‌ #نافرمانی_مدنی
#جین_شارپ

#فصل_پنجم
#قسمت_ششم

#چهار_مکانیزم_تغییر

💎 مبارزه غیرخشونت‌آمیز از چهار طریق باعث ایجاد تغییر می شود.

اولین مکانیزم کمتر محتمل است، هرچند که در مواردی نیز عملا اتفاق افتاده است.
اعضای گروه رقیب با دیدن رنج هایی که به خاطر سرکوبی‌ها بر مقاومت کنندگان بی‌باک و به دور از خشونت تحمیل می شود، از نظر احساسی تحریک می شوند یا به این نتیجه عقلانی می‌رسند که مقاصد مقاومت کنندگان عادلانه است و به همین دلیل اهداف آنان را می پذیرند.

🔸 این مکانیزم، #تغییر_کیش نامیده می‌شود. اگرچه مواردی از تغییر کیش در اقدامات غیرخشونت‌آمیز پیش آمده است، اما این موارد اندک بوده، در بیشتر کشمکش‌ها یا اصولا اتفاق نمی‌افتند یا لااقل در مقیاسی گسترده به وجود نمی آیند.

🔸 موردی که بیشتر پیش می آید است این است که مبارزه غیرخشونت‌آمیز با تغییر وضعیت مبارزه و جامعه به نوعی عمل می‌کند که حریف نمی تواند به سادگی به هر کاری که می خواهد دست بزند.
همین تغییر است که سه مکانیزم بعدی را به وجود می‌آورد:
#سازش،
#اجبار_غیرخشونت‌آمیز و
#تجزیه.

🔺این که کدام مورد اتفاق بیفتد بستگی به میزان تغییر در وضعیت روابط نسبی و مطلق قدرت دارد.
اگر مسائل مورد اختلاف مواردی پایه ای نباشند، خواسته های نیروهای مخالفین در روند سلسه اقدامات محدود آنان تهدید کننده نخواهد بود و رقابت نیروها تا حدی باعث تغییر در روابط قدرت خواهد شد. در این وضعیت ممکن است کشمکش بلافصل موجب حصول توافق، تقسیم بندی موارد مورد اختلاف و مصالحه شود. این #مکانیزم_سازش نام دارد. برای مثال بسیاری از اعتصابات با این روش خاتمه می یابند.

📌برای مثال، با رسیدن هر یک از طرفین به بخشی از اهداف خود، و نه دست‌یابی به هر آنچه می‌خواستند، دولت احتمالا برای دست‌یابی به بعضی فواید مثبت آن، مثل خاتمه دادن به بحران موجود، ایجاد تصویری «جوانمرد» از دولت یا تهذیب چهره بین‌المللی رژیم، به دنبال این چنین توافقی است. به همین دلیل ضروری است که برای انتخاب موضوعاتی که قرار است از طریق سازش و توافق حل گردند، توجه خاصی مبذول شود. مبارزه‌ای که به دنبال به زیر کشیدن دیکتاتور از تخت حکومت است، مطمئنا یکی از این موارد نیست.

🔺 مبارزه غیرخشونت‌آمیز ممکن است بسیار از مواردی که در مکانیزم‌های تغییر کیش و سازش نشان داده شد، قدرتمندتر باشد.
#عدم‌همکاری و #مبارزه_طلبی عمومی می توانند وضعیت اجتماعی و سیاسی و به خصوص روابط قدرت را به کلی تغییر دهند، یعنی توان دیکتاتور برای کنترل فرآیندهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی دولت و اجتماع از وی گرفته می‌شود. نیروهای نظامی رقیب ممکن است دیگر برای اجرای فرمان‌های مبتنی بر سرکوب معترضین قابل اتکا نباشند. اگر چه رهبران رقیب بر سر جای خود باقی مانده، کماکان اهداف خود را دنبال می نمایند، توانایی انجام کنشی موثر از آن‌ها گرفته می‌شود. این وضعیت را اجبار غیرخشونت‌آمیز می‌نامیم.

🔴 در موارد حاد وضعیت اجبار غیرخشونت‌آمیز دامنه خود را تا جایی گسترش می‌دهد که رهبر حریف تمام توانایی خود برای انجام کنش را از دست می‌دهد و ساختار قدرت فرو می‌ریزد، #خودگردانی_مقاومت_کنندگان، عدم همکاری آن‌ها و مبارزه طلبی‌ها تا حدی گسترش می‌یابند که رقیب حتی کنترل ظاهری بر آن‌ها را هم از دست می‌دهد. در نهایت دیوان سالاری خود رقیب هم رهبری وی را نمی پذیرد، نیروهای مسلح و پلیس شورش می‌کنند. مردم و حتی حمایت‌گران همیشگی هم دیگر رهبری پیشین خود را انکار کرده، وجود هر نوع حقی برای حکمرانی را از وی سلب می کنند. از این رو، همکاری و فرمانبرداری پیشین آنان از میان می‌رود.


🔺چهارمین مکانیزم تغییر، #تجزیه_سیستم_رقیب، تا به آن حد کامل است که وی حتی قدرت کافی برای تسلیم شدن نیز نخواهد داشت. رژیم به سادگی با تکه تکه شدن ویران می‌شود. در طراحی استراتژی‌های آزادی خواهانه، باید همواره این چهار مکانیزم را در ذهن داشت.

این مکانیزم‌ها گاهی اساساً به صورت اتفاقی عمل می‌کنند. به هرحال، انتخاب یکی یا چند مورد از این مکانیزم‌ها در کشمکش به عنوان ساز و کار تغییر مورد نظر، باعث می‌شود تا امکان فرموله کردن استراتژی های خاصی (یا متقابلا تقویت شونده) فراهم شود.
اینکه چه مکانیزم (یا مکانیزم‌هایی) انتخاب شود بستگی به فاکتورهای بسیاری مثل قدرت مطلق و نسبی گروه‌های مبارز و گرایش‌ها و اهداف گروه‌های مبارزه طلبی دارد که آن را به کار می‌بندند.

#نافرمانی_مدنی_ایرانیان