ИРОН ӔФСАД ЦӔУЫЛНӔ ИС.
Алы адӕмӕн дӕр сӕхи ӕфсад вӕййы. Мӕнӕ советон рӕстӕджы дӕр алы адӕмӕн сӕхи ӕфсад уыдис бынтон ӕрӕджыйы онг.
Фыццаг ирӕттӕн дӕр сарӕзтой нӕхи ӕфсад. Уыцы бӕзӕрхыг, ӕлвӕст лӕппутӕм кӕсынӕй зӕрдӕ рухс кодта. Рӕнхъӕй сӕ ралӕууын кодтой, ӕмӕ сын бардзырд радтой:
— Фыццаг, дыккаг ранымайут!
Фыццаг лӕппу фӕхъӕр кодта:
— Фыццаг!
Дыккаг лӕппу дӕр фӕхъӕр кодта:
— Фыццаг!
Ӕмӕ ӕнӕхъӕн ӕфсадыл сӕрӕй кӕронмӕ хъӕргӕнгӕ ацыдысты:
— Фыццаг!
— Фыццаг!
— Фыццаг!
Командӕгӕнӕг сӕрра:
— Ӕмӕ дыккӕгтӕ кӕм сты?
Ирӕттӕ йын бамбарын кодтой, махмӕ дыккӕгтӕ кӕй никуы уыд, кӕй нӕй ӕмӕ кӕй нӕ уыдзӕни. Max дыккӕгтӕй нӕ хъазӕм.
Дӕ , уӕд хъуамӕ уай фыццаг. Ӕмӕ фӕцис.
Ӕфсады та уый гӕнӕн нӕй. Ӕфсад нӕм уый тыххӕй нал ис.
Нывгӕнӕг @barbarianstyle
Ныффыста йӕ Хъазиты Мелитон, Хъазиты Уанкъайы фырт Ресойы ныхасӕй 1974-ӕм азы Джеоргуыбайы мӕйы 25-ӕм бон.
#таурӕгъ
Алы адӕмӕн дӕр сӕхи ӕфсад вӕййы. Мӕнӕ советон рӕстӕджы дӕр алы адӕмӕн сӕхи ӕфсад уыдис бынтон ӕрӕджыйы онг.
Фыццаг ирӕттӕн дӕр сарӕзтой нӕхи ӕфсад. Уыцы бӕзӕрхыг, ӕлвӕст лӕппутӕм кӕсынӕй зӕрдӕ рухс кодта. Рӕнхъӕй сӕ ралӕууын кодтой, ӕмӕ сын бардзырд радтой:
— Фыццаг, дыккаг ранымайут!
Фыццаг лӕппу фӕхъӕр кодта:
— Фыццаг!
Дыккаг лӕппу дӕр фӕхъӕр кодта:
— Фыццаг!
Ӕмӕ ӕнӕхъӕн ӕфсадыл сӕрӕй кӕронмӕ хъӕргӕнгӕ ацыдысты:
— Фыццаг!
— Фыццаг!
— Фыццаг!
Командӕгӕнӕг сӕрра:
— Ӕмӕ дыккӕгтӕ кӕм сты?
Ирӕттӕ йын бамбарын кодтой, махмӕ дыккӕгтӕ кӕй никуы уыд, кӕй нӕй ӕмӕ кӕй нӕ уыдзӕни. Max дыккӕгтӕй нӕ хъазӕм.
Дӕ , уӕд хъуамӕ уай фыццаг. Ӕмӕ фӕцис.
Ӕфсады та уый гӕнӕн нӕй. Ӕфсад нӕм уый тыххӕй нал ис.
Нывгӕнӕг @barbarianstyle
Ныффыста йӕ Хъазиты Мелитон, Хъазиты Уанкъайы фырт Ресойы ныхасӕй 1974-ӕм азы Джеоргуыбайы мӕйы 25-ӕм бон.
#таурӕгъ
ДЗӔНӔТЫ КЪУЫМ.
Хуыцау адӕмы куы сфӕлдыста, уӕд сӕ бынат дӕр хъуыдис, ӕмӕ сын йӕ зӕххытӕ байуӕрста. Иу дзӕбӕх, дзӕнӕты къуым ма ныууагъта йӕхицӕн ӕмӕ уым царды дзӕбӕхӕй ӕрвыста йӕ бонтӕ .
Фӕлӕ иу бон кӕсы, ӕмӕ йӕм ирон уӕздан зӕронд лӕгтӕ ӕрбацыдысты.
— Цы хабар уӕм ис? — фӕрсы сӕ Хуыцау.
— Max зӕхх та кӕм ис? — бафарстой йӕ ӕфсӕрмдзӕстыгӕй.
