💠 معرفی سخنرانان مدرسه تابستانی انعکاس

📌محسن گودرزی
استادیار مطالعات اسلامی دانشگاه هاروارد

🔹محسن گودرزی کارشناسی ارشد را در دانشگاه استنفورد و دورۀ دکتری را در دانشگاه هاروارد گذرانده است. او پیشتر در دانشگاه مینسوتا به تدریس پرداخته و از ۲۰۲۱ استاد دانشگاه هاروارد است.

🔹او پژوهشگر مطالعات قرآنی و تاریخ اسلام متقدّم است و به زمینه‌های گوناگون پژوهش از جمله تفسیر، کلام و فقه علاقه دارد. تمرکز پژوهش‌های او بر اندیشۀ اسلامی و جنبه‌های اجتماعی ظهور اسلام به‌ویژه در بررسی قرآن و ارتباط آن با ادبیات باستان متأخر و تاریخ متنی آن است

🔹گودرزی آثاری دربارۀ جنبه‌های الهیاتی و حقوقی قرآن در ارتباط با عهدین و ادبیات پساعهدینی، و همچنین انعکاس آن ‌در تفاسیر و تکوین متنی آن (its textual genesis) نوشته است.

📚گودرزی به همراه بهنام صادقی مقالۀ مفصل «صنعا۱ و ریشه‌های قرآن» را نوشته است که در ۲۰۱۲ در مجلۀ پرسابقۀ Der Islam به انتشار رسید. او در مجموعه مقالاتی که توسط انتشارات بریل در ۲۰۱۹ منتشر شده است، مقاله‌ای با عنوان «الهام، اندیشه و تفسیر کتاب (قرآن) در اسلام پساکلاسیک» دارد. در همان سال مقالۀ دیگری نیز در عربیکا با عنوان «عروج اسماعیل: نَسَب، میثاق، و هویت در صدر اسلام» منتشر کرده است.
او اکنون در حال نوشتن مقاله‌ای دربارۀ سورۀ مائده و کتابی دربارۀ جهان‌بینی قرآن است که قرائتی جدید از عناصر اصلی جهان‌بینی قرآن به دست می‌دهد.

🔶موضوع ارائۀ او در «مدرسۀ تابستانی قرآن و اسلام نخستین»،‌‌ «تفسيرى نو از مفهوم حنيف در قرآن» است.(چکیده ارائه)

🔖 برای ثبت‌نام و اطلاعات بیشتر به اینجا مراجعه کنید.

#معرفی_سخنرانان_مدرسه_انعکاس
@inekas

🔰 چکیدۀ ارائه «تفسیری نو از مفهوم حنیف در قرآن»
محسن گودرزی، استادیار مدرسۀ الاهیات هاروارد

🔷 این ارائه به بازنگری مفهوم محوری «حنیف» می‌پردازد.

📖 قرآن بارها ابراهیم را با واژۀ حنیف توصیف می‌کند و به پیامبر(ص) و مسلمانان توصیه می‌کند که آنها نیز مانند ابراهیم حنیفانه به اقامه دین بپردازند.

🔹در مطالعات آکادمیک، معمولا حنیف را معادل مفاهیم «مسلم» یا «موحّد» و مرتبط با نوعی توحید اصیل می‌دانند که عاری از تکلفات ادیان توحیدی دیگر، مانند یهودیت و مسیحیت است.

🔹 اما این ارائه تفسیری نو مطرح می‌کند که طبق آن حنیف در قرآن به کسی اطلاق شده است که توسط نوعی مناسک به پرستش خدا می‌پردازد که با کعبه و حَرَم‌های مشابه در حجاز مرتبط است؛ از جمله قربانی کردن حیوانات که جزء مناسک محوری‌ بوده است.

🔹 احتمالاً برخی مسیحیان و یهودیان در جدال مذهبی با پیامبر از این مناسک انتقاد کرده و آن‌ها را مشرکانه انگاشته‌اند و کلمۀ «حنیف» را با بار معناییِ منفیِ «مشرک» -که جزء معانیِ کلماتی مانند «حَنپا | ܚܢܦܐ‎» در سُریانی بوده- دربارۀ مسلمانان به کار برده‌اند.

✡️ طبق آیین یهودیت، تنها مکان مشروع برای انجام مناسکی مانند قربانی کردن، معبد سلیمان بود. بنابراین بعد از تخریب این معبد توسط رومیان در سال 70 میلادی، این مناسک متوقف شد و از سرگیری آن به برپاکردن دوبار‌ۀ معبد سلیمان توسط مسیح منوط گردید. چه در عهد عتیق، چه در ادبیات متأخرتر یهودی، معمولاً به دیدۀ تردید به معابد اقوام دیگر نگریسته شده و آن‌ها را مکان‌ پرستش مشرکانه شمرده‌اند.

🔹به جای قربانی کردن حیوانات و انجام مناسک مرتبط با معبد سلیمان، یهودیانِ قرون پیش از اسلام خدا را توسط خواندن تورات و کتب پیامبران بنی اسرائیل در کنائس می‌پرستیدند. پس محتمل است که برخی یهودیان، کعبه را معبدی با خواستگاه مشرکانه شمرده باشند، نه مکانی مشروع برای انجام مناسکی مقدس همچون قربانی کردن حیوانات.

