گزارش نشست «نمایش و نقد مستند شهر گمشده»
۱۴ دی ۱۴۰۲
انجمن اندیشه و قلم

📌 نقد مستند شهر گمشده

با حضور
🔹محمدرضا جوادی یگانه
🔸مسعود فروزنده
🔹مهدی افشار نیک

📡@andisheqalam

🔻جوادی یگانه: برخی پروژه توسعه را فرصت غارت کردند

▫️آبادان بخشی از رویای جامعه ایرانی است. ترانه دختر بندری آقاسی در میانه و نخلهای بی سر در انتهای فیلم، روایتگر یک رویای سوخته است. جنگ هم آبادان را نماد مقاومت و تسلیم نشدن کرده، اما الان جایگاه خوبی ندارد و این رنج آور است. فیلم این رنج را در منظر عمومی آورده تا آن را به موضوع اخلاقی سیاسی تبدیل و از آن بکاهیم.

▫️مساله این نیست که آبادان محل تمرین مدیران درجه دو دیده می‌شود، مشکل این است که پروژه توسعه به مثابه فرصت غارت دیده می‌شود. مساله عدالت است. ضریب جینی ما از ۵۷ تا ۶۸ بهتر و بعد از آن بدتر شده.

▫️ما کشور ثروتمندی نیستیم، اما همین ثروت هم عادلانه توزیع نشده و وضعیت برخی جاهای آبادان از متوسط جامعه، پایین‌تر است. چون از نگاه برخی، پست دولتی زمینه استفاده از مواهب بوده است.

▫️ما می‌دانیم شهر مشکل دارد و فاضلاب موضوع را ملموس نشان داده، اما مهم این است که این وضع نامطلوب دقیقا چیست و از کجا ناشی شده؟ سوال دوم کامل پاسخ داده نشده و صریح هم گفته نشده و انتهای فیلم می تواند ابتدای فیلمی جدید باشد که کدام شیوه تصمیم‌گیری باعث این تراژدی شده است؟

نسخه باکیفیت نقشه چشم‌انداز شهرهای مهم ایران عصر صفوی و آسیای مرکزی را در میراث‌نما دریافت کنید.

نقشه‌بردار آلمانی (Johann Baptist Homann)، نقشه‌ای از چشم‌انداز ۱۴ شهر مهم ایران (شامل اردبیل، اصفهان، کاشان، بندرعباس، سلطانیه) و آسیای مرکزی را در حدود ۳۰۰ سال ترسیم کرده است. این نقشه توسط آرشیو کتابخانه کنگره آمریکا در دسترس قرار گرفته است.

فایل باکیفیت نقشه چشم‌انداز شهرهای مهم ایران و آسیای مرکزی را از پست بعدی کانال میراث‌نما دریافت کنید.
#نقشه_تاریخی
@mirasnama

نسخه باکیفیت نقشه چشم‌انداز شهرهای ایران و آسیای مرکزی مربوط به حدود ۳۰۰ سال پیش
@mirasnama

.
گروه روانشناسی اجتماعی انجمن جامعه‌شناسی ایران با همکاری باشگاه اندیشه برگزار می‌کند:

معرفی و نقد کتاب دیدار و گفت‌وگو با روح چنگیزخان: مردم‌نگاری سفر به مغولستان

با حضور
امیر هاشمی مقدم (نویسنده کتاب)
محمدرضا جوادی یگانه (عضو هیأت علمی دانشگاه تهران)
نعمت‌الله فاضلی (عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی)

دبیر نشست:
فاطمه علمدار (پژوهشگر جامعه‌شناسی)

چهارشنبه ۲۰ دی ۱۴۰۲
ساعت ۱۶ تا ۱۸

تهران، خیابان انقلاب، خیابان وصال شیرازی، کوچه نایبی، پلاک ۲۳

ورود برای عموم آزاد و رایگان است
پخش زنده از صفحه اینستاگرام لایو باشگاه اندیشه و صفحه اینستاگرام گروه روانشناسی اجتماعی

#رویداد_آزاد #انجمن_جامعه‌شناسی #مغولستان #چنگیز #باشگاه_اندیشه
@bashgahandishe

‍ تغییرات اجتماعی متاثر از تحریم‌های همه‌جانبه در ایران

🔘کتاب: تحریم‌ها چگونه کار می‌کنند: ایران و پیامدهای جنگ اقتصادی
نوشته: ‏نرگس باجغلی، ولی نصر، جواد صالحی اصفهانی و علی واعظ (دانشگاه استنفورد، ۲۰۲۴)

◾تحریم‌های همه‌جانبه چهار تغییر اجتماعی کلیدی در ایران به وجود آورده است.
الف) تحریم‌های همه‌جانبه وضعیت رنج توده‌ای را خلق کرده است.

ب) تحریم‌های همه‌جانبه، جهان را بر آن می‌دارد تا ایرانیان را به‌عنوان دشمن ببینند. بدون هیچ مسیر مشخصی برای رفع تحریم‌ها، تمام جنبه‌های ‏جامعه ایران و حرکت مردم ایران یا کاملاً غیرقانونی تلقی می‌شوند یا تحت نظارت دائمی قانونی قرار دارند. این به ایجاد چیزی کمک می کند که ما آن را «زندگی روزمره کناره‌گیری» می‌نامیم.

در این فضای کناره‌گیری، تحریم‌ها سومین و چهارمین تغییرات کلیدی اجتماعی را ایجاد می‌کنند: ج) رشد مؤسسات ‏و کسب‌وکارهای خودسر مستقل، و د) خروج عمومی از عرصه‌های مشارکت مدنی با عقب‌نشینی متناظر به زندگی خصوصی.

◾چنین چرخشی به درون به ویژه در زندگی فعالان و هنرمندان قابل توجه است، برخلاف شور و نشاط فعالیت های جامعه مدنی که در همه جا به دلیل فروپاشی دیوار برلین و دموکراتیزه شدن ‏اروپای شرقی در دهه ۱۹۹۰ شناخته می‌شد.
تحریم‌های همه‌جانبه بر زندگی روزمره اکثریت قریب به اتفاق جمعیت تأثیر می‌گذارد: آنها را فقیر می‌کند، آن‌ها را بیشتر به دولت برای کمک وابسته می‌سازد و نابرابری تصاعدی را به دنبال دارد. و علاوه بر این، در مواجهه با این جنگ چندجانبه، ‏دولت، چه در بیرون و چه در داخل، ثروتمندتر و نظامی‌تر می‌شوند، در حالی که جامعه به طرز فزاینده‌ای ضعیف می‌شود.

برگرفته از کانال محمدرضا دادگستر

تحریم‌ها چگونه کار می‌کنند: ایران و پیامدهای جنگ اقتصادی
نرگس باجغلی، ولی نصر، جواد صالحی اصفهانی و علی واعظ
سال انتشار: ۲۰۲۴
انتشارات دانشگاه استنفورد

🆔 @mohammadreza_dadgostar

‍ تفاوت‌گذاری بین یزدی بودن و در یزد بودن
تغییر در هویت دانشجویان دختر یزدی


🔘یگانه شوق‌الشعرا، دانشجوی پرتلاش یزدی، در پایان‌نامه خود با عنوان «فرایند برساخت هویت دانشجویان با تاکید بر تجربه دختران دانشجوی یزدی در دانشگاه یزد و تهران»، توانسته بخشی از هویت دختران یزدی را آشکار سازد، و امروز دفاع پایان‌نامه او در رشته مطالعات جوانان گروه جامعه‌شناسی دانشگاه تهران بود، سارا فریدزاده راهنما، جبار رحمانی مشاور، و ابوالفضل مرشدی و من داور پایان‌نامه‌اش بودیم.

◾شوق‌الشعراء با استفاده از نظریه هویت گیدنز (عاملیت، بازاندیشی و سیاست زندگی) و با مصاحبه نیمه‌ساختاریافته با ۱۸ دانشجو در یزد و تهران، تلاش کرده میان هویت دو دسته از دانشجویان، یعنی دانشجوی دانشگاه یزد و دانشگاه تهران، تفاوت‌ها و شباهت‌های میان آنها را پیدا کند. و نشان داده که شباهت‌های میان آنها بیش از تفاوت‌هایشان است. تلاش برای استقلال از خانواده در عین تفاخر به فرهنگ یزدی، حرکت به سمت تغییر است. اما زیست‌جهان پستویی و عاملیت در اندرونی باعث شده که این تغییرات، کلان نباشد و محافظه‌کارانه عمل کنند.

◾البته مهاجرت به تهران، امکان بازاندیشی در هویت را به دانشجویان یزدی در تهران می‌دهد و مهم این است که این بازاندیشی را با کمک خانواده خود انجام می‌دهد. اما نکته جالب برای من، این بخش از یافته او بود که «دختران دانشگاه‌های یزد، دیگر خود را آماده مهاجرت نمی‌بییند، اما دخترانی که به تهران مهاجرت کرده‌اند، نیز تمایلی به بازگشت به یزد ندارند. هر چند یزد را دوست دارند و دلتنگ آن می‌شوند، اما تصور زندگی در یزد برایشان غیرممکن است.»

🔘تفاخر به یزدی بودن در عین عدم تمایل به زندگی در یزد، نکته مهمی است که باید در سیاست‌گذاری‌های فرهنگی و اجتماعی مرتبط با یزد مورد توجه قرار گیرد.
@javadimr

آنچه امیرکبیر انجام داد، پیچیده نبود، سخت بود

محمدرضا جوادی یگانه

🔘روزی که گذشت، سالگرد شهادت امیرکبیر بود. امیرکبیر، علیرغم همه انتقاداتی که می‌توان به عملکردش داشت، در دوره سه ساله صدراعظمی خود یک انقلاب از بالا در ایران ایجاد کرد و ایران در این دوره کوتاه، در همه عرصه‌ها پیشرفت محسوسی داشت.

محورهای اصلاحات همه‌جانبه امیرکبیر، همه حوزه‌ها را در بر داشت:‌ سیاست داخلی و سیاست خارجی، شکل دادن به نظام جدید ارتش، اصلاح دستگاه عدالت، اصلاح اخلاق مدنی، توسعه شهری، نشر دانش و فرهنگ نو، رواج صنعت جدید، توسعه کشاورزی، پیشرفت عدالت، و اصلاح سیاست دینی. در هر کدام از این محورها، چندین اقدام را فریدون آدمیت در کتاب امیرکبیر و ایران فهرست کرده است (صفحات ۲۱۹ و ۲۲۰) و به آن تعبیر «انقلاب ار بالا» داده است. اینها، بجز مواردی است که امیرکبیر قصد اجرای آن را داشته و موفق نشده، بویژه کنسطیطسیون و محدود کردن قدرت حکومت.

◾امیرکبیر چگونه موفق به این تغییرات شد؟ در حالیکه نه نهاد پادشاهی، نه روس و انگلیس، نه کارگزاران حکومتی و نه مردم، در دوران امیر با قبل و بعدش تفاوت جدی نداشتند، پس تنها عامل این اندازه تغییر، شیوه حکومت‌داری امیرکبیر بود.

مشخصه بارز امیرکبیر، تلاش برای تغییر «همه» جامعه و نظام سیاسی ایران، «همزمان با هم» بود. بر دو عنصر همه و همزمان تاکید دارم. یعنی اولا تغییرات امیر همه‌جانبه بود و هر چه برای اصلاح امور، در قامت یک مصلح سنتی پیش از مشروطه می‌دانست، انجام می‌داد. و ثانیا اصلاحاتش همزمان بود، یعنی همه تغییرات همزمان با هم دنبال می‌شد و هیچ بخشی را رها نکرد. خطای هیچ کارگزاری را نادیده نگرفت و خط قرمزی برای اصلاح نداشت. مصلحت‌سنجی‌های رایج جایی در عملکرد امیر نداشت.

ویژگی دوم شیوه حکومت امیرکبیر، «پیگیری» بود. او حکومت را وظیفه تمام‌وقتی تلقی می‌کرد که خود در راس آن، همه روزه این تغییرات را پیگیری می‌کرد. او از همه حاکمان ولایات و شهرها خواسته بود که وقایع و کارهای انجام‌شده در شهر و ولایت خود را در ورقه‌ای نوشته و هر هفته به تهران ارسال کنند. حتی از روستاهای نزدیک تهران نیز گزارش می‌گرفت. و البته به گزارش والیان اکتفا نمی‌کرد و خود هم عیون و مخبرانی برای ارزیابی این گزارش‌ها و دریافت گزارش‌های تکمیلی تعیین کرده بود. بر اساس این گزارش‌ها، والیان را تشویق و تنبیه می‌کرد و ابایی از برکشیدن شایستگان و برکناری متخلفان نداشت.

🔘 «پیگیری اصلاحات همه‌جانبه و همزمان»، شیوه حکومت امیر بود، این سه ویژگی، یعنی اصلاحات همه‌جانبه و همزمان، و پیگیری مداوم اجرای آن، علت موفقیت سریع امیرکبیر بود. و البته همین ویژگی علت برکناری و قتل او هم شد. عامل موفقیت و شکست او، یک چیز بود، شیوه حکومت‌داری او.

@javadimr