج ۱، ص ۲۳۵

4⃣ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عُمَرَ قَالَ حَدَّثَنِي اَلْحَسَنُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ اَلتَّمِيمِيِّ قَالَ حَدَّثَنِي أَبِي قَالَ حَدَّثَنِي سَيِّدِي عَلِيُّ بْنُ مُوسَى بْنِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ قَالَ حَدَّثَنِي أَبِي عَنْ أَبِيهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ أَبِيهِ عَلِيٍّ عَنْ أَبِيهِ اَلْحُسَيْنِ عَنْ أَبِيهِ عَلِيٍّ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَيْهِم قَالَ قَالَ اَلنَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ :
👈 إِنِّي تَارِكٌ فِيكُمُ اَلثَّقَلَيْنِ  كِتَابَ اَللَّهِ وَ عِتْرَتِي أَهْلَ بَيْتِي وَ لَنْ يَفْتَرِقَا حَتَّى يَرِدَا عَلَيَّ اَلْحَوْضَ .

📚 کمال الدين و تمام النعمة ج ۱، ص ۲۳۹

☑️ بنابراین این حدیث حداقل به نه طریق مختلف از امیرالمومنین علی علیه‌السلام از پیامبر نقل شده است 👈 بنابراین این حدیث به شکل مستفیض از امام علی علیه‌السلام از پیامبر نقل شده است . ( حدیث ثقلین به صورت کلی متواتر است اما طرق این حدیث از امام علی علیه‌السلام از پیامبر مستفیض است )

▫️در جلسات آینده این حدیث شریف را به نقل از سایر صحابه نقل میکنیم که تواتر این حدیث در کتب شیعه بر همه ثابت شود .

🆔 @javaheralklam

#تکمیلی

▫️ در بحث اثبات وثاقت ابراهیم بن هاشم از راه تجمیع قرائن مختلف وارد شدیم و گفتیم که از مجموع این قرائن برای ما اطمینان به وثاقت جناب ابراهیم بن هاشم حاصل میشود؛ پس اگر کسی هر یک از مواردی که برای توثیق جناب ابراهیم بن هاشم ذکر کردیم را به عنوان یک دلیل مستقل رد کند باز هم به استدلال ما خدشه وارد نمیشود زیرا ما هر کدام از موارد را به عنوان یک شاهد و قرینه ذکر کردیم نه یک دلیل مستقل و از مجموع این شواهد روی هم رفته وثاقت را اثبات کردیم .

🔹 همین روش تجمیع قرائن را استاد آیت‌الله محمد جواد فاضل لنکرانی جهت توثیق یکی از راویان حدیث به کار میبرد :

▫️ مبنای برخی از بزرگان مثل مرحوم خوئی، نه توثیق متأخرین را قبول دارند و نه نقل اجلا و نه شیخ الاجازه بودن را قبول دارند. می‌فرمایند: توثیق متأخرین فایده‌ای ندارد؛ برای اینکه مستند به حدس و حس است و فایده‌ای از این جهت ندارد. شیخ الاجازه بودن هم کافی نیست، نقل اجلا هم اثری ندارد. بعد از ردّ اینها نتیجه می‌گیرند احمد بن محمد بن یحیی العطار مجهول است.
👈 بر این مطلب ایشان نکته‌ای که داریم این است که بر فرض هر کدام از این موارد به تنهایی مفید وثوق نباشد، اما اگر این سه عنوان ـ که خودش خیلی مهم است ـ در یک نفر جمع شد، یعنی یک نفر هم توثیق متأخرین را دارد و هم شیخ الاجازه است و هم اجلا از او نقل می‌کنند، برای ما اطمینان به وثوق شخص می‌آورد. چطور می‌توانیم بگوئیم چنین شخصی مجهول الحال است؟!

🆔 https://fazellankarani.com/persian/lessons/3074/

☑️  نکته‌ی که ایشان ذکر میکند بسیار دقیق و حائز هست؛ چرا که توثیق متاخرین و شیخ الاجازه بودن ممکن است که هر کدام به تنهایی برای ما اطمینان به وثوق حاصل نکند اما اگر همه‌ی این موارد در یک شخص جمع شوند قطعا آن شخص ثقه است .

☑️ در جناب ابراهیم بن هشام نیز تمام این موارد جمع شده است؛ یعنی ایشان :
👈 جزء رجال نوادر الحکمه است؛ پس حداقل شیخ صدوق و ابن ولید به روایات او اعتماد داشتند .
👈 اشخاص ثقه و جلیل القدر از ایشان اکثار روایت دارند و صدها روایت از او نقل کردند که نشان میدهد به ایشان اعتماد داشتند .
👈 سید ابن طاووس اجماع قدماء بر وثاقت ایشان را نقل میکند .
👈 اولین کسی است که احادیث اهل کوفه را در قم منتشر کرد .
👈 جزء مشایخ اجازه است .

