Радиобакаст Зæнджиаты Бæбуйы тыххæй.
Автор — Гасанты Валери.

Бот осетинского словаря: @OssetianDictbot

На изображении реликвии из осетинского святилища Реком в Цейском ущелье. 1923 г


Источник «Горные осетины и их страна. Антрополого-этнографическое исследование кавказского народа» — Берлин, 1923. — Таблица 10.
Ниорадзе Г. Die Berg-Ossen und ihr Land. — Берлин, 1923 г.

Поэт Козаты Исидор, муз. Джигкайты Ӕхсар.

«Æз мæ цард мæ Ирæн радтон»

Æз мæ цард мæ Ирæн радтон – мæ адæмæн,
Худинаг сын не 'рхастон мæ сæрмæ.
Гъе, уæдта, мæ мад, мæ фыды хатырæй
Мæн мæ Ирмæ ма 'рласут æфсæрмæй.

Хорз лагæн йæ уæлмæрд ис йæ фыды цур,
Номдзыд лæг хъæубæстæн куыд у, афтæ.
Кæд дæ цард нæ арвитай дæ хæхты цур,
Уæд дзæгъæл фæуыдзысты дæ азтæ.

Сау цæргæс йæ мæлæт хæхтæм ахæссы,
Хорз лæг та фыдыуæзæг ыссары.
Иры хæхтæ ― дунемæ ма акæсæн,
Бæрзæндтæй Ирыстон зарæг зары.

Æз мæ цард мæ Ирæн радтон – мæ адæмæн,
Худинаг сын не 'рхæстон мæ сæрмæ.
Гъе, уæдта, мæ мад, мæ фыды хатырæй
Мæн мæ Ирмæ ма 'рласут æфсармæй.

Кæд фæндаг нæ мæсгуытæм æз нал арон,
Кæд нæ уон лæггадыхъом нæ Ирæн,
Уæд уыдтæн Фыдыбæстæн æцæгæлон,
Уæд æнæбарст нæ арфæ, нæ фидæн.

Кæд миййаг нæ уæлмæрдты фæдзæгъæл уон,
Кæд нæ уон лæггадыхъом нæ Ирæн,
Уæд уыдтæн Фыдыбæстæн æцæгæлон,
Уæд æнæбарст нæ арфæ 'мæ фидæн.

Кæд фæндаг нæ мæсгуытæм æз нал арон,
Кæд нæ уон лæггадыхъом нæ Ирæн,
Уæд уыдтæн фыдыбæстæн æцæгæлон,
Уæд æнæбарст нæ арфæ, нæ фидæн.

Рухсаг у, хъайтар! Дзӕнӕты бад ӕмӕ дӕ ном сӕфт макуы уӕд ӕнустӕм Ирон Адӕмӕн. Ӕгас Ир дӕ бузныг стӕм.

МÆРГЪТЫ ХЪАУГЪА. (Индийаг аргъау.)
Мæргътæхæссæг лæг хъæдмæ ацыд, хыз арытыдта, æмæ йын хыз алымыггаг мæргътæ æрцахста: уыди дзы халæттæ, сауцъиутæ, бæлæттæ. Æмæ мæргътæ сæ кæрæдзимæ дзурынц:
— Сайæн куы федтам, уæд нæхи нал баурæдтам, гъемæ фыдбылызы бахаудыстæм. Ныр ацы хызæй фервæзынæн исты æрхъуыды кæнын хъæуы. Не 'ппæт дæр æмхуызонæй куы бацархаиккам, уæд, чи зоны, аирвæзиккам.
Бирæ куы фæхъуыды кодтой, уæд загътой:
— Цæй æмæ нæ базыртæ æмтылд скæнæм æмæ стæхын бавзарæм. Каед æмæ нын бантысид хыз сисын.
Æмæ сын, æцæгдæр, бантысти — сæ базыртæ æмтылд райдыдтой, хыз сæ уæлæ систой æмæ стахтысты.
Лæг кæсы, æмæ уæртæ йæ хыз æд мæргътæ фæтæхы. Тынг ныддис кодта, фæлæ уæддæр сæ фæдыл азгъордта. Згъоры æмæ афтæ хъуыды кæны:
«Хызы алымыггаг мæргътæ ис! Уыдон æхсæн хъаугъа рауайынæн бирæ нæ хъæуы. Æмæ иугæр куы схъаугъа кæной, уæд сæ бон тагъд тæхын нал бауыдзæн — хыз сæ зæхмæ æрласдзæн!»
Хъуыддаг æцæгдæр афтæ рауадис. Мæргътæ се 'ппæт дæр райдианы хыз сæ уæлæ хастой æмхуызонӕй, фæлæ чысыл фæстæдæр быцæу

кæнын райдыдтой.
Халæттæ схъуахъхъ-хъуахъхъ кодтой:
— Мах хуызæн зæрдиагæй уæ ничи архайы. Мах дæр сымах хуызæн зивæг куы кæниккам, уæд афонмæ хыз дæр æмæ мах не 'ппæт дæр зæхмæ æрхауиккам!
Бæлæттæ уый куы фехъуыстой, уæд рамæсты сты.
— Ныууадзут, халæттæ! — загътой уыдон. — Уæхицæй цы æппæлут? Мах сымахæй тынгдæр куы архайæм!
Уæд иннæ мæргътæй дæр алчи йæ дзырд æппарын систа, æмæ фæстагмæ схъаугъа сты. Хъуыддаг æмвæнд-æмзондæй куы нæ фæкæнынц, уæд дзы ницы рауайы. Мæргътæ сбыцæу сты, зæрдиагæй нал архайдтой — сæ базыртæ ма æрмæст мæнг тылд кодтой, — æмæ хыз чысылгай дæлæмæ-дæлæмæ цæуын байдыдта. Маргъахсæг базгъордта, хызы синагыл фæхæст æмæ хыз æд мæргътæ йæхимæ æривæзта.
Мæргъты ахаста æмæ се 'ппæты дæр къалатиты бакодта.

#аргъау
#карсантыбимболат

КУЫДЗ ÆМÆ ЙÆ АУУОН.
Иу куыдз фæцæйцыд доны сæрты нарæг хидыл. Уый йæ дзыхы фæцæйхаста стæг. Уалынмæ доны йæ аууон ауыдта. Уый афтæ фенхъæлдта, æмæ æндæр куыдз фæхæссы стæг. Йæ дзыхы цы стæг уыд, уый аппæрста æмæ донмæ ныггæпп кодта. Уый хъавыд иннæ куыдзæн йе стæг байсынмæ. Афтæмæй æнæхай фæци йæхи стæгæй дæр.

#ӕмбисонд

РУВАС ÆМÆ СÆГЪ.
Рувас фæцæйцыд быдыры, дзæгъæлгаст кодта халæттæм æмæ цъайы ныххауди.
Цъай уыди тынг арф. Рувасæн уырдыгæй схизын йæ бон нæ уыд. Бады рувас æмæ хъынцъым кæны.
Мæнæ цъайы рæзты сæгъ фæцæуы. Йæ сыкъатæ тилы, йæ боцъойæ хъазы.
Ныккастис цъаймæ, ауыдта рувасы æмæ йæ фæрсы, уым цы ми кæныс, зæгъгæ.
— Мæ фæллад уадзын, сæгъ, — дзуапп ын радта рувас.
— Уым уæле æнтæф у, ам та — сатæг.
— Йæ дон бæззы нуазынæн æви нæ? — афарста та йæ сæгъ.
— Тынг хорз у, — загъта рувас. — Æргæпп кæн ардæм, кæд дæ фæнды, уæд. Ам нæ дыууæйы фаг дæр ис бынат.
Ныггæпп кодта сæгъ цъаймæ. Рувас сæгъы рагъмæ сгæпп кодта, рагъæй — сыкъатæм, уырдыгæй та — уаелæмæ. Сæгъ бирæ фæбадтис цъайы.
Изæры йæ ссардтой æмæ йæ йæ сыкъатæй сластой.

#аргъау

📚 Во Владикавказе активист оцифровал более тысячи книг об Осетии и осетинах, включая редкие издания

Волонтер Аслан Кудзаев занимается общественно-просветительской деятельностью больше 10 лет. Началось все с оцифровки статей ученого Федара Таказова и Анзора Хачирти.

Постепенно Кудзаев стал переводить в электронный формат все больше книг – это были осетинские романы, учебники и пособия по осетинскому языку и многое другое. Со временем оцифровка и публикация книг стала основной деятельностью «Бæрзæфцæга». На проект в соцсетях сейчас подписано около 14 тысяч человек.

«Нашей целью была оцифровка книг, связанных с Осетией и осетинами. Книги как на осетинском языке любой тематики, так и на русском об Осетии. Что-то я беру в библиотеке, что-то покупаю в комиссионном магазине. Часть книг на сканирование дают знакомые», – рассказал Ossetia News Кудзаев.

Кудзаев уже перевел в электронный формат больше тысячи книг, в том числе редкие и старинные издания. Он оцифровал «Историко-этимологический словарь осетинского языка» Васо Абаева, «Осетинско-русско-немецкий словарь» Всеволода Миллера, все номера журнала «Мах дуг» за 1930-е годы. В группе можно найти старое издание романа Дефо «Робинзон Крузо» на осетинском языке, который перевел поэт Илас Æрнигон – его Кудзаеву подарила одна из подписчиц.

Коммерческих целей автор проекта не преследует, оцифрованные книги выкладываются в группе бесплатно. Книжные новинки в группе не публикуются, акцент делают на «относительно старых книгах». Они, как считает автор проекта, в электронном формате могут обрести своих читателей среди молодого поколения.

«Пока есть возможность, хотелось бы и дальше заниматься оцифровками осетинских книг. Наверное, главная трудность – очень мало свободного времени», – поделился с Ossetia News Кудзаев.

Содзуй мæ реуи арт,
Содзуй мæ реуи арт. ду æй,
Ду æй иссугътай ‘нæзонгæ.
Дæ уæлæнгай бакаст,
Дæ ‘нæбари бакаст,
Цæуй, цæуй мæ зарда агоргæ.

Дзурд дæр нæ арæхсун,
Змæлун дæр æз тæрсун.
Мæн фæндуй тæхун,
Мæн фæндуй тæхун.
Хори хузæн дæ ду,
Дæ рохсмæ дин кæсунæй
Не ‘фсæдун æз.
Фæлæ цæфсун.

Зонун, ай найæй уарзт,
Зонун нæйæй æцæг мæнæн,
Мæнæн мæ æргъуди гъазт æй.
Баходæ мин фæлмæн,
Дæ бон æй фесæфун
Фæлæ, дæу багъуди кодта зæрдæ.

Дзурд дæр нæ арæхсун,
Змæлун дæр æз тæрсун.
Мæн фæндуй тæхун,
Мæн фæндуй тæхун.
Хори хузæн дæ ду,
Дæ рохсмæ дин кæсунæй
Не ‘фсæдун æз.
Фæлæ цæфсун.

дæхи бафысс: t.me/ironzarjyta

РУВАС ÆМÆ ДУРЫН.
Иу ус рацыдис быдырмæ мæнæу кæрдынмæ. Уый бавдæлд, æмæ æхсыры дурын къудзийы рæбын нывæрдта.
Уæд дын дурынмæ рувас бахъуызыд. Нытътъыста дзы йæ сæр æмæ æхсыр банызта. Ныр ын хæдзармæ цæуын афон бæргæ у, фæлæ мæнæ бæллæх: сæр дурынæй раласын нал фæразы.
Рауай-бауай кæны, тилы йæ сæр дурынимæ æмæ дзуры:
— Цæй, дурын, ахъазыдтæ æмæ дын æгъгъæд у. Ауадз мæ нæхимæ, дæ рын бахæрон. Цæй, мауал мæ хъаз, дæ хорзæхæй.
Дурын йæ коммæ нæ кæсы. Смæсты ис рувас. «Фæлæуу, уæдæ, æз дын цы хъæуы, уый бакæндзынæн», — загъта рувас.
Азгъордта рувас донмæ. Фæдæлдон кæнынмæ хъавы дурыны. Дурын æцæг фæдæлдон, фæлæ рувасы дæр йемæ аласта.

#аргъау

Куадзӕн. Мидис.

РУВАС ÆМÆ ХЪРИХЪУПП.
Рувас фæлымæн ис хърихъуппимæ æмæ йæ йæхимæ фæхуыдта. Æрбацыд хърихъупп уазæгуаты рувасмæ. Рувас ын цымгæ сфыхта, байсæрста йæ тæбæгъы былтыл æмæ йæ нал уадзы, ахæр, зæгъгæ. Хърихъупп йæ бырынкъæй къупп-къупп кæны, фæлæ дзы йæ дзыхмæ ницы хауы. Рувас кас иууылдæр йæхæдæг бастæрдта.
Дыккаг бон та хърихъупп рувасы фæхуыдта; сцæттæ кодта æхсыры сæндæг, ныккодта йæ нарæгхъуыр дурыны æмæ хынцы рувасы. Рувас дурыны алыварс зилы: нæ цæуы йæ сæр дурыны. Хърихъупп йæхæдæг хæры æмæ хæры, уалынмæ йæ иууылдæр фæци. Уæдæй фæстæмæ рувас æмæ хърихъуппы лымæндзинад фехæлд.

#аргъау

Верхние Кармадонские ванны в Геналдонском ущелье находятся на высоте 2272 м над уровнем моря.

Ледник Колка в 2002 году унёс жизни почти 200 человек, разрушил селение и завалил Кармадонские ванны. Спустя несколько лет родники вновь пробились на поверхность.

Из Владикавказа до села Тменикау час езды, после - пешком. Для прохода к Верхним Кармадонским ваннам необходимо оформить пропуск, так как это приграничная зона.

Тропа вьётся по левому берегу реки Геналдон. На склонах реки следы, оставшиеся от схода ледника. Перед Кармадонскими ваннами площадка для палаточного лагеря.

Из-под земли бьёт горячий и холодный источники. Температура воды в ваннах от 40 до 60 градусов. Регулировать температуру можно перекрывая поток. Источники нагреваются в вулканических недрах Казбека. Затем вода поднимается по трещинам на поверхность.

Радоновые ванны укрепляют иммунную систему, активизируют углеводный, минеральный и водный обмен. Способствуют регенерации тканей, нормализуют процесс свертывания крови.

Осетия - место притяжения 🧭