✝️ از سوی دیگر، مسیحیان نگرشی منفی‌تر نسبت به این مناسک داشتند، و اساساً قربانی کردن حیوانات را امری مشرکانه می‌دانستند. از نظر متکلمین مسیحی، عیسی مسیح با قربانی کردن خود، مناسک معبد سلیمان و مناسک مشابه آن را نسخ کرده بود، و بنابراین به جای قربانی کردن حیوانات، مسیحیان در آیین عشای ربانی، صرفاً از قربانی کردن مسیح یاد می‌کردند و خدا را این گونه می‌پرستیدند.

🔹 همچنین، هم مسیحیان و هم یهودیان، مصرف گوشت شتر و قربانی کردن آن را امری منفی و مختص اقوام مشرک می‌دانستند، چرا که عهد عتیق گوشت شتر را ناپاکیزه خوانده بود و بنی‌اسرائیل را از خوردن آن بر حذر داشته بود.

🔹با توجه به عقاید یهودیان و مسیحیان و نحوۀ پرستش آنان در قرون پیش از اسلام، محتمل است که حداقل برخی افرادِ این دو گروه نسبت به کعبه و مناسک آن انتقادات جدی داشته‌اند، تعظیم کعبه و انجام مناسک آن را دارای باری مشرکانه می‌انگاشتند، و ازاین‌رو پیامبر و پیروان او را با لقب «حنیف» می‌خواندند که به معنای «ناسِک» و با بار معناییِ «مُشرک» بوده است.

🕋 در مقابل، قرآن از کعبه و مناسک آن دفاع نمود، و تأکید کرد که خود ابراهیم (ع) کعبه را برپا کرده و مناسک آن را از خدای واحد دریافت کرده است. بنابراین ابراهیم «حنیف» بود اما در عین حال مشرک نبود؛ «وما کان من المشرکین».
در واقع آنچه در قرآن می‌بینیم دفاع از انجام مناسکی مانند قربانی کردن حیوانات در محلی غیر از معبد سلیمان است، و تأکید بر اینکه اجرای چنین مناسکی لزوماً نشانۀ شرک نیست.

🔹قرآن تأکید دارد که نحوۀ پرستش ابراهیم -که طبق خود تورات مذبح می‌ساخت و حیوانات را قربانی می‌کرد- به نحوۀ پرستش مسلمانان -که در آن مناسک مرتبط با کعبه، از جمله قربانی کردن به سوی آن و در نزدیکیِ آن و نماز رو به این معبد، نقش محوری دارند- نزدیک‌تر است تا نحوۀ پرستش یهودیان و مسیحیان -که توسط خواندن کتب مقدس و انجام عشای ربانی انجام می‌شود.

🔹بنابراین: «ما کان ابراهيم يهودياً ولا نصرانياً ولکن کان حنيفاً مسلماً وما کان من المشرکين» (آل عمران، 67)

‌ —————————————-

🔷 این سخنرانی بر اساس بخشی از مقاله در دست انتشار زیر در مدرسه تابستانی دوم انعکاس انجام شد که ویدئوی ضبط شده آن را می‌توانید در اینجا مشاهده کنید.

Goudarzi, Mohsen, Unearthing Abraham’s Altar: The cultic dimensions of dīn, islām, and ḥanīf in the Qur’an, Journal of Near Eastern Studies, Forthcoming



#معرفی_سخنرانان_مدرسه_انعکاس
@inekas

💠برنامه مدرسه تابستانی آن‌لاین «اسلام در دوره نخستین»

🔹 محورهای اصلی برنامه:
تاریخ قرآن
قرآن و جامعه باستان متأخر
منابع مکتوب دوره نخستین (حدیث، سیره، تفسیر)

🔺فراخوان مدرسه تابستانی انعکاس

🗓 مهلت ثبت‌نام: تا ۱ شهریور ۱۴۰۱

🔖 برای ثبت‌نام و اطلاعات بیشتر به سایت زیر مراجعه فرمایید:
🌐 inekas.org

🔻برای دیدن فهرست ارائه‌ و چکیده‌ها به پیام بعدی مراجعه کنید.

#انعکاس_رویداد
@inekas

‌
💠 لیست سخنرانان و موضوع ارائه‌هایشان در مدرسه تابستانی انعکاس

روز اول:

📌هولگر زلنتین:
مفاهیم طهارت از کتاب مقدس تا قرآن (15:00-16:45)

📌نصرت نیلساز:
تاریخ گذاری متون کهن تفسیری: مطالعه موردی تفسیر منسوب به ابن عباس (17:15-19:00)

📌نورا اشمید:
اندرز و قانون در قرآن و اسلام نخستین (19:30-21:15)

روز دوم:

📌بهنام صادقی:
گاهشماری قرآن: یک برنامه پژوهشی سبک‌سنجانه (14:30-16:00)

📌مارین فن پوتن:
عربی قرآنی: از خاستگاه حجازی، تا سنت‌های کلاسیک قرائت آن (16:30-18:00)

📌آلا وحیدنیا:
خاستگاه جغرافیایی مصاحف کهن و الگوهای اولیه کتابت (18:30-20:00)

📌نجم حیدر:
هویت شیعی در اسلام نخستین (20:30-22:00)

روز سوم:

📌ایلکا لینستت:
پیامبر و میثاق مدینه (15:00-16:45)

📌احسان روحی:
تاریخ یا قصه‌های آبا و اجدادی؟ رویکردی ادبی به نقل‌های ترورهای سیاسی منتسب به پیامبر در سیره (17:15-19:00)

📌محمد قندهاری:
در جستجوی سلیم‌بن‌قیس تاریخی (19:30-21:15)

روز چهارم:

📌مرتضی کریمی‌نیا:
«مصحف مشهد رضوی»: سندی تازه در تاریخ قرآن از قرن نخست (15:00-16:45)

📌هادی تقوی:
نسبت مجنون و راعنا به پیامبر اکرم: دریافتی از هوشع ۹:۷ بر اساس قرآن (17:15-19:00)

📌خوان کول:
مجازات زنا در حقوق رومی متأخر و قرآن (19:30-21:15)

روز پنجم:

📌طلوع خادم‌الشریعه:
‌مطالعۀ نقد متنی قرآن: نگاهی فیلولوژیکی، الهیاتی و هرمنوتیکی (Textual Critical study of the Qur'an) (15:00-16:45)

📌خداداد رضاخانی:
اسلام متقدم در گستره امپراطوری ساسانی: منابع و شواهد مادی (17:15-19:00)

📌سیف‌الدین کارا:
مسئله تحریف قرآن بر اساس روایات سنی و شیعه (19:30-21:15)

روز ششم:

📌ایهاب بدیوی:
یکتاپرستی در اسلام نخستین (15:00-16:45)

📌النور سلار:
پالیمپسست صنعا: مادیت‌بخشی به مصاحف (17:15-19:00)

📌محسن گودرزی:
تفسيرى نو از مفهوم حنيف در قرآن (19:30-21:15)

🔺برای دیدن جدول برنامه مدرسه تابستانی آن‌لاین «اسلام در دوره نخستین» به اینجا مراجعه کنید.

#معرفی_سخنرانان_مدرسه_انعکاس
@inekas

💠 نگاهِ تازه به قوانین مجازات زنا در قرآن کریم

🔸 سخنرانی خوان کول (دانشگاه میشیگان) در مدرسه «اسلام در دوره نخستین» (آنلاین)

• اجرای حکم مجازات زناکاران دقیقاً همان‌چیزی است که در قرآن به آن اشاره شده است؟ آیا سنگسار حکم قرآن است؟ در بررسی آیات مرتبط با روابط جنسی نامشروع می‌توان تفاوتی بین رابطهٔ علنی و پنهانی و مجازات مختص به آن قائل شد؟

• ساختار اصلی پژوهش خوان کول، بررسی آیات مرتبط با زِنا با درنظرگرفتن پیشینیه قوانین یهودی در بایبل عبری و تلمود و در نهایت قوانین روم شرقی است. او بعد از پرداختن به پیشینه، به بررسی آیات می‌پردازد و دست‌آخر به این نتیجه می‌رسد که چطور حکم مجازات الهی توسط فقیهان دورهٔ عباسی به حاشیه می‌رود و سنت شفاهی یهودیت جایگزین آن می‌شود.


🎧 ارائه به زبان انگلیسی، به همراه ترجمه همزمان به فارسی

🔻 مشاهده این ارائه برای عموم آزاد است و نیازی به ثبت‌نام ندارد.

🌐 لینک پخش زنده:
https://lahzenegar.com/Inekas_School/Session

🗓 جمعه ۱۱ شهریور - ساعت 19:30 (به وقت ایران)

🔸 خلاصه‌ای از ارائه به فارسی
🔸 معرفی خوان کول

@Inekas

🔰چکیده سخنرانی ویژه مدرسه تابستانی انعکاس: «مجازات زنا در حقوق رومی متأخر و قرآن»

در قرآن کریم چندبار به حکم زِناکاران اشاره شده است؟ آیا با فهم آیات قرآن دربارهٔ زنا می‌توان به این نکته پی برد که بین زنای علنی و زنای پنهانی تفاوت‌هایی وجود دارد؟ نگاه قرآن کریم به رابطهٔ جنسی نامشروع و مجازات آن چگونه است؟ آیا می‌توان به‌جز تفاسیر پذیرفته‌شده، بر اساس ساختار و هرمونتیک نگاه تازه‌تری نسبت به آیات مرتبط با روابط نامشروع داشت؟ مجازات رابطهٔ نامشروع در اسلام ناظر مجازات آن در یهودیت است یا باید در سنت‌های دیگری به‌دنبالِ سرِ نخ‌ها بود؟

🔸 جواب این پرسش‌ها و پرسش‌های دیگرِ مهمی که به ما در آگاهی همه‌جانبه از آیات مرتبط با حکم زنا یاری می‌رساند، ساختار اصلی پژوهش «خوان کول» است.

اما شیوهٔ خوان کول و پژوهشگران در فهم و بررسی دقیق و روشن آیات قرآن چگونه است؟ طبق دیدگاه خوان کول فهمِ روشن آیات زمانی میسر است که پژوهشگر و در مراحل بعدتر، مخاطبان آیات و متنِ پیشِ رو، نه‌تنها مناسبات اجتماعی، فرهنگی، آیین‌ها و رسومات خاص را در زمان نزول درک کرده باشند، بلکه باید از قوانین شناختهٔ‌شدهٔ پیش از نزول هم که می‌توان رد پای آن را در اسناد و روایت‌های تاریخی جست‌وجو کرد، اطلاعاتی -هرچند مختصر- داشته باشند.
در واقع برای فهم عمیق باید به این نکته پی برد که مخاطبان گذشته در چه بسترِ اندیشگانی، آیات قرآن همچون احکام مربوط به زنا را می‌پذیرفتند و به درک روشنی از آن می‌رسیدند.
خوان کول در پژوهش خود و برای روشن‌ترکردن احکام زنا که جزو مباحث پرمناقشه در قرآن پژوهشی است، ابتدا به سراغ بررسی پیشینیه مجازات زنا در گذشته می‌رود.

