نقدی کوتاه بر دستورالعمل نحوه مشارکت و تعامل نهادهای مردمی با قوه قضاییه

در مورخ ۱۳۹۸/۱۲/۵ دستورالعمل نحوه مشارکت و تعامل نهادهای مردمی با قوه قضاییه مشتمل بر ۵ فصل و در ۵۴ ماده به تصویب رییس قوه قضاییه رسیده است. در مقدمه آن زمینه‌ها و حوزه‌هایی را آورده، که عیناً در ذیل فصل چهارم و در هفت مبحث مطرح شده است، که این مطلب خود اهمیت این فصل را می‌نمایاند. در این نوشتگان اجمالاً مبحث ابتدایی از این فصل را به بررسی می‌پردازیم.

مشارکت در سیاستگذاری:

این مبحث به‌صورت کلی مطرح شده و مواد ۱۴ و ۱۵ این دستورالعمل به این‌موضوع اختصاص دارد. در ماده ۱۴ اشاره داشته است به اینکه "معاونت‌های راهبردی، حقوقی و سایر مراجع مسئول مکلفند در فرایند سیاستگذاری، تهیه و تدوین لوایح قضایی، آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها، حسب مورد، از تجربه و تخصص نهادهای مردمی همکار در سطوح راهبردی، تاکتیکی و عملیاتی استفاده نماید." چند نکته در این خصوص به ذهن متبادر می‌شود، ازجمله اینکه؛ ذکر عنوان سایر مراجع مسئول به‌صورت کلی بعد از ذکر دو نهاد مشخص محل ایراد است و شأن نگارشی آن را تنزل می‌بخشد. دیگر اینکه، ما یک گفتمان قانونی و با زبان قانون صحبت کردنی را می‌بینیم و از سویی هیچ ضمانت اجرایی برای عدم انجام تکلیف در نظر گرفته شده، نمی‌بینیم. البته تصویب این دستورالعمل با این عنوان و محتوا مطمئنا گام مثبتی در زمینه شناساندن، توسعه و ترویج سیاست جنایی مشارکتی است، اما گام‌های دیگری نیز نیاز است تا خانه‌های این پازل تکمیل گردد. مستحضر هستید لوایح قانونی، آئین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها توسط متخصصین و پژوهشگران حوزه مربوطه تنظیم می‌گردد. صرف صدور یک ماده در قالب دستورالعمل و به‌صورت کلی و تحکمی و جبری، بدون ضمانت اجرا و هیچ برنامه و نقشه راهی، مسلماً اجرایی شدنش تنها در عالم ذهن می‌ماند و به عینیت نمی‌رسد. شاید هم در این ماده، از روی رفع تکلیف و اینکه همچین تدبیری نیز در مجموعه حقوقی کشورمان موجود است؛ در نظر گرفته شده است.

ادبیات دیگری که در ماده ۱۴ مشاهده می‌شود اینکه؛ وظیفه و بار عمل مشارکت در سیاستگذاری‌ها، بر دوش یک طرف است. یعنی قوه قضاییه باید به سمت نهادهای مردمی برود. درصورتیکه باید زمینه‌هایی برای میل و شوق مشارکت در نهادهای مردمی شکل گیرد و آنان به مشارکت سوق داده شوند. مطلب دیگر اینکه، اگر نهادهای مردمی در حیطه تخصصی خود بخواهند به ارگان و سازمان مربوطه‌ای، مستقیماً طرح یا ایده‌ای بدهند، عملاً عقیم می‌ماند. و این با الگوی سیاست جنائی به‌مثابه یک سیستم و با مدل مشارکتی آن همخوانی ندارد. کنشگران و افراد و نهادهای درگیر در موضوع، باید در کنار هم و بصورت عرضی و نه طولی، عمل کنند تا مطلوب به ثمر نشیند.

در ماده ۱۵ از سامانه ایده نام برده است که در جهت دریافت پیشنهادها، طرح‌ها و ابتکارهای نهادهای مردمی همکار عمل می‌کند؛ البته سابقاً نیز روابط عمومی و معاونت پیشگیری از جرم قوه قضاییه نیز در محل دادگستری‌ها وجود داشتند، که یکی از وظایف عمومی و نه تخصصی‌اش، همین طرح‌ها و پیشنهادها بود. از این جهت، تخصصی شدن موضوع، ره مطلوب است. علی‌ای‌حال این ماده و ظرفیت‌های طرح شده در آن، به نوعی انسان را به یاد همان صندوق‌های متروک و خاک گرفته پیشنهادات و انتقادات نصب شده در محل ساختمان دادگستری‌ها می‌اندازد، که سالی به چند ماه، خبری از آن نیز گرفته نمی‌شد، و در اولویت‌ها جایگاهی نداشت. اگر و اگر همان صندوق‌ها در فضای مجازی و در پلتفرم یک سامانه اینترنتی شکل گیرد و با همان کارکرد و همان سرگذشت؛ لذا محکوم به همان سرنوشت است.
#ایمان_اسفندیار
کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی #دانشگاه_مازندران، وکیل دادگستری

