Afg’onistondagi qozonlarni bolalar sog’lig’iga haqida the Daily Telegraph yozibdi:

https://www.telegraph.co.uk/global-health/climate-and-people/why-afghans-are-slowly-being-poisoned-by-their-evening-meal/

Адолатли хусусийлаштириш учун битта талабгор етарли эмас, ҳатто у Kaspi.kz бўлса ҳам

Kaspi.kz HUMO тўлов тизимини сотиб олишга қизиқиш билдираётгани яхши хабар, лекин бу очиқ савдоларда сотилиши ваъда қилинган HUMO адолатли тарзда хусусийлаштирилиши учун етарли шарт бўла олмайди.

Айниқса, Янги дейилган даврда "хусусийлаштириш" активларни кўз остига олган ягона асосий талабгор атрофида ташкил этилгани, барча шартлар ва мезонлар унга мослаштирилгани, қолган спарринг иштирокчилар аввалбошдан ютмаслигини билиб ёки ютмасликни истаган ҳолда жараёнга қўйилгани ҳисобга олинса.

Шундай экан, Kaspi.kz қизиқишини қувонч билан қабул қилган ҳолда, HUMO тўлов тизимини сотиб олишга яна бир нечта, керак бўлса ўнлаб бир-биридан мустақил ва глобал талабгорлар пайдо бўлиши кераклигини қайд этиб ўтиш керак. Давактивнинг бу жараёндаги самарадорлиги HUMO'га қанча кўп ва жиддий талабгорлар қўшилиши билан аниқланади.

Айни вақтда HUMO'ни сотиб олишга банкларнинг қизиқиши (Kaspi.kz ҳам Ўзбекистонда банк очмоқчи) ва эҳтимолки, банклар ё улар билан аффилланган тузилмалардан бири томонидан сотиб олиниши Марказий банк ва Рақобат қўмитаси олдида янги мезонларни ишлаб чиқиш талабини ҳам қўяди. Чунки Ўзбекистонда иккита тўлов тизимидан (иккиси ҳам барча белгилари бўйича устун мавқега эга) бирига қайсидир банк ё банк билан аффилланган тузилмаларнинг эгалиги банклар ўртасидаги рақобатга ва ўйин қоидаларига жиддий таъсир кўрсатади.

Eronning valyutasining rasmiy nomi “riyol”, ammo norasmiy pul birligi tuman. Eski hisob bo‘yicha 10 riyolga, yangi rasmiy hisob bo‘yicha esa 10,000 riyolga teng.

Odamlar odatda pul miqdorini yoki narxlarni aytishda "ming" va "million" so‘zlarini tushirib qoldirishadi. Agar non 40 tuman deyilsa, aslida 400,000 riyolni nazarda tutishgan bo’lishadi.

Eski Turk lirasi paytida ham odamlar “milyon” deb gapirishar edi, lira demasdan.

Toshkentda bir qahvaxonadagi narxlarni ham, mingni tushirib yozishni boshlashibdi - masalan qahvani narxi - 30 deyilgan. Ya’ni 30 ming so’m nazarda tutilgan. Nollari yozilmagan.

https://t.me/muhrim/2697

#professorningkundaligi

Faoliyatimdagi eng yoqimsiz davr bu o‘quv yili boshi va sessiya payti. Hozir o‘quv yili boshi...

O‘quv yili boshida har doim, istisnosiz ravishda soat talashishga to‘g‘ri keladi. Har doim shunga majbur bo‘lganimda o‘zimni haqoratlangan his qilaman. Shu sababli jon-jahdim bilan kirisha olmayman bu jarayonga.
Biroq mas'ul sifatida majbur bo‘laman. Chunki soat yetarli emas degani xodimlardan kimgadir jabr degani: yo ishdan bo‘shashi kerak, yo shtati qisqarishi kerak, shunga mos ravishda oylik maoshi kamayishi kerak degani.

Mening nazarimda, jarayon bunaqa bo‘lishi kerak emasday... O‘qituvchi har yili yo oyligi kamayishi, yo ishdan ketish xavfi bilan yasharkan, u qanday qilib ta'lim sifati haqida jon kuydirsin?! Tizim darajasida bunga qanaqadir yechim bo‘lishi kerak.

