🍁 زبان کامل

✍🏻 نوید کرمانی:

شاید اتفاقی نباشد که ابوحنیفه (د. ۱۵۰)، که در میان پایه‌گذاران مذاهب چهارگانهٔ اهل‌سنت خواندن نماز به زبان غیرعربی را جایز می‌دانست ایرانی‌تبار بود؛ یا اتفاقی نباشد که در صدر اسلام خوارج ایرانی ادای شهادتین به زبان عربی را واجب نمی‌دانستند. در زمان حاضر نیز یک متفکر غیرعرب ایرانی یعنی عبدالکریم سروش است که این نظریه را مطرح کرده که عربی‌بودن زبان قرآن عرَضی است و مؤلفهٔ ذاتی کلام خداوند نیست، بلکه تنها شکل بیرونی و تصادفی آن است. هنگامی که او اندیشه‌اش را در پاییز ۱۹۹۵ در همایشی در برلین بیان کرد باعث تعجب و تمسخر شرکت‌کنندگان عرب حاضر در مجلس شد؛ در این مجلس، شاعران و روشنفکرانی بودند که به‌هیچ‌وجه خود را مذهبی تلقی نمی‌کردند، اما با این حال، سرشت عربی‌بودن قرآن برای آنها نیز خدشه‌ناپذیر بود.

به‌علاوه، بحث‌های مشابهی در صدر اسلام برپا بود. در حالی‌که عرب‌ها بر هویت عربی اسلام تأکید می‌کردند و از آن برتریِ زبان عربی بر دیگر زبان‌ها (و همچنین برتریِ قوم عرب بر دیگر) اقوام را نتیجه می‌گرفتند، به‌ویژه مسلمانان ایرانی تلاش می‌کردند ثابت کنند خداوند به‌هیچ‌وجه زبان عربی را بر زبان‌های دیگر برتری نبخشیده است و غیرعرب‌ها، به‌خصوص یونانی‌ها و ایرانی‌ها، زبانی غنی‌تر و شعری زیباتر از عرب‌ها دارند. این نزاع، که غالباً پس‌زمینه های سیاسی و اجتماعی داشت، تا قرن‌های متمادی ادامه یافت و آثار و نوشته‌های فراوانی دربارهٔ آن به‌جای ماند. در این اوضاع، طرف عربی از اینکه خداوند به زبان عربی با مردم سخن گفته است نهایت استفاده را کرد. طرف مقابل منکر آن نبود، اما آنچه را عرب‌دوستانی چون ابن‌فارس نتیجه می‌گرفتند نمی‌پذیرفت: خداوند زبان عربی را برگزیده است، زیرا خوش‌آواترین غنی‌ترین و عالی‌ترین زبان است، عربی مادر تمام زبان‌هایی است که خداوند به آدم آموخته، زبان اهل بهشت و تنها زبان بدون نقص است؛ با این زبان می‌توان هر مضمونی را به زیباترین و روشن‌ترین نحو بیان کرد. طبق نظریه رایج دربارهٔ منشأ زبان میان علمای مسلمان هبوط آدم این نتیجه را در پی داشته که آدم از آن پس ناگزیر به سُریانی سخن گفته است. اما پس از طوفان نوح بود که اسماعیل و فرزندانش اجازه یافتند به زبان عربی سخن بگویند، چون خداوند توبه ابراهیم را پذیرفته بود.

اما فقط کسی می‌تواند بر زبان عربی تسلط یابد که پیامبر باشد؛ انسان عادی قادر نیست تمام ظرافت‌های لفظی و نحوی زبان عربی را به‌کار بندد، همهٔ پانصد اسم وضع‌شده برای «شیر» با معانی جداگانهٔ آن را بداند، بیش از چهارصد نوع از انواع «بلا»، همهٔ دویست واژهٔ به‌کاررفته برای «ریش» و هفتاد واژهٔ به‌کاررفته برای «سنگ» را از یکدیگر تفکیک کند. با این منطق، معجزهٔ قرآن چیزی نیست جز به‌کارگیری کامل زبان عربی. (به همین دلیل، پیروان این نظریه وجود واژه‌های بیگانه در قرآن را انکار می‌کنند.) (کرمانی، ۱۳۹۹: ۶۱ - ۶۳)

📚 کرمانی، نوید. (۲۰۰۹). زبان به‌مثابه معجزه: قرآن متن اصلی فرهنگ عربی. ترجمهٔ ملیحه احسانی‌نیک و لیلا ذوالقدری. (۱۳۹۹). تهران: نشر کرگدن.

#⃣ #زبان_و_دین #زبان_عربی

🌐 در شبکه‌های اجتماعی همراه ما باشید:‌

🔸Instagram🔸Telegram 🌐Web 🔸Aparat