Forwarded from کانال حسن قریبی (Hasan Gharibi)
انتشار هزارواژۀ پزشکی همزمان با روز پزشک در تاجیکستان
دو ملت ایران و تاجیکستان به یک زبان سخن می‌گویند و این سرمایۀ بزرگی است که می‌تواند راه را برای همکاری‌های فرهنگی و علمی و اقتصادی بین دو دولت و ملت هموار کند. بر اساس تحقیقات به‌عمل‌آمده در حوزه‌های جامعه‌شناسی زبان و اصطلاح‌شناسی اجتماعی، بین توسعۀ علمی و توسعۀ اصطلاح‌شناختی رابطه‌ای مستقیم وجود دارد. بررسی تاریخ اصطلاح‌شناسی و واژه‌گزینی در هریک از دو کشور ایران و تاجیکستان نشان می‌دهد که اصطلاح‌شناسی در این دو کشور همواره با تحولات علمی همگام بوده است. در تاجیکستان نیز، مانند ایران، جریان واژه‌گزینی با فراز و فرودهایی روبه‌رو بوده است؛ بدین ترتیب که از بخش «لغت‌سازی و لغت‌شناسی» در «انستیتو زبان و ادبیات رودکی» در آکادمی علوم آغاز شده و سپس به تأسیس «کمیتۀ اصطلاحات» در دهۀ شصت و در نهایت، پس از تصویب قانون زبان، به تصویب مجدد «کمیتۀ اصطلاحات» در سال ۱۹۸۹م انجامیده است.
در سال ۲۰۱۴م، به‌منظور عملی کردن همکاری‌های اصطلاح‌شناختی ایران و تاجیکستان، یادداشت تفاهمی بین کمیتۀ زبان و اصطلاحات تاجیکستان و فرهنگستان زبان و ادب فارسی ایران به امضا رسید که انتشار فرهنگ‌ها و واژه‌نامه‌های علمی چندزبانه بخشی از مفاد آن بود.
اکنون همزمان با روز پزشک در تاجیکستان (۲7 مرداد)، نخستین جلد از فرهنگ هزارواژۀ پزشکی فرهنگستان از سوی پژوهشگاه فرهنگ فارسی- تاجیکی منتشر شد.
گوهر شراف‌زاده، رئیس کمیتۀ زبان و اصطلاحات حکومت جمهوری تاجیکستان، در سرسخن خود بر این فرهنگ چهار زبانه می‌نویسد: «باعث خوشنودی است که طبق سازشنامۀ یادداشت تفاهم بین کمیتۀ زبان و اصطلاحات نزد حکومت جمهوری تاجیکستان و فرهنگستان زبان و ادب فارسی جمهوری اسلامی ایران، عاید به همکاری در بخش زبان و اصطلاحات، که از دهم سپتامبر سال ۲۰۱۴ به امضا رسیده است، کمیته با فرهنگستان همکاری‌ها را تقویت می‌دهد. همزمان، باعث تذکّر است که مطابق زیربندهای ۷ و ۸ بند ۳ یادداشت تفاهم، جانب‌ها تصمیم گرفته بودند که با جلب متخصصان ورزیدۀ زبان‌شناس و اعضای شورای همگون‌سازی اصطلاحات کمیته، کتاب هزارواژۀ پزشکی فرهنگستان را، با تفسیرهای علاوگی اصطلاحات، بـه زبان‌های تاجـیکی و روسی تهیه و به نشر آماده سازند. اینک مواد هزارواژۀ پزشکی (کتاب یکم) به نشر آماده گردیده است و کمیته برای نشر آن را توصیه می‌دهد.
ما زبان‌شناسان تاجیک در این مسئله آنها را دستگیری نموده، در همکاری و هم‌بستگی می‌توانیم واژه‌نامه‌هایی را در رشته‌های مختلف علم، سیاست، اقتصادیات تهیه نماییم که استعمال و استفادۀ آنها در محیط علمی ـ فرهنگی و ادبی حوزه‌های فارسی‌زبان و منطقه‌هایی که ساکنان آن با این زبان گفتگو می‌کنند، دارای هماهنگی و قابل قبول باشند.
این اقدام در همگون‌سازی اصطلاحات ساحَوی و رشد و گسترش زبان ادبی کشورهای هم‌زبان یک قدم نیک بوده، در برابرِ دانش‌اندوزانِ ساحوی را از دستاوردهای علمی هر دو کشور آشنا کردن، این‌چنین (= همچنین) دوستی و رفاقت و همدلی و وحدت را میان این کشورها مستحکم خواهد نمود و من‌بعد نیز در برگزاری انجمن و کنفرانس‌ها و همایش‌های علمی ـ عملی عالمان و دانشمندان ساحوی در سطح بین‌المللیِ من‌بعده نیز تطبیق خواهد گردید».
فرهنگ حاضر که در جهت اجرای برنامه‌های یادشده تدوین گردیده، بر اساس جلد اول کتاب هزارواژۀ پزشکی فرهنگستان زبان و ادب فارسی (منتشرشده در ۱۳۸۹ش/ ۲۰۱۰م) شکل گرفته است. هدف از تألیف این فرهنگ آشنا ساختن متخصصان حوزه‌های پزشکی در هر دو کشور با شیوه‌های واژه‌گزینی یکدیگر و مواد و روش‌های گوناگون واژه‌سازی برای اصطلاحات علمی اروپایی (عمدتاً انگلیسی و روسی) است. در تألیف این فرهنگ، به‌منظور ایجاد سهولت استفاده برای مخاطبان تاجیک، علاوه بر معادل فارسی و لاتینی کلمات، بخش‌های دیگری نیز به آن افزوده شده است که عبارت‌اند از: نویسه‌گردانی تعریف‌های فارسی به خط سیریلیک؛ ارائۀ معادل‌ها و تعریف‌های تاجیکی؛ ارائۀ معادل‌های روسی. این مجموعه شامل واژه‌های پزشکی، علوم پایۀ پزشکی، دندان‌پزشکی، شنوایی‌شناسی، علوم سلامت و دام‌پزشکی است.
کتاب هزارواژۀ پزشکی (روسی ـ تاجیکی ـ انگلیسی ـ فارسی) به کوشش گروه واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی و کمیتۀ زبان و اصطلاحات تاجیکستان، و به پیشنهاد و با پیگیری پژوهشگاه فرهنگ فارسی ـ تاجیکی و با پشتیبانی بیمارستان بین‌المللی ابن سینا در تاجیکستان در 544 صفحه تهیه و منتشر شده است.
#حسن_قریبی
دو ملت ایران و تاجیکستان به یک زبان سخن می‌گویند و این سرمایۀ بزرگی است که می‌تواند راه را برای همکاری‌های فرهنگی و علمی و اقتصادی بین دو دولت و ملت هموار کند. بر اساس تحقیقات به‌عمل‌آمده در حوزه‌های جامعه‌شناسی زبان و اصطلاح‌شناسی اجتماعی، بین توسعۀ علمی و توسعۀ اصطلاح‌شناختی رابطه‌ای مستقیم وجود دارد. بررسی تاریخ اصطلاح‌شناسی و واژه‌گزینی در هریک از دو کشور ایران و تاجیکستان نشان می‌دهد که اصطلاح‌شناسی در این دو کشور همواره با تحولات علمی همگام بوده است. در تاجیکستان نیز، مانند ایران، جریان واژه‌گزینی با فراز و فرودهایی روبه‌رو بوده است؛ بدین ترتیب که از بخش «لغت‌سازی و لغت‌شناسی» در «انستیتو زبان و ادبیات رودکی» در آکادمی علوم آغاز شده و سپس به تأسیس «کمیتۀ اصطلاحات» در دهۀ شصت و در نهایت، پس از تصویب قانون زبان، به تصویب مجدد «کمیتۀ اصطلاحات» در سال ۱۹۸۹م انجامیده است.
در سال ۲۰۱۴م، به‌منظور عملی کردن همکاری‌های اصطلاح‌شناختی ایران و تاجیکستان، یادداشت تفاهمی بین کمیتۀ زبان و اصطلاحات تاجیکستان و فرهنگستان زبان و ادب فارسی ایران به امضا رسید که انتشار فرهنگ‌ها و واژه‌نامه‌های علمی چندزبانه بخشی از مفاد آن بود.
اکنون همزمان با روز پزشک در تاجیکستان (۲7 مرداد)، نخستین جلد از فرهنگ هزارواژۀ پزشکی فرهنگستان از سوی پژوهشگاه فرهنگ فارسی- تاجیکی منتشر شد.
گوهر شراف‌زاده، رئیس کمیتۀ زبان و اصطلاحات حکومت جمهوری تاجیکستان، در سرسخن خود بر این فرهنگ چهار زبانه می‌نویسد: «باعث خوشنودی است که طبق سازشنامۀ یادداشت تفاهم بین کمیتۀ زبان و اصطلاحات نزد حکومت جمهوری تاجیکستان و فرهنگستان زبان و ادب فارسی جمهوری اسلامی ایران، عاید به همکاری در بخش زبان و اصطلاحات، که از دهم سپتامبر سال ۲۰۱۴ به امضا رسیده است، کمیته با فرهنگستان همکاری‌ها را تقویت می‌دهد. همزمان، باعث تذکّر است که مطابق زیربندهای ۷ و ۸ بند ۳ یادداشت تفاهم، جانب‌ها تصمیم گرفته بودند که با جلب متخصصان ورزیدۀ زبان‌شناس و اعضای شورای همگون‌سازی اصطلاحات کمیته، کتاب هزارواژۀ پزشکی فرهنگستان را، با تفسیرهای علاوگی اصطلاحات، بـه زبان‌های تاجـیکی و روسی تهیه و به نشر آماده سازند. اینک مواد هزارواژۀ پزشکی (کتاب یکم) به نشر آماده گردیده است و کمیته برای نشر آن را توصیه می‌دهد.
ما زبان‌شناسان تاجیک در این مسئله آنها را دستگیری نموده، در همکاری و هم‌بستگی می‌توانیم واژه‌نامه‌هایی را در رشته‌های مختلف علم، سیاست، اقتصادیات تهیه نماییم که استعمال و استفادۀ آنها در محیط علمی ـ فرهنگی و ادبی حوزه‌های فارسی‌زبان و منطقه‌هایی که ساکنان آن با این زبان گفتگو می‌کنند، دارای هماهنگی و قابل قبول باشند.
این اقدام در همگون‌سازی اصطلاحات ساحَوی و رشد و گسترش زبان ادبی کشورهای هم‌زبان یک قدم نیک بوده، در برابرِ دانش‌اندوزانِ ساحوی را از دستاوردهای علمی هر دو کشور آشنا کردن، این‌چنین (= همچنین) دوستی و رفاقت و همدلی و وحدت را میان این کشورها مستحکم خواهد نمود و من‌بعد نیز در برگزاری انجمن و کنفرانس‌ها و همایش‌های علمی ـ عملی عالمان و دانشمندان ساحوی در سطح بین‌المللیِ من‌بعده نیز تطبیق خواهد گردید».
فرهنگ حاضر که در جهت اجرای برنامه‌های یادشده تدوین گردیده، بر اساس جلد اول کتاب هزارواژۀ پزشکی فرهنگستان زبان و ادب فارسی (منتشرشده در ۱۳۸۹ش/ ۲۰۱۰م) شکل گرفته است. هدف از تألیف این فرهنگ آشنا ساختن متخصصان حوزه‌های پزشکی در هر دو کشور با شیوه‌های واژه‌گزینی یکدیگر و مواد و روش‌های گوناگون واژه‌سازی برای اصطلاحات علمی اروپایی (عمدتاً انگلیسی و روسی) است. در تألیف این فرهنگ، به‌منظور ایجاد سهولت استفاده برای مخاطبان تاجیک، علاوه بر معادل فارسی و لاتینی کلمات، بخش‌های دیگری نیز به آن افزوده شده است که عبارت‌اند از: نویسه‌گردانی تعریف‌های فارسی به خط سیریلیک؛ ارائۀ معادل‌ها و تعریف‌های تاجیکی؛ ارائۀ معادل‌های روسی. این مجموعه شامل واژه‌های پزشکی، علوم پایۀ پزشکی، دندان‌پزشکی، شنوایی‌شناسی، علوم سلامت و دام‌پزشکی است.
کتاب هزارواژۀ پزشکی (روسی ـ تاجیکی ـ انگلیسی ـ فارسی) به کوشش گروه واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی و کمیتۀ زبان و اصطلاحات تاجیکستان، و به پیشنهاد و با پیگیری پژوهشگاه فرهنگ فارسی ـ تاجیکی و با پشتیبانی بیمارستان بین‌المللی ابن سینا در تاجیکستان در 544 صفحه تهیه و منتشر شده است.
#حسن_قریبی
Forwarded from کانال حسن قریبی (Hasan Gharibi)
واژه و اصطلاحات تاجیکی در شعر نغز!
#شعر_نغز عنوان مجموعه‌شعری است از شاعران #ایران، #افغانستان و #تاجیکستان در هفتادسال اخیر به انتخاب پرفسور #عبدالنبی_ستارزاده، رئیس بنیاد رودکی تاجیکستان که به‌زودی در ایران منتشر می‌شود.
در هنگام برگردان این مجموعه به خط فارسی، به واژه‌های برخوردم که برخی از آنها برایم ناشنیده بود که ممکن است برای برخی گویشوران ایران آشنا باشد.
دربارهٔ راه یافتن #واژه‌های_خلقی به ادبیات و به خصوص شعر تاجیکان، پیش‌تر اشاره شده است:
بادگر: آنکه خرمن را باد می‌دهد؛
پاده‌بان: چوپان؛
جغده‌جغده: لباس ژنده‌پاره؛
چمچق‌خانه: لانهٔ گنجشک؛
خواطر: نگران؛
درزه: بسته؛
دقّی: ژولیده؛
دوپیچه: زلف؛
ره‌آمدی: ناخودآگاه؛
سرسان: سرگردان؛
شرشره: آبشار؛
شلشله: صدای آرام و دلنواز؛
شخ‌لجام: سخت‌لگام؛
غفس: ضخیم، کلفت؛
قدقد راه: در طول راه؛
قرس: روسری؛
کورخط: طومار؛
کورک: مِه؛
لب‌لبِ جوی: در امتداد جوی، لب جوی؛
لتّه: پارچه، دستمال؛
لوچ: لخت، عریان؛
مَسکه: کره؛
#حسن_قریبی
@hassangharibi
#شعر_نغز عنوان مجموعه‌شعری است از شاعران #ایران، #افغانستان و #تاجیکستان در هفتادسال اخیر به انتخاب پرفسور #عبدالنبی_ستارزاده، رئیس بنیاد رودکی تاجیکستان که به‌زودی در ایران منتشر می‌شود.
در هنگام برگردان این مجموعه به خط فارسی، به واژه‌های برخوردم که برخی از آنها برایم ناشنیده بود که ممکن است برای برخی گویشوران ایران آشنا باشد.
دربارهٔ راه یافتن #واژه‌های_خلقی به ادبیات و به خصوص شعر تاجیکان، پیش‌تر اشاره شده است:
بادگر: آنکه خرمن را باد می‌دهد؛
پاده‌بان: چوپان؛
جغده‌جغده: لباس ژنده‌پاره؛
چمچق‌خانه: لانهٔ گنجشک؛
خواطر: نگران؛
درزه: بسته؛
دقّی: ژولیده؛
دوپیچه: زلف؛
ره‌آمدی: ناخودآگاه؛
سرسان: سرگردان؛
شرشره: آبشار؛
شلشله: صدای آرام و دلنواز؛
شخ‌لجام: سخت‌لگام؛
غفس: ضخیم، کلفت؛
قدقد راه: در طول راه؛
قرس: روسری؛
کورخط: طومار؛
کورک: مِه؛
لب‌لبِ جوی: در امتداد جوی، لب جوی؛
لتّه: پارچه، دستمال؛
لوچ: لخت، عریان؛
مَسکه: کره؛
#حسن_قریبی
@hassangharibi