ТЎҚИМА ОБРАЗЛАРДАН ОМАД СЎРАШ ШИРК БЎЛИБ ҚОЛМАЙДИМИ?
#ақида
❓CАВОЛ: Яқинда бир видеолавҳани кўриб қолдим. Унда баъзи кишилар қорбобога ишонишларини, ундан деҳқончиликни яхши бўлишини сўрашлари, яхши келин сўрашлари, омад сўрашларини айтишган. Бунга динимизнинг муносабати қандай? Мана шундай эътиқоддаги киши ширк келтирган бўлиб қолмайдими?
ЖАВОБ: Бисмиллаҳир роҳманир роҳим. Ҳар қандай истак, тилаклар фақат ёлғиз Аллоҳдан сўралиши керак. Айниқса, динимизда асли йўқ бўлган хурофий нарсадан ҳожатларимни ҳал қилади, ғам ташвишларни кетказади деб, улардан ёрдам, мадад ва қўллаб-қувватлашни сўраб эътиқод қилиш қаттиқ адашишдир. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади:
وَمَنْ أَضَلُّ مِمَّنْ يَدْعُو مِنْ دُونِ اللَّهِ مَنْ لَا يَسْتَجِيبُ لَهُ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَهُمْ عَنْ دُعَائِهِمْ غَافِلُونَ (سورة الأحقاف/5)
яъни: “Аллоҳни қўйиб, қиёмат кунигача ҳам (дуони) мустажоб қила олмайдиганларга илтижо қиладиган кимсадан кўра ким ҳам адашганроқдир?! Ҳолбуки, у (жонсиз бут)лар ўша (мушрик)ларнинг дуоларидан ғофил (бехабар)дирлар” (Аҳқоф сураси, 5-оят).
Қорбобо ёки Аёзбобо тимсоли тўқима-хурофот экани маълум ва машҳур. У илк марта славянларнинг миллий динлари таъсирида шаклланган. Қорбобо қадимда қиш ва аёз худоси саналган. Руслар насронийликни қабул қилгач, кўпхудолик элементи сифатида таъқиқланиб, ундан воз кечилган. Аммо 18-асрга келиб славянлар онгида муҳрланиб қолган “илоҳ”, янги йил байрами баҳонасида мўжизавий ишларга қодир, меҳрибон ва сахий қаҳрамон сифатида қайта гавдаланган.
Ислом шариатига кўра қорбобони чин маънода ризқ берувчи деб, билиш мутлақо жоиз эмас. Аксинча, мусулмон киши ўзининг имон-эътиқодига асосан барча ҳожатларини фақат Аллоҳ таолодан сўраши ва Унинг Ўзигагина ибодат қилиши шарт. Ризқни ҳам, деҳқончиликнинг ҳосилини ҳам, фарзандни ҳам ёлғиз Аллоҳ таоло беради. Тилаклар, дуолар ва истаклар ёлғиз Аллоҳдан сўралади. Аллоҳ таоло бу ҳақда шундай дейди:
وَلَا تَدْعُ مِنْ دُونِ اللَّهِ مَا لَا يَنْفَعُكَ وَلَا يَضُرُّكَ فَإِنْ فَعَلْتَ فَإِنَّكَ إِذًا مِنَ الظَّالِمِينَ
яъни: “Аллоҳни қўйиб, фойда ҳам, зарар ҳам етказа олмайдиган нарсаларга илтижо қилманг! Агар қилсангиз, унда, албатта, Сиз золимлардандирсиз” (Юнус сураси, 106-оят).
Мусулмон инсон ҳаётда доимо ёлғиз Аллоҳ таолога таваккул қилади ва суянади. Аллоҳ таоло Қуръони каримда шундай буюрган: “Агар Унинг пайғамбари келтирган нарсаларга ишонувчи ва Унинг шариатига амал қилувчи бўлсангиз, Аллоҳнинг ёлғиз Ўзига таваккул қилинглар!” (Моида сураси, 23-оят).
Ҳазрати Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳам инсон эҳтиёжини фақат Аллоҳ таолодан сўраш лозимлиги ҳақида таълимот берганлар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳадиси шарифларида: “Агар сўрасанг, Аллоҳдан сўра ва ёрдам тиласанг ҳам, Аллоҳдан тила”, деганлар (Имом Термизий ривоятлари).
Бугунги кунда динимизни ўқиб-ўрганиш учун ҳамма шароитлар мавжуд. Озгина ҳаракат қилса, инсон эътиқоди, ибодати тўғри бўладиган даражада билимга эга бўлиши мумкин. Минг йиллардан бери Ислом динига амал қилиб келаётган халқнинг бугунги авлоди асли йўқ хурофотларга ишониши, тўқима сохта “илоҳ”лардан ризқ, келин сўраши катта айбдир. Эрта Қиёматда “мен билмаган эканман”, деган баҳона узр бўла олмайди. Мусулмон киши Аллоҳ таолога қорбобони тенг қилиши ширкдир. Бундай эътиқодда бўлган кишилар тезда ўзларини ўнглаб, тавба қилишлари ўзлари учун яхшидир. Валлоҳу аълам.
#ақида
❓CАВОЛ: Яқинда бир видеолавҳани кўриб қолдим. Унда баъзи кишилар қорбобога ишонишларини, ундан деҳқончиликни яхши бўлишини сўрашлари, яхши келин сўрашлари, омад сўрашларини айтишган. Бунга динимизнинг муносабати қандай? Мана шундай эътиқоддаги киши ширк келтирган бўлиб қолмайдими?