او ابتدا قوانین یهودی در عهد عتیق و تلمود را بررسی می‌کند. سپس به‌سراغ قوانین روم شرقی، مجازات تهمت‌های اثبات‌نشده (ماجرای تئودورا)، و مجازات زندان برای زنای علنی می‌رود.
بعد از پرداختن به این پیشینه است که به بررسی آیات مرتبط می‌پردازد: آیات ۱۵ و ۱۶ و ۳۴ سورۀ نساء و آیۀ ۲ تا ۵ سورۀ نور.

خوان کول در بررسی این آیات نظرگاه جالب‌توجه و متفاوت‌تری نسبت به تفاسیر گذشته دارد.
از نظر او این احتمال وجود دارد که در آیۀ ۱۵ نساء، منظور از عبارت «نسائکم»، رابطهٔ زن مسلمان با مرد بت‌پرست است. و در آیۀ بعدی نیز «واللذان یأتیان»، به زن و مرد مسلمان اشاره دارد.
نکتهٔ تأمل‌برانگیز بررسی او درباره آیات زنا -با توجه به آیهٔ دوم سورهٔ نور- پاسخ به این سوال است که آیا مجازات شلاق شامل مجردان نیز می‌شود یا خیر.
کول براساس بررسی و تحلیل متن قرآن میان زنای علنی (فاحش) و زنای پنهانی (نشوز) تفاوت قائل می‌شود. همچنین سه مرحلۀ مذکور در آیۀ ۳۴ نساء -پند و اندرز، جدا کردن بستر و تنبیه بدنی- را مجازات زنای پنهانی می‌داند.

بعد از تحلیل موشکافانه آیات، خوان این‌طور تحلیل می‌کند که آیات قرآن هرگز زنای محصنه را دارای مجازات سلب حیات نمی‌داند و در مجازات شلاق نیز امکان توبه و بخشش زناکار را داده است. از این‌رو مجازات‌های قرآنی به قوانین روم شرقی نزدیک‌تر است تا قوانین یهودی؛ زیرا برخلاف شریعت یهودی، در قرآن از سنگسار به‌عنوان مجازات زناکار خبری نیست و پس از طلاق نیز اجازهٔ ازدواج مجدد به زن و مرد خطاکار داده شده است. درواقع مجازات‌های رومی جنبهٔ اصلاحی داشته‌اند؛ همان‌طور که ذات مجازات در این آیات نیز جنبهٔ اصلاحی و تربیتی دارد.


و درنهایت، آیا درحال‌حاضر برخورد و مجازات با فرد خطاکار، حکم الهی اجرا می‌شود؟
طبق نتیجه‌گیری پژوهش وی، مجازات مذکور در قرآن توسط فقها و دولت‌های عصر عباسی کنار گذاشته می‌شود و سنت یهودیت (هلاخای) جایگزین حکم الهی در قرآن می‌شود. در اصل، مجازات زنا در قرآن و قوانین رومی از حیث هدف و نتیجه‌بخشی، کارکرد مشابه اصلاحی دارند.

او در نهایت هدف خود از چنین پژوهشی را در این می‌داند که برای فهم ریشه‌های مجازات زنا در قرآن نباید فقط به‌سراغ سنت یهودی رفت؛ بلکه باید به بررسی سنت‌های رومِ مسیحی هم پرداخت.

🔹مقاله نویسنده در موضوع ارائه در شماره بعدی ژورنال The Mulsim World منتشر خواهد شد.

#معرفی_سخنرانان_مدرسه_انعکاس
@inekas

💠 ویدئوی ضبط شده از سخنرانی خوان کول در دومین مدرسه تابستانی انعکاس

🔸مجازات زنا در حقوق رومی متأخر و قرآن
Late Roman Law and the Quranic Punishments for Adultery

🗓 جمعه ۱۱ شهریور - ساعت ۱۹:۳۰
🔺 این ویدئو به زبان انگلیسی است.

🔸 خلاصه‌ای از ارائه به فارسی
🔸 معرفی خوان کول

🔻مشاهده نسخه با کیفیت و کامل در کانال انعکاس در آپارات


@inekas

💠 فایل صوتی ضبط شده از سخنرانی خوان کول در دومین مدرسه تابستانی انعکاس

🔸مجازات زنا در حقوق رومی متأخر و قرآن
Late Roman Law and the Quranic Punishments for Adultery

🗓 جمعه ۱۱ شهریور - ساعت ۱۹:۳۰
🔺 این ارایه به زبان انگلیسی است.

🔸 خلاصه‌ای از ارائه به فارسی
🔸 معرفی خوان کول

🔻مشاهده نسخه با کیفیت و کامل در کانال انعکاس در آپارات


@inekas

‌
💠 تفسیری نو از مفهوم «حنیف» در قرآن

🔸 سخنرانی محسن گودرزی (استادیار مطالعات اسلامی در دانشگاه هاروارد) در مدرسه «اسلام در دوره نخستین» (آنلاین)

🎧 ارائه به زبان فارسی

🔻 مشاهده این ارائه برای عموم آزاد است و نیازی به ثبت‌نام ندارد.

