🔻تبعات خاموشی رودها و تاراج آبخوان‌ها!🔻

🇮🇷 @darvishnameh

1️⃣ نخستین‌ هشدار لرزه‌خیزی برای سد قد فودا - Quedd Fodda - در الجزایر - سال ۱۹۳۲ - ثبت شده است.

2️⃣ تا سی سال پیش، پیوند بین لرزش زمین با هفتاد سد ثابت و گزارش شد - H.K Gupta, 1992, USCOLD

3️⃣ پاتریک مک‌کالی، عضو کمیته سد و توسعه سازمان ملل در کتابش به تاثیر سدسازی در پنج زمین‌لرزه از نه زمین‌لرزه رخ داده در دهه هشتاد در هند اشاره می‌کند.

4️⃣ شدیدترین زلزله‌ای که از یک مخزن ناشی شده - به بزرگی ۶.۳ ریشتر - در ایالت ماهاراشتارا هند - در ۱۱ دسامبر ۱۹۶۷ - که یک روستا را با خاک یکسان و ۱۸۰ نفر کشته و ۱۵۰۰ نفر مجروح شدند. اما فاجعه زمین‌لغزش ناشی از سد وایونت در منطقه آلپ ایتالیا - چهارمین سد مرتفع جهان - در سال ۱۹۶۳ منجر به مرگ ۲۶۰۰ نفر شد.

5️⃣ حقیقت این است که تعداد فاجعه‌های سدسازی و تاراج سفره‌های آب زیرزمینی و تحریک گسل‌های مناطق تحت اثر در طول یک قرن اخیر بسیار زیاد است. ماجرای زلزله رودبار در مجاورت سد منجیل، زلزله‌های اخیر حوضه آبخیز دریاچه ارومیه در اثر تاراج آبخوان‌ها، حفر بیش از هشتاد هزار حلقه چاه و ساخت ۹۹ سد مخزنی و زلزله مهیب ترکیه و سوریه در شمار آخرین موارد آن است که شک ندارم اگر امکان دسترسی آزاد پژوهشگران فراهم شود، واقعیت‌های زنهاربخش‌تری آشکار خواهد شد.

6️⃣ تفکرِ مسلح به ثروت، قدرت و تزویر که حیاتش در غلبه تفکر سازه‌ای در مدیریت و کوبیدن بر طبل وابستگی معیشتی بیشتر به منابع آب است، تردیدی نیست که با ابزارهای قدرتمند رسانه‌ای خود می‌کوشد تا هشداردهندگان را مشتی فعال احساساتی محیط‌زیستی خطاب کرده که فهمی از ضروریات توسعه ندارند. اما واقعیت این است که ما صد و چهل میلیاردمتر مکعب - ده رودخانه به بزرگی آورد متوسط کارون - بیشتر از آنچه وارد آبخوان‌هامان شده در طول چهار دهه گذشته برداشت کرده و زمین زیر پای‌مان را خالی کرده‌ایم. بترسید از خشم طبیعت!

7️⃣ کلام آخر آنکه درست است ما در یک منطقه زلزله‌خیز قرار داریم و عامل اصلی وقوع زلزله نمی‌تواند انسان‌ساز باشد؛ اما یادمان باشد با افزایش فشار به پوسته زمین در اثر سدسازی، تونل‌های انتقال آب، آزمایش‌های اتمی و تاراج منابع آب زیرزمینی و استخراج آب‌های ژرف و فسیلی، بر ابعاد شکنندگی و تحریک گسل‌ها در فلات ایران می‌افزاییم.

🔻 کتاب "پیامدهای محیط‌زیستی سدهای بزرگ" اثر پاتریک مک‌گالی با ترجمه فاطمه ظفرنژاد را بخوانید، حتی اگر بیست سال پیش آن را خوانده باشید!

#زلزله_ترکیه
#عقوبتهای_غلبه_تفکر_سازه_ای
#محمد_درویش

https://www.instagram.com/p/CoX8lhvr7JF/?igshid=YmMyMTA2M2Y=

🔻چرا خبر جاری‌شدن دوباره زاینده‌رود دیگر کسی را خوشحال نمی‌کند؟🔻

🇮🇷 @darvishnameh

1️⃣ زاینده‌رود مهم‌ترین و راهبردی‌ترین رودخانه مرکزی ایران است که در طول دست‌کم صدها هزار سال از کوهستان زاگرس تا تالاب گاوخونی به طول چهارصد کیلومتر جاری بوده است. نهشته‌های آبرفتی و مطالعات رسوب‌سنجی در پهنه هفتاد و پنج هزار هکتاری گاوخونی، گواه این مدعاست. بنابراین هرگز نباید این رودخانه را فصلی نامید.

2️⃣ تفکری که زاینده‌رود را به یک رودخانه فصلی و اینک عملاً به یک کانال آبرسانی بدل کرده است، متاثر از استراتژی غالب در شیوه حکمرانی ایران از دهه سی شمسی تا امروز بوده است.

3️⃣ تفکری که این آبراهه طبیعی و بوم‌سازگان شگفت‌انگیزش را نخست با اجرای تونل اول کوهرنگ غیرطبیعی و آلوده کرد و سپس با وعده آب بیشتر، انواع صنایع آلاینده، آب‌بر و انرژی‌بر را در آن جانمایی کرده و چراغ سبز به گسترش اراضی کشاورزی از حدود هفتادهزار هکتار در ابتدای دهه پنجاه به پانصد هزار هکتار در انتهای دهه هشتاد فراهم ساخت، عامل این بحران است. هرچند که اینک جهاد کشاورزی استان حتی قادر به سرویس مطلوب به یک سوم این اراضی هم نیست و اراضی رهاشده و باغ‌های خشک‌شده خود به مهم‌ترین کانون‌های بحرانی فرسایش بادی بدل شده‌اند؛ درست مثل سرنوشت اراضی رهاشده در عربستان پس از پایان یافتن ذخیره آب‌های ژرف در دهه پایانی قرن بیستم. آیا عبرت گرفتیم؟

4️⃣ اینک هم همان تفکر افیونی، سازه‌محور و طبیعت‌ستیز اراده‌اش را بر شیرین‌سازی و انتقال آب از خلیج فارس به همراه تکمیل پروژه‌های ویرانگری چون بهشت‌آباد، گلاب، بن‌بروجن، ونک- سمیرم و ...نهاده و با عوام‌فریبی می‌کوشد چنین وانمود کند که چاره‌ای جز تن‌دادن به چنین جراحی دردناکی برای چهارمحال و بختیاری، اصفهان، یزد و کرمان باقی‌نمانده است.

5️⃣ راز پایداری اصفهان در توانایی تعریف اقتصادی است که آب‌محور نباشد و اصفهانی‌ها و یزدی‌ها در طول تاریخ ثابت کرده‌اند که از چنین توانایی درخور و ممتازی برخوردارند. کافی است به کارآفرینان وطن‌دوست و خردمندی چون مسعود صرامی‌ها سزاوارانه‌تر میدان دهند. متاسفم برای علی سلاجقه که به جای حضور یافتن در شهرک سلامت اصفهان و تقدