25-aprel Xalqaro DNK kuni
Bundan 71 yil muqaddam 1953-yil 25-aprelda Jeyms Uotson, Frensis Krik, Moris Uilkins, Rozalind Franklinlarning DNK molekulasi haqidagi uchta (1, 2, 3) maqolalari Nature jurnalida chop qilinadi.
2003-yilda "Inson genomi loyihasi" (Human Genome Project) tomonidan ushbu kunni butun dunyoda "Xalqaro DNK kuni" sifatida nishonlash taklif qilinadi va mana 21 yildan beri bu kun nishonlab kelinmoqda.
DNK kuni muborak, hurmatli biologlar 😊👨🔬🧬
@hujayrauz
Bundan 71 yil muqaddam 1953-yil 25-aprelda Jeyms Uotson, Frensis Krik, Moris Uilkins, Rozalind Franklinlarning DNK molekulasi haqidagi uchta (1, 2, 3) maqolalari Nature jurnalida chop qilinadi.
2003-yilda "Inson genomi loyihasi" (Human Genome Project) tomonidan ushbu kunni butun dunyoda "Xalqaro DNK kuni" sifatida nishonlash taklif qilinadi va mana 21 yildan beri bu kun nishonlab kelinmoqda.
DNK kuni muborak, hurmatli biologlar 😊👨🔬🧬
@hujayrauz
25-aprel Xalqaro pingvinlar kuni
Ha, bugun nafaqat DNK kuni, shu bilan birga Xalqaro pingvinlar kuni hamdir. Pingvinlar pingvinsimonlar (Sphenisciformes) turkumi pingvinlar (Spheniscidae) oilasi 6 ta urug'ga mansub 17-20 ta turdan (ayrim turlarning taksonomiyasi bahsli, shunday bo'lsa-da BirdLife International tashkiloti ularning 18 ta turi mavjud deb ko'rsatgan) iborat uchmaydigan qushlardir.
Pingvinlarning deyarli barcha turi janubiy yarimsharda yashaydi, faqatgina bitta turi - Galapagos pingvini (Spheniscus mendiculus) ekvator yaqinida Galapagos orollarida uchraydi. Hozirgi mavjud pingvinlar orasida eng yirigi imperator pingvini (Aptenodytes forsteri) bo'lib, voyaga yetgan vakilining bo'yi 1,1 metrgacha, og'irligi 35 kg gacha yetadi. Eng kichik pingvin esa mitti moviy pingvin (Eudyptula minor) bo'lib, uning bo'yi 33 sm gacha, og'irligi 1 kg gacha yetadi.
Pingvinlar koloniya bo'lib yashaydi. Tana tuzilishi yashash sharoitiga moslashgan. Terisi ostidagi 2-3 sm qalinlikda yog' qatlami hamda uning ustidagi uch qavatli suv o'tkazmaydigan patlari uni kuchli sovuqdan himoya qiladi. Barcha turlari suvga juda yaxshi sho'ng'iydi va suzadi. Asosan suvdagi baliqlar bilan oziqlanadi.
Pingvinlar 18 ta turining 16 tasi shu bu kungacha Xalqaro Qizil kitobning mutaxassislari tomonidan o'rganilgan va baholangan (ya'ni Qizil kitobga kiritilgan).
@hujayrauz
Ha, bugun nafaqat DNK kuni, shu bilan birga Xalqaro pingvinlar kuni hamdir. Pingvinlar pingvinsimonlar (Sphenisciformes) turkumi pingvinlar (Spheniscidae) oilasi 6 ta urug'ga mansub 17-20 ta turdan (ayrim turlarning taksonomiyasi bahsli, shunday bo'lsa-da BirdLife International tashkiloti ularning 18 ta turi mavjud deb ko'rsatgan) iborat uchmaydigan qushlardir.
Pingvinlarning deyarli barcha turi janubiy yarimsharda yashaydi, faqatgina bitta turi - Galapagos pingvini (Spheniscus mendiculus) ekvator yaqinida Galapagos orollarida uchraydi. Hozirgi mavjud pingvinlar orasida eng yirigi imperator pingvini (Aptenodytes forsteri) bo'lib, voyaga yetgan vakilining bo'yi 1,1 metrgacha, og'irligi 35 kg gacha yetadi. Eng kichik pingvin esa mitti moviy pingvin (Eudyptula minor) bo'lib, uning bo'yi 33 sm gacha, og'irligi 1 kg gacha yetadi.