🌐 لینک پخش زنده:
https://lahzenegar.com/Inekas_School/Goudarzi

🗓 جمعه ۱۸ شهریور - ساعت ۱۹:۳۰ (به وقت ایران)

🔸 چکیده ارائه محسن گودرزی
🔸 معرفی محسن گودرزی

@Inekas

💠کنفرانس بین‌المللی دانشگاه لایدن: تاریخی‌سازی مجموعه احادیث شیعی

🗓 ۲۱-۲۳ شهریور ۱۴۰۱

🔹این کنفرانس بر فرآیندهایی متمرکز است که منجر به تولید، تکامل، انتشار و استانداردسازی اولیه مجموعه‌های حدیثی شیعه شد. این مجموعه‌ها هر دو به وضوح با پروژه بزرگ‌تر حدیث در اسلام مرتبط هستند، اما بازتاب‌دهنده‌ی فرآیندهای خاص جوامع شیعی نیز هستند.
در این کنفرانس، هم به ویژگی‌های مجامع حدیثی شیعه (اثناعشری، زیدی، اسماعیلی و...) پرداخته می‌شود و هم به پیوندها و شکاف‌های آن‌ها با دیگر مجموعه‌های حدیثی مسلمانان.

🔹شرکت‌کنندگان ضمن پرداختن به پرسش‌های بزرگ‌تر در این زمینه، موضوعات فرعی کلیدی در مطالعه احادیث شیعی، از جمله چهره‌های خاص، مکاتب جغرافیایی، متون و زمینه‌های اجتماعی را بررسی خواهند کرد.

🔸سخنرانان:
۱. بلال آلاباس (اکستر)
۲. حسن انصاری (موسسه مطالعات پیشرفته پرینستون)
۳. رابرت گلیو (اکستر)
۴. ادموند هیز (رادبود)
۵. سیف‌الدین کارا (تورنتو)
۶. کمیل راجانی (اکستر)
۷. دوین استوارت (اموری)
۸. روی ویلوزنی (حیفا)
۹. اسکات لوکاس (آریزونا)
۱۰. جورج وارنر (بوخوم)

🔻اطلاعات بیشتر و ثبت‌نام: اینجا

#انعکاس_رویداد
@inekas

💠 کنفرانس آنلاین: ادبیات حِکمی در اسلام متقدم

🗓 ۲۲-۲۱ شهریور ۱۴۰۱

در این هفته، مرکز اندیشه و تاریخ اسلامی دانشگاه لایدن میزبان کنفرانسی بین‌المللی درباره ادبیات حکمی در اسلام متقدم خواهد بود.

این کنفرانس به بررسی مسأله ادبیات حکمی به مثابه ابزار اقناع و به مطالعه دقیق محتوای آن، تجزیه و تحلیل پیام‌های فلسفی و اخلاقی آن، و شناسایی مضامین و موضوعات اصلی در ادب عربی، متون فلسفی، تاریخ اندیشه، زبان‌شناسی، اخلاق و سایر متون در دوره متقدم می‌پردازد.


🔺 برنامه کنفرانس به زمان ایران

🔹 دوشنبه ۲۱ شهریور:

۱۵:۳۰ تا ۱۶:۱۵
امیلی کاترل: لقمان در ادبیات حکمی دوره عباسی از حنین بن اسحاق تا مسکویه

۱۶:۲۰ تا ۱۷:۰۵
ریچل شاین: حکمت چه کسی؟

۱۷:۳۰ تا ۱۸:۱۵
عرفات رزاق: تاریخ پذیرش Apophthegmata Patrum (مجموعه سخنان پدران صحرا) در ادبیات عربی: حکمت‌های سنت رهبانیت مسیحی در سنت زاهدان متقدم اسلامی

🔹 سه‌شنبه ۲۲ شهریور:

۱۵:۳۰ تا ۱۶:۱۵
نیکلای ساینای: پنج فرضیه درباره حکمت‌های قرآنی

۱۶:۲۰ تا ۱۷:۰۵
ولید صالح (موضوع اعلام نشده)

۱۷:۳۰ تا ۱۸:۱۵
ثاقب حسین: ده فرمان در قرآن

🔺 شرکت آنلاین در کنفرانس از اینجا

#انعکاس_رویداد
@inekas

‌
💠 ویدئوی ضبط شده از سخنرانی محسن گودرزی (استادیار مطالعات اسلامی در دانشگاه هاروارد) در دومین مدرسه تابستانی انعکاس

🔸تفسیری نو از مفهوم «حنیف» در قرآن

🗓 ۱۸ شهریور ۱۴۰۱

🔸 چکیده ارائه
🔸 معرفی محسن گودرزی

🔻 فهرست محتوای ارائه

01:02 آغاز ارائه
01:47 محوریت مفهوم حنیف در قرآن
05:52 ریشه عربی؟
08:41 گروهی به نام حنفاء قبل از اسلام؟ (۱)
13:07 گروهی به نام حنفاء قبل از اسلام؟ (۲)
17:33 ح ن پ در آرامی
19:44 حنیف به معنای مشرک در عربی
25:45 کلمه حنیف در ادب جاهلی صدر اسلام: غیرمسیحی، زاهد و راهب، یا موحد و مسلم؟ برخی شواهد شعری
34:52 نظر مورخین غربی درباره حنیف
37:30 فرضیه‌ای نو درباره مفهوم حنیف
50:33 مناسک و آیین‌های پرستش در عهد قدیم
55:16 نگرش منفی یهودیت ربانی به تقدس امکانی غیر از معبد سلیمان
57:56 مناسک و آیین‌های پرسش در مسیحیت
1:00:00 یک وعظ از یعقوب ساروجی
1:04:02 شاهدی از جولیان مرتد
1:05:25 پرستش ابراهیم
1:06:41 نگرش منفی نسبت به پرستش مسلمین در نوشته‌های مسیحی
1:07:29 پیشینه این برداشت در تفاسیر متقدم
1:10:08 خوانش متون قرآنی

