💠 معرفی سخنرانان مدرسه تابستانی انعکاس

📌ماراین فان‌پوتن
دانشگاه لایدن

🔹مارین فان پوتن، پژوهشگر دانشگاه لایدن هلند و متخصص زبان‌شناسی تاریخی و زبان عربی و بربری است. او دورۀ کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری خود را در دانشگاه لایدن هلند گذرانده و در لایدن جدا از تحصیل، به تدریس هم مشغول بوده است. رسالۀ دکتری وی دربارۀ دستور یکی از زبان‌های بربری است. همچنین مدتی را در امریکا در مؤسسۀ مطالعات پیشرفتۀ پرینستون به پژوهش دربارۀ نسخه‌های کهن قرآن و بازسازی سنّت قرائت آن‌ها پرداخته است.

🔹علاقه‌مندی اصلی فان پوتن زبان‌های آفروآسیایی است و در میان زبان‌های آفریقایی، به زبان‌های بربری علاقه‌مند است. او در زمینۀ گویش‌های عربی شمال آفریقا چند مقاله نوشته است؛ از جمله، زبان عربی در مصر در دوران فتوح اسلامی را مطالعه کرده که این کارش ادامۀ اثر احمد الجلاد دربارۀ گویش عربی شام در زمان فتوح اسلامی است.
در حوزۀ زبان عربی، فان پوتن پژوهش‌های بسیاری در زمینۀ عربی قرآن، شامل نسخه‌شناسی قرآن و پژوهش پیرامون سنت‌های قرائت قرآن انجام داده است.

📚 از آثار مهم فان پوتن می‌توان به مطالعۀ زبان عربی قرآنی در چهارچوب نظریۀ رسم قرآن QCT (Quranic Consonantal Text) اشاره کرد. طبق این نظریه، عربی قرآن زبان عربی حجازی باستان است. او نوشته‌های مختلفی درباره زبان عربی با گویش حجازی باستان نگاشته است.
تاکنون در کانال «انعکاس» مطالب زیادی از این پژوهشگر منتشر شده است؛ رک : معرفی کتاب عربی قرآنی یا خلاصه مقاله نعمة/نعمت الله

🔶 در مدرسۀ تابستانی «قرآن و اسلام نخستین» موضوع سخنرانی فان پوتن عربی قرآنی: از خاستگاه حجازی، تا سنت‌های قرائت کلاسیک آن خواهد بود که در کتاب اخیر خود به آن پرداخته است. (چکیده ارایه)

🔖 برای ثبت‌نام و اطلاعات بیشتر به اینجا مراجعه کنید.

#معرفی_سخنرانان_مدرسه_انعکاس
@inekas

🔰چکیده «عربی قرآنی: از خاستگاه حجازی، تا سنت‌های کلاسیک قرائت آن»

📌ماراین فان‌پوتن

🔸زبان قرآن چگونه بوده است و ما چگونه می‌دانیم؟ امروزه قرآن در ده سنت مختلف تلاوت می‌شود که جزئیات زبانی آنها با یکدیگر ناسازگار است. این اثر نخستین لایه زبانی قرآن را آشکار می‌کند؛ و نشان می‌دهد که متن به گویش بومی حجازی بیان شده است. سپس در قرون پس از آن قاریان مختلف شروع به کلاسیک کردن متن به یک ایده‌آل زبانی جدید کردند، یعنی ایده‌آل «عربیه».

🔸 این مطالعه داده‌های دست‌نوشته‌های قرآنی باستانی، قواعد نویسان عربی قرون وسطی و داده‌های فراوان از سنت‌های قرائت قرآن را ترکیب می‌کند تا به بینش‌های جدیدی در تاریخ زبانی عربی قرآنی دست یابد.