Pingvinlar koloniya bo'lib yashaydi. Tana tuzilishi yashash sharoitiga moslashgan. Terisi ostidagi 2-3 sm qalinlikda yog' qatlami hamda uning ustidagi uch qavatli suv o'tkazmaydigan patlari uni kuchli sovuqdan himoya qiladi. Barcha turlari suvga juda yaxshi sho'ng'iydi va suzadi. Asosan suvdagi baliqlar bilan oziqlanadi.
Pingvinlar 18 ta turining 16 tasi shu bu kungacha Xalqaro Qizil kitobning mutaxassislari tomonidan o'rganilgan va baholangan (ya'ni Qizil kitobga kiritilgan).
@hujayrauz
Bugun xalqaro DNK va pingvinlar kuni. Shu bilan birga bugun yana bir kun nishonlanadi? Nima deb o‘ylaysiz, u qanday kun?
P.S. Yordam sifatida aytaman, u odamning birinchi raqamli dushmani. 2021-yilda u sabab 619 ming odam halok bo‘lgan.
P.S. Yordam sifatida aytaman, u odamning birinchi raqamli dushmani. 2021-yilda u sabab 619 ming odam halok bo‘lgan.
Anonymous Quiz
39%
Xalqaro viruslarga qarshi kurashish kuni
19%
Xalqaro mashinasiz yurish kuni
23%
Xalqaro bezgakka qarshi kurashish kuni
19%
Xalqaro GMO mahsulotlari kuni
hujayra.uz pinned «🚩 🚩 🚩 🚩 🚩 🚩 Vanihoyat va'da qilingan kichik kurs! "Ilmiy maqola yozishni o'rganamiz" kursi haqida e'lon berganimda, kurs magistr, doktorant va mustaqil ilmiy tadqiqotchilar uchun deb aytgan edim. Lekin shunga qaramay bakalavrda o'qiydigan juda ko'plab uka-singillarimiz…»
Kichik bildirish!
FarDUda o'qiyotgan talabalar uchun!
Ertaga kechga xudo xohlasa "Ilmiy tadqiqotga kirish va ilmiy maqola tayyorlash" bir martalik kursini o'tkazamiz. Lekin menga FarDUda o'qiydigan ayrim talabalarimiz oy yakuni bo'lgani bois kursga qatnashish uchun moliyaviy tomondan qiynalib turishganini, keyingi oy hisobidan to'lov qilsak bo'ladimi deb yozishmoqda.
Albatta bo'ladi. Agar hozir kurs to'loviga pulingiz bo'lmasa kelasi oy to'lasangiz ham bo'ladi. Bemalol xijolat bo'lmasdan @hujayrauz_bot ga yozing.
P.S. Bu imkoniyat hozircha faqat FarDU talabalari uchun.
FarDUdan murojaat qilayotgan talabalar, o'zingizning ism-sharifingiz va qaysi yo'nalish, kursda o'qishingiz haqida yozing.
FarDUda o'qiyotgan talabalar uchun!
Ertaga kechga xudo xohlasa "Ilmiy tadqiqotga kirish va ilmiy maqola tayyorlash" bir martalik kursini o'tkazamiz. Lekin menga FarDUda o'qiydigan ayrim talabalarimiz oy yakuni bo'lgani bois kursga qatnashish uchun moliyaviy tomondan qiynalib turishganini, keyingi oy hisobidan to'lov qilsak bo'ladimi deb yozishmoqda.
Albatta bo'ladi. Agar hozir kurs to'loviga pulingiz bo'lmasa kelasi oy to'lasangiz ham bo'ladi. Bemalol xijolat bo'lmasdan @hujayrauz_bot ga yozing.
P.S. Bu imkoniyat hozircha faqat FarDU talabalari uchun.
FarDUdan murojaat qilayotgan talabalar, o'zingizning ism-sharifingiz va qaysi yo'nalish, kursda o'qishingiz haqida yozing.
Hozirgina antiqa bir maqolani o‘qib qoldim. U yerda yozilishicha, o‘rta yoshlilarda marixuana iste'moli va epigenetik o‘zgarishlar orasida ijobiy bog‘liqlik mavjudligi qayd etilgan.
Genomika kursini o‘qigan biologlar biladiki, genomdagi nukleotidlar ketma-ketligini o‘zgartirmagan holda kelib chiqadigan fenotipik o‘zgarishlar aynan epigenetik o‘zgarishlar deyiladi. Bu DNK yoki giston oqsillarining metillanishi hisobiga yuzaga keladi. Epigenetika hali juda yosh soha bo‘lib, insoniyat oldida turgan ko‘plab genetik savollar javob berishi kutilmoqda.