ЖАВОБ: Бисмиллаҳир роҳманир роҳим. Ҳар қандай истак, тилаклар фақат ёлғиз Аллоҳдан сўралиши керак. Айниқса, динимизда асли йўқ бўлган хурофий нарсадан ҳожатларимни ҳал қилади, ғам ташвишларни кетказади деб, улардан ёрдам, мадад ва қўллаб-қувватлашни сўраб эътиқод қилиш қаттиқ адашишдир. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади:
وَمَنْ أَضَلُّ مِمَّنْ يَدْعُو مِنْ دُونِ اللَّهِ مَنْ لَا يَسْتَجِيبُ لَهُ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَهُمْ عَنْ دُعَائِهِمْ غَافِلُونَ (سورة الأحقاف/5)
яъни: “Аллоҳни қўйиб, қиёмат кунигача ҳам (дуони) мустажоб қила олмайдиганларга илтижо қиладиган кимсадан кўра ким ҳам адашганроқдир?! Ҳолбуки, у (жонсиз бут)лар ўша (мушрик)ларнинг дуоларидан ғофил (бехабар)дирлар” (Аҳқоф сураси, 5-оят).
Қорбобо ёки Аёзбобо тимсоли тўқима-хурофот экани маълум ва машҳур. У илк марта славянларнинг миллий динлари таъсирида шаклланган. Қорбобо қадимда қиш ва аёз худоси саналган. Руслар насронийликни қабул қилгач, кўпхудолик элементи сифатида таъқиқланиб, ундан воз кечилган. Аммо 18-асрга келиб славянлар онгида муҳрланиб қолган “илоҳ”, янги йил байрами баҳонасида мўжизавий ишларга қодир, меҳрибон ва сахий қаҳрамон сифатида қайта гавдаланган.
Ислом шариатига кўра қорбобони чин маънода ризқ берувчи деб, билиш мутлақо жоиз эмас. Аксинча, мусулмон киши ўзининг имон-эътиқодига асосан барча ҳожатларини фақат Аллоҳ таолодан сўраши ва Унинг Ўзигагина ибодат қилиши шарт. Ризқни ҳам, деҳқончиликнинг ҳосилини ҳам, фарзандни ҳам ёлғиз Аллоҳ таоло беради. Тилаклар, дуолар ва истаклар ёлғиз Аллоҳдан сўралади. Аллоҳ таоло бу ҳақда шундай дейди:
وَلَا تَدْعُ مِنْ دُونِ اللَّهِ مَا لَا يَنْفَعُكَ وَلَا يَضُرُّكَ فَإِنْ فَعَلْتَ فَإِنَّكَ إِذًا مِنَ الظَّالِمِينَ
яъни: “Аллоҳни қўйиб, фойда ҳам, зарар ҳам етказа олмайдиган нарсаларга илтижо қилманг! Агар қилсангиз, унда, албатта, Сиз золимлардандирсиз” (Юнус сураси, 106-оят).
Мусулмон инсон ҳаётда доимо ёлғиз Аллоҳ таолога таваккул қилади ва суянади. Аллоҳ таоло Қуръони каримда шундай буюрган: “Агар Унинг пайғамбари келтирган нарсаларга ишонувчи ва Унинг шариатига амал қилувчи бўлсангиз, Аллоҳнинг ёлғиз Ўзига таваккул қилинглар!” (Моида сураси, 23-оят).
Ҳазрати Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳам инсон эҳтиёжини фақат Аллоҳ таолодан сўраш лозимлиги ҳақида таълимот берганлар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳадиси шарифларида: “Агар сўрасанг, Аллоҳдан сўра ва ёрдам тиласанг ҳам, Аллоҳдан тила”, деганлар (Имом Термизий ривоятлари).
Бугунги кунда динимизни ўқиб-ўрганиш учун ҳамма шароитлар мавжуд. Озгина ҳаракат қилса, инсон эътиқоди, ибодати тўғри бўладиган даражада билимга эга бўлиши мумкин. Минг йиллардан бери Ислом динига амал қилиб келаётган халқнинг бугунги авлоди асли йўқ хурофотларга ишониши, тўқима сохта “илоҳ”лардан ризқ, келин сўраши катта айбдир. Эрта Қиёматда “мен билмаган эканман”, деган баҳона узр бўла олмайди. Мусулмон киши Аллоҳ таолога қорбобони тенг қилиши ширкдир. Бундай эътиқодда бўлган кишилар тезда ўзларини ўнглаб, тавба қилишлари ўзлари учун яхшидир. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
🔗 Улашинг: @Abduhakim_domlaМАЙЙИТ ЮВИЛИШИДАН АВВАЛ ҚУРЪОН ЎҚИСА БЎЛАДИМИ?
#ақида
❓CАВОЛ: Азада аёллар маййитга таҳлил тушириб ўтиришади, буни маййитга савоби йўқ дейишган. Аммо маййит ғусл қилдирилмасдан олдин Қуръон ўқиса бўладими?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Албатта, азада эркагу аёл маййитнинг ҳаққига истиғфор айтиб, зикр ва таҳлиллар айтиб, савобини бағишлаши, имкон қадар унинг ҳаққига дуо қилиб туришининг маййитга фойдаси бор. Чунки бу ишлар савобли амаллардир. Фақат ушбу зикру дуоларни махфий айтиши, бақир-чақир қилмаслиги лозим бўлади.
Кўпчилик фуқаҳоларимиз маййитнинг ҳузурида, токи у ювилмагунча, Қуръон тиловат қилишни макруҳ эканини айтганлар. "Баҳрур-роиқ" китобида шундай дейилган:
أَقُولُ : الَّذِي رَأَيْته فِي النُّتَفِ إلَى أَنْ يُرْفَعَ إلَى الْغُسْلِ ، وَهَكَذَا نَقَلَهُ عَنْهَا الْقُهُسْتَانِيُّ لَكِنَّ عِبَارَةَ الزَّيْلَعِيِّ تُكْرَهُ الْقِرَاءَةُ عِنْدَهُ حَتَّى يُغَسَّلَ . قَالَ فِي شَرْحِ الْمُنْيَةِ لِابْنِ أَمِيرِ حَاجٍّ قَالُوا وَتُكْرَهُ الْقِرَاءَةُ عَلَيْهِ بَعْدَ مَوْتِهِ حَتَّى يُغَسَّلَ
"Ан-Нутаф" фатво китобида "Маййит ғусл учун кўтарилгунича уни ҳузурида қироат қилиш макруҳ бўлади", деб ёзилганини кўрдим. Қўҳистоний ҳам ундан шундай нақл қилган. Лекин Зайлаийнинг иборасига кўра эса: "Маййитни ювилмагунига қадар уни ҳузурида қироат қилиш макруҳ бўлади", дейилган. Ибн Амир Ал-Ҳож "Шарҳул муня"да: "Фуқаҳоларимиз, маййит то ювилмагунига қадар унга Қуръон ўқиш макруҳ бўлади, дейишган", — деган".
Лекин Аллома Саййид Аҳмад Таҳтовий ва Аллома Ибн Обидин каби кейинги давр муҳаққиқ олимлари ушбу макруҳлик умумий эмаслигини таъкидлашган. Уларга кўра, маййит тўлиқ ўралган бўлса ёки Қуръон ўқувчи ундан узоқда бўлса ёки ўртада тўсиқ бўлса ёки Қуръонни махфий ўқиса, маййит ювилгунича ҳам макруҳ бўлмайди.
("Табйинул ҳақоиқ", "Баҳрур роиқ", "Раддул муҳтор", "Фатовои ҳиндия" ва "Кувайт фиқҳ энцеклопедияси" китоблари).
Валлоҳу аълам.
#ақида
❓CАВОЛ: Азада аёллар маййитга таҳлил тушириб ўтиришади, буни маййитга савоби йўқ дейишган. Аммо маййит ғусл қилдирилмасдан олдин Қуръон ўқиса бўладими?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Албатта, азада эркагу аёл маййитнинг ҳаққига истиғфор айтиб, зикр ва таҳлиллар айтиб, савобини бағишлаши, имкон қадар унинг ҳаққига дуо қилиб туришининг маййитга фойдаси бор. Чунки бу ишлар савобли амаллардир. Фақат ушбу зикру дуоларни махфий айтиши, бақир-чақир қилмаслиги лозим бўлади.
Кўпчилик фуқаҳоларимиз маййитнинг ҳузурида, токи у ювилмагунча, Қуръон тиловат қилишни макруҳ эканини айтганлар. "Баҳрур-роиқ" китобида шундай дейилган:
أَقُولُ : الَّذِي رَأَيْته فِي النُّتَفِ إلَى أَنْ يُرْفَعَ إلَى الْغُسْلِ ، وَهَكَذَا نَقَلَهُ عَنْهَا الْقُهُسْتَانِيُّ لَكِنَّ عِبَارَةَ الزَّيْلَعِيِّ تُكْرَهُ الْقِرَاءَةُ عِنْدَهُ حَتَّى يُغَسَّلَ . قَالَ فِي شَرْحِ الْمُنْيَةِ لِابْنِ أَمِيرِ حَاجٍّ قَالُوا وَتُكْرَهُ الْقِرَاءَةُ عَلَيْهِ بَعْدَ مَوْتِهِ حَتَّى يُغَسَّلَ
"Ан-Нутаф" фатво китобида "Маййит ғусл учун кўтарилгунича уни ҳузурида қироат қилиш макруҳ бўлади", деб ёзилганини кўрдим. Қўҳистоний ҳам ундан шундай нақл қилган. Лекин Зайлаийнинг иборасига кўра эса: "Маййитни ювилмагунига қадар уни ҳузурида қироат қилиш макруҳ бўлади", дейилган. Ибн Амир Ал-Ҳож "Шарҳул муня"да: "Фуқаҳоларимиз, маййит то ювилмагунига қадар унга Қуръон ўқиш макруҳ бўлади, дейишган", — деган".
Лекин Аллома Саййид Аҳмад Таҳтовий ва Аллома Ибн Обидин каби кейинги давр муҳаққиқ олимлари ушбу макруҳлик умумий эмаслигини таъкидлашган. Уларга кўра, маййит тўлиқ ўралган бўлса ёки Қуръон ўқувчи ундан узоқда бўлса ёки ўртада тўсиқ бўлса ёки Қуръонни махфий ўқиса, маййит ювилгунича ҳам макруҳ бўлмайди.
("Табйинул ҳақоиқ", "Баҳрур роиқ", "Раддул муҳтор", "Фатовои ҳиндия" ва "Кувайт фиқҳ энцеклопедияси" китоблари).
Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
🔗 Улашинг: @Abduhakim_domlaФИТРАТ НИМА ДЕГАНИ?
#ақида
❓CАВОЛ: Диний китобларда "фитрат", "инсон фитрати" деган сўзларга дуч келаман. "Фитрат" деганда нима тушунилади?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Фитрат сўзи луғатда "софлик", бирор нарсанинг бошқа нарсага аралашмаган, асл ҳолатида турганлик маъноларини англатади. Инсон фитрати бу — банда ўзининг яратилган эканини ва унинг Яратувчиси борлигини билишга лаёқатли табиатидир. Аллоҳ таоло айтади:
فِطْرَةَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْهَا
яъни, “Инсонларни ўша асосда яратган Аллоҳнинг яратувчилигини (англангиз!)” (Рум сураси, 30-оят).
Абу Ҳурайра разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: “Ҳар бир туғилган (гўдак) Ислом фитратида туғилади. Уни ота-онаси яҳудий қилади ё насроний қилади ё мажусий қилади..” (Имом Бухорий ривояти).
Демак, Аллоҳ таоло инсон табиатини тавҳидга мос равишда бунёд этган. Қай бир инсон ўзининг азалий соф табиатини асраб қола олган бўлса, мўмин-мусулмон бўлади. Кимки ўз табиатини соф ҳолда сақлай олмаган бўлса, кофир, мушрикка айланади. Тавфиқ Аллоҳдан.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
Каналга обуна бўлинг!