✅ وجود تمام این موارد روی هم رفته یقین به وثاقت ایشان برای ما حاصل میکند .

🆔 @javaheralklam

😭 سوم رجب شهادت امین وحی خداست
کسی که عظمت او علماًوعملاً عقل متبحرین علوم را مبهوت می کند و بر خود ما مجهول است...

⁉️عمده وظیفه شما #معرفت_امام است منتهی راه معرفت او چیست؟

إِنَّمَا يُعْرَفُ‏ الْإِمَامُ بالْعِلْمُ‌‏،
باید به علم اهل بیت عصمت عارف بود از آن علم ، از آن اجابت دعوت معرفت مطلوبه حاصل می شود.

🔰 عمر گذشت و ما در کلامات آنها تأملی نکردیم.
از آن بحر ذخائر علم قطره ای هم نبردیم.

آیت الله وحید خراسانی حفظه‌الله

#حدیث_ثقلین 9⃣

🔹 بحث ما در خصوص اثبات تواتر حدیث ثقلین از کتب شیعه است .

▫️در جلسات قبل این حدیث شریف را به نه طریق مختلف از امام علی علیه‌السلام نقل کردیم .

🔸 در این جلسه حدیث ثقلین را به #چهار طریق مختلف از زید بن ارقم‌ یکی دیگر از صحابه‌ی پیامبر نقل میکنیم :

1⃣ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلْقَطَّانُ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْعَبَّاسُ بْنُ اَلْفَضْلِ اَلْمُقْرِي قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ مَنْصُورٍ قَالَ حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ عَوْنٍ قَالَ حَدَّثَنَا خَالِدٌ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عُبَيْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِي اَلضُّحَى عَنْ زَيْدِ بْنِ أَرْقَمَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ :
👈 إِنِّي تَارِكٌ فِيكُمُ اَلثَّقَلَيْنِ  كِتَابَ اَللَّهِ وَ عِتْرَتِي أَهْلَ بَيْتِي فَإِنَّهُمَا لَنْ يَفْتَرِقَا حَتَّى يَرِدَا عَلَيَّ اَلْحَوْضَ .

📚 کمال الدين و تمام النعمة ج ۱، ص ۲۳۴

☑️ طریق بالا با راویان دگیری نیز نقل شده است که چون در بعضی از طبقات راوی مشترک است اسناد زیر را به عنوان موید برای طریق بالا در نظر میگیریم :

1.) عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ قُتَيْبَةَ ، قَالَ: حَدَّثَنَا اَلْفَضْلُ بْنُ شَاذَانَ ، قَالَ: حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ ، عَنْ جَرِيرٍ ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عُبَيْدِ اَللَّهِ ، عَنْ أَبِي اَلضُّحَى ، عَنْ  زَيْدِ  بْنِ  أَرْقَمَ ، عَنِ اَلنَّبِيِّ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ، قَالَ:
📚 الإمامة و التبصرة من الحيرة ج ۱، ص ۱۳۵

2.) حَدَّثَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سَعِيدٍ قَالَ أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ حَمْدَانَ اَلْقُشَيْرِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو اَلْحَاتِمِ اَلْمُغِيرَةُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْمُهَلَّبِ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَلْغَفَّارِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ كَثِيرٍ اَلْكِلاَبِيُّ اَلْكُوفِيُّ عَنْ جَرِيرِ بْنِ عَبْدِ اَلْحَمِيدِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عُبَيْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِي اَلضُّحَى عَنْ  زَيْدِ  بْنِ  أَرْقَمَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ :
📚 کمال الدين و تمام النعمة ج ۱، ص ۲۳۷

3.) حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلْقَطَّانُ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْعَبَّاسُ بْنُ اَلْفَضْلِ اَلْمُقْرِي قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ مَنْصُورٍ قَالَ حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ عَوْنٍ قَالَ حَدَّثَنَا خَالِدٌ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عُبَيْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِي اَلضُّحَى عَنْ زَيْدِ بْنِ أَرْقَمَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ :
📚 کمال الدين و تمام النعمة ج ۱، ص ۲۳۴

2⃣ وَ رُوِيَ عَنْ زَكَرِيَّا بْنِ يَحْيَى اَلْكُوفِيِّ ، عَنْ عَلِيِّ بْنِ اَلْقَاسِمِ عَنْ سَعْدِ بْنِ طَارِقٍ، عَنْ عُثْمَانَ بْنِ اَلْقَاسِمِ . عَنْ  زَيْدِ  بْنِ  أَرْقَمَ ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ) :
👈 أَلاَ أَدُلُّكُمْ عَلَى مَا إِنْ تَسَلَّمْتُمْ عَلَيْهِ لَمْ تَهْلِكُوا،؟ إِنَّ إِمَامَكُمْ وَ وَلِيَّكُمْ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ، فَنَاصِحُوهُ وَ صَدِّقُوهُ فَإِنَّ جَبْرَائِيلَ أَمَرَنِي بِذَلِكَ.