Bu muammolar men oliy ta'limga kiribmanki bor. Har yili shu bilan to‘qnash kelganman. Biror yil yo‘qki, shu muammoni chetlab o‘tgan bo‘lsak... Hali-beri o‘zgarmasa ham kerak...

@psixolingvist

Koviddan keyin Italiya iqtisodiyoti nega nisbatan shunday tez o’sayotgani menga qiziq.

Бугун ватанимиз мустақиллигига 33 йил бўлди. Барчангизни шу улуғ айём билан чин қалбимдан муборакбод этаман. Мустақиллигимиз абадий бўлсин!

Дунёдаги энг муқаддас нарсалардан бири бу эркинликдир, шунинг учун ватанимиз мустақиллиги ва суверенитети халқимизга берилган энг қимматбаҳо неъмат эканлигини ҳеч унутмаслигимиз керак.

Бу байрамнинг қадрини бугунги кунда дунёда содир бўлаётган воқеаларга қараб билиш мумкин.

Бугун биз ўз мустақиллигимизни хурсандчиликда нишонлаётган бир пайтда, дунёда қанчадан қанча ўз ҳуррияти учун курашиб келаётган халқлар бор. Уйғуристонда минглаб одамлар ўзининг ҳақларидан маҳрум қилинмоқдалар. Афғонистондаги ваҳшийликлар ҳақида гапириб одам сиқилиб кетади. Украинада минглаб одамлар айнан ватанининг мустақиллиги ва мавжуд бўлиши учун курашиб вафот этмоқдалар, миллионлаб Украиналиклар ўз уйларидан маҳрум бўлишмоқда. Фаластин халқининг хам бошига тушаётган қирғинбаротлар - суверенитет ва мустақиллик масаласи - мамлакат мавжудлиги саволи. Бир хил миллатлар учун ҳақиқий мустақилликка эришиш жуда азобли ва қийин бўлган ва, афсуски, бўлиб келмоқда ҳам, менимча айнан шунинг учун ҳам, биз бу олий неъматни ўзгача қадрлашимиз керак. Буларни кўрганимизда биз мустақил бўлганимиз қанчалик ноёб ва қадрли эканлигини унутмаслигимиз керак.

Тўғри, бизнинг жуда кўп ечилмаган муаммоларимиз бор. Лекин иқтисодий, ижтимоий ва қонуний муаммоларимизни биз, бир жамият, бир халқ сифатида ўзимиз муҳокама қилиб ва ўзимиз очиқ ва эркин ҳал қила олишимиз -жуда бир катта бахт деб ўйлайман. Бир нарсани унутмаслигимиз керак, эркинлик учун доим ҳаракат қилишимиз лозим, эркинлик учун доим курашишимиз лозим. Эркинлик шундай муҳим ва ноёб нарсаки, уни барчамиз ҳимоя қилишимизни ва аяшимизни талаб этади.

Эркинликдан бошқа ихтиёрий нарсани устувор қўйган халқ, ҳам эркинлигини, ҳам ўша эркинликдан афзал деб танлаган нарсасини йўқотади. Биз шундай хато қилмаймиз деган умиддаман.

Мустақиллигимиз ва шу тариқа эркинлигимиз бундан ҳам мустаҳкам бўлсин. Ўз келажагимиз қандай бўлишини фақат ўзимиз, биргаликда, демократия ва очиқлик шароитида белгилашимиз насиб қилсин.

Бу ватан барчамизники, ватанимиз эркин бўлишини таъминлаш ҳам барчамизнинг зиммамизда.

Байрам муборак азиз ватандошлар!

Hoshimov Iqtisodiyotining yangi sonin oldim. Mehmonimiz - Daron Ajemo'g'li.