📲 @Abduhakim_domla
#ақида
❓CАВОЛ: Диний китобларда "фитрат", "инсон фитрати" деган сўзларга дуч келаман. "Фитрат" деганда нима тушунилади?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Фитрат сўзи луғатда "софлик", бирор нарсанинг бошқа нарсага аралашмаган, асл ҳолатида турганлик маъноларини англатади. Инсон фитрати бу — банда ўзининг яратилган эканини ва унинг Яратувчиси борлигини билишга лаёқатли табиатидир. Аллоҳ таоло айтади:
فِطْرَةَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْهَا
яъни, “Инсонларни ўша асосда яратган Аллоҳнинг яратувчилигини (англангиз!)” (Рум сураси, 30-оят).
Абу Ҳурайра разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: “Ҳар бир туғилган (гўдак) Ислом фитратида туғилади. Уни ота-онаси яҳудий қилади ё насроний қилади ё мажусий қилади..” (Имом Бухорий ривояти).
Демак, Аллоҳ таоло инсон табиатини тавҳидга мос равишда бунёд этган. Қай бир инсон ўзининг азалий соф табиатини асраб қола олган бўлса, мўмин-мусулмон бўлади. Кимки ўз табиатини соф ҳолда сақлай олмаган бўлса, кофир, мушрикка айланади. Тавфиқ Аллоҳдан.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
Каналга обуна бўлинг!
📲 @Abduhakim_domla
КУФРГА САБАБ БЎЛУВЧИ СЎЗЛАР ВА ИШЛАР ҲАҚИДА
#ақида
❓CАВОЛ: Мен кеча жуда хунук иш қилиб қўйдим. Жаҳлим чиқиб турганда бир киши фалон иш худо хоҳласа бўлади деди, мен эса қўпол сўкиниб бу иш бўлмайди, дедим. Куфр келтирдимми?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Мусулмон кишининг диндан чиқиш ҳақида уламоларимиз бир қанча сабабларни келтирганлар. Улар уч турли бўлиб, Сиз ички ҳолатингиз ва қасдингиз қайси бирига тўғри келишига қараб иш тутинг. Қандай ҳолат бўлган бўлса ҳам, астоидил пушаймон бўлиб, тавба-истиғфор билан ўзингизни ўнгланг, солиҳ амалларда давом этинг. Кулфат келган томонни ислоҳ қилиш, яъни, жаҳлни жиловлаш, оғир-босиқ бўлиш пайида бўлинг.
1. Нотўғри эътиқод сабабли диндан чиқиш. Масалан, Аллоҳ таоло ҳақида ёки Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам ҳақларида ёки охират куни ҳақида ва ҳоказо динга тааллуқли экани аниқ бўлган қатъий маълумотлар тўғрисида шубҳа қилган киши диндан чиққан бўлади. Аммо унутмаслик лозимки, кўнгилга келадиган турли бемаъни ўй-хаёллар шубҳа ҳисобланмайди.
2. Айрим ишларни қилиш сабабли диндан чиқиш. Масалан, бут-санамларга сажда қилиш, қуёшга сажда қилиш ва Мусҳафи шарифни чиқиндихонага улоқтириш каби ишларни содир этган кимса диндан чиққан бўлади.
3. Айрим сўзларни гапириш сабабли диндан чиқиш. Масалан, Аллоҳ таолонинг исмларини, ёки ҳукмларини ёки динни ва унга тегишли ҳукмларни мазах қилган кимса диндан чиққан бўлади.
Ушбу учинчи турида олдингиларидан фарқли нозик жиҳатлари бўлгани учун ақоид китобларида бу тур алоҳида равишда кенг ва батафсил баҳс қилинган. Бу баҳсларнинг хулосалари қуйидагилардир: Сирожиддин Ўший раҳматуллоҳи алайҳ “Бадъул амолий” асарида куфр сўзини гапиришнинг ҳукмини бундай баён қилган:
وَلَفْظُ الْكُفْرِ مِنْ غَيْرِ اعْتِقَادٍ بِطَوْعٍ رَدُّ دِيْنٍ بِاغْتِفَالِ
“Эътиқод қилмасдан (бўлса-да) ўз ихтиёри билан куфр (сўз)ни талаффуз қилиш ғафлат билан динни рад этишдир”.
Демак ихтиёрий равишда, яъни мажбурланмасдан туриб куфр сўзини айтиш диндан қайтиш, яъни куфр ҳисобланар экан.
Куфр сўзини айтувчиларнинг ҳолатлари турлича бўлади. Баъзилари бу сўзни била туриб қасддан айтган бўлсалар, баъзилари билмасдан айтиб қўйган бўлишлари мумкин. Буларнинг барчасининг ҳукми бир хил бўладими ёки фарқли ҳукм бўладими?
Бунга уламолар қуйидагича жавоб берганлар: Куфр сўзини гапирувчиларни қуйидаги уч турга ажратиш мумкин:
1. Айтаётган гапи куфр эканини била туриб, унинг маъносига эътиқод қилиб айтувчилар.
Кимки айтаётган гапи куфр эканини билиб, шуни ўзи хоҳлаб, унинг маъносига эътиқод қилиб айтган бўлса, бундай кимса ҳеч бир ихтилофсиз аниқ кофирга айланган бўлади.
2. Айтаётган гапи куфр эканини била туриб, аммо маъносига эътиқод қилмасдан айтувчилар;
Кимки айтаётган гапи куфр эканини била туриб, ўз ихтиёри билан уни айтган бўлса-ю аммо эътиқоди ундай бўлмаса, бу кимсанинг диндан чиққани ҳақида ихтилоф қилинган:
– Ҳанафий мазҳабидаги мўътабар матнлардан бўлган “Фатавои Қозихон” ва “Фатавои Баззозия”лардаги ҳукмга кўра бу одам диндан чиққан бўлади;
– Баъзи уламолар: “Иймон ва куфр қалбнинг амалларидир, шунга кўра бу одам диндан чиққан бўлмайди”, деганлар.
3. Айтаётган гапи куфр эканини билмасдан ва маъносига ҳам эътиқод қилмасдан айтувчилар.
Кимки аслида куфр бўлган сўзни гапирса, аммо айтган гапининг маъносига ҳам эътиқод қилмаган ва унинг куфр сўз эканини ҳам билмаган бўлса, бу кимсанинг диндан чиққани ҳақида ихтилоф қилинган:
Аммо уламолар куфр сўзи айтилса ҳам айрим ҳолатларда истисно тарзда куфр ҳисобланмайди деганлар. Масалан бехосдан куфрга далолат қиладиган сўз оғиздан чиқиб кетган бўлса, ёки эс- ҳушини йўқотган ҳолатда айтиб юборган бўлса, ёки маст ҳолатда алжираган бўлса, куфрга ҳукм қилинмайди (“Эътиқод дурдоналари” китобидан). Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
Каналга обуна бўлинг!
📲 @Abduhakim_domla
#ақида
❓CАВОЛ: Мен кеча жуда хунук иш қилиб қўйдим. Жаҳлим чиқиб турганда бир киши фалон иш худо хоҳласа бўлади деди, мен эса қўпол сўкиниб бу иш бўлмайди, дедим. Куфр келтирдимми?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Мусулмон кишининг диндан чиқиш ҳақида уламоларимиз бир қанча сабабларни келтирганлар. Улар уч турли бўлиб, Сиз ички ҳолатингиз ва қасдингиз қайси бирига тўғри келишига қараб иш тутинг. Қандай ҳолат бўлган бўлса ҳам, астоидил пушаймон бўлиб, тавба-истиғфор билан ўзингизни ўнгланг, солиҳ амалларда давом этинг. Кулфат келган томонни ислоҳ қилиш, яъни, жаҳлни жиловлаш, оғир-босиқ бўлиш пайида бўлинг.
1. Нотўғри эътиқод сабабли диндан чиқиш. Масалан, Аллоҳ таоло ҳақида ёки Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам ҳақларида ёки охират куни ҳақида ва ҳоказо динга тааллуқли экани аниқ бўлган қатъий маълумотлар тўғрисида шубҳа қилган киши диндан чиққан бўлади. Аммо унутмаслик лозимки, кўнгилга келадиган турли бемаъни ўй-хаёллар шубҳа ҳисобланмайди.
2. Айрим ишларни қилиш сабабли диндан чиқиш. Масалан, бут-санамларга сажда қилиш, қуёшга сажда қилиш ва Мусҳафи шарифни чиқиндихонага улоқтириш каби ишларни содир этган кимса диндан чиққан бўлади.
3. Айрим сўзларни гапириш сабабли диндан чиқиш. Масалан, Аллоҳ таолонинг исмларини, ёки ҳукмларини ёки динни ва унга тегишли ҳукмларни мазах қилган кимса диндан чиққан бўлади.
Ушбу учинчи турида олдингиларидан фарқли нозик жиҳатлари бўлгани учун ақоид китобларида бу тур алоҳида равишда кенг ва батафсил баҳс қилинган. Бу баҳсларнинг хулосалари қуйидагилардир: Сирожиддин Ўший раҳматуллоҳи алайҳ “Бадъул амолий” асарида куфр сўзини гапиришнинг ҳукмини бундай баён қилган:
وَلَفْظُ الْكُفْرِ مِنْ غَيْرِ اعْتِقَادٍ بِطَوْعٍ رَدُّ دِيْنٍ بِاغْتِفَالِ
“Эътиқод қилмасдан (бўлса-да) ўз ихтиёри билан куфр (сўз)ни талаффуз қилиш ғафлат билан динни рад этишдир”.
Демак ихтиёрий равишда, яъни мажбурланмасдан туриб куфр сўзини айтиш диндан қайтиш, яъни куфр ҳисобланар экан.
Куфр сўзини айтувчиларнинг ҳолатлари турлича бўлади. Баъзилари бу сўзни била туриб қасддан айтган бўлсалар, баъзилари билмасдан айтиб қўйган бўлишлари мумкин. Буларнинг барчасининг ҳукми бир хил бўладими ёки фарқли ҳукм бўладими?
Бунга уламолар қуйидагича жавоб берганлар: Куфр сўзини гапирувчиларни қуйидаги уч турга ажратиш мумкин:
1. Айтаётган гапи куфр эканини била туриб, унинг маъносига эътиқод қилиб айтувчилар.
Кимки айтаётган гапи куфр эканини билиб, шуни ўзи хоҳлаб, унинг маъносига эътиқод қилиб айтган бўлса, бундай кимса ҳеч бир ихтилофсиз аниқ кофирга айланган бўлади.
2. Айтаётган гапи куфр эканини била туриб, аммо маъносига эътиқод қилмасдан айтувчилар;
Кимки айтаётган гапи куфр эканини била туриб, ўз ихтиёри билан уни айтган бўлса-ю аммо эътиқоди ундай бўлмаса, бу кимсанинг диндан чиққани ҳақида ихтилоф қилинган:
– Ҳанафий мазҳабидаги мўътабар матнлардан бўлган “Фатавои Қозихон” ва “Фатавои Баззозия”лардаги ҳукмга кўра бу одам диндан чиққан бўлади;
– Баъзи уламолар: “Иймон ва куфр қалбнинг амалларидир, шунга кўра бу одам диндан чиққан бўлмайди”, деганлар.
3. Айтаётган гапи куфр эканини билмасдан ва маъносига ҳам эътиқод қилмасдан айтувчилар.
Кимки аслида куфр бўлган сўзни гапирса, аммо айтган гапининг маъносига ҳам эътиқод қилмаган ва унинг куфр сўз эканини ҳам билмаган бўлса, бу кимсанинг диндан чиққани ҳақида ихтилоф қилинган:
Аммо уламолар куфр сўзи айтилса ҳам айрим ҳолатларда истисно тарзда куфр ҳисобланмайди деганлар. Масалан бехосдан куфрга далолат қиладиган сўз оғиздан чиқиб кетган бўлса, ёки эс- ҳушини йўқотган ҳолатда айтиб юборган бўлса, ёки маст ҳолатда алжираган бўлса, куфрга ҳукм қилинмайди (“Эътиқод дурдоналари” китобидан). Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
Каналга обуна бўлинг!
📲 @Abduhakim_domla
ЯЪЖУЖ ВА МАЪЖУЖЛАР КИМ?
#ақида
❓CАВОЛ: Яъжуж ва маъжужлар кимлар? Улар ҳақида нималар дейилган?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Оят ва ҳадислар очиқ ва равшан далолат қиладики, Яъжуж ва Маъжужлар инсонлардан иборат катта бир тўда бўлиб, кутилмаганда Қиёматга яқин чиқадилар ва уларнинг чиқиши Қиёматнинг катта аломатларидан биридир. Улар чиққанларидан бошлаб, ер юзини бузғинчилик ва фасодга тўлдирадилар. Лекин уларнинг чиқиш вақти ҳеч кимга аниқ эмас. Аллоҳ таолодан бошқа ҳеч ким уларнинг қачон чиқишини билмайди.
Қуръони каримнинг Каҳф ва Анбиё сураларида улар ҳақида айрим маълумотлар берилган. Жумладан, Каҳф сурасида Яъжуж ва Маъжужлар бир қавмнинг талабига кўра солиҳ банда Зулқарнайн томонидан девор билан тўсилгани, у девор ўта мустаҳкам усулда қурилгани, Яъжуж ва Маъжужлар у деворни на ошиб ўта олишлари ва на тешиб ўта олишлари мумкин эмаслиги, Аллоҳ хоҳлаган вақтда у девор парчаланиши ва Яъжуж Маъжужлар ўшандагина чиқиши ҳақида очиқ маълумотлар келган.
Қуръони каримда шундай дейилади:
حَتَّى إِذَا فُتِحَتْ يَأْجُوجُ وَمَأْجُوجُ وَهُمْ مِنْ كُلِّ حَدَبٍ يَنْسِلُونَ
“То Яъжуж ва Маъжуж (тўғони) очилиб, улар ҳар бир тепаликдан оқиб келадиган,” (96)
وَاقْتَرَبَ الْوَعْدُ الْحَقُّ فَإِذَا هِيَ شَاخِصَةٌ أَبْصَارُ الَّذِينَ كَفَرُوا يَا وَيْلَنَا قَدْ كُنَّا فِي غَفْلَةٍ مِّنْ هَٰذَا بَلْ كُنَّا ظَالِمِينَ (97)
“Ҳаққоний ваъда (Қиёмат) яқин бўладиган вақтда бехос кофир бўлганларнинг кўзлари қотиб: “Эй, ҳолимизга вой! Бизлар бундан ғафлатда эканмиз. (Йўқ), балки бизлар золим эканмиз” (дейдилар)” (Анбиё сураси 96-97-оятлар).
Ҳузайфа разияллоҳу анҳу айтади: “Бир куни биз қиёматнинг қачон бўлиши тўғрисида ўзаро баҳслашиб турган эдик, ногоҳ Расул алайҳиссалом келиб қолдилар ва айтдиларки, ўнта аломат рўй бермай туриб, қиёмат қойим бўлмайди: дунёни тутун босиши, Дажжолнинг чиқиши, Ердан бир махлуқ чиқиб, кофир ва мунофиқларни айира бошлаши, қуёшнинг ғарбдан чиқиши, осмондан Исо алайҳиссаломнинг тушиши, Яъжуж ва Маъжужнинг чиқиши, Машриқ билан Мағрибда ва Араб жазирасида ер ютиш ҳодисалари ва Ямандан бир олов чиқиб, одамларни бир жойга тўплаши” (Шайх Абдулазиз Мансур. Қуръон оятлари маъносининг таржимаси ва тафсири).
Шунингдек, Имом Муслим, Имом Термизий, Имом Ибн Можа, Имом Аҳмад, Имом Абу Довудларнинг ривоятларида ҳам Яъжуж ва Маъжуж ҳақида хабарлар келган.
Хулоса шуки, оят ва ҳадислар Яъжуж ва Маъжужларнинг чиқиши қиёматнинг аломатларидан эканига қатъий далолат қилади. Уларнинг чиқишига иймон келтириш диннинг зарурий қисми ҳисобланади. Аммо уларнинг шакли, кайфияти, чиқиш вақти, уларнинг қаердалиги ва ҳоказо тафсилотлари ҳақида аниқ, саҳиҳ бирор хабар йўқ. Шунинг учун ақида бобида бундай тафсилотларга ўтмаган ҳолда Қуръон ва ҳадис чеклаган чегарада тўхташимиз мақсадга мувофиқдир. Чунки уларнинг тафсилотлари ҳақида келган хабарлар ё ўта заъиф ёки тўқима хабарлардир (“Куброл яқиниёт ал кавнийя” китоби). Тавфиқ Аллоҳдандир.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
Каналга обуна бўлинг!
📲 @Abduhakim_domla
#ақида
❓CАВОЛ: Яъжуж ва маъжужлар кимлар? Улар ҳақида нималар дейилган?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Оят ва ҳадислар очиқ ва равшан далолат қиладики, Яъжуж ва Маъжужлар инсонлардан иборат катта бир тўда бўлиб, кутилмаганда Қиёматга яқин чиқадилар ва уларнинг чиқиши Қиёматнинг катта аломатларидан биридир. Улар чиққанларидан бошлаб, ер юзини бузғинчилик ва фасодга тўлдирадилар. Лекин уларнинг чиқиш вақти ҳеч кимга аниқ эмас. Аллоҳ таолодан бошқа ҳеч ким уларнинг қачон чиқишини билмайди.
Қуръони каримнинг Каҳф ва Анбиё сураларида улар ҳақида айрим маълумотлар берилган. Жумладан, Каҳф сурасида Яъжуж ва Маъжужлар бир қавмнинг талабига кўра солиҳ банда Зулқарнайн томонидан девор билан тўсилгани, у девор ўта мустаҳкам усулда қурилгани, Яъжуж ва Маъжужлар у деворни на ошиб ўта олишлари ва на тешиб ўта олишлари мумкин эмаслиги, Аллоҳ хоҳлаган вақтда у девор парчаланиши ва Яъжуж Маъжужлар ўшандагина чиқиши ҳақида очиқ маълумотлар келган.
Қуръони каримда шундай дейилади:
حَتَّى إِذَا فُتِحَتْ يَأْجُوجُ وَمَأْجُوجُ وَهُمْ مِنْ كُلِّ حَدَبٍ يَنْسِلُونَ
“То Яъжуж ва Маъжуж (тўғони) очилиб, улар ҳар бир тепаликдан оқиб келадиган,” (96)
وَاقْتَرَبَ الْوَعْدُ الْحَقُّ فَإِذَا هِيَ شَاخِصَةٌ أَبْصَارُ الَّذِينَ كَفَرُوا يَا وَيْلَنَا قَدْ كُنَّا فِي غَفْلَةٍ مِّنْ هَٰذَا بَلْ كُنَّا ظَالِمِينَ (97)
“Ҳаққоний ваъда (Қиёмат) яқин бўладиган вақтда бехос кофир бўлганларнинг кўзлари қотиб: “Эй, ҳолимизга вой! Бизлар бундан ғафлатда эканмиз. (Йўқ), балки бизлар золим эканмиз” (дейдилар)” (Анбиё сураси 96-97-оятлар).
Ҳузайфа разияллоҳу анҳу айтади: “Бир куни биз қиёматнинг қачон бўлиши тўғрисида ўзаро баҳслашиб турган эдик, ногоҳ Расул алайҳиссалом келиб қолдилар ва айтдиларки, ўнта аломат рўй бермай туриб, қиёмат қойим бўлмайди: дунёни тутун босиши, Дажжолнинг чиқиши, Ердан бир махлуқ чиқиб, кофир ва мунофиқларни айира бошлаши, қуёшнинг ғарбдан чиқиши, осмондан Исо алайҳиссаломнинг тушиши, Яъжуж ва Маъжужнинг чиқиши, Машриқ билан Мағрибда ва Араб жазирасида ер ютиш ҳодисалари ва Ямандан бир олов чиқиб, одамларни бир жойга тўплаши” (Шайх Абдулазиз Мансур. Қуръон оятлари маъносининг таржимаси ва тафсири).
Шунингдек, Имом Муслим, Имом Термизий, Имом Ибн Можа, Имом Аҳмад, Имом Абу Довудларнинг ривоятларида ҳам Яъжуж ва Маъжуж ҳақида хабарлар келган.
Хулоса шуки, оят ва ҳадислар Яъжуж ва Маъжужларнинг чиқиши қиёматнинг аломатларидан эканига қатъий далолат қилади. Уларнинг чиқишига иймон келтириш диннинг зарурий қисми ҳисобланади. Аммо уларнинг шакли, кайфияти, чиқиш вақти, уларнинг қаердалиги ва ҳоказо тафсилотлари ҳақида аниқ, саҳиҳ бирор хабар йўқ. Шунинг учун ақида бобида бундай тафсилотларга ўтмаган ҳолда Қуръон ва ҳадис чеклаган чегарада тўхташимиз мақсадга мувофиқдир. Чунки уларнинг тафсилотлари ҳақида келган хабарлар ё ўта заъиф ёки тўқима хабарлардир (“Куброл яқиниёт ал кавнийя” китоби). Тавфиқ Аллоҳдандир.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
Каналга обуна бўлинг!
📲 @Abduhakim_domla
ИНСОННИНГ БУ ДУНЁСИ ҚАНДАЙ БЎЛСА ОХИРАТИ ҲАМ ШУНДАЙ БЎЛАДИМИ?
#ақида
❓CАВОЛ: Инсоннинг бу дунёси қандай бўлса, (бахтли ёки бахтсиз) охирати ҳам шундай бўлади деб эшитдим. Шу тўғрими?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Бу масала “бахт” сўзини қандай тушунишга боғлиқ. Кўпчилик инсонлар “бахт” деганда дунё ҳаётида бекаму кўст яшашни тушунадилар. Ваҳоланки, оят ва ҳадисларга мурожаат қилсак, унда “бахт ва бахтсизлик” асосан иймон ва куфр масаласига боғлиқ маънода келтирилади. Аллоҳ таоло Қуръони каримда бу ҳақда бундай марҳамат қилади: “У кунда фақат Аллоҳ изн берган кишиларгина гапира олурлар. Улардан бахтсизлар ва бахтлилар бордир”. (Ҳуд сураси, 105 - оят)
Муфассир уламоларнинг таъкидлашича “бахтлилар” иймон билан ўтган мўъминлардир. “Бахтсизлар” эса куфр узра вафот топганлардир. Аллоҳ сақласин.
Ибн Масъуд разияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадис мазмунига кўра инсон ҳали ҳомила ҳолатида унга руҳ ато қилингандан сўнг фаришталарга унинг тўрт нарсасини ёзишга буйруқ берилади: 1. Ризқи 2. Ажали 3. Амаллари 4. Унинг бахтли ёки бахсизлиги.
Шу каби асослардан келиб чиқиб айтиш мумкинки, дунёда моддий ҳолати қандайлигидан қатъий назар иймон билан яшаб, иймон билан ўтганлар дунёда ҳам охиратда ҳам бахтлидирлар. Дунёда куфрни танлаб, куфр билан ўтганлар ҳар икки дунёда бахтсиздирлар. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
🔗Каналга обуна бўлинг!
📲 @Abduhakim_domla
#ақида
❓CАВОЛ: Инсоннинг бу дунёси қандай бўлса, (бахтли ёки бахтсиз) охирати ҳам шундай бўлади деб эшитдим. Шу тўғрими?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Бу масала “бахт” сўзини қандай тушунишга боғлиқ. Кўпчилик инсонлар “бахт” деганда дунё ҳаётида бекаму кўст яшашни тушунадилар. Ваҳоланки, оят ва ҳадисларга мурожаат қилсак, унда “бахт ва бахтсизлик” асосан иймон ва куфр масаласига боғлиқ маънода келтирилади. Аллоҳ таоло Қуръони каримда бу ҳақда бундай марҳамат қилади: “У кунда фақат Аллоҳ изн берган кишиларгина гапира олурлар. Улардан бахтсизлар ва бахтлилар бордир”. (Ҳуд сураси, 105 - оят)
Муфассир уламоларнинг таъкидлашича “бахтлилар” иймон билан ўтган мўъминлардир. “Бахтсизлар” эса куфр узра вафот топганлардир. Аллоҳ сақласин.
Ибн Масъуд разияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадис мазмунига кўра инсон ҳали ҳомила ҳолатида унга руҳ ато қилингандан сўнг фаришталарга унинг тўрт нарсасини ёзишга буйруқ берилади: 1. Ризқи 2. Ажали 3. Амаллари 4. Унинг бахтли ёки бахсизлиги.
Шу каби асослардан келиб чиқиб айтиш мумкинки, дунёда моддий ҳолати қандайлигидан қатъий назар иймон билан яшаб, иймон билан ўтганлар дунёда ҳам охиратда ҳам бахтлидирлар. Дунёда куфрни танлаб, куфр билан ўтганлар ҳар икки дунёда бахтсиздирлар. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
🔗Каналга обуна бўлинг!
📲 @Abduhakim_domla
ИНСОННИНГ ЧИРИМАЙДИГАН СУЯГИ
#ақида
❓CАВОЛ: Инсон вафот этгандан кейин қайта тирилмоқлик бор. Инсоннинг қиёматда унуб чиқадиган уруғи нима деб аталади?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
У нарсани айрим ҳадисларда "ажбуз-занаб" деб номланган. Унинг номи қуйидаги ҳадисда тилга олинган:
Абу Ҳурайра разияллоҳу анҳу айтади:
«Пайғамбаримиз алайҳиссалом дедилар: «Инсоннинг бир суякдан бошқа ҳамма нарсаси чирийди. Бу чиримагани – «ажбуз-занаб» деб аталувчи суякдир. Қиёмат куни қайта тирилиш шундан таркиб топади» (Имом Муслим ривоят қилган). Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
♻️ Дўстларингизга ҳам улашинг!!!
👉 @irshooduz 👈
#ақида
❓CАВОЛ: Инсон вафот этгандан кейин қайта тирилмоқлик бор. Инсоннинг қиёматда унуб чиқадиган уруғи нима деб аталади?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
У нарсани айрим ҳадисларда "ажбуз-занаб" деб номланган. Унинг номи қуйидаги ҳадисда тилга олинган:
Абу Ҳурайра разияллоҳу анҳу айтади:
«Пайғамбаримиз алайҳиссалом дедилар: «Инсоннинг бир суякдан бошқа ҳамма нарсаси чирийди. Бу чиримагани – «ажбуз-занаб» деб аталувчи суякдир. Қиёмат куни қайта тирилиш шундан таркиб топади» (Имом Муслим ривоят қилган). Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
♻️ Дўстларингизга ҳам улашинг!!!
👉 @irshooduz 👈
ИНСОННИНГ ЧИРИМАЙДИГАН СУЯГИ
#ақида
❓CАВОЛ: Инсон вафот этгандан кейин қайта тирилмоқлик бор. Инсоннинг қиёматда унуб чиқадиган уруғи нима деб аталади?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
У нарсани айрим ҳадисларда "ажбуз-занаб" деб номланган. Унинг номи қуйидаги ҳадисда тилга олинган:
Абу Ҳурайра разияллоҳу анҳу айтади:
«Пайғамбаримиз алайҳиссалом дедилар: «Инсоннинг бир суякдан бошқа ҳамма нарсаси чирийди. Бу чиримагани – «ажбуз-занаб» деб аталувчи суякдир. Қиёмат куни қайта тирилиш шундан таркиб топади» (Имом Муслим ривоят қилган). Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
🌐 Улашинг: @irshooduz
#ақида
❓CАВОЛ: Инсон вафот этгандан кейин қайта тирилмоқлик бор. Инсоннинг қиёматда унуб чиқадиган уруғи нима деб аталади?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
У нарсани айрим ҳадисларда "ажбуз-занаб" деб номланган. Унинг номи қуйидаги ҳадисда тилга олинган:
Абу Ҳурайра разияллоҳу анҳу айтади:
«Пайғамбаримиз алайҳиссалом дедилар: «Инсоннинг бир суякдан бошқа ҳамма нарсаси чирийди. Бу чиримагани – «ажбуз-занаб» деб аталувчи суякдир. Қиёмат куни қайта тирилиш шундан таркиб топади» (Имом Муслим ривоят қилган). Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
🌐 Улашинг: @irshooduz