📚 المسترشد في إمامة أمير المؤمنين علي بن أبي طالب عليه السلام ج ۱، ص ۶۳۲

3⃣ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ اَلْوَلِيدِ رِضْوَانُ اَللَّهِ عَلَيْهِ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ اَلْعَلَوِيَّةِ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ مُحَمَّدٍ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْمَسْعُودِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ اَلْقَاسِمِ اَلْكِنْدِيُّ عَنْ سَعْدِ بْنِ طَالِبٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ اَلْقَاسِمِ اَلْأَنْصَارِيِّ عَنْ  زَيْدِ  بْنِ  أَرْقَمَ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ :
👈 أَلاَ أَدُلُّكُمْ عَلَى مَا إِنِ اِسْتَدْلَلَتُمْ بِهِ لَمْ تَهْلِكُوا وَ لَمْ تَضِلُّوا [لَنْ تَهْلِكُوا وَ لَنْ تَضِلُّوا] قَالُوا بَلَى يَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ إِنَّ إِمَامَكُمْ وَ وَلِيَّكُمْ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ فَوَازِرُوهُ وَ نَاصِحُوهُ وَ صَدِّقُوهُ فَإِنَّ جَبْرَئِيلَ أَمَرَنِي بِذَلِكَ .

الأمالی (للصدوق) ج ۱، ص ۴۷۷

👈 ادامه دارد ...

🆔 @javaheralklam

▫️ادامه احادیث ثقلین به نقل از زید بن ارقم‌:

4⃣ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ يُونُسَ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْعَبَّاسُ بْنُ اَلْفَضْلِ عَنْ أَبِي زُرْعَةَ عَنْ كَثِيرِ بْنِ يَحْيَى أَبِي مَالِكٍ عَنْ أَبِي عَوَانَةَ عَنِ اَلْأَعْمَشِ عَنْ حَبِيبِ بْنِ أَبِي ثَابِتٍ عَنْ عَامِرِ بْنِ وَاثِلَةَ عَنْ زَيْدِ بْنِ أَرْقَمَ قَالَ:
👈 لَمَّا رَجَعَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ مِنْ حَجَّةِ اَلْوَدَاعِ نَزَلَ بِغَدِيرِ خُمٍّ ثُمَّ أَمَرَ بِدَوْحَاتٍ فَقُمَّ مَا تَحْتَهُنَّ ثُمَّ قَالَ كَأَنِّي قَدْ دُعِيتُ فَأَجَبْتُ إِنِّي تَرَكْتُ فِيكُمُ اَلثَّقَلَيْنِ أَحَدُهُمَا أَكْبَرُ مِنَ اَلْآخَرِ كِتَابَ اَللَّهِ وَ عِتْرَتِي أَهْلَ بَيْتِي فَانْظُرُوا كَيْفَ تَخْلُفُونِّي فِيهِمَا فَإِنَّهُمَا لَنْ يَفْتَرِقَا حَتَّى يَرِدَا عَلَيَّ اَلْحَوْضَ ثُمَّ قَالَ إِنَّ اَللَّهَ مَوْلاَيَ وَ أَنَا مَوْلَى كُلِّ مُؤْمِنٍ ثُمَّ أَخَذَ بِيَدِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ عَلَيْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ - مَنْ كُنْتُ وَلِيَّهُ فَهَذَا وَلِيُّهُ اَللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالاَهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ قَالَ فَقُلْتُ لِزَيْدِ بْنِ أَرْقَمَ أَنْتَ سَمِعْتَ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ مَا كَانَ فِي اَلدَّوْحَاتِ أَحَدٌ إِلاَّ وَ قَدْ رَآهُ بِعَيْنَيْهِ وَ سَمِعَهُ بِأُذُنَيْهِ

📚 کمال الدين و تمام النعمة ج ۱، ص ۲۳۴

☑️ این طریق نیز چند سند موید دارد :

1 .) حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عُمَرَ قَالَ حَدَّثَنِي عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ يَزِيدَ أَبُو مُحَمَّدٍ اَلْبَجَلِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ طَرِيفٍ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ فُضَيْلٍ عَنِ اَلْأَعْمَشِ عَنْ عَطِيَّةَ عَنْ أَبِي سَعِيدٍ عَنْ حَبِيبِ بْنِ أَبِي ثَابِتٍ عَنْ زَيْدِ بْنِ أَرْقَمَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ :
📚 کمال الدين و تمام النعمة ج ۱، ص ۲۳۸

2. ) حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عُمَرَ اَلْحَافِظُ اَلْبَغْدَادِيُّ قَالَ حَدَّثَنِي عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ سُلَيْمَانَ بْنِ اَلْأَشْعَثِ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُعَلًّى اَلْآدَمِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ حَمَّادٍ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو عَوَانَةَ عَنِ اَلْأَعْمَشِ عَنْ حَبِيبِ بْنِ أَبِي ثَابِتٍ عَنْ عَامِرِ بْنِ وَاثِلَةَ عَنْ زَيْدِ بْنِ أَرْقَمَ قَالَ:
📚 کمال الدين و تمام النعمة ج ۱، ص ۲۳۸

✅ تا کنون #پانزده طریق مختلف برای حدیث ثقلین از کتب شیعه نقل کردیم که از طرق :
👈 نه طریق از امیرالمومنین علی علیه‌السلام از پیامبر است .
👈 و چهار طریق دیگر از زید بن ارقم است .

▫️ان‌شاءالله در جلسات آینده این حدیث را از سایر صحابه حتی عمر ابن الخطاب به نقل از کتب شیعه نقل خواهیم کرد .

⁉️ با وجود این طرق بسیار زیاد برای حدیث ثقلین در کتب شیعه به نظر شما چرا جهال وهابی ادعا میکنند این حدیث از کتب شیعه قابل اثبات نیست ؟!

🆔 @javaheralklam

#روایت_معتبر_از_پیامبر

🔹ایشان میگوید تا جایی که تحقیق کرده است روایت معتبر و متصلی از پیامبر در کتب شیعه پیدا‌نکرده است !

⁉️ از ایشان سوال میکنیم آیا روایات متواتر مثل حدیث ثقلین که تا کنون به پانزده طریق مختلف نقل کردیم و روایت مستفیض غضب حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها که بیشتر از ده طریق برای آن بیان کردیم معتبر نیستند ؟

‼️ بر اساس کدام منهج علمی روایتی که بیش از ده طریق دارد جزء روایات معتبر نخواهد بود ؟

❌ مگر‌ خود شما از قول علمای شیعه نقل کردید که روایتی که بیشتر از سه طریق داشته باشد مستفیض است و نیاز به برسی سندی ندارد هر چند هر کدام از این اسناد ضعیف باشد ؟

چگونه است وقتی برای روایتی بیشتر از ده طریق بیان میکنیم این مبنای شیعه که خودتان نقل کردید را فراموش میکنید ‼️

🔸 در هر صورت جهت اینکه تحقیقات ایشان کامل شود ما به ایشان کمک میکنیم و یک روایت معتبر و متصل از پیامبر را نقل خواهیم کرد ان‌شاءالله

🆔 @javaheralklam

#روایت_معتبر_از_پیامبر

🔹 سند روایت دارای دو قسمت است؛ در ابتدا شیخ صدوق رحمه‌الله‌علیه سند خود‌ را تا امام صادق علیه‌السلام بیان میکند :

👈 حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ اَلْوَلِيدِ رِضْوَانُ اَللَّهِ عَلَيْهِ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ عِيسَى عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ مَرْوَانَ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلصَّادِقُ عَلَيْهِ السَّلاَمُ 

🔸 سپس امام صادق علیه‌السلام حدیث را از امام باقر علیه‌السلام از پدرانش از رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله نقل میکند :

👈 حَدَّثَنِي   أَبِي عَنْ آبَائِهِ عَلَيْهِمُ السَّلاَمُ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ قَالَ: قَالَ اَللَّهُ جَلَّ جَلاَلُهُ :

▫️ أَيُّمَا عَبْدٍ أَطَاعَنِي لَمْ أَكِلْهُ إِلَى غَيْرِي وَ أَيُّمَا عَبْدٍ عَصَانِي وَكَلْتُهُ إِلَى نَفْسِهِ ثُمَّ لَمْ أُبَالِ فِي أَيِّ وَادٍ هَلَكَ.

▪️رسول خدا (صلّى‌اللّه‌عليه‌و‌آله) فرمود :
خداى جل جلاله‌ میفرمايد هر بنده مرا اطاعت کند او را به ديگرى واگذارش نكنم و هر بنده مرا نافرمانى كند او را به خودش واگذار میکنم و ترسی ندارم كه در كدام سو نابود شود !

الأمالی (للصدوق) ج ۱، ص ۴۸۹

☑️ سلسله راویان حدیث همه ثقه است و حدیث کاملا معتبر است :

📝 علامه مجلسی اول رحمه‌الله‌علیه:
👈 رواه المصنف فی الموثق کالصحیح، عن مروان بن مسلم عن الصادق علیه السلام عن آبائه علیهم السلام عنه صلی الله علیه و آله و سلم

📚 روضه المتقین; جلد 13, صفحه‌ی 156

▫️مرحوم‌ مجلسی اول از این جهت روایت را موثق میداند که بن فضال شخصی کاملا ثقه است؛ اما فطحی مذهب است .
👈 روایت موثق به روایتی گفته میشود که همه‌ی راویان آن ثقه باشند اما یکی یا بعضی از آنها غیر امامی باشد .
👈 شیخ طوسی به وثاقت بن فضال شهادت می‌دهد؛ پس ایشان شخصی کاملا موثق است .
👈 همان گونه که نجاشی میفرماید در اواخر عمر بن فضال از مذهب فطحی خود برگشت و مذهب حق را پذیرفت .


📝 آیت‌الله هادی نجفی پس از نقل روایت فوق بیان میکند که :
👈 الروایه معتبره الاسناد

📚 موسوعه احادیث اهلبیت؛ جلد 12؛ ص 58

📝 شیخ آصف محسنی نیز این روایت را در کتاب خویش معجم الاحادیث المعتبره می‌آورد؛ ایشان در این کتاب فقط احادیثی را می‌آورد که از جهت سندی معتبر باشد .

📚 معجم الأحاديث المعتبرة ،جلد 3, صفحه  128

✅ بنابراین این روایت به لحاظ سندی کاملا معتبر است و سلسله راویان آن نیز تا پیامبر متصل هستند .

🤲 اللَّهُمَّ لَا تَكِلْنِي إِلَى نَفْسِي طَرْفَةَ عَيْنٍ أَبَداً 

🆔 @javaheralklam

#روایت_معتبر_از_پیامبر

🔹 در خصوص روایت معتبری که از پیامبر نقل کردیم؛ کانال اهلسنت دو اشکال به روایت مطرح کرده است، که اولین اشکال ضعیف بودن 《حسن بن علی بن فضال》 است .

👈 قبل از اینکه به صورت مفصل به اشکالات ایشان پاسخ دهیم سوالی از ایشان داریم :

🔸 کانال اهلسنت برای تضعیف 《حسن بن علی بن فضال》به قول دو شخص از متاخرین استناد کرده است :
1⃣ ابن ادریس حلی 2⃣ علامه حلی

⁉️ از ایشان سوال میکنیم که شما توثیق و تضعیف متاخرین را بر اساس مبنای شیعه حجت میدانید یا خیر ؟!

▫️ اگر میگویید بر اساس مبانی شیعه توثیقات و تضعیفات متاخرین حجت است پس چرا تمام توثیقات متاخرین برای ابراهیم بن هاشم را نادیده میگیرد و صرفا میگویید شیعه باید از متقدمین توثیق ابراهیم بن هاشم را بیاورد ‼️
👈 در حالی که سید بن طاووس معاصر با ابن ادریس حلی است و اگر شهادت ابن ادریس حلی در باب رجال حجت باشد قاعدتا شهادت سید ابن طاووس نیز باید حجت باشد !

▫️ و اگر بگویید بر اساس مبانی شیعه توثیقات و تضعیفات متاخرین حجت نیست؛ چرا برای الزام ما چیزی را بیان میکنید که میدانید نزد شیعه جایگاهی ندارد ؟!

منتظر پاسخ ایشان هستیم ....

🆔 @javaheralklam

#روایت_معتبر_از_پیامبر

🔹 چند روز از سوال ما از کانال اهل سنت میگذرد و این کانال هیچ پاسخی به سوال ما نداده است !

‼️ البته هم برای شیعیان و هم برای اهلسنت با انصاف کاملا روشن است که چرا این کانال پاسخی برای سوال ما نداشته است !

🔸 هدف این کانال صرفا تضعیف روایات شیعه است به هر طریق و بهانه‌ی که شده حتی اگر این تضعیف بر اساس قواعد علمی نباشد !

‼️ بنابراین در بحث 《ابراهیم بن هاشم》 تمام شهادت متاخرین را رد میکند اما در بحث 《حسن بن علی بن فضال》 شهادت متاخرین را که معارض با شهادت شیخ طوسی و نجاشی است را معتبر میداند ‼️

☑️ همچنین کانال اهلسنت میگوید که علمای شیعه این سند را صحیح نمیدانند در صورتی که ما کلام سه تن از فقها در تصحیح حدیث را بیان کردیم .

▫️ در ادامه وثاقت حسن بن علی بن فضال را اثبات خواهیم کرد ان‌شاءالله

🆔 @javaheralklam

#روایت_معتبر_از_پیامبر

مدتی پیش روایتی با سند کاملا معتبر از پیامبر نقل کردیم که کانال اهلسنت یکی از راویان این روایات را تضعیف کرده بود!

🔹 تضعیف کسی مثل《حسن بن علی بن فضال》حقیقتا بسیار مضحک است !

🔸 ابتدا کلام شیخ طوسی و نجاشی در خصوص این راوی را با هم ببینیم :

🔹شیخ طوسی رحمه‌الله‌علیه در دو جا 《حسن بن علی بن فضال》 را توثیق کرده است :

▫️كان جليل القدر، عظيم المنزلة، زاهدا ورعا ثقة في الحديث و في رواياته
▪️ جلیل القدر و دارای منزلت بسیار بزرگی بود، شخصی زاهد و خدا ترس بود .
👈 در حدیث و روایت ثقه است .

📚 فهرست شیخ طوسی صفحه‌ی 49

▫️الحسن بن علي بن فضال مولي لتيم الرباب، كوفي، ثقة.

📚 رجال شیخ طوسی صفحه‌ی ۳۵۴

🔹 و نجاشی به نقل از رجال کشی صراحتا بیان میکند که ایشان در آخر عمر از مذهب فطحیه برگشت و مذهب حق را برگزید :

▫️كان الحسن عمره كله فطحيا مشهورا بذلك (بذاك) حتي حضره الموت فمات و قد قال بالحق رضي الله عنه.

📚 نجاشی صفحه‌ی ۳۶

☑️ بنابراین 《حسن بن علی بن فضال》نه ضعیف است و نه فطحی مذهب آن گونه و کلام ابن ادریس حلی تعارض کامل با قول شیخ طوسی و نجاشی دارد.

⁉️ اکنون باز سوال سابق را تکرار میکنیم کانل اهل سنت که در بحث ابراهیم بن هاشم تحت هیچ عنوان توثیق متاخرین را قبول نداشت چگونه الان در تغییر موضع ناگهانی داده و قول متاخرین را بر شهادت متقدمین ترجیح داده است ؟!
این سیاست یک بام و دو هوا چه جایگاهی در بحث علمی دارد ؟!

🔹 همچنین ایشان میگوید که علامه حلی ایشان را ضعیف میداند در حالی که علامه حلی در کتاب رجال خودش صراحتا ایشان را ثقه میداند :

▫️ الحسن بن علي بن فضال التيملي
بن ربيعة بن بكر مولي بني تميم بن ثعلبة يكني أبا محمدروي عن الرضا عليه السلام و كان خصيصا به و كان جليل القدر عظيم المنزلة زاهدا ورعا ثقة في رواياته.

📚 رجال،علامه حلی صفحه‌ی  38

🆔 @javaheralklam

🔹 ایشان میگوید قصد بنده تضعیف《حسن بن علی بن فضال》 نیست !

در صورتی که صراحتا در مطلب قبلی گفته بود بزرگان شیعه این راوی را تضعیف کردند !

‼️ ظاهرا صلاح در این است که تغییر موضع دهند...

🔸 علی ای حال مطلب جدیدی که عرض کردند نیز دردی از آنها درمان نمیکند؛ چرا که استناد آنها به ملعون بودن و کافر بودن فطحیه در روایات است؛ در صورتی که این اشکال سالبه به انتفاء موضوع است چرا که در همان مطلب قبل به نقل از نجاشی گفتیم که 《حسن بن علی بن فضال》 مذهب فطحیه را ترک کرد و مذهب حق را پذیرفت .

👈 بنابراین هیچ کدام از روایات اهلبیت علیهم‌السلام در لعن فطحیه شامل ایشان نمیشود .

⁉️ همچنین‌ گفتند که علمای شیعه روایت همچین کسی که بر مذهب فطحیه است را قبول نمیکنند !

▫️ ما در همان پست اول ذیل روایتی که از پیامبر نقل کردیم تصحیح سه نفر از علمای شیعه را ارسال کردیم :
علامه مجلسی اول ؛ آیت‌الله هادی نجفی و شیخ آصف محسنی

👈 اعتبار سند این روایت در حدی است که حتی شخص بسیار سختگیر و متشدد در سند مثل شیخ آصف محسنی نیز سند روایت را معتبر میداند !

در پست بعد خواهیم دید که اکثر قریب به اتفاق فقهای شیعه روایت موثق را معتبر میدانند .

#روایت_معتبر_از_پیامبر

🔹 همان گونه که در پست قبل توضیح دادیم جناب 《حسن بن علی بن فضال》از اعتقاد باطل خود برگشت و با توجه به اینکه به وثاقت ایشان تصریح شده است بنابراین به نظر برخی علماء روایت ایشان صحیح است و نه موثق؛ صاحب جواهر در خصوص روایت ایشان میفرماید :

▫️ كل ذلك مضافا إلى ما روى من رجوعه عن الفطحية عند موته، 👈 فيكون حينئذ صحيحا

📚 جلد ۴۳، صفحه ۴۲۶

🔸 مظاف بر مطلب بالا شیخ طوسی اجماع امامیه را بر عمل به روایات بنی فضال نقل میکند :

▫️و إذا کان الراوی من فرق الشیعة مثل الفطحیة، و الواقفة، و الناووسیة و غیرهم نظر فیما یرویه:
فإن کان هناک قرینة تعضده، أو خبر آخر من جهة الموثوقین بهم، وجب العمل به.
و إن کان هناک خبر آخر یخالفه من طریق الموثوقین، وجب إطراح ما اختصوا بروایته و العمل بما رواه الثقة.
و إن کان ما رووه لیس هناک ما یخالفه، و لا یعرف من الطائفة العمل بخلافه، وجب أیضا العمل به إذا کان متحرجا فی روایته موثوقا فی أمانته، و إن کان مخطئا فی أصل الاعتقاد.
و لأجل ما قلناه عملت الطائفة بأخبار الفطحیة مثل عبد اللّه بن بکیر و غیره، و أخبار الواقفة مثل سماعة بن مهران، و علی بن أبی حمزة ، و عثمان بن عیسی ، و من بعد هؤلاء بما رواه بنو فضال، و بنو سماعة، و الطاطریون و غیرهم فیما لم یکن عندهم فیه خلافه.

📚 العده فی اصول الفقه؛ صفحه‌ی 151

👈 اگر روایتِ راویان غیر امامی موافق با سایر روایت باشد؛ به این روایت عمل میشود .
👈 و اگر روایت راویان غیر امامی مخالف با روایت راویان امامی باشد؛ روایت غیر امامی اخذ  نمیشود .

▫️ سپس ایشان ادامه میدهد :

👈 اگر روایتی که از طریق افراد غیر امامی وارد شده  مخالف با روایات راویان امامیه نباشد و سیره‌ی عملی شیعیان نیز مخالف مضمون روایت نباشد؛ به این روایت عمل میشود هر چند در اصل اعتقاد خویش خطاکار باشد 👈 البته به شرط آنکه راوی غیر امامی ثقه باشد
از این جهت امامیه به روایت افرادی مانند بنی فضال و ....... عمل کردند .

☑️ بنابراین شیخ طوسی اجماع شیعیان بر عمل به روایت بنی فضال را بیان میکند به دلیل وثاقت ایشان .

🔹 آیت الله حکیم نیز در مباحث اصولی خویش حجیت روایت راوی ثقه را مفصلا برسی میکند و ایشان نیز بیان میکند قدماء بر عمل به روایت شخص ثقه اجماع دارند :

ولا ينبغي الريب في إجماع قدماء الأصحاب العملي لخبر الثقة وإن لم يكن إماميا عدلا

🆔 http://lib.eshia.ir/13012/3/292

🔸 همچنین مرحوم سید خویی نیز خبر راوی ثقه غیر امامی را حجت میداند و به اجماعی که از شیخ طوسی نقل شده استدلال میکند :

و أما من جهة (عثمان بن عيسى) فوقفه لا يضر بوثاقته فعن الشيخ في العدة نقل الاتفاق على العمل بروايته، و رواية أمثاله من ثقاة الواقفية، و الفطحية،

📚 فقه الشيعة - كتاب الطهارة، ج ۱، ص: ۱۸۴

☑️ دقت کنید که ما در مقام چرایی حجیت خبره ثقه نیستم که کسی بخواهد اشکال کند اجماع منقول حجت نیست؛ بلکه از این جهت به کلام شیخ طوسی استشهاد کردیم که نشان دهیم عموم امامیه و خصوصا قدما به روایت شخص ثقه عمل میکنند حتی اگر غیر امامی باشد .