Tez kunlarda chiqib qolsa kerak :)

Ishni boshlashdan oldin, universitetga kelgan yangi domlalarga bir haftacha oriyentatsiya tadbirlari boʻlib oʻtadi. Universitetni har xil boʻlimlari va maʼmuriyatni har xil qismlaridan universitet haqida, uni falsafasi, talabalari va boshqa narsalari haqida maʼmuriyat, talabalar va anchadan beri ishlayotgan domlalar gapirib berishadi. Oʻsha haftada kunlar odatda yangi kelgan professorlar bilan birga nonushta qilib deyarli soat 5-6gacha birga kun oʻtkazishdan iborat boʻldi. Haftani oxiriga kelib, bir adabiyot professori bilan tanishib qoldim, bir necha yil bu yerda ishlagan, endi esa toʻlaqonli ishni boshlayotgan ekan (visiting boʻlgan, bu yildan esa “full time”), asosan sher yozishi va shoir ekani haqida suhbatlashdik. Oʻzi shu tadbirlarda 5-6ta stol boʻlib, har kuni har xil professorlar bilan oʻtkazishdi, yaʼni nonushta va obedni har xil odamlar bilan qilish maqsadida va fakultetlardagi domlalar bir birini yaxshi tanib olishi uchun qilingan edi bu. Keyin tadbirlar tugagach oʻsha yangi hamkasbim haqida koʻproq bilish uchun google qilsam — u sherlari uchun 2015 yilda Pulitzer sovrindori boʻlgan ekan, ismi Gregori Pardlo. Gregori oʻzi bilan birga Abdulrazak Gurnah ham adabiyot fakultetiga professor boʻlib qoʻshilayotganini aytib oʻtdi. Aytganida, menga bu ism tanish tuyulmaganini sezdi shekilli, keyin men aytdim, toʻgʻrisi Gurnahni oʻqimagan ekanman va kelajakda albatta oʻqiyman dedim, bosh ustiga bir kampusdagi hamkasbim ekan, keyin bilsam u adabiyot boʻyicha Nobel mukofoti sovrindori ekan.

Bugun ertalab NYU prezidenti domlalarga xat yozibdi, unda maʼmuriyatdagi yangiliklar va rejalar ulashgan, va Abu Dabi kampusiga yangi kelgan domlalar haqida ham qismi bor ekan: “NYU Abu Dabi safiga ikkita hurmatli olimlar qoʻshildi: Tunisda plyuralistik demokratiyani yaratishdagi xizmati uchun 2015 yilgi Tinchlik uchun Nobel mukofoti bilan taqdirlangan Tunis Milliy Muloqot Kvartetining arbobi Ouided Bouchamaui va 2021-yilda adabiyot boʻyicha Nobel mukofotini sovrindori jahon adabiyotining taniqli ovozi Abdulrazzak Gurnah. Ular adabiyot giganti, inson huquqlari va ijtimoiy adolat kurashchisi, Nobel mukofoti sovrindori Vole Soyinkaga qoʻshilishdi”. Men shu bir haftalik oriyentatsiyada bir Pulitzer mukofoti sovrindori va ikki Nobel mukofoti sovrindori bilan boʻlgan ekanman va ularni bu yutuqlari haqida bilmay qolibman (adabiyotdan uzoqligim ham pand berdi albatta, oʻzimni aybim), oʻzlari ham shuncha kun ichida mundoq biror marta aytishmabdi ham. Tanishtirganda: “men ismim palonchi, falon masalalarga qiziqaman, falon fanlardan dars berish rejam bor” deb aytishdi xolos. Universitet prezidenti vaqtliroq xat yozganda bilar edimmi deb oʻyladim. Eh mayli.
Bilishimcha, endi adabiyot fakultetida toʻlaqonli ishlaydigan ikki Nobel mukofoti sovrindori va bir Pulitzer sovrindori bor. Toʻgʻrisi, talabalarga havasim keldi, NYU Abu Dhabida haqiqiy “liberal arts” darajasi beriladi. Yaʼni hamma talaba ham adabiyotni ham aniq fanlarni olishi kerak, juda keng maʼnoda har xil fanlar va sohalarni oʻrgatadigan bir joy ekan. Manimcha, Nyu Yorkdagi kampusdan aynan shunisi bilan ajralib turadi. Sinflar kichikligi va har tomonlama keng beriladigan liberal arts darajasi. Sinfni kichikligi esa, domlalar va talabalar orasidagi interaksiyani ancha erkinlashtiradi.

Meni bu yerdagi ikkinchi haftam boshlanyapti. Hayolga shular keldi.