Хуыцау сӕ разы йӕхӕдӕг дӕр фӕкъӕмдзӕстыг:
— Алы хатт уе 'фсӕрмы тыххӕй фӕсте баззайут. Фӕлӕ уӕ афтӕмӕй ӕз сфӕлдыстон ӕмӕ ацы зӕхх ныууагътон мӕхицӕн, ныр сымах уӕд. Ӕз цӕуын уӕларвмӕ .
Уӕдӕй нырмӕ Хуыцауы дзӕнӕты зӕхх, Ирыстоны, цӕрӕм мах, ирӕттӕ , йӕхӕдӕг та нӕм кӕсы уӕларвӕй. Сызгъӕрин фестӕд.
Ныффыста йӕ Хъазиты Мелитон, Хъазиты Уанкъайы фырт Ресойы ныхасӕй 1984-ӕм азы Джеоргуыбайы мӕйы 7-ӕ м бон.
#таурӕгъ
Хуыцау адӕмы куы сфӕлдыста, уӕд сӕ бынат дӕр хъуыдис, ӕмӕ сын йӕ зӕххытӕ байуӕрста. Иу дзӕбӕх, дзӕнӕты къуым ма ныууагъта йӕхицӕн ӕмӕ уым царды дзӕбӕхӕй ӕрвыста йӕ бонтӕ .
Фӕлӕ иу бон кӕсы, ӕмӕ йӕм ирон уӕздан зӕронд лӕгтӕ ӕрбацыдысты.
— Цы хабар уӕм ис? — фӕрсы сӕ Хуыцау.
— Max зӕхх та кӕм ис? — бафарстой йӕ ӕфсӕрмдзӕстыгӕй.
Хуыцау сӕ разы йӕхӕдӕг дӕр фӕкъӕмдзӕстыг:
— Алы хатт уе 'фсӕрмы тыххӕй фӕсте баззайут. Фӕлӕ уӕ афтӕмӕй ӕз сфӕлдыстон ӕмӕ ацы зӕхх ныууагътон мӕхицӕн, ныр сымах уӕд. Ӕз цӕуын уӕларвмӕ .
Уӕдӕй нырмӕ Хуыцауы дзӕнӕты зӕхх, Ирыстоны, цӕрӕм мах, ирӕттӕ , йӕхӕдӕг та нӕм кӕсы уӕларвӕй. Сызгъӕрин фестӕд.
Ныффыста йӕ Хъазиты Мелитон, Хъазиты Уанкъайы фырт Ресойы ныхасӕй 1984-ӕм азы Джеоргуыбайы мӕйы 7-ӕ м бон.
#таурӕгъ
МАДЫ ÆЛГЪЫСТ.
Мæ фыд Увæдзæй йæ æрыхъуыстон... Фыдæлтæ, дам, куыд дзырдтой, афтæмæй Хъæрæгъæцы, уымæй уæлæмæ — Урсдоны доны фæйнæфарс, Фадау æмæ Соппæры тъæпæнты раздæр Ногъа цардысты. Кæд уыди — мæгъа. Уæд Ир, æвæццæгæн, ацы рæтты нæма уыдысты.
Гъемæ, цæмæйдæриддæр, иу хатт Ногъайæн сæ чындзытæй иуы судзгæ маст бацыди: авдæнмæ йын йæ сывæллоны къухмæ чидæр гæккуырийы мард баппæрста, æмæ йæ уый дæр йæ дзыхы бакодта. Афтæмæй йæ хъуырьг фæбадт æмæ амарди. Мад æй никæмæн схъæр кодта, бамбæхста йæ.
Сусæгæй хуыцаумæ йæ тæригъæдтæ фæхъардта, кæмæн цы кодтон, зæгъгæ, стæй донмæ рацыд. Иæ гогоны дон систа æмæ ралгъыста: «Ацы зæххыл абонæй фæстæмæ лæппу усгур ма кæнæд, чызг — чындздзон чызг, рæуæд гал ма суæд... Ацы зæхх авд хатты хъæууат фæуæд!» — йæхæдæг дон асæххæтт ласта. Хæдзармæ афтид гогонимæ баздæхт.
Æхсæвы йе ’дзард сывæллоны йæ хъæбысы систа æмæ, цы фæци, уый бæрæг нал сси.
Зæрæдтæ-иу, æцæгдæр, дзырдтой: «Ацы зæхх æлгъыст у, авд хатты хъæууат фæци — авд адæмы фæлтæры дзы æрцард æмæ сыл 111 дзы цард никуы ’рхæцыд. Æмæ-иу фæлыгъдысты...» Ногъайæн ма ныр дæр сæ мæсыг æмæ сæ зæппæдзтæ Къорайы сæрмæ Фадауы рагъыл зынынц. Мады æлгъыст цæуаг у.
Гъе, ахæм таурæгъ дæр ис.
Агъиианы ныхæстæ, Цæрукъаты Ал. фыст, 1970 азы, 17 май, г. Орджоникидзе.
#таурӕгъ
Мæ фыд Увæдзæй йæ æрыхъуыстон... Фыдæлтæ, дам, куыд дзырдтой, афтæмæй Хъæрæгъæцы, уымæй уæлæмæ — Урсдоны доны фæйнæфарс, Фадау æмæ Соппæры тъæпæнты раздæр Ногъа цардысты. Кæд уыди — мæгъа. Уæд Ир, æвæццæгæн, ацы рæтты нæма уыдысты.
Гъемæ, цæмæйдæриддæр, иу хатт Ногъайæн сæ чындзытæй иуы судзгæ маст бацыди: авдæнмæ йын йæ сывæллоны къухмæ чидæр гæккуырийы мард баппæрста, æмæ йæ уый дæр йæ дзыхы бакодта. Афтæмæй йæ хъуырьг фæбадт æмæ амарди. Мад æй никæмæн схъæр кодта, бамбæхста йæ.
Сусæгæй хуыцаумæ йæ тæригъæдтæ фæхъардта, кæмæн цы кодтон, зæгъгæ, стæй донмæ рацыд. Иæ гогоны дон систа æмæ ралгъыста: «Ацы зæххыл абонæй фæстæмæ лæппу усгур ма кæнæд, чызг — чындздзон чызг, рæуæд гал ма суæд... Ацы зæхх авд хатты хъæууат фæуæд!» — йæхæдæг дон асæххæтт ласта. Хæдзармæ афтид гогонимæ баздæхт.
Æхсæвы йе ’дзард сывæллоны йæ хъæбысы систа æмæ, цы фæци, уый бæрæг нал сси.
Зæрæдтæ-иу, æцæгдæр, дзырдтой: «Ацы зæхх æлгъыст у, авд хатты хъæууат фæци — авд адæмы фæлтæры дзы æрцард æмæ сыл 111 дзы цард никуы ’рхæцыд. Æмæ-иу фæлыгъдысты...» Ногъайæн ма ныр дæр сæ мæсыг æмæ сæ зæппæдзтæ Къорайы сæрмæ Фадауы рагъыл зынынц. Мады æлгъыст цæуаг у.
Гъе, ахæм таурæгъ дæр ис.
Агъиианы ныхæстæ, Цæрукъаты Ал. фыст, 1970 азы, 17 май, г. Орджоникидзе.
#таурӕгъ
ИНДЖЫНТЫ ХЪÆУ КУЫД РАВЗÆРД.
Цъамадон фыййау йæ фос хызта, ныр хъæу — Инджынтæ кæм и, уыцы ран. Хæрынафон фысы æрдыгъта, хъæзын къус æрæвæрдта къутæры рæбын æмæ йæ хызынæй кæрдзын исы. Цалынмæ йæ хызынимæ архайдта, уæдмæ æхсыр бацахст. Къусы уыди инджын цыхт.
— Ай цæрынæн диссаджы ран куы у! — загъта фыййау.
Æмæ уырдæм æрлыгъд æд бинонтæ. Уыцы фыййау уыди Цæрукъатæй. Иæ фæдыл æрцыдысты иннæтæ дæр. Цæрукъатæ сæ хъæу схуыдтой Инджынтæ. Семæ ма Инджынты цардысты Зембаттæ дæр. Уыдон иу фыдæлæй рацыдысты. Æфсымæр ма сын сты Тæбæхсæутæ, Хъайыртæ, Бигъуылитæ.
Агънианы ныхæстæ, Цæрукъаты Вл. фыст, 1975 аз, 22 дскабрь, г. Орджоникидзе.
Нывгӕнӕг Дзанайты А.
#таурӕгъ
Цъамадон фыййау йæ фос хызта, ныр хъæу — Инджынтæ кæм и, уыцы ран. Хæрынафон фысы æрдыгъта, хъæзын къус æрæвæрдта къутæры рæбын æмæ йæ хызынæй кæрдзын исы. Цалынмæ йæ хызынимæ архайдта, уæдмæ æхсыр бацахст. Къусы уыди инджын цыхт.
— Ай цæрынæн диссаджы ран куы у! — загъта фыййау.
Æмæ уырдæм æрлыгъд æд бинонтæ. Уыцы фыййау уыди Цæрукъатæй. Иæ фæдыл æрцыдысты иннæтæ дæр. Цæрукъатæ сæ хъæу схуыдтой Инджынтæ. Семæ ма Инджынты цардысты Зембаттæ дæр. Уыдон иу фыдæлæй рацыдысты. Æфсымæр ма сын сты Тæбæхсæутæ, Хъайыртæ, Бигъуылитæ.
Агънианы ныхæстæ, Цæрукъаты Вл. фыст, 1975 аз, 22 дскабрь, г. Орджоникидзе.
Нывгӕнӕг Дзанайты А.
#таурӕгъ
АМРАН ÆМÆ ЦУАНОН.
Даредзанты Амран зæххыл тых кæмæн не ’скодта, ахæм ын нал баззади. Æрмæст ма йын Хуыцау уыд æнæ фæлвæрдгонд, æмæ байдыдта хъавын Хыцаумæ,— кæм ыл æрхæст уыдзынæн, зæгъгæ.
Уæд фæндагыл æрбацæуы Хуыцау, йæ бæхыл бадгæйæ. Сæмбæлд Амраныл æмæ йæм дзуры:
— Дæ фæндаг раст, Амран, мæ хæрæфырт.
Амран æм дзуры:
— Дæ хъуыддаг раст, мæ мадырвад! Рахиз ма дæ бæхæй æмæ рахæцæм хъæбысæй, кæддæра нæ чи фæтыхджындæр уаид.
Уæд æм Хуыцау фæхудти:
— Амран, мемæ хæцынæн ницы скæндзынæ ды.
Хуыцау æм ехс раппæрста æмæ дзуры Амранмæ:
— Уæдæ ма мæм гъеуый сдæтт.
Амран æрæвнæлдта ехсмæ æмæ йæ змæлын дæр нæ фæкодта. Уæд æм Хуыцау фæмæсты, йемæ хъæбысæй кæй хæцыд, уый тыххæй, æмæ йыл дзуæртты бафтыдта. Уыдон Уæрсæджы - хохыл бабастой Амраны.
Афтæмæй Даредзанты Амран абон дæр Уæрсæджы хохыл бастæй лæууы лæгæты. Афæдзæй афæдзмæ йæ дуар иу гом кæны.
Иу цуанон ацыд цуаны Уæрсæджы хохмæ. Бараст кодта хохы комы æмæ бафтыд лæгæты дуармæ. Лæгæты дуар фегом и Хуыцауы зондæй.
Бакасти, æмæ Даредзанты Амран æфсæн рæхыстæй баст, йæ бынаты цъæх арт, цъæх фæздæг уадзы. Йӕ цæстытæ сты галы къæлæтыйæстæ, йæ цæнгтæ—хъæды стæвдæнтæ. Цуанон дзы фæтарст æмæ фæстæмæ рацæйлыгъди.
— Тæрсгæ ма фæкæн æппындæр, æз Даредзанты Амран дæн, æмæ мæм рацу æввахсдæр.
Цуанон æм бацыди æввахс æмæ йæ афæрстытæ кодта рагон заманы хабæрттæй.
— Уæртæ къулыл мæ кард ис, æмæ мæм æй æрбахæстæг кæн.
Кардмæ бавнæлдта цуанон Кудзи Дзудты æмæ йæ змæлын дæр не ’скæнын кодта.
— Мæ бон нæу уый райсын æмæ цы кæнон?
— Дæ иу къухæй карды босыл хæц. Иннæ къух æри ардæм.
Цуанон йæ иу къухæй карды босыл ныххæцыд, иннæ радта Амранмæ. Æрбахæцыд ыл Амран йæхимæ, ӕмæ фæцæй скъуыдысты йæ цæнгтæ. Ныхъхъæр кодта Дзудты Кудзи:
— Мæ цæнгтæ мын фескъуыныс!
Феуæгъд æй кодта Амран æмæ йæм дзуры:
— Цæугæ кæн тагъд. Уæларвæй рауадзгæ рæхыс кæд искуы зоныс, уæд мæм æй хæццæ кæн ардæм, усы хъæлæба дыл куыннæ сæмбæла, афтæмæй. Æз уын кæд аирвæзон, зæххон адæм, уæд уæ амонд æрцæудзæн.
Кудзийæн уæларвæй рауадзгæ рæхыс йæхимæ уыд æмæ байдыдта уырдыгæй згъорын. Æрхæццæ сæ хæдзармæ, раппæрста сæ рæхыс æмæ йæ фæхæссы. Иæ ус æй куы федта, уæд æм фæсте ныкъхъæр кодта:
— Кæдæм мын фæхæссыс мæ рæхыс?
Афтæмæй хохы дуар сæхгæдта Амраныл æмæ баззад бастæн уым.
Радзырдта йæ Г у ы б а т ы Д з а к к о. ,,Ирон адæмон сфæлдыстад", фæндзæм чиныг, Орджоникидзе, 1941, ф. 205.
#таурӕгъ
Даредзанты Амран зæххыл тых кæмæн не ’скодта, ахæм ын нал баззади. Æрмæст ма йын Хуыцау уыд æнæ фæлвæрдгонд, æмæ байдыдта хъавын Хыцаумæ,— кæм ыл æрхæст уыдзынæн, зæгъгæ.
Уæд фæндагыл æрбацæуы Хуыцау, йæ бæхыл бадгæйæ. Сæмбæлд Амраныл æмæ йæм дзуры:
— Дæ фæндаг раст, Амран, мæ хæрæфырт.
Амран æм дзуры:
— Дæ хъуыддаг раст, мæ мадырвад! Рахиз ма дæ бæхæй æмæ рахæцæм хъæбысæй, кæддæра нæ чи фæтыхджындæр уаид.
Уæд æм Хуыцау фæхудти:
— Амран, мемæ хæцынæн ницы скæндзынæ ды.
Хуыцау æм ехс раппæрста æмæ дзуры Амранмæ:
— Уæдæ ма мæм гъеуый сдæтт.
Амран æрæвнæлдта ехсмæ æмæ йæ змæлын дæр нæ фæкодта. Уæд æм Хуыцау фæмæсты, йемæ хъæбысæй кæй хæцыд, уый тыххæй, æмæ йыл дзуæртты бафтыдта. Уыдон Уæрсæджы - хохыл бабастой Амраны.
Афтæмæй Даредзанты Амран абон дæр Уæрсæджы хохыл бастæй лæууы лæгæты. Афæдзæй афæдзмæ йæ дуар иу гом кæны.
Иу цуанон ацыд цуаны Уæрсæджы хохмæ. Бараст кодта хохы комы æмæ бафтыд лæгæты дуармæ. Лæгæты дуар фегом и Хуыцауы зондæй.
Бакасти, æмæ Даредзанты Амран æфсæн рæхыстæй баст, йæ бынаты цъæх арт, цъæх фæздæг уадзы. Йӕ цæстытæ сты галы къæлæтыйæстæ, йæ цæнгтæ—хъæды стæвдæнтæ. Цуанон дзы фæтарст æмæ фæстæмæ рацæйлыгъди.
— Тæрсгæ ма фæкæн æппындæр, æз Даредзанты Амран дæн, æмæ мæм рацу æввахсдæр.
Цуанон æм бацыди æввахс æмæ йæ афæрстытæ кодта рагон заманы хабæрттæй.
— Уæртæ къулыл мæ кард ис, æмæ мæм æй æрбахæстæг кæн.
Кардмæ бавнæлдта цуанон Кудзи Дзудты æмæ йæ змæлын дæр не ’скæнын кодта.
— Мæ бон нæу уый райсын æмæ цы кæнон?
— Дæ иу къухæй карды босыл хæц. Иннæ къух æри ардæм.
Цуанон йæ иу къухæй карды босыл ныххæцыд, иннæ радта Амранмæ. Æрбахæцыд ыл Амран йæхимæ, ӕмæ фæцæй скъуыдысты йæ цæнгтæ. Ныхъхъæр кодта Дзудты Кудзи:
— Мæ цæнгтæ мын фескъуыныс!
Феуæгъд æй кодта Амран æмæ йæм дзуры:
— Цæугæ кæн тагъд. Уæларвæй рауадзгæ рæхыс кæд искуы зоныс, уæд мæм æй хæццæ кæн ардæм, усы хъæлæба дыл куыннæ сæмбæла, афтæмæй. Æз уын кæд аирвæзон, зæххон адæм, уæд уæ амонд æрцæудзæн.
Кудзийæн уæларвæй рауадзгæ рæхыс йæхимæ уыд æмæ байдыдта уырдыгæй згъорын. Æрхæццæ сæ хæдзармæ, раппæрста сæ рæхыс æмæ йæ фæхæссы. Иæ ус æй куы федта, уæд æм фæсте ныкъхъæр кодта:
— Кæдæм мын фæхæссыс мæ рæхыс?
Афтæмæй хохы дуар сæхгæдта Амраныл æмæ баззад бастæн уым.
Радзырдта йæ Г у ы б а т ы Д з а к к о. ,,Ирон адæмон сфæлдыстад", фæндзæм чиныг, Орджоникидзе, 1941, ф. 205.
#таурӕгъ