سیاسی-اجتماعی شدن موسیقی مشروطه

جلسه دفاع از پایان‌نامه کارشناسی ارشد خانم یاسمین مرتضوی با عنوان
«سیاسی-اجتماعی شدن موسیقی مشروطه» در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، با مشاوره خانم دکتر سارا شریعتی، و داوری دکتر حمیدرضا جلایی‌پور و دکتر علی دادگر و راهنمایی من برگزار شد. پرسش اصلی خانم مرتضوی این بود که «چگونه در انقلاب مشروطه موسیقی ایرانی هم‌زمان شاهد عمومیت یافتگی و تغییر مضمون و حتی تغییر فرم بوده است؟» و با روش تحلیل مضمونی انجام شده است. جلسه دفاع و طرح نظرات و گفتگوها به اندازه خود موضوع اهمیت داشت و بسیار آموختیم.

مهمترین نتایج تحقیق عبارت است از:

🔘عارف، در تصانیف خود، آگاهی جمعی در عصر مشروطه را نمایندگی می‌کرده است.

🔘مفاهیمی که در عصر مشروطه با آن کنش‌ورزی می‌شده  (بویژه دو موضوع: انتقادهای سیاسی-اجتماعی و آزادی) در مضامین تصانیف عارف وجود داشته است.

🔘فرم موسیقایی عارف به جهت استفاده بیشتر از دستگاه شور و متعلقات آن، وجود دورهای کوتاه و تکراری، پرش‌های کلامی کم، و به کار بردن میزان کمی از تحریر، توسط مخاطب، ساده‌تر فهم می‌شده است.

🔘فرم و محتوا در موسیقی و تصانیف عارف در رخدادها و حوادث مشروطه به شکل جمعی زمزمه می‌شد، و همین امر نشان از عمومیت و محبوبیت تصانیف عارف در نزد مردم دارد.

‏نظام در حال از دست دادن همه حمایت مردم و بویژه طرفدارانش است، نه به دلیل کمدی سلطنت انتخابی!، که برای تصمیمات و اظهارنظرهای کارگزارانش. ای‌کاش متوجه وخامت اوضاع می‌شد، و ⁧ #وضعیت_فوق‌العاده⁩ اعلام می‌کرد، تا هر تصمیم و اظهارنظری پیش از اجرا و انتشار، توسط جمعی از عقلا ارزیابی می‌شد.

براندازی نه دورکاری است نه پاره‏‌وقت

✍علی ورامینی، دبیر گروه فرهنگ

♦️در تصویری که از راهپیمایی مخالفان نظام مستقر در بلژیک منتشر شده است، چندی از آنان که در رسانه‌های خارج از ایران «چهره‌های سرشناس مخالف نظام» می‌خوانندشان، شرکت کرده‌اند.

♦️کمی قبل‌تر، شبکه اینترنشنال اعلام کرد به دلیل تهدیدهای امنیتی قصد دارد که پخش شبکه خود را به آمریکا ببرد. مدیران این شبکه اعلام کرده‌اند این کار را برای امنیت کارکنان خود انجام می‌دهند و از نظر آنان واشنگتن از لندن برای‌شان امن‌تر است.

♦️از سوی دیگر با پدیده‌ای در این چند وقت مواجه هستیم که شاید بتوان «تظاهرات آخر هفته‌ای» خواندش. شنبه‌ها و یکشنبه‌های اخیر، تلویزیون‌های فارسی‌زبان و شبکه‌های اجتماعی‌شان پر می‌شود از ویدئوی ایرانیان ساکن خارج از کشور که دور هم جمع شده‌اند و معمولاً بطری‌ به هم می‌کوبند و شعارهایی می‌دهند.

♦️به‌قول معروف برای تغییری که منجر به بهبودی شود، جز شور به شعور هم نیاز است. اقتضای شعور برای آن مهاجری که دغدغه خیر جمعی دارد این است که مدام از خود بپرسد: این کنش من چه نسبتی با ایران و میلیون‌ها ایرانی که در آن هستند، برقرار می‌کند؟ آیا حقیقتا در پی کنشی معطوف به خیر جمعی هستم یا صرفا برون‌ریز هیجانات؟

متن کامل را در لینک زیر بخوانید:
https://b2n.ir/z04712
#هم‌میهن
@hammihanonline

ناامنی زندگی روزمره

🔘«ناامنی زندگی روزمره»، توصیف وضعیت این روزهای جامعه ایران است: مردمی که می‌بینند با گرانی‌ لحظه‌ای دلار، شرایط زندگی روزبه‌روز سخت‌تر و ترسناک‌تر می‌شود و راه برون‌رفتی هم پیش روی خود نمی‌بینند.

🔘برای درک ناامنی زندگی روزمره، توصیف هیپولیت تِن از عامه مردم در دوران قدیم گویاست: «عامه مردم حکم شخصی را دارند که در دریاچه‌ای راه می‌رود که ارتفاع آب تا دهان او می‌رسد؛ با کمترین فرورفتگی کف دریاچه یا کوچکترین موج، پایشان می‌لغزد و به زیر آب می‌روند و غرق می‌شوند.» (احیای فرهنگی در عهد آل‌بویه)

🔘و مهمتر از آن، دولتی است که این ترسناکی را درک نمی‌کند و اگر هم بکند، نمی‌تواند کاری برای تغییر این وضعیت انجام دهد. تعبیر دولت و مردم را می‌شود در توصیف سوره واقعه دید که مرگ به حلقوم شخص رسیده و دیگران فقط نگاه می‌کنند.

▪️مزاج دَهر تبه شد در این بلا، حافظ
‌‌ کجاست فکر حکیمی و رایِ بَرْهَمَنی

‏مردم این سرزمین روی رنج دخترانش حساسند و لذا مساله مسمومیت دختران دانش‌آموز اهمیت چندبرابری دارد. از آنجا که باوری در حال گسترش است که عامل آن، افراطیون هستند، جا دارد نهادهای رسمی دینی، با محکومیت مساله و دلجویی از دختران آسیب‌دیده، این اتهام را رفع کنند.

ایرانشهر، فردوسی زمانهٔ خود را از دست داد!

خبر اگرچه کوتاه است اما باری است سنگین بر شانه‌های ایران‌زمین.
ایران در طول تاریخ بر شانه‌های اندیشمندان و بزرگانِ فرهنگ و ادب خود استوار مانده است. امروز ایران یکی از اندیشمندان مهم و برجستهٔ خود را از دست داد؛ اندیشمندی که‌ بواسطۀ اهمیت و بزرگی پروژهٔ فکری او می‌توان او را فردوسی زمانهٔ ایران دانست.
مجموعهٔ ايران پایدار درگذشت دکتر سید جواد طباطبایی را به تمامی دوست‌داران ایران‌زمین تسلیت می‌گوید.

اپیزود دوم مجموعهٔ روايت ايران:
ایران به روایت جواد طباطبایی: تاریخ اندیشهٔ سیاسی در ایران

اپیزود دوازدهم مجموعهٔ روایت ایران:
ایران به روایت جواد طباطبایی: زوال اندیشهٔ سیاسی در ایران

#ایران_پایدار
#سید_جواد_طباطبایی

در این نوشته 👆به سهم مطالعات پنجاه ساله شادروان دکتر سید جواد طباطبایی در معرفی ملت ایران اشاره کرده‌ام.

این نوشته اولین بار در پنجمین همایش انجمن جامعه‌شناسی ایران ۲۴/۳/۱۴۰۱ ارائه شد.

@hamidrezajalaeipour

طرح درس اجتماعیات در ادبیات فارسی

کارشناسی علوم اجتماعی دانشگاه تهران

🔘 اجتماعیات در ادبیات فارسی، عنوان درس جدیدی است که از این پس به جای جامعه شناسی ادبیات تدریس خواهد شد. و هدف آن «مطالعه بازنمود اجتماع و مسائل اجتماعی در آثار ادبی و تاثیر آثار ادبی در وقایع و تحولات اجتماعی» است.

🔘 در دهه‌های گذشته، درسی به نام اجتماعیات در ادبیات فارسی در مقطع کارشناسی تدریس می‌شد که من پیشتر توضیح انتقادی‌ای بر آن نوشته بودم. پس از آن جامعه‌شناسی ادبیات به عنوان درس مصوب، بیشتر بر رابطه رمان با جامعه با تاکید بر نظریه‌های جامعه‌شناسی ادبیات می‌پرداخت. یکی از نمونه‌های طرح درس جامعه‌شناسی ادبیات را در بخش جامعه‌شناسی ادبیات سایت من، می‌توانید ببینید.

🔘 اما در بازنگری‌ای که اخیرا گروه جامعه شناسی دانشگاه تهران انجام داده، بنا شد تا میان درسی که در دوره کارشناسی داده می‌شود با دوره‌های تکمیلی تمایز روشنی برقرار شود و لذا عنوان درس و تمرکز آن بر اجتماعیات در ادبیات کلاسیک فارسی قرار داده شد،‌ اما تلاش خواهد شد تا از رویکردهای جدید جامعه‌شناسی و جامعه‌شناسی ادبیات برای تحلیل آن متون استفاده شود.

▪️طرح درس را هم با ضمائم آن در لینک زیر ببینید.
▪️خوشحال می‌شوم نقد کنید و نظر بدهید تا کار تکمیل شود.

http://bit.ly/3kxm3Sa

اگر روان‌شناسی جمعی مردم ایران را بدانید؛
و حساسیت بالای مردم در باره دختران دانش‌آموز و مادرانشان، و افزایش نگرانی‌‌ها و پایین آمدن آستانه تحمل مردم را درک کنید،

می‌دانید که امشب باید تکلیف این شخص و این فیلم مشخص شود و به افکار عمومی توضیح داده شود.

دستور سازمان قضایی نیروهای مسلح برای پیگیری رفتار خشونت‌آمیز با مادر معترض و دستگیری ضاربان، مهم و امیدبخش است. و امید است که با توجه به حساسیت موضوع، بررسی آن هم به اندازه دستور سریع پییگری، سریع و علنی باشد.

البته باید در نظر داشت که هرچند برخورد با آشوب و پیشگیری از جرم وظیفه پلیس است، اما در نظم سیاسی‌ای که در مواجهه با مردم و اعتراضات سیاسی، به این افراد و این رفتارها متکی است، باید تجدیدنظر کرد.

‏امروز سه نفر از مراجع تقلید، آقایان جوادی آملی، سبحانی و‌ نوری همدانی، در باره مسمومیت‌های دانش‌آموزان، ابراز نگرانی کرده و تذکر داده‌اند.

‏اما زمان گذشته.
‏افکار عمومی بعد از مسمومیت‌های گسترده دیروز،و نیز ضرب و شتم وحشتناک زن معترض،تغییر کرده،و چندان توجهی به این تذکرات نکرده.

مساله مسمومیت‌ها: نگرانی‌های نوپدید و ظرفیت‌های در دسترس

محمدرضا جوادی یگانه

▪️مساله مسمومیت‌های زنجیره‌ای مدارس دخترانه، وارد مرحله جدید و نگران‌کننده‌ای شده است و شبکه‌های ماهواره‌ای خارج از کشور، به صورت هدفمند بر این نگرانی دامن می‌زنند. سلامت دانش‌‌آموزان برای همه مردم و نه فقط اولیا و معلمان، مهم است و اولویت اول بر سلامتی آنهاست و پیدا کردن مسموم‌کنندگان.

اما در کنار مساله واقعی‌ای به نام مسموم شدن هر روزه دانش‌آموزان دختر در این جا و آنجای کشور، موضوع احساس ناامنی هم اهمیت دارد. و من تلاش دارم تا اندکی آن را بکاوم. احتمالا عاملان پشت پرده در یکی از این سه دسته هستند: جریانات برانداز که سابقه تروریستی دارند، افراطیون مذهبی مشابه گروه فرقان و ترورهایی که در سال ۱۳۵۸ انجام داد و گروه‌هایی که سابقه آدم کشی با عناوین انحرافی دارند، و سوم گروه‌های خودسر مرتبط با برخی جریانات متنفذ داخل حاکمیت.

این احتمال هم هست که مسمومیت‌های گسترده‌ اخیر با مسمومیت‌های چندماهه اخیر تفاوت داشته باشد و در بستر مسمومیت های گذشته، برخی جریانات به این نتیجه رسیده باشند که می توان با این شیوه ها به ناامنی گسترده دامن زد. با موضع‌گیری گسترده نهادهای مدنی، مرجعیت و همچنین تریبون های رسمی و نیز دستور پیگیری‌ها در دولت و قوه قضاییه، امید است که اگر عاملان مرتبط با دسته دوم و سوم باشند، با آنها سریع‌تر برخورد شود، و اگر از گروه نخستند به سرعت شناسایی شوند. نیروی خودسر و تندرو همه جا هست، اما آنچه تفاوت ایجاد می‌کند، نوع برخورد حکومت‌ها با آنها است. سرعت و قاطعیت در شناسایی و برخورد با افرادی که ناامنی اجتماعی گسترده ایجاد می‌کنند، موجب آرامش خاطر مردم می‌شود. دستور پیگیری سریع و دستگیری ضارب زن معترض در جلوی یکی از مدارس، نشانه امیدبخشی است، به شرط آنکه در همین موضوع هم اطلاع‌رسانی مناسب و بدون ابهام و متناسب با اطلاعات به دست‌آمده صورت گیرد، و البته منجر به مجازات فوری مقصرین هم بشود.

چنان که روشن است، با گستره مسمومیت‌ها، نگرانی‌ها هم افزایش یافته است. از آنجا که اکثر مردم، دختر دانش‌آموزی در خانه خود یا نزدیکان درجه اول خود دارند، نگرانی، ذره‌ذره بیشتر می‌شود. چون علت مسمومیت ناشناخته است، ترس از امر مبهم، منجر به ترس گسترده از هر چیزی می‌شود. در بدترین حالت‌ها، ترس مردم از مردم، به نفرت مردم از مردم، و در نهایت به جنگ مردم علیه مردم منجر، و مقدمه آنارشیسم و جنگ داخلی خواهد شد.

دقیقا به همین دلیل است که آرامش‌بخشیدن به مردم با نشان دادن پیگیری مساله، ضرورت دارد. شیوه قطره‌چکانی اطلاعات، و اطلاعات کلی و مبهم از نوع مصاحبه‌های رسمی مقامات مسئول، نه به مردم اطمینان از پیگیری می‌دهد و نه کمک چندانی به آرامش‌بخشی می‌کند. اعتماد کردن به رسانه‌های داخلی و گزارش‌های تحقیقی آنها، نه تنها می‌تواند به روشن شدن مساله و کشف عاملان کمک کند، بلکه گفتگوی در این باره به افزایش همدردی مردم با مسموم‌شدگان و اولیا و معلمان آنها هم منجر می‌شود و از این طریق به همدلی اجتماعی گسترده کمک می‌کند و خطر ذکرشده در بالا کاهش می‌یابد. علاوه پیشنهاد می شود نظام از خود مردم در شفاف سازی و مراقبت و پیشگیری این رخداد مغایر با امنیت ملی کمک بگیرد.

عاملان پروژه ضد ملی مسمومیت دختران، هر که هستند،‌ به دقت، در حال تخریب اعتماد مردم به یکدیگر و به دولت هستند. امنیت و اعتماد ملات جامعه است: و شیوه اطلاع‌رسانی مبهم و متناقض رسمی، مساله عمومی را به یک بحران عمومی تبدیل خواهد کرد. راه حل، اعتماد به رسانه‌های داخلی و به‌روزرسانی لحظه‌ای از طریق آنها است.

سخنان امروز رهبری بسیار مهم بود، هم در جنایت غیرقابل بخشش تلقی‌ کردن هر گونه اقدامی علیه کودکان و دانش‌آموزان، و هم تاکید بر ناامنی روانی جامعه.

بازخوانی سیاست‌های جاری بر اساس این دو نکته، منجر به تغییرات زیادی خواهد شد.

✅دکتر جوادی یگانه در اتاق گفت وگوی شفقنا: برای اصلاح ساختاری باید به مشروطه بازگشت

🔹 معترضان تغییر عملی می خواهند نه وعده اصلاح
🔹 امتیاز دادن به مردم سراسر بُرد است

همه افراد باید در پیشگاه قانون برابر باشند

https://fa.shafaqna.com/news/1532679

جزئیات 👆👆👆
🌍 | خبرگزاری بین المللی شفقنا
🆔 @shafaqna_farsi

سانسور اخلاق اجتماعی مردم در سفرنامه‌ سون هدین

یکی از موارد شایع در ترجمه سفرنامه‌های فرنگیان به ایران، سانسور انتقاداتی است که آنها به اخلاق اجتماعی مردم داشته‌اند. سیاحان از منظر فرهنگ خود، خوب و بد جامعه ایران را دیده‌اند، همیشه هم درست ندیده اند؛ ممکن است خطا کرده باشند و ممکن است که با نگاه استعماری یا مغرضانه، مردم را قضاوت کرده باشند. اما در هر حال، قضاوت آنها، بخشی از تاریخ این سرزمین است.

وقتی کتابی به زبان‌های دیگر منتشر شده و در آن قضاوت آنها در باره ایرانیان آمده، اما در اینجا نکات منفی ذکرشده برای ایرانیان سانسور می‌شود، تنها باعث می‌شود ما از نگاه دیگران محروم شویم، والا در دسترس دیگران که هست. مساله در باره درستی یا نادرستی قضاوت آنها نیست، مساله این است که حذف بخشی از نگاه یک سیاح، باعث درک نادرست ما از متن می‌شود.

سانسور در سفرنامه‌ها صورت‌های گوناگونی دارد، از حذف یک فصل کامل تا حذف جملاتی از کتاب توسط مترجم یا ناشر. یا توضیح و زیرنویس برای تغییر نگاه خواننده توسط ناشر و مترجم. و البته اگر ناشر و مترجم خودسانسوری نکنند، ممیزی ارشاد این کار را خواهد کرد.

یکی از جدیدترین نمونه‌های سانسور، در سفرنامه سون هدین، مستشرق سوئدی است که بر اساس سفری که در سال ۱۸۸۶ به بخش‌های زیادی از ایران داشته، نوشته و در سال ۱۸۸۷ در استکهلم منتشر شده است.

در فصل بیست و سوم ترجمه کتاب، با عنوان «در باره فارس‌ها»، در باره ایرانیان چنین آمده است:‌ «یک فارس غیر قابل اعتماد ... (متأسفانه در اینجا نویسنده عبارات نادرستی را در مورد هم‌میهنان فارس بکار برده است که از ترجمه آنها خودداری می‌کنم. – م.) در قراردادها با توجه و محترمانه برخورد می‌کند. بر خود مسلط هستند و تودار است. طرف مقابل متوجه نیت درونی و افکار وی نمیشود که آیا وی نگران است یا در درونش خوشحال است. او همیشه قول می‌دهد ولی... (در اینجا هم نویسنده متأسفانه در مورد فارس‌ها به بیراهه رفته و لذا از ترجمه آن خودداری می‌کنم. - م). همواره مطالبه پول و انعام می‌کند. ... ( این نیز مطلب نادرستی است زیرا غربی‌ها معمولا بیش از شرقی‌ها مادی و پول‌دوست هستند. – م.)» (صفحه ۳۴۳ ترجمه)

روایت کامل هدین از اخلاق فارس‌ها، مندرج در صفحات ۳۲۵ و ۳۲۶ اصل سفرنامه او چنین است (جاهایی که در ترجمه سفرنامه حذف شده، تیره‌تر کرده‌ام): «یک فارس از نظر شخصیتی غیر قابل اعتماد، ترسو، حریص و مشکوک است. هنگام معامله تجاری یا قراردادهای دیگر، همیشه مؤدبانه‌ترین و سازگارترین رفتار را از خود نشان می‌دهد، آرام و باوقار است و اجازه نمی دهد نگاه یا اشاره‌ای، آنچه به او فکر می‌کند را لو بدهد. او خودش را کنترل می کند، خواه در درونش عصبانی باشد یا خوشحال. او قول همه چیز را می‌دهد، اما هیچ چیز را رعایت نمی کند. وقیحانه به صورت همسایه اش نگاه می‌کند و دروغ می‌گوید. اگر هم دروغش آشکار شد، اصلا خجالت نمی‌کشد، اما با لبخندی ملیح اعتراف می‌کند که دروغ گفته است. او همیشه میل شدیدی به پول دارد، و هیچ توجهی به این که آیا روش به دست آوردن آن درست است یا خیر، ندارد. حتی افراد نسبتا رده بالا هم خود را آنقدر خوب نمی دانند انعامی را نپذیرند. از سوی دیگر، یک فارس با فقیران مهربان است و به ندرت از درویشی می‌گذرد که پول خردی به طرفش پرتاب نکند. (ص ۳۲۵ و ۳۲۶ متن اصلی)

البته سفرنامه خواندنی است و نکات مثبت فراوانی هم در باره ایرانیان دارد، اما من در اینجا، تنها بر #سانسور #اخلاق_اجتماعی ایرانیان تمرکز داشتم. مشخصات کتاب چنین است:

هدین‌، سوین (۱۴۰۱) .ایران عصر ناصری: سفرنامه‌ی مستشرق سوئدی سون هدین به ایران از طریق قفقاز و بین‌النهرین. ترجمه وحید صابری مقدم. تهران: پیام آزادی.

شرق و غرب زاگرس، سفرنامه و گزارش ماموریت و تاریخ

▪️حکومت در ایران سهل و ممتنع بوده: ساده تصور می‌شده ولی عملا پیچیده بوده. اما غالبا شیوه حکمرانی در ایران ناشناخته مانده و کسی آن را مرئی نکرده است. معدودی از فرنگیان بوده‌اند که اداره بخش‌هایی از ایران را داشته‌اند و نوشته‌اند، مانند میلسپو، شوستر، فوربز-لیث و دنتسرویل.

▪️کتاب افسر اطلاعاتی انگلستان در ایران، سیسیل ادموندز (شرق و غرب زاگرس)، ترکیبی است از سفرنامه و گزارش ماموریت و تاریخ در سال‌های ۱۹۱۳ تا ۱۹۲۰ در ایران و عراق، هر چند در مهمترین‌ بخش‌های تاریخی‌اش (یعنی کودتای سوم اسفند)، هیچ سندی در دسترسش نبوده است!

▪️در کتاب، شرح اداره شهرهایی در جنوب و غرب ایران توسط ادموندز و فعالیتش در سالهای پرآشوب منتهی به کودتای سوم اسفند در نورپرفورس در گیلان و تبریز، بسیار مهم است. شرح ملاقات او با شیخ محمد خیابانی و رضاخان، و آموزش‌هایی که پیش از ورود به ایران دیده بود، هم خواندنی است.

▪️مشخصات کتاب چنین است:
ادموندز، سی. جی. (۱۴۰۱) .شرق و غرب زاگرس. ویراسته یان ریشار. ترجمه شهلا طهماسبی. تهران:‌ فرهنگ نشر نو. ۵۱۹ صفحه.

#سفرنامه

‏نو شدن طبیعت باید نشانه ⁧ #تغییر⁩ و بهبود باشد تا عید بیاید.

‏و تا اراده تغییر و بازگشت به خواست مردم، همین مردم کوچه و بازار،رخ ندهد، بوی عید، بوی بهبود شنیده نخواهد شد.
‏اراده تغییر باید آن‌همه آشکار باشد که چشم‌های تخلیه‌شده، دختران مسموم‌شده، سیاه‌پوشان و دل‌مردگان هم حس کنندش.

📸 گستره نوروز در کشورهای جهان

🆔 @Akhbar_furii

روزه‌خواری با خوردن و آشامیدن عادی کسانی که روزه نیستند و احیانا در طول روز در خیابان، چیزی هم می‌خورند و دیگران هم می‌بینندشان، تفاوت دارد.

#روزه‌خواری، بنای تحقیر و تمسخر و درافتادن با روزه و روزه‌داران است؛ که کم بوده، و اگر هم زیاد شده، بخاطر برخورد نادرست با مردم بوده.

مجری قانون، بی‌جهت خود را در مقابل بخش قابل‌توجهی از مردم که به هر دلیل روزه نمی‌گیرند، اما روزه‌خوار هم نیستند، قرار می‌دهد؛ و رفتار معمولی و روزمره کسانی که روزه نیستند، را جرم‌ تلقی می‌کند.