AQSh kabi davlatlarda marixuana iste'moli qonuniylashgan bo‘lib, uni do‘kon yoki dorixonalardan sotib olishingiz mumkin. AQShdagi aholining 49%i umrida kamida bir marotaba bo‘lsa ham marixuana iste'mol qilgan. Olimlar hozirgacha uning odam salomatligiga ta'siri haqida to‘la ma'lumotga ega emasligimizni aytishadi. Yuqorida men o‘qigan maqola kabi tadqiqotlar mana shu yo‘ldagi navbatdagi qadam hisoblanadi.
To‘g‘ri, marixuana og‘riq qoldirishda foyda berishi mumkin, lekin uning ziyon keltirish ehtimolini ham istisno qilmaslik kerak. Shaxsan meni xursand qiladigani, yaxshi ham bizda marixuana qonunan taqiqlangan.
@hujayrauz
Genomika kursini o‘qigan biologlar biladiki, genomdagi nukleotidlar ketma-ketligini o‘zgartirmagan holda kelib chiqadigan fenotipik o‘zgarishlar aynan epigenetik o‘zgarishlar deyiladi. Bu DNK yoki giston oqsillarining metillanishi hisobiga yuzaga keladi. Epigenetika hali juda yosh soha bo‘lib, insoniyat oldida turgan ko‘plab genetik savollar javob berishi kutilmoqda.
AQSh kabi davlatlarda marixuana iste'moli qonuniylashgan bo‘lib, uni do‘kon yoki dorixonalardan sotib olishingiz mumkin. AQShdagi aholining 49%i umrida kamida bir marotaba bo‘lsa ham marixuana iste'mol qilgan. Olimlar hozirgacha uning odam salomatligiga ta'siri haqida to‘la ma'lumotga ega emasligimizni aytishadi. Yuqorida men o‘qigan maqola kabi tadqiqotlar mana shu yo‘ldagi navbatdagi qadam hisoblanadi.
To‘g‘ri, marixuana og‘riq qoldirishda foyda berishi mumkin, lekin uning ziyon keltirish ehtimolini ham istisno qilmaslik kerak. Shaxsan meni xursand qiladigani, yaxshi ham bizda marixuana qonunan taqiqlangan.
@hujayrauz
Hurmatli bakalavriatura o‘qiyotgan uka-singillarim, bugun kechga soat 19:00 da "Ilmiy tadqiqotga kirish va ilmiy maqola tayyorlash" deb nomlangan bir martalik kursimizni o‘tkazamiz.
Agar hamon kursga yozilmagan bo‘lsangiz sizda hali imkon bor.
Kurs haqida 👉 bu yerda 👈 batafsil yozilgan.
@hujayrauz_bot
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
Bakalavrlar uchun tashkil qilgan qisqa kursimizni hozirgina tugatdik. O'ylaymanki kursda ishtirok etganlar o'zlari uchun qiziqarli hamda kerakli bo'lgan ma'lumotlarni qo'lga kiritishdi. Va eng asosiy umidim ushbu yoshlar ilmiy tadqiqotga qadam qo'yar ekan, bugungi kursda o'rganganlarini faol qo'llab, yurtimiz ilm-faniga o'z hissalarini qo'shishadi.
Kurs ishtirokchilaridan kurs haqida fikrlarini kutib qolaman. Bu kurs materiallarini qayta ko'rib chiqish va boyitish jarayonida men uchun foydali bo'ladi.
Barcha kurs ishtirokchilariga rahmat!
@hujayrauz
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
O‘zbekistonning eng yirik eksklavidan barchaga salom!
Bugun shogirdlarim bilan So‘x daryosi havzasini tadqiq etishga keldik. So‘x bizni tonggi mayin yomg‘ir bilan kutib oldi. Havo ajoyib. Suv muuuuzdek 😄.
Asosiy o‘zandan har doimgidek uch baliq turi - Cottus spinulosus, Schizothorax eurystomus va Triplophysa daryoae ni qayd etdik.
Bu galgi ekspeditsiyamizning yangilik qismi daryoning asosiy o‘zanidan tashqarida, kichik soylarida ham T. daryoae ning uchragani bo‘ldi.
@hujayrauz
Bugun shogirdlarim bilan So‘x daryosi havzasini tadqiq etishga keldik. So‘x bizni tonggi mayin yomg‘ir bilan kutib oldi. Havo ajoyib. Suv muuuuzdek 😄.
Asosiy o‘zandan har doimgidek uch baliq turi - Cottus spinulosus, Schizothorax eurystomus va Triplophysa daryoae ni qayd etdik.
