#نکته‌های_دستوری
#اسم_مصدر_ها_ی_جعلی

منظور از اسم مصدرهای جعلی، اسم مصدرهایی است که برخلافِ قواعد دستور زبان فارسی ساخته شده‌اند. این نوع اسم مصدرها را از نظر ساختاری می‌توان به چهار نوع تقسیم کرد:
۱. اسم مصدرهایی که ازترکیبِ واژه‌های فارسی یا غیرعربی با «یّت» ساخته شده‌اند؛ مانند:
آشناییت، آگاهیت، ایرانیت، بربریت، برتریت، خریت، خوبیت، داراییت، دوییت، مردمیت، زنیت، منیت و...

۲. اسم مصدرهایی که از ترکیب غیرِ فعل با «-ِ ش» ساخته شده‌اند؛ مانند:
گرمایش، سرمایش، پیدایش، گنجایش، والایش و... .
در این موارد هم باید از به‌کار بردنِ این نوع اسم مصدرهای جعلی پرهیز کنیم، ولی «پیدایش» و «گنجایش» را به سبب اینکه در آثار استادان زبان فارسی به‌کار رفته است و «گرمایش» و «سرمایش» را از آن جهت که به‌صورتِ اصطلاح علمی به‌کار می‌رود، نمی‌توان غلط دانست.
_ «از آغاز پیدایش غزل فارسی سخنوران بزرگ این کشور بعضی از انتقادات اجتماعی و اخلاقی خود را با مضامین عاشقانه آمیختند» (خانلری، هفتاد سخن۲۷۱/۳).
در متون معتبر فارسی به‌جایِ «پیدایش» و «گنجایش» واژه‌های «پیدایی» و «گنجایی» به‌کار رفته است.امروزه ه برخی از استادان زبان فارسی این واژه‌ها را به‌کار می‌برند.
_ «در ماورای آن عشقی است که برای همه‌کس قابل‌ادراک نیست و حالتی روانی است که در محدودهٔ روان‌شناسی عادی گنجایی ندارد»
(زرین‌کوب، حکایت همچنان باقی، ص ۴۸۲).

۳. اسم مصدرهایی که مصدر آن‌ها نامعلوم است؛ مانند: منش، رامش، نرمش، نیایش و... .
این نوع اسم مصدرها هم در متون معتبر قدیمی و هم آثار استادان معاصر به‌کار رفته است و منعی برای استعمال آن وجود ندارد.

۴. اسم مصدرهایی که از زبان‌های دیگر گرفته شده است، مانند «کُرنش» و «چالش» که از زبان ترکی مأخوذ شده است. به‌کار بردن این اسم مصدرها به‌دلیلِ شیوع آن‌ها و به‌کار رفتن آن‌ها در آثار معاصران مانعی ندارد.

(موسسه نجوای قلم )

برای اطلاع بیشتر به فرهنگ درست نویسی سخن دکتر یوسف عالی عباس آباد و دکتر انوری مراجعه شود.

🆔 @jamshidfarahmand