🔻مشاهده نسخه با کیفیت در آپارات

#ارائه‌های_مدرسه_انعکاس

@inekas

💠 فایل صوتی ضبط شده از سخنرانی محسن گودرزی (استادیار مطالعات اسلامی در دانشگاه هاروارد) در دومین مدرسه تابستانی انعکاس

🔸تفسیری نو از مفهوم «حنیف» در قرآن

🗓 ۱۸ شهریور ۱۴۰۱

🔸 چکیده ارائه
🔸 معرفی محسن گودرزی

🔻 فهرست محتوای ارائه

00:57 آغاز ارائه
01:41 محوریت مفهوم حنیف در قرآن
05:45 ریشه عربی؟
08:35 گروهی به نام حنفاء قبل از اسلام؟ (۱)
12:59 گروهی به نام حنفاء قبل از اسلام؟ (۲)
17:25 ح ن پ در آرامی
19:38 حنیف به معنای مشرک در عربی
25:35 کلمه حنیف در ادب جاهلی صدر اسلام: غیرمسیحی، زاهد و راهب، یا موحد و مسلم؟ برخی شواهد شعری
34:42 نظر مورخین غربی درباره حنیف
37:20 فرضیه‌ای نو درباره مفهوم حنیف
50:21 مناسک و آیین‌های پرستش در عهد قدیم
55:00 نگرش منفی یهودیت ربانی به تقدس مکانی غیر از معبد سلیمان
57:41 مناسک و آیین‌های پرسش در مسیحیت
59:50 یک وعظ از یعقوب ساروجی
1:03:46 شاهدی از جولیان مرتد
1:05:08 پرستش ابراهیم
1:06:27 نگرش منفی نسبت به پرستش مسلمین در نوشته‌های مسیحی
1:07:12 پیشینه این برداشت در تفاسیر متقدم
1:09:55 خوانش متون قرآنی

🔻مشاهده نسخه با کیفیت در آپارات

#ارائه‌های_مدرسه_انعکاس

@inekas

🔰 چکیدۀ ارائه «تفسیری نو از مفهوم حنیف در قرآن»
محسن گودرزی، استادیار مدرسۀ الهیات هاروارد

🔷 این ارائه به بازنگری مفهوم محوری «حنیف» می‌پردازد.

📖 قرآن بارها ابراهیم را با واژۀ حنیف توصیف می‌کند و به پیامبر(ص) و مسلمانان توصیه می‌کند که آنها نیز مانند ابراهیم حنیفانه به اقامه دین بپردازند.

🔹در مطالعات آکادمیک، معمولا حنیف را معادل مفاهیم «مسلم» یا «موحّد» و مرتبط با نوعی توحید اصیل می‌دانند که عاری از تکلفات ادیان توحیدی دیگر، مانند یهودیت و مسیحیت است.

🔹 اما این ارائه تفسیری نو مطرح می‌کند که طبق آن حنیف در قرآن به کسی اطلاق شده است که توسط نوعی مناسک به پرستش خدا می‌پردازد که با کعبه و حَرَم‌های مشابه در حجاز مرتبط است؛ از جمله قربانی کردن حیوانات که جزء مناسک محوری‌ بوده است.

🔹 احتمالاً برخی مسیحیان و یهودیان در جدال مذهبی با پیامبر از این مناسک انتقاد کرده و آن‌ها را مشرکانه انگاشته‌اند و کلمۀ «حنیف» را با بار معناییِ منفیِ «مشرک» -که جزء معانیِ کلماتی مانند «حَنپا | ܚܢܦܐ‎» در سُریانی بوده- دربارۀ مسلمانان به کار برده‌اند.

✡️ طبق آیین یهودیت، تنها مکان مشروع برای انجام مناسکی مانند قربانی کردن، معبد سلیمان بود. بنابراین بعد از تخریب این معبد توسط رومیان در سال 70 میلادی، این مناسک متوقف شد و از سرگیری آن به برپاکردن دوبار‌ۀ معبد سلیمان توسط مسیح منوط گردید. چه در عهد عتیق، چه در ادبیات متأخرتر یهودی، معمولاً به دیدۀ تردید به معابد اقوام دیگر نگریسته شده و آن‌ها را مکان‌ پرستش مشرکانه شمرده‌اند.

🔹به جای قربانی کردن حیوانات و انجام مناسک مرتبط با معبد سلیمان، یهودیانِ قرون پیش از اسلام خدا را توسط خواندن تورات و کتب پیامبران بنی اسرائیل در کنائس می‌پرستیدند. پس محتمل است که برخی یهودیان، کعبه را معبدی با خواستگاه مشرکانه شمرده باشند، نه مکانی مشروع برای انجام مناسکی مقدس همچون قربانی کردن حیوانات.

✝️ از سوی دیگر، مسیحیان نگرشی منفی‌تر نسبت به این مناسک داشتند، و اساساً قربانی کردن حیوانات را امری مشرکانه می‌دانستند. از نظر متکلمین مسیحی، عیسی مسیح با قربانی کردن خود، مناسک معبد سلیمان و مناسک مشابه آن را نسخ کرده بود، و بنابراین به جای قربانی کردن حیوانات، مسیحیان در آیین عشای ربانی، صرفاً از قربانی کردن مسیح یاد می‌کردند و خدا را این گونه می‌پرستیدند.