Bu galgi ekspeditsiyamizning yangilik qismi daryoning asosiy o‘zanidan tashqarida, kichik soylarida ham T. daryoae ning uchragani bo‘ldi.
@hujayrauz
Bugungi So‘x ekspeditsiyasida qo‘lga kiritilgan eng katta yangilik bu So‘x daryosining o‘rta oqimidan Turkiston qumbalig‘i (Gobio lepidolaemus)ning qayd etilgani bo‘ldi. Shu bilan daryo ixtiofaunasi to‘rt turdan iborat bo‘ldi.
Ekspeditsiyada men bilan birga FarDUdan tadqiqotchilar Dr. Yorqinoy Qayumova, doktorantlar Obbosxon Azamov, Sultonbek G‘ulomov, magistrant Murodjon Raxmonov hamda bakalavr Hayotjon Hakimjonov qatnashdi.
@hujayrauz
Ekspeditsiyada men bilan birga FarDUdan tadqiqotchilar Dr. Yorqinoy Qayumova, doktorantlar Obbosxon Azamov, Sultonbek G‘ulomov, magistrant Murodjon Raxmonov hamda bakalavr Hayotjon Hakimjonov qatnashdi.
@hujayrauz
Media is too big
VIEW IN TELEGRAM
Baliqlar ko'payish ekologiyasi bilan bog'liq bir-biridan qiziq holatlar mavjud. Shulardan biri Janubiy Amerika suv havzalarida keng tarqalgan xarasisimonlar turkumi vakili Copella arnoldi hisoblanadi.
Ular yosh avlodlarini suvdagi dushmanlardan muhofaza qilish maqsadida tuxumlarini suvdan tashqariga - daraxt barglariga qo'yadi. Bunda erkak va urg'ochi baliqlar suvdan sinxron tarzda sakrab suv yuzasidagi daraxt barglariga yopishib olishadi. Urg'ochi baliq tuxum qo'yadi va o'sha zahoti erkak baliq ularni urug'lantiradi. 3-5 soniyadan keyin har ikki baliq suvga tushadi. Keyinchalik erkak baliq tuxumlar qurib qolmasligi uchun ularga dumi bilan suv sepib turadi.
Ikki-uch kunda tuxumlardan mayda ikralar rivojlanadi va ular suvga tushib o'z rivojlanish hayotini davom ettiradi.
@hujayrauz
Ular yosh avlodlarini suvdagi dushmanlardan muhofaza qilish maqsadida tuxumlarini suvdan tashqariga - daraxt barglariga qo'yadi. Bunda erkak va urg'ochi baliqlar suvdan sinxron tarzda sakrab suv yuzasidagi daraxt barglariga yopishib olishadi. Urg'ochi baliq tuxum qo'yadi va o'sha zahoti erkak baliq ularni urug'lantiradi. 3-5 soniyadan keyin har ikki baliq suvga tushadi. Keyinchalik erkak baliq tuxumlar qurib qolmasligi uchun ularga dumi bilan suv sepib turadi.
Ikki-uch kunda tuxumlardan mayda ikralar rivojlanadi va ular suvga tushib o'z rivojlanish hayotini davom ettiradi.
@hujayrauz
Rekordchi baliqlar
Ayrim baliq turlari tez suzishda uncha-muncha kemalarni ortda qoldiradi. Bugun mana shunday rekordchi baliqlar bilan tanishamiz:
🐠 yo'lbars akula - 32 km/soat
🐠 uchar baliqlar - 56,5 km/soat
🐠 yo'l-yo'l marlin - 81 km/soat
🐠 qilichbaliq - 97 km/soat
🐠 yelkan baliq - 110 km/soat
Solishtirish uchun
🚢 Titanik - 42 km/soat
@hujayrauz
Ayrim baliq turlari tez suzishda uncha-muncha kemalarni ortda qoldiradi. Bugun mana shunday rekordchi baliqlar bilan tanishamiz:
🐠 yo'lbars akula - 32 km/soat
🐠 uchar baliqlar - 56,5 km/soat
🐠 yo'l-yo'l marlin - 81 km/soat
🐠 qilichbaliq - 97 km/soat
🐠 yelkan baliq - 110 km/soat
Solishtirish uchun
🚢 Titanik - 42 km/soat
@hujayrauz
Kuni kecha Xalqaro baliqlar katalogi (Eschmeyer's Catalog of Fishes) baliqlarning tur soniga oid ma'lumotlar bazasi yangilanganligini e'lon qildi. Unga binoan joriy 2024-yilning 11-may kungi holatiga ko’ra, sayyoramizda 36 863 valid baliq turi mavjud. Bundan avvalgi yangilanish o‘tgan oy 2-aprel kuni bo‘lgan edi. O‘tgan 40 kun davomida baliqlarning umumiy tur soni 84 turga ko‘paygan. Umumiy holda 2024-yil boshidan beri jami kashf etilgan yangi baliq turlari soni 149 tani tashkil qiladi.