Aytmoqchi, bu yerda 19 ta Oʻzbekistonlik talaba ham tahsil olishar ekan. Kecha birga mustaqillik bayramini nishonladik — kechki ovqatga meni taklif qilishdi. Juda faxrlandim toʻgʻrisi. Juda yorqin talabalar.

Jon boshiga daromadlar o'sishining o'rtacha sur'ati va iqtisodiyotdagi o'rtacha investitsiya normasi (ya'ni, umumiy daromadning investitsiyalarga ajratiladigan o'rtacha ulushi), 1960-2000 yillar.

Саёҳат ва вақт ҳақида

Ўтган асрда ёз денгизга бориш, ҳордиқ учун саёҳат пайтига айланди (таътилда четга чиқиш анча янги анъана, айниқса бизда). Жомадончасини етаклаб, қора кўзойнак ва юмшоқ оёқ кийим кийиб, аэропортга кетаётган инсонлар пайти. Кўпчилик денгиз бўйида ё бассейн олдида тобланиб, иш ва бошқа ташвишларини унутиш учун узоқларга боради. Бу саёҳат учун ойлаб пул йиғади, уни интизорлик билан кутади.

Асосан иш учун саёҳат қилганим учун, саёҳатларга муносабатим бошқачароқ. Саёҳатлар менга вақтни бошқача ҳис қилиш имконини беради.

Космос ва Ерда вақт турли тезликда оқишини ҳамма билади. Аммо вақтни бошқача ҳис қилиш учун ракетага чиқиш шарт эмас. Оддий поезд ҳам бўлаверади.

Саёҳатда бутунлай бошқа вақтга ўтиб қоламан. Гап вақт минтақалари ҳақида эмас—буни қўшни шаҳарга қисқагина саёҳат пайтида ҳам ҳис қилиш мумкин. Саёҳат менга кундалик ҳаётимдан бошқа реаллик борлигини, дунё кенглигини, ундаги ҳаётлар хилма-хиллигини эслатади. Кун тартибим ўзгаргани учун, вақтни бошқача ҳис қиламан.

@profsherzod

Мен нафақат Қишлоқ хўжалиги вазирлиги керак эмас деб ҳисоблайман, мени бизда Қишлоқ хўжалиги вазирлиги мавжуд экани ташвишга солади ҳам. Яъни у нафақат ресурсларни олиб қўяётгани, балки қўлида деҳқон ва фермерлар устидан қарор қилиш воситалари борлиги учун ҳам қўрқинчли.

https://t.me/kunuzofficial/150804

Sun'iy intellektning oqibatlari haqida mulohaza yuritar ekanman, Nodir akani bir necha oylik postlariga qayta-qayta ko'z tashlayapman.

Biroq, bu nuqtai nazardan, masalan, ZiyoNET mavjudligi katta xizmat bo'ldi deb o'ylayman. Chunki u manbaa hozir ham bor va foydalanilmoqda. Agar yana ko'proq matnli manbalar raqamlashtirilsa, bu juda foydali bo'lardi.

Bunday o'ylab qaraganda, biz ijtimoiy tarmoqlarda yozayotganlarimiz ham shu maqsadda ishlatiladi va hozirda ham shunday foydalanilmoqda. Shuning uchun o'zbek tilida qancha ko'p matn bo'lsa, katta til modellari o'zbek tilida beradigan javoblar ham shunchalik aniq va to'g'ri bo'ladi. Agar iqtisodiyot haqida savol bersangiz, dastur iqtisodiyotga oid manbalarni o'qigan holda javob beradi. Demak, bu kanal ham foydali. Ayniqsa, fenomenlarni tushuntirishda tilning qo'llanilishi haqida gap ketganda.
https://t.me/nodir_log/55

Daron Ajemo'g'li bilan suhbat:

https://youtu.be/rq8OfyAaLrA?si=hZ0IOZUIM5KpWal3

🟥 O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Makroiqtisodiy va hududiy tadqiqotlar instituti "Machine Learning" nomli kurs o'tkazilishini ma'lum qiladi

📈 Kurs 2024 - yil Sentabr-Noyabr oylariga mo'ljallangan.

🖥 Python yordamida Machine Learning (ML) darslari taqdim etiladi.

Python bo'yicha bilimlaringiz yo'q bo'lsa tashvishlanmang, dastlabgi darslarda Python dasturlash tiliga qisqacha kirishlar bo'lib o'tadi.

🎓Ma'ruzachi: Asliddin Baxtiyorov, MHTI yetakchi mutaxassisi

🟢 Qatnashish BEPUL, qatnashuvchilar soni 20 kishi bilan cheklangan! Ishtirok etish uchun havola orqali ro'yxatdan o'ting

🕔 Birinchi dars : 2024 - yil 16- Sentabr soat 15:00da
📍Manzil: Toshkent Shahri, Xadra mavzesi, 33-uy

Ajemo'g'li bilan subatni audio formatda tinglash uchun:

Spotify | Apple podcast | Yandex Music | Podbean

Anchadan beri Afg’oniston va Pokiston chegarasida janglar davom etmoqda. Menimcha, Pokistonlik istixborot xizmatlari strategik xato qilishdi. Tan olishlari kerak buni.

https://www.voanews.com/amp/fierce-border-clashes-erupt-between-pakistan-and-afghanistan/7775511.html

Mario Dragi muallifligidagi Yevropaning raqobatbardoshligi haqidagi hisoboti haqida yana koʻp yozilsa kerak. Lekin hozirni oʻzida ayonki, bu toʻgʻri tavsiyalar siyosatchilarni miopik qarashlariga borib taqaladi.

Hisobotdan iqtibos:

“Turli koʻrsatkichlar boʻyicha, Yevropa Ittifoqi va AQSh oʻrtasida yalpi ichki mahsulotda katta farq paydo boʻldi, bu asosan Yevropada samaradorlik oʻsishining sezilarli sekinlashuvi bilan bogʻliq. Yevropadagi uy xoʻjaliklari bu narsaga oʻz hayotlari sifati orqali toʻlashdi. Aholi jon boshiga hisoblanganda, 2000 yildan beri AQShda haqiqiy daromadlar Yevropa Ittifoqidagiga qaraganda deyarli ikki baravar koʻproq oʻsdi.“

Yana bir iqtibos (tasodifiy :)):

"Darhaqiqat, soʻnggi ellik yil ichida noldan tashkil etilgan va bozor kapitallashuvi 100 milliard yevrodan ortiq boʻlgan Yevropa Ittifoqi kompaniyasi mavjud emas, shu bilan birga, aynan shu davrni ichida qiymati 1 trillion yevrodan yuqori boʻlgan oltita AQSh kompaniyalari tashkil topgan."

Mario Dragini hisobotida yana juda koʻp qiziq nuqtalar mavjud, masalan, Yevropadagi regulyator ahvol, ayniqsa bozorga hukumatlar tomonidan ortiqcha aralashuv va masalan GDPR qonunchiligi — innovatsiya va rivojlanishga toʻsiq boʻlgani haqidagi fikrlar aniq va tiniq berilgani yaxshi boʻldi. Ayniqsa “raqobat” uchun yaratilgan lekin aslida esa, kichik kompaniyalarga kattayishga toʻsiq boʻlgan umum Yevropa regulyatsiyalari qanchalik qimmatga tushishi, Yevropa korxonalarini kengaya olmasligiga va konsolidatsiyasiga yoʻl qoʻyilmasligi kabi “antimonopol” choralar, alal oqibat aynan Yevropalik isteʼmolchilarga va aholiga qimmatga tushayotgani va Yevropaliklar bu choralarga “oʻz hayoti sifati” bilan toʻlayotgani aytilgan. Shu narsa menga shaxsan yoqdi: muammolar qogʻozga oʻramasdan koʻrsatilgan, bor ahvol aytilgan. Vaholanki, hozirgi Yevro Kommisiya prezidenti — aynan shu regulyativ choralarni juda katta tarafdori va ijrochisi boʻlishiga qaramasdan, shunday iboralar hisobotda qoʻllanilgani tahsinga sazovor.

Hisobotni yana bir qiziq va toʻgʻri tomoni Yevropa ilm fanda AQShdan orqada qolayotgani va fundamental ilm-fanga yetarlicha investitsiya qilmayotgani haqida ham ravshan aytilgani yaxshi boʻldi deb oʻylayman. Bu narsa ochiq sir edi va Yevrobyurokratlarga bunday ravshanlikni aytilishi yaxshi boʻldi.

Umuman olganda Mario Dragini asosiy tavsiyalaridan biri — kam pul ishlatishni toʻxtatib, muhim sohalarga investitsiya qilish kerakligi haqida. Bu narsa eng koʻp Germaniyaga tegishli desak ham boʻladi albatta — kutilganidek, Germaniyalik siyosatchilar, bundan 10 yil oldin Merkel aytganidek — “austerity” — pul ishlatmaslik tarafdori ekanini yashirmayaptilar. Hisobot qancha toʻgʻri boʻlmasin, undagi asosiy tavsiyalardan biri qo'shimcha 800 mlrd dollarlik investitsiyalar amalga oshishi qiyin. Regulyativ harakatlar kamayishi ehtimoli esa ikki barobar kam. Menimcha, keyingi 30 yilda AQSh va Yevropada daromadlar va yashash standartlari shunchalik katta farq qilishni boshlaydiki, AQSh va Yevropani rivojlanish borasida solishtirib boʻladigan mamlakatlar deb gapirish qiyin boʻlib qoladi. Aslini olsa, hozir ham bu farq oʻta katta.

Dragi hisobotidagi hamma narsaga qoʻshilmayman, aytmoqchi. U yerda muammo toʻgʻri qoʻyilgan: Yevropa Ittifoqida xususiy sektor innovatsiyalari uchun mablagʻ va investitsiyalar yetishmasligini aytilgan, eng kamida, masalan, venchur kapital yaxshi rivojlanmaganligi innovatsiyalar uchun katta to'siq.

Ammo lekin, hisobotda bu masalani qanday qilish kerak degan joyida, unchalik aniq emas tavsiyalar — uni oʻqib, Mario Dragi Yevropa Ittifoqida venchur kapitalistlar rolini hukumat oʻynashi kerak degan xulosaga kelganga oʻxshaydi.


Siyosatchilar pul taqsimlashi yomon, hatto juda yuqori malakali Yevro byurokratlar boʻlsa ham.

Xoʻroz hamma joyda bir xil qichqiradi.

Yangi tadqiqot natijalari, AQSHning Xitoy tovarlariga qoʻyilgan bojlari AQSH hukumati bilan aloqalari yaxshi boʻlgan korxonalarni qanday boyitgani va quvvatlantirganini statistik raqamlarda koʻrsatadi.

AQSH hukumati, 2018-yilda Tramp administratsiyasi hukmron boʻlgan payt Xitoy tovarlari uchun bojlarni oshirgan. Buning natijasida, oʻrtacha AQSH korxonasi Xitoydan importini keskin kamaytirgan, ammo hukumat bilan aloqalari kuchli boʻlgan AQSH korxonalari importni 33 foizga oshirishgan ekan.

https://cato.org/research-briefs-economic-policy/golden-revolving-door

Bu grafik ancha koʻp muhokamaga sabab boʻlib keldi. Grafikda Xitoydagi potensialda venchurdan sarmoya oladigan korxonalar tashkil topish soni keltirilgan, koʻrib turganingizdek, 2018 yildan bir necha oʻn barobarga tushish ko'rsatilgan. Muhokamaga sabab — koʻpchilik bunday keskin tushishga ishonmagan edi, bu statistikani yigʻib kelayotgan Xitoy korxonasi va Faynanshl Tayms jurnalistlari orasidagi yozishmalardan kelib chiqib aytish mumkinki, bu grafik haqiqatga oʻxshayapti. Toʻgʻrisi, men ham ishonmagan edim, hisoblash xatosi boʻlsa kerak deb oʻylagan edim. Lekin rost ekan.

Xitoydagi venchur kapitalistlar tikkan pullarini qaytarib olish uchun startaplarni sudga berish bilan band ekanlar. Tadbirkorlar esa, oʻz kompaniyalarining kreditlari uchun shaxsiy javobgar boʻlishlari kerak ekan — bunday sharoitda tabiiyki hech kim startap qilgisi kelmay qoladi. Bu grafikni qiziq tomoni yana shundaki bu mutlaq siyosatchilar tomonidan yaratilgan fojia - bunday katta iqtisodiy shikastni tasavvur ham qilish qiyin.