👈 ادامه پست بعدی

@javaheralklam

#روایت_معتبر_از_پیامبر

▫️ادامه‌ی پست قبل

⁉️ تا اینجا مشخص شد که قدماء بر عمل به روایت بنی فضال اجماع دارند؛ آیا فقهای متاخر نیز روایتِ راوی ثقه اگر غیر امامی باشد را میپذیرند ؟

🔹 اکثر قریب به اتفاق فقهای متاخر روایت شخص ثقه را قبول میکنند هر‌ چند که غیر امامی باشد؛ در ذیل به عنوان شاهد کلام چند تن از فقها را بیان میکنیم :

1⃣ مرحوم آیت‌الله صافی گلپایگانی

▫️ان قلت ان رواية عمار ضعيف سندها لان عمار فطحي قلت الميزان في حجية الخبر هو الوثوق و على ما ترى يكون عمار موثّقا فلا اشكال في سند الرواية.

📚 ذخيرة العقبى في شرح العروة الوثقى، ج ۳، ص: ۲۷۴

2⃣ آیت‌الله محمد سعيد طباطبائي حكيم

▫️فهو مدفوع بحجية خبر الفطحي الثقة، علي ما ذكرناه في الأصول.

📚 مصباح المنهاج - كتاب الصوم، ص: ۹۷

3⃣ ایت الله سید محسن حکیم

▫️ أن التحقيق حجية خبر الثقة و إن كان فطحياً.

مستمسك العروة الوثقى، ج ۵، ص: ۶۱۳

4⃣ آیت الله مکارم شیرازی

▫️أمّا مصدق، و عمار، كلاهما فطحيان و لكنهما ثقتان؛ فالسند و إن كان مشتملا علي جماعة من الفطحيين و لكنهم ثقات، لا يضر ذلك بقبول روايتهم.

📚 أنوار الفقاهة - كتاب النكاح (لمكارم)، ص: ۲۱۶

5⃣ ایت الله سبحانی

▫️وقد اخترنا في أبحاثنا الاُصولية انّه لا دليل على حجية خبر الواحد إلاّ سيرة العقلاء التي أمضاها الشارع، و هي كانت بمرآه ومسمعه، والسيرة كما تدلّ على حجّية قول الثقة كذلك تدلّ على حجّية كلّ خبر حصل الوثوق بصدوره عن المعصوم، سواءاُحرزت وثاقته أم لم تحرز، بل إحراز وثاقة الراوي مقدّمة لحصول الوثوق بصدور الخبر، هذا هو المختار، وليس المراد من الوثوق هو الوثوق الشخصي بل النوعي ـ كما سيظهر ـ ، و على ذلك فيعمل بالصحيح والموثّق

✅ بنابراین نظر مشهور بین متقدمین و متاخرین از فقهای شیعه حجیت روایت موثق است و به اقوال شاذ التفات نمیشود .

✅ همچنین نکته‌ی که شخص نقد کننده باید به آن ملتفت شود این است که در بحث علمی به اقول شاذ استناد نمیشود و ترک روایت موثق یک نظر شاذ بین شیعه است .

👈 ادامه در پست بعد

@javaheralklam

#روایت_معتبر_از_پیامبر

▫️ادامه‌ی پست قبل

🔹 با توجه به مطالبی که بیان کردیم نتایج زیر حاصل میشود :

1⃣ هیچ‌ کدام از لعن‌ها و تکفیر‌ها که در روایات در خصوص فطحیه بیان شده است شامل جناب 《حسن بن علی بن فضال》 نمیشود؛ چرا که ایشان از این مذهب برگشت .

2⃣ بنا بر نظر صاحب جواهر روایت ایشان به دلیل برگشت از عقیده‌ی خطا؛ صحیح است و نه موثق

3⃣ قدما‌ی امامایه بر عمل به روایت بنی فضال اجماع دارند .

4⃣ مشهور بین متاخرین عمل به روایت شخص ثقه است هر چند که غیر امامی باشد .

5⃣ با توجه به مطالبی که بیان کردیم بطلان کلام جناب خاجوئی واضح است .

✅ نتیجه آنکه روایت مورد بحث به لحاظ سندی هیچ اشکالی ندارد؛ در خصوص انقطاع سند نیز توضیح خواهیم داد .

✅ همچنین برخی ادعا کردند ما روایت صححیح برای حدیث ثقلین ارائه نکردیم ؛ در صورتی که ما روایت ثقلین را با سه سند صحیح نقل کردیم :

🆔 https://t.me/javaheralklam/991

🆔 @javaheralklam