#براندازان_و_فرصتهایی_که_می‌گذرد

دنیل کانمن، روان‌شناس آمریکایی - اسرائیلی است که در سال ۲۰۰۲ جایزه‌ی نوبل اقتصاد را دریافت کرده است و این به آن خاطر است که کانمن در حوزه‌ی «اقتصاد رفتاری» آزمایش‌ها و تحقیقات نیکویی انجام داده است.
کتاب معروف او با عنوان Thinking,Fast and Slow مورد استقبال فراوانی قرار گرفته است.

شرایط سیاسی این ماه‌ها و روزهای ایران من را به یاد برخی از آزمایش‌های این روانشناس می‌اندازد.

شما اقبالی که به جنبش سبز و موسوی و کروبی شد را در نظر بگیرید که پس از مدت نه چندان طولانی به سوی روحانی و اعتدال سرازیر شد و هنوز خیلی از توجه و علاقه‌ی مردم در سال ۹۶ به روحانی نگذشته بود که توجه‌ها به سوی براندازان منعطف شد و در تظاهرات خیایانی سراسری در شهرهای بزرگ و کوچک ایران شعارهایی علیه کلیت حکومت اسلامی سر داده شد.

آیا شرایط همواره همین‌گونه مطلوب برای براندازها خواهد ماند؟

این‌جا است که شاید برخی آزمایش‌های کانمن به کار ما بیاید.

یکی از آزمایش‌های دنیل کانمن در سه بخش صورت گرفته است. در یک قسمت کوتاه این آزمایش، کانمن از شرکت‌کنندگان می‌خواهد که به مدت یک دقیقه دستشان را در آب ۱۴ درجه سانتیگراد قرار دهند. تجربه‌ای که برای شرکت‌کنندگان به هیچ وجه مطلوب نیست. قسمت بعدی آزمایش طولانی‌تر شد.او از داوطلبان خواست که دست دیگرشان را در ظرف آبی بگذارند. دمای آب باز هم همان ۱۴ درجه سانتیگراد بود اما پس از یک دقیقه به صورت پنهانی آبی داغ به ظرف اضافه شد و دما به ۱۵ درجه رسید. یک دقیقه دیگر آزمایش به طول کشید و پس از آن کانمن از داوطلبان خواست دست‌شان را از آب بیرون بیاورند.

در قسمت سوم آزمایش و بعد از ۷ دقیقه از داوطلبان خواست که یکی از این دو بخش را تکرار کنند. نکته جالب این است که بیش از ۸۰درصد شرکت‌کنندگان ترجیح دادند آن قسمت طولانی‌تر آزمایش را تکرار کنند در صورتی که مشخص است که آزمایش دوم دردناک‌تر از اولی است چرا که در دومی همان ۶۰ ثانیه آب ۱۴ درجه‌ای و رنج آن وجود دارد به علاوه‌ی این‌که در حالت دوم یک دقیقه هم باید رنج آبی فقط کمی گرم‌تر را تجربه کنند.

دنیل کانمن در این آزمایش به دو «خود» اشاره می‌کند؛ «خود ِ تجربه‌گر» و «خود داستان‌گو». کانمن نتیجه می‌گیرد هر بار که «خود داستان‌گو» به آزمایش می‌اندیشد مدت زمان را نادیده می‌گیرد و از «قاعده‌ی اوج-پایان» تبعیت می‌کند؛ به این معنا که فقط پایان و آخر را به یاد می‌‌آورد. یووال نوح هراری، تاریخ‌دان معروف اسرائیلی، این آزمایش و تبعات نتیجه‌ی آن را در کتاب خواندنی «انسان خداگونه» به خوبی شرح می‌دهد.

در عرصه سیاست هم همین‌گونه است. ما به سیاست‌مداری رای می‌دهیم. در طول چهارسال ریاست او خیلی از عملکردش رضایت نداریم و از رفتارش در رنج هستیم.
ماه‌های ‌آخر ریاست این سیاست‌مدار اما می‌تواند تعیین‌کننده باشد. ممکن است او در ‌وقت پایانی صدارتش کارهایی انجام دهد که من ِ ناراضی را بار دیگر به خود جلب کند. چه اتفاقی می‌افتد؟ من بار دیگر شناسنامه به دست می‌گیرم و به همین فردی که از او در طول چهار سال به ستوه آمده بودم رای می‌دهم. «قاعده اوج- پایان» را به یادآورید.
(وقتی دلار ۱۴ هزار تومانی می‌شود ۱۲ هزار تومان و برخی شادمان می‌شوند می‌توان قاعده اوج-پایان را تا حدودی درک کرد.)

امروز که از سوی جامعه‌ی عاصی ایران به سوی براندزان اقبالی شده است باید بدانند که ممکن است این التفات و اقبال پایدار نماند و احتمال دارد بار دیگر همان‌هایی که جامعه از آن‌ها رو برگردانده است سکان‌دار امور بشوند و مورد توجه قرار بگیرند. لذا براندازان باید فرصت‌ها را غنیمت بشمارند و به سازماندهی نارضایتی موجود بپردازند و با آگاهی‌رسانی به جامعه بگویند که ده قدم به عقب‌رفتن و یک قدم به جلوآمدن نامش بهترشدن شرایط نیست .
اگر براندازان امروز کاهلی کنند، فرصت‌های چون ابر بهار می‌گذرد و جز باد به دست نخواهند داشت.

(برای دانستن آزمایش‌های دنیل کانمن دیدن این ویدئو سودمند است: https://bit.ly/2xs1ef2 )

برگرفته از کانال بهزاد مهرانی