🔹 همچنین، هم مسیحیان و هم یهودیان، مصرف گوشت شتر و قربانی کردن آن را امری منفی و مختص اقوام مشرک می‌دانستند، چرا که عهد عتیق گوشت شتر را ناپاکیزه خوانده بود و بنی‌اسرائیل را از خوردن آن بر حذر داشته بود.

🔹با توجه به عقاید یهودیان و مسیحیان و نحوۀ پرستش آنان در قرون پیش از اسلام، محتمل است که حداقل برخی افرادِ این دو گروه نسبت به کعبه و مناسک آن انتقادات جدی داشته‌اند، تعظیم کعبه و انجام مناسک آن را دارای باری مشرکانه می‌انگاشتند، و ازاین‌رو پیامبر و پیروان او را با لقب «حنیف» می‌خواندند که به معنای «ناسِک» و با بار معناییِ «مُشرک» بوده است.

🕋 در مقابل، قرآن از کعبه و مناسک آن دفاع نمود، و تأکید کرد که خود ابراهیم (ع) کعبه را برپا کرده و مناسک آن را از خدای واحد دریافت کرده است. بنابراین ابراهیم «حنیف» بود اما در عین حال مشرک نبود؛ «وما کان من المشرکین».
در واقع آنچه در قرآن می‌بینیم دفاع از انجام مناسکی مانند قربانی کردن حیوانات در محلی غیر از معبد سلیمان است، و تأکید بر اینکه اجرای چنین مناسکی لزوماً نشانۀ شرک نیست.

🔹قرآن تأکید دارد که نحوۀ پرستش ابراهیم -که طبق خود تورات مذبح می‌ساخت و حیوانات را قربانی می‌کرد- به نحوۀ پرستش مسلمانان -که در آن مناسک مرتبط با کعبه، از جمله قربانی کردن به سوی آن و در نزدیکیِ آن و نماز رو به این معبد، نقش محوری دارند- نزدیک‌تر است تا نحوۀ پرستش یهودیان و مسیحیان -که توسط خواندن کتب مقدس و انجام عشای ربانی انجام می‌شود.

🔹بنابراین: «ما کان ابراهيم يهودياً ولا نصرانياً ولکن کان حنيفاً مسلماً وما کان من المشرکين» (آل عمران، ۶۷)

‌ —————————————-

🔷 این سخنرانی بر اساس بخشی از مقاله در دست انتشار زیر در مدرسه تابستانی دوم انعکاس انجام شد که ویدئوی ضبط شده آن را می‌توانید در اینجا مشاهده کنید.

Goudarzi, Mohsen, Unearthing Abraham’s Altar: The cultic dimensions of dīn, islām, and ḥanīf in the Qur’an, Journal of Near Eastern Studies, Forthcoming

‌@inekas

🔰 نسخه‌ی الکترونیک پیش از انتشار کتاب «متن و تفسیر: امام جعفر صادق و میراث او در فقه اسلامی» اثر حسین مدرسی طباطبایی (انتشارات دانشگاه هاروارد، ۲۰۲۲)

🔹این نسخه با اجازه ناشر، در وبسایت Shariasource منتشر شده است. در این وبسایت امکان مطالعهٔ بخش‌های ارجاع شده از بیش از ۹۰ منبعِ دست اول این کتاب وجود دارد.

🔹 اطلاعات کتابشناسی
Hossein Modarressi, Text and Interpretation: Imam Jaʿfar al-Ṣādiq and His Legacy in Islamic Law , Harvard University Press, 2022

🔹 لینک خرید کتاب
🔹 ترجمه چکیده کتاب
🔹 گزارش محتوای کتاب

🔺 دریافت متن کامل ترجمه فارسی فصل اول

#انعکاس_کتاب
@inekas

🔰 معرفی کتاب «متن و تفسیر: امام جعفر صادق و میراث او در فقه اسلامی»

✍🏻 نوشتهٔ حسین مدرسی طباطبایی (استاد دانشگاه پرینستون)

🔹 ترجمهٔ علیرضا دهقانی

🔻دریافت فایل PDF کتاب
🔻دریافت فایل PDF ترجمه فارسی فصل اول

🔷 بخش آغازین درآمد کتاب:

این کتاب می‌کوشد ماهیت و ویژگی‌های اصلی اندیشه‌های فقهی امام جعفر صادق، عالم و فقیه برجستۀ مدینه در نیمهٔ اول قرن دوم هجری را شناسایی کند.

در دوران خلافت امویان که از سال ۴۱ تا ۱۳۲ هجری قمری بر جهان اسلام حکومت کردند، گرایش‌های مختلفی در تفسیر و استدلال فقهی عمدتاً در حجاز و عراق پدیدار شد.

نسلی از فقیهان به‌کمک محافل شاگردان وفادارشان مجموعه‌ای از مناظره و مباحثه را با طرفداران مواضع رقیب شکل می‌دادند. این روندها به‌تدریج به مشخصه‌های فکری و سپس طی چند دهه به مکاتب فقهی محلی تبدیل شدند. برخی از این مکاتب محلی توانستند پیروانی فراتر از خاستگاه خود بیایند و به دیگر بخش‌های جهان اسلام گسترش یابند.