—————————————————
🔹 ارائه مبتنی بر این کتاب خواهد بود.
van Putten, Marijn (2022) Quranic Arabic: From its Hijazi Origins to its Classical Reading Traditions, Brill

#معرفی_سخنرانان_مدرسه_انعکاس
@Inekas

💠 معرفی سخنرانان مدرسه تابستانی انعکاس

📌آلا وحیدنیا
پژوهشگر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

🔹آلا وحیدنیا در ۱۳۹۱ کارشناسی ارشد را در رشتهٔ علوم قرآن و حدیث در دانشگاه تهران گذرانده است. موضوع پایان‌نامهٔ او «نقد و بررسی ادعای اقتباس قرآن از شعر جاهلی» بوده است. او سپس در ۱۳۹۵ در همان دانشگاه از رسالهٔ دکتری خود با موضوع «مخطوطات کهن قرآنی و نقش آن در اعتبار تاریخی قرآن کریم» دفاع کرده است.

🔹وحیدنیا سال ۲۰۱۶ برای فرصت مطالعاتی در انستیتو کودیکولوژی واقع در انستیتو ایران‌شناسی آکادمی علوم اتریش به پژوهش اشتغال داشته است.

🔹از او مقالاتی به زبان‌های فارسی و انگلیسی دربارهٔ تحلیل متنی و نسخه‌شناسی قرآن در چند مجله از جمله مجلهٔ باسابقهٔ Der Islam و مجلهٔ ترجمان وحی به انتشار رسیده است.

📚وحیدنیا به همراه مرتضی کریمی‌نیا کتاب «قرآن های عصر اموی: مقدمه ای در باب کهن ترین مصاحف» نوشتهٔ فرانسوا دروش را ترجمه کرده است. این کتاب در ۱۳۹۴ در انتشارات هرمس به چاپ رسیده است.

🔹او در رویدادهای علمی مهمی از جمله در کرپوس کورانیکوم، آکادمی برلین برندنبورگ آلمان، کلژ دو فرانس پاریس، دانشگاه لایدن، دانشگاه اکستر و دانشگاه تهران شرکت داشته است.

🔶 در «مدرسۀ تابستانی قرآن و اسلام نخستین»، موضوع سخنرانی وحیدنیا «خاستگاه جغرافیایی مصاحف کهن و الگوهای اولیه کتابت» است. (چکیده ارائه)

🔖 برای ثبت‌نام و اطلاعات بیشتر به اینجا مراجعه کنید.

#معرفی_سخنرانان_مدرسه_انعکاس
@inekas

🔰چکیده «خاستگاه جغرافیایی مصاحف کهن و الگوهای اولیه کتابت»

📌آلا وحیدنیا

🔸داده های فراوانی که از مصاحف منطقه‌ای در نخستین سال‌های پس از ظهور اسلام در منابع اسلامی در دست است و همچنین شواهدی از وجود این اختلافات منطقه‌ای که امروزه در کهن‌ترین مصاحف قرآنی مشاهده می‌شود، زمینه‌ای جدید در مطالعات نسخه شناسی قرآن فراهم آورده است که از یک سو در تعیین خاستگاه جغرافیایی نسخه‌های کهن و یافتن شجره نسب (stemma codicum) و الگوهای اولیه (archetype) نخستین مصاحف کارساز است و از دیگر جهت میزان انطباق داده‌های منابع اسلامی با واقعیت موجود در نسخه‌ها نیز می‌تواند معیاری باشد برای تحقیق در اعتبار گزارش‌های سنتی مسلمانان در خصوص الگوهای اولیه کتابت مصحف.

🔸در این مجال به بررسی و نقد آخرین پژوهش‌های انجام یافته در این خصوص خواهیم پرداخت.


—————————————————
🔹 ارائه مبتنی بر این مقاله خواهد بود.
Vahidnia, Ala. "Whence Come Qurʾān Manuscripts? Determining the Regional Provenance of Early Qurʾānic Codices" Der Islam, vol. 98, no. 2, 2021, pp. 359-393.

برای دریافت فایل مقاله به اینجا مراجعه کنید.

برای خواندن ترجمه چکیده مقاله، به اینجا رجوع کنید

#معرفی_سخنرانان_مدرسه_انعکاس
@inekas

💠 معرفی سخنرانان مدرسه تابستانی انعکاس

📌نجم حیدر
کالج بارنارد/دانشگاه کلمبیا

🔹نجم حیدر پس از رها کردن تحصیلات خود در رشتۀ مهندسی، به تحصیل در رشتۀ مطالعات اسلامی پرداخت. در سال ۲۰۰۰ مدرک کارشناسی ارشد خود را در همین رشته از دانشگاه آکسفورد دریافت کرد، سپس در سال ۲۰۰۷ در دانشگاه پرینستون دورۀ دکتری را زیر نظر سید حسین مدرسی طباطبایی به پایان رساند.

🔹علاقه‌مندی اصلی او به تاریخ صدر اسلام، حقوق اسلامی، روش‌شناسی و شیعه‌شناسی است و می‌توان گفت مهم‌ترین ویژگی آثار او نگاه تاریخی به مسائل، جامعیت و روش‌مندی است و در مطالعۀ تاریخ برای مسائل روشی اهمیت بسیاری قائل است.

📚حیدر در کتاب اول خود، ‌The Origins of the Shi‘a: Identity, Ritual, and Sacred Space in 8th century Kufa چاپ ۲۰۱۱ انتشارات کمبریج، با بررسی داده‌های گسترده‌ای از فقه و کلام گرفته تا حدیث و تاریخ و جغرافیا (مثلا وضعیت مساجد شهر کوفه)، به دنبال آن است که نشان دهد در قرن هشتم میلادی در شهر کوفه، هویت شیعی چه شاخصه‌هایی داشته است.
او در کتاب دوم خود، اسلام شیعی چاپ ۲۰۱۴ انتشارات کمبریج به مرور جامع سه شاخۀ مهم شیعه (اثنی‌عشری، اسماعیلی و زیدی) پرداخته است.

📚نجم حیدر در مقدمه مفصل کتاب اخیر خود به نام: ‌The Rebel and the Imam in Early Islam چاپ ۲۰۱۹ انتشارات کمبریج نشان می‌دهد که تاریخ‌نگاری سده‌های نخستین اسلامی، مانند تاریخ‌نگاری در عصر باستان متأخر، بیش از آن‌که در پی ثبت دقیق وقایع تاریخی بوده باشد، به دنبال نقل قصه‌ها و روایت‌ها با توضیح و حاشیه‌های خود تاریخ‌نگار و در راستای اغراض او بوده است. او با همین نگاه به برخی از داستان‌هایی که در تاریخ نقل شده می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه تفاوت ویژگی‌های راویان و مورّخان منجر شده است که از یک رویداد تاریخی روایت‌هایی متفاوت شکل بگیرد.

🔶 موضوع ارائه او در مدرسۀ تابستانۀ «قرآن و اسلام نخستین»، «هویت شیعی در اسلام نخستین» است. (چکیده ارائه)

🔖 برای ثبت‌نام و اطلاعات بیشتر به اینجا مراجعه کنید.

#معرفی_سخنرانان_مدرسه_انعکاس
@inekas

🔰چکیده «هویت شیعی در اسلام نخستین»

📌نجم حیدر

🔸 اختلاف شیعه و سنی غالباً به یک مناقشه بر سر جانشینی محمد فروکاسته شده است. اما در واقع، شکاف و تمایز اجتماعی آشکار میان این دو فرقه اصلی اسلام، حدود یک قرن پس از مناقشات بر سر جانشینی و در جنوب عراق، در شهر کوفه (نجفِ کنونی) به طور علنی نمایان شد. این ارائه به بررسیِ نخستین بروز هویت اجتماعی شیعی در جامعه اسلامی می‌پردازد.

🔸این مطالعه از طریق تحلیل انتقادی متون فقهی که وثاقت منبع آن اخیراً تایید شده، نشان می‌دهد که چگونه تشیع نخستین توانست هویت مذهبی و اجتماعی مستقلی را از طریق مناسک مذهبیِ خاص در اماکن متبرکه‌ ایجاد کند.

🔸بدین ترتیب، این ارائه به دو مبحث اساسی در زمینه اسلام اولیه می‌پردازد؛ تاریخ‌گذاریِ هویت شیعی کوفه و دیگر این که چگونه شیعیان خود را از جریان اصلیِ جامعه کوفی متمایز کردند.