P.S. yuqoridagi rasmda aprel oyi so'ngida Xitoyning Guizhou provinsiyasi Bayan qishlog'idan kashf etilgan karpsimonlar (Cypriniformes) turkumi daryo yalangbaliqlari (Nemacheilidae) oilasiga mansub g'or yalangbaliqlarining yangi turi Karstsinnectes cehengensis balig'i tasvirlangan. Yangi baliq turining kashf etilishi haqida batafsil xalqaro Zoological Systematics jurnalidan o‘qishingiz mumkin.
@hujayrauz
P.S. yuqoridagi rasmda aprel oyi so'ngida Xitoyning Guizhou provinsiyasi Bayan qishlog'idan kashf etilgan karpsimonlar (Cypriniformes) turkumi daryo yalangbaliqlari (Nemacheilidae) oilasiga mansub g'or yalangbaliqlarining yangi turi Karstsinnectes cehengensis balig'i tasvirlangan. Yangi baliq turining kashf etilishi haqida batafsil xalqaro Zoological Systematics jurnalidan o‘qishingiz mumkin.
@hujayrauz
Hozirda FarDUda "Ilmiy maqola yozishni o'rganamiz" kursini oflayn tarzda o'tmoqdaman. Lekin mazkur kursni onlayn ham tashkil qiling degan takliflar bo'lmoqda. Kurs tabiiy fanlar yo'nalishidagi magistrant, doktorant va mustaqil tadqiqotchilar uchun mo'ljallangan. Kurs haqida batafsil bu yerda tanishishingiz mumkin.
Onlayn kursda ishtirok etish istagidagi bo'lganlar menga @hujayrauz_bot orqali yozsangiz, iltimos. Ko'ramiz, kurs yig'iladigan bo'lsa albatta onlayn tarzda ham tashkil qilamiz.
Kurs haqida batafsil
Murojaat uchun: @hujayrauz_bot
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
Bugun shogirdlarim bilan Isfayramsoy daryosining quyi oqimini tadqiq etgani chiqdik. Daryoning quyi oqimi vodiydagi boshqa kichik daryolarga nisbatan turlar soni nisbatan ko‘pligi bilan farq qildi. Birgina quyi oqimning o‘zidan 11 turdagi baliqni qayd etdik. Qiziq tomoni shuncha turning atigi 3 tasigina mahalliy turlar bo‘lib, qolganlari invaziv turlar ekanligi aniqlandi.
Rasmda Isfayramsoydan qayd etilgan mahalliy tur - qora baliq (Schizothorax eurystomus) ifodalangan.
Rasmda magistant shogirdlarim Murodjon Raxmonov (chapda) va Sharofiddin Xalimov (o‘ngda).
@hujayrauz
Rasmda Isfayramsoydan qayd etilgan mahalliy tur - qora baliq (Schizothorax eurystomus) ifodalangan.
Rasmda magistant shogirdlarim Murodjon Raxmonov (chapda) va Sharofiddin Xalimov (o‘ngda).
@hujayrauz
Qadrli vodiylik biolog ustozlar, orangizda 3-6-iyun kunlari Farg‘ona davlat universiteti huzuridagi malaka oshirish mintaqaviy markaziga malaka oshirish kursiga kelayotganlar bormi?
Men 3-4-iyun kunlari mana shu malaka oshirish tinglovchilariga ma'ruza o‘qigani kiryapman. Albatta ma'ruza mavzulari ma'lum, lekin sizlar uchun nimalar qiziq, shu haqida yozsangizlar, men ma'ruzamni shunga qarab moslashtirar edim.
Xudo xohlasa, dushanba kuni 09:30 da ko‘rishamiz.
Men 3-4-iyun kunlari mana shu malaka oshirish tinglovchilariga ma'ruza o‘qigani kiryapman. Albatta ma'ruza mavzulari ma'lum, lekin sizlar uchun nimalar qiziq, shu haqida yozsangizlar, men ma'ruzamni shunga qarab moslashtirar edim.
Xudo xohlasa, dushanba kuni 09:30 da ko‘rishamiz.