@iranianlls

لیست دانشگاه‌هایی که کتاب #در_جستجوی_حقوق_ایرانی توسط #انجمن_علمی_حقوق_شناسی به منظور بهره‌برداری دانشجویان و پژوهشگران، اهدا و ارسال گردیده است:

#دانشگاه_اراک
#دانشگاه_اردبیل
#دانشگاه_اردکان
#دانشگاه_ارومیه
#دانشگاه_اسدآبادی
#دانشگاه_اصفهان
#دانشگاه_امام_صادق
#دانشگاه_ایلام
#دانشگاه_باهنر_کرمان
#دانشگاه_بجنورد
#دانشگاه_بروجرد
#دانشگاه_بناب
#دانشگاه_شهید_بهشتی
#دانشگاه_بوعلی_سینا
#دانشگاه_بیرجند
#دانشگاه_تبریز
#دانشگاه_تربت_حیدریه
#دانشگاه_تربیت_مدرس
#دانشگاه_تهران
#دانشگاه_جهرم
#دانشگاه_جیرفت
#دانشگاه_شهید_چمران
#دانشگاه_خلیج_فارس
#دانشگاه_خوارزمی
#دانشگاه_دامغان
#دانشگاه_رازی
#دانشگاه_علوم_رضوی
#دانشگاه_رفسنجان
#دانشگاه_زابل
#دانشگاه_زنجان
#دانشگاه_سبزوار
#دانشگاه_سمنان
#دانشگاه_سیستان_و_بلوچستان
#دانشگاه_شهرکرد
#دانشگاه_شیراز
#دانشگاه_علامه_طباطبایی
#دانشگاه_علوم_قضایی
#دانشگاه_فردوسی_مشهد
#دانشگاه_بزرگمهر_قائنات
#دانشگاه_سلمان_فارسی
#دانشگاه_کاشان
#دانشگاه_کردستان
#دانشگاه_گلستان
#دانشگاه_گنبد_کاووس
#دانشگاه_گیلان
#دانشگاه_لرستان
#دانشگاه_مازندران
#دانشگاه_مراغه
#دانشگاه_ملایر
#دانشگاه_میبد
#دانشگاه_هرمزگان
#دانشگاه_یاسوج
#دانشگاه_یزد

https://t.me/iranianlls/6696

لیست دانشگاه‌هایی که کتاب #در_جستجوی_حقوق_ایرانی توسط #انجمن_علمی_حقوق_شناسی به منظور بهره‌برداری دانشجویان و پژوهشگران، اهدا و ارسال گردیده است:

#دانشگاه_اراک
#دانشگاه_اردبیل
#دانشگاه_اردکان
#دانشگاه_ارومیه
#دانشگاه_اسدآبادی
#دانشگاه_اصفهان
#دانشگاه_امام_صادق
#دانشگاه_ایلام
#دانشگاه_باهنر_کرمان
#دانشگاه_بجنورد
#دانشگاه_بروجرد
#دانشگاه_بناب
#دانشگاه_شهید_بهشتی
#دانشگاه_بوعلی_سینا
#دانشگاه_بیرجند
#دانشگاه_تبریز
#دانشگاه_تربت_حیدریه
#دانشگاه_تربیت_مدرس
#دانشگاه_تهران
#دانشگاه_جهرم
#دانشگاه_جیرفت
#دانشگاه_شهید_چمران
#دانشگاه_خلیج_فارس
#دانشگاه_خوارزمی
#دانشگاه_دامغان
#دانشگاه_رازی
#دانشگاه_علوم_رضوی
#دانشگاه_رفسنجان
#دانشگاه_زابل
#دانشگاه_زنجان
#دانشگاه_سبزوار
#دانشگاه_سمنان
#دانشگاه_سیستان_و_بلوچستان
#دانشگاه_شهرکرد
#دانشگاه_شیراز
#دانشگاه_علامه_طباطبایی
#دانشگاه_علوم_قضایی
#دانشگاه_فردوسی_مشهد
#دانشگاه_بزرگمهر_قائنات
#دانشگاه_سلمان_فارسی
#دانشگاه_کاشان
#دانشگاه_کردستان
#دانشگاه_گلستان
#دانشگاه_گنبد_کاووس
#دانشگاه_گیلان
#دانشگاه_لرستان
#دانشگاه_مازندران
#دانشگاه_مراغه
#دانشگاه_ملایر
#دانشگاه_میبد
#دانشگاه_هرمزگان
#دانشگاه_یاسوج
#دانشگاه_یزد

https://t.me/iranianlls/6696