—————————————————
🔹 ارائه مبتنی بر این کتاب خواهد بود.
Haider, Najam, I. "The origins of the Shi‌ʻa: identity, ritual, and sacred space in eighth-century Ku‌fa". 2011.

برای دریافت فهرست و فصل اول کتاب به اینجا مراجعه کنید.

#معرفی_سخنرانان_مدرسه_انعکاس
@inekas

💠 معرفی سخنرانان مدرسه تابستانی انعکاس

📌ایلکا لینستت
استاد دانشگاه هلسینکی فنلاند

🔹لینستت تمام دوران دانشجویی و بیشتر زندگی پژوهشی خود را در دانشگاه هلسینکی گذرانده است. در سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۴ کارشناسی ارشد و دکتری را در رشتۀ مطالعات عربی و اسلامی گرفته و در چندین پروژۀ پسادکتری مشارکت کرده است. او از ۲۰۱۷ تا امروز استاد دانشگاه هلسینکی است و آثار پرشماری دربارۀ اسلام نخستین و موضوعات دیگر به چاپ رسانده است.

🔹از ویژگی‌های مهم این پژوهشگر، آشنایی او به زبان‌های متعددی مثل فنلاندی، انگلیسی، عربی، فارسی، سوئدی، فرانسوی و آلمانی است.

🔹آغاز مطالعات لینستت پیرامون مدائنی و تألیفاتش بود، اما مدتی است که حوزۀ صدر اسلام را پیگیری می‌کند. او سیره را منبعی متأخر و غیر قابل اعتماد می‌داند که تحت تاثیر اغراض و دیدگاه‌های حکومت اموی و عباسی شکل گرفته و معتقد است برای شناخت دورۀ پیامبر باید به سراغ منابع متقدم رفت؛ یعنی «قرآن»، «عهدنامۀ مدینه» و «سنگ‌نوشته‌ها» به ویژه اپیکرافی‌ها (epigraphy) که یادداشت‌های روزمرۀ مردم شبه جزیره بوده است.
او در چندین پژوهش به تحلیل این سه منبع متقدم پرداخته است. برای مثال، پژوهشی دربارۀ مفهوم جهاد و شهادت در سنگ‌نوشته‌ها و زمینۀ این سنگ‌نوشته‌ها و دست‌نوشته‌ها دارد. یا در پژوهشی دیگر سنگ‌نوشته‌های اسلامی متقدم را با سنگ‌نوشته‌های پیشااسلامی مقایسه کرده و شباهت های شکلی این دو دسته را درآورده است.

🔹ایلکا لینستت به دنبال فرِد دانر، استاد و پژوهشگر دانشگاه شیکاگو، بر این باور است که در صدر اسلام بین جامعۀ مؤمنان و پیروان سایر ادیان به ویژه یهودیان و مسیحیان مرزبندی‌های اعتقادی بسیار کمرنگ بوده و حتی شاید وجود نداشته است. ایلکا طبق این مبنا معتقد است که در سده‌های نخستین، روابط مؤمنان با و پیروان ادیان دیگر خاصه یهودیان و مسیحیان بسیار دوستانه و غیرخصمانه‌تر از چیزی است که بعدها در منابع متأخر و غیرقابل اعتماد سیره ترسیم شده است.

🔹لینستت در پژوهشی، بر اساس سنگ‌نوشته‌ها به بررسی نماد‌‌های هویتی در جامعۀ اسلامی صدر اسلام پرداخته و به این نتیجه رسیده که در صدر اسلام نماد‌های هویتی مستقلی برای مؤمنان وجود نداشته است. از نظر او قرآن یکی دیگر از سه منبع متقدم برای بررسی اسلام متقدم است. پس همین پژوهش را بر اساس قرآن نیز انجام داده و به همان نتایجی رسیده که پیشتر در بررسی سنگ‌نوشته‌ها به آن رسیده بود. در پژوهشی دیگر نیز به سراغ سومین منبع متقدم رفته و عهدنامۀ مدینه (عهد الامة) را بررسی کرده و باز هم به همین نتیجه دست یافته است. تمام این نتیجه‌گیری‌ها را می‌توان ادامۀ راه پژوهشی فرِد دانر (استاد سرشناس دانشگاه شیکاگو) دانست.

🔹عهدنامه یا میثاق مدینه که پیمان پیامبر با یهودیان مدینه است، در سیرۀ ابن‌اسحاق آمده است. درست است که سیرۀ ابن‌اسحاق منبعی متأخر به شمار می‌آید، اما بیشتر خاورشناسان، حتی شکّاکان، این سند را جزو اسناد متقدّم می‌دانند. آن‌ها از شواهد درون‌متنی و با بررسی‌های گوناگون متنی، از جمله بررسی زبان‌شناختی، به این نتیجه رسیده‌اند که میثاق مدینه متنی کهن است.

🔶موضوع ارائه او در مدرسۀ تابستانۀ «قرآن و اسلام نخستین» درباره پیامبر و میثاق مدینه است. (چکیده ارائه)

🔖 برای ثبت‌نام و اطلاعات بیشتر به اینجا مراجعه کنید.

#معرفی_سخنرانان_مدرسه_انعکاس
@inekas

🔰چکیده «پیامبر و میثاق مدینه»

📌ایلکا لینستت

🔸این مطالعه نگاهی به میثاق مدینه (همچنین به سند صحیفه نیز معروف است) دارد که (به گفته اکثر محققان) سندی معتبر است که از زمان محمد پیامبر نشأت می‌گیرد، هرچند تاریخ انتقال آن تا حدودی مبهم است. اگرچه اعتبار آن تقریباً به طور کلی توسط محققان مدرن پذیرفته شده است، اما بحث‌هایی در مورد تاریخ، زمینه و اهداف متن وجود داشته است.

🔸لینستت در ارائه خود، تفاسیر مختلف را مورد بحث قرار خواهد داد و تفسیرهای خود را ارائه خواهد کرد؛ همچنین نشان می‌دهد هدف متن، دسته‌بندی مجدد مومنان با پیشینه‌های مختلف در زیر چتر یک هویت جدید و مشترک درون‌گروهی بوده است.

—————————————————
🔹 ارائه مبتنی بر این مقاله خواهد بود.
Lindstedt, Ilkka. "“One Community to the Exclusion of Other People”: A Superordinate Identity in the Medinan Community". The Study of Islamic Origins: New Perspectives and Contexts, edited by Mette Bjerregaard Mortensen, Guillaume Dye, Isaac W. Oliver and Tommaso Tesei, Berlin, Boston: De Gruyter, 2021, pp. 325-376.

برای دریافت بخشی از مقاله به اینجا مراجعه کنید.

#معرفی_سخنرانان_مدرسه_انعکاس
@inekas

💠 معرفی سخنرانان مدرسه تابستانی انعکاس

📌احسان روحی
پژوهشگر مستقل

🔹پژوهش‌های احسان روحی بر واکاوی ریشه‌های اسلام و ارتباطات عربی-بیزانسی متمرکز است.

📚مقاله‌های زیادی از او در مهم‌ترین مجله‌های دنیا به چاپ رسیده است؛ از جمله مقاله‌‌ای دربارۀ قتل کعب بن اشرف (۲۰۲۰) که در انجمن مطالعات آسیایی بریتانیا منتشر شده یا مقالۀ ‌«تاریخ یا قصه‌های آبا و اجدادی؟ رویکردی ادبی به نقل‌های ترورهای سیاسی در سیره» (۲۰۲۱) که در مجلۀ باسابقه Der Islam منتشر شده (رک: ترجمۀ چکیدۀ این مقاله، گزارشی از این مقاله)، مقالۀ قیصر بارداس، اتهام رابطۀ نامشروع (۲۰۱۹) در مجلۀ Byzantinoslavica و یک مطالعۀ تطبیقی دربارۀ تبار تاریخی مادر امام دوازدهم (۲۰۲۲) در مجلۀ مطالعات مدیترانۀ سده‌های میانه که روحی آن را به همراه هادی تقوی (پژوهشگر مستقل و از دیگر ارائه‌دهندگان مدرسۀ تابستانی انعکاس) نوشته است.

📚او دو مقاله در دست انتشار (در سال۲۰۲۳) دارد که پیرامون تأثیر انگیزه‌های گوناگون بر شکل‌گیری روایت‌های سیره است؛ یکی دربارۀ انگیزه‌های سیاسی در دورۀ اموی و عباسی است، و دیگری دربارۀ انگیزه‌های قومی قبیله‌ای، به‌ویژه رقابت میان اوس و خزرج.

اولین مقاله با عنوان «‌بازبینی تاریخ‌نگارانۀ روایات دال بر اختلال‌افکنی پیامبر در تجارت مکی» نقد گزارش‌های حملۀ پیامبر به کاروان‌های تجاری قریش به ویژه در جنگ بدر و بررسی انتقادی این گزارش‌ها با روش نقد متن است که در مجلۀ Der Islam منتشر خواهد شد.
مقالۀ دوم تحقیقی است با روش نقد صورت (Form-Critical) با موضوع «قصص سرایای رجیع و بئر معونه: واکاوی انگیزه‌های قبیله‌ای، مذهبی و فقهی در نقل سیرۀ نبوی» است که دربارۀ تأثیر رقابت‌های میان اوس و خزرج بر شکل‌گیری دو سریه است که در مجلۀ «عصور الوسطی» در دانشگاه کلمبیا به انتشار خواهد رسید.

🔶موضوع ارائه او در مدرسۀ تابستانۀ «قرآن و اسلام نخستین» درباره «رویکردی ادبی به نقل‌های ترورهای سیاسی منتسب به پیامبر در سیره» است. (چکیده ارائه)

🔖 برای ثبت‌نام و اطلاعات بیشتر به اینجا مراجعه کنید.

#معرفی_سخنرانان_مدرسه_انعکاس
@inekas

🔰 چکیده «تاریخ یا قصه‌های آبا و اجدادی؟ رویکردی ادبی به نقل‌های ترورهای سیاسی منتسب به پیامبر در سیره»

📌احسان روحی

🔸 بر اساس گزارش‌های سیره، ترورهای مخالفین پیامبر، اقدامات خشنی بودند که ایشان در جهت تثبیت اسلام در عربستان انجام داد. در پژوهش‌های مدرن [غربی]، روایات مرتبط با این وقایع، عموما با وصف «کاملا خالی از هرگونه تمایلات [جعل]» قضاوت می‌شود. اما به نظر می‌رسد که این ادعا، ریشه در عدم شناخت کافی نسبت به دو امر دارد: یکی، انگیزه‌های پنهان منابع این روایات و دیگری، میزان کاربست شیوه‌های ادبی [داستانی] در منابع سیره.

ارایه حاضر، می‌کوشد تا toposهای ظاهر در گزارش‌های ترور مخالفین سیاسی پیامبر را شناسایی کند؛ بدین وسیله، میزان وابستگی این داستان‌ها به یکدیگر آشکار شده و امکان وام‌گیری ادبی بین آن‌ها نیز روشن می‌گردد.

🔸 این تحلیل نشان می‌دهد که کاربرد ابزارهای ادبی در منابع [سیره]، گسترده‌تر از آنی است که در نگاه اول ممکن است به چشم آید. گزارش‌های مورد بررسی ما، شباهت‌های تکان‌دهنده‌ای را در قالب و نیز محتوا، به نمایش می‌گذارند؛ تا حدی که اعتبار این بخش از سیره را به عنوان منبعی سرراست برای بازسازی زندگی پیامبر به طور جدی با اشکال مواجه می‌سازد.

—————————————————
🔹 ارائه مبتنی بر مقاله «تاریخ یا قصه‌های آبا و اجدادی؟ رویکردی ادبی به نقل‌های ترورهای سیاسی در سیره» خواهد بود.
Roohi, Ehsan. "Between History and Ancestral Lore: A Literary Approach to the Sīra’s Narratives of Political Assassinations" Der Islam, vol. 98, no. 2, 2021, pp. 425-472.

برای دریافت فایل مقاله به اینجا مراجعه کنید. (گزارشی از این مقاله)

#معرفی_سخنرانان_مدرسه_انعکاس
@inekas