هریک از این مکاتب معمولاً به نام فقیهی برجسته در اوایل اسلام شناخته می‌شود که آغازگر، رهبر یا نمایندهٔ آن به شمار می‌آید. این مکاتب، کمک‌های ارزشمندی به جامعهٔ جوان مسلمان در [پیدایش و گسترشِ] نظرات فقهی‌اش کردند. اندک مکاتبی که از کوران حوادث زمانه گذر کردند، جوامع بزرگ پیروان خود را ساختند و تا دوران ما آگاهی‌بخشی به طرز تفکر فقهی مسلمانان را ادامه دادند.

مکتبی که در پژوهش حاضر بر آن تأکید می‌شود، در اواخر دورهٔ خلافت امویان پدید آمده است. این مکتب به امام ابوعبدالله جعفر بن‌محمد الصادق فقیه مورد احترام اهل مدینه تعلّق داشت.

چنان‌که معاصران وی نیز می‌دانستند، او از شخصیت‌‌های بزرگوار خاندان پیامبر (اهل‌البیت) به شمار می‌رفت. از زمان حیات وی، مکتبش به مکتب جعفری معروف بود و پیروانش جعفری خوانده می‌شدند.

این مکتب در طول زمان مانند دیگر مکاتب فقهی اسلامی، مکتبی تثبیت‌یافته گردید که نظریهٔ فقهی خاص خود و روش‌های تجزیه و تحلیل متمایز از دیگران را داراست.

این مکتب مظهر سنّت زنده‌ای است که سیزده قرن استمرار یافته، هم‌اکنون بیش از دویست میلیون پیرو در سراسر جهان دارد و میراث آن در هزاران کتاب نگهداری می‌شود که فهرست بلندبالایی از نظریات متفکران اصیل فقهی را در بر دارد؛ به‌ویژه در دو حوزهٔ تفسیر متون فقهی و قراردادها، این سنت تا حدی گسترش یافته که در مقایسه با همتایانش در سنت‌های فقهی اسلامی یگانه است.

در نیم‌قرن گذشته آثار پرشماری به زبان‌های گوناگون برای معرفی این مکتب، تاریخ، نظریات و محتوای آن پدید آمده است؛ از جمله یک تک‌نگاری به زبان انگلیسی که در سال ۱۹۸۴ از این نویسنده منتشر شد. اما همگی این آثار، بر مراحل بعدی مکتب، و شکل توسعه‌یافته و گسترش‌یافته‌اش متمرکز شده است.

هدف پژوهش حاضر به عنوان تألیفی در زمینهٔ تاریخ اندیشه این است که چگونگی آغاز این مکتب را نشان دهد و پیشینه‌ای ترسیم کند که آن را بازنماید.


🔷 فهرست تفصیلی محتوای کتاب:

🔹درآمد

🔹 فصل ۱: ابعادی از زندگانی امام

۱. پدر وی: امام باقر

۲. زندگی شخصی

۳. مواضع سیاسی

۴. در جایگاه یک فقیه

۵. حلقهٔ شاگردان

۶. ردّ فرقه‌گرایی

۷. دربارۀ جعل حدیث

۸. دیدگاه‌ها دربارۀ سنن دینی


🔹فصل ۲: مکتب فقهی امام

۱. علی: پدر میراثِ فقهی اهل‌بیتِ پیامبر

۲. منابع بنیادین: قرآن به‌مثابه متن و معیار و سنّت پیامبر

۳. شیوۀ تفسیر قرآن

۴. تفسیر خارج از چارچوب متن به‌مثابهٔ اقدامی مخاطره‌آمیز

۵. استنتاج‌های فقهی

۶. قواعد و اصول فقهی: اصل اباحه| اصل طهارت| اصل استصحاب| اصل نفی حرج | اصل نفی ضرر| آثار مترتّب بر جهل/ برائت و احتیاط | اثر عذر/ بیماری و ناتوانی | آثار مترتّب بر رضایت و عدم رضایت | تعهّدات محدود به زمان | قانون به‌رسمیت‌شناختن ازدواج غیرمسلمانان | آثار روابط نامشروع | قاعدهٔ شروط |قاعدهٔ ضَمان | اختیارات حاکم | قاعدهٔ سوق‌المسلمین | قاعدهٔ جبران خسارت | قاعدهٔ فراغ | شریعت و معنویت | شریعت و نمادگرایی | تعریف واژگان و تطبیق بر مصداق


🔹 فصل ۳: مسائل خاص فقهی این مکتب
۱. تودۀ مردم در مقابل گروهی خاص/ مخالفت با باورهای رایج
۲. تقیه: رازداری محتاطانه
۳. متعه/ ازدواج موقت
۴. سه‌طلاقه‌کردن
۵. سایر موضوعات مرتبط با زندگی خصوصی
۶. مسح بر کفش در وضو
۷. بلندخواندن بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم در نماز
۸. سایر مسائل نماز: اذان | جمع بین دو نماز
۸. سهام مازاد بر دارایی (مسألة العول)
۹. سه بزرگتر از چهار: یک پارادوکس ریاضیاتی

🔹فصل ۴: گزیده‌ای از پاسخ‌ها در مسائل و ابواب فقهی مختلف

۱. نمونه‌هایی از پاسخ‌های امام محمد باقر به پرسش‌های فقهی

۲. نمونه‌هایی از پاسخ‌های امام جعفر صادق به پرسش‌های فقهی در باب طهارت، نماز، زکات، حج، جهاد، قراردادها، نذر و عهد، هدیه، آزادی برده، ازدواج، طلاق، قضاوت، حدود و قصاص و ارث.

#انعکاس_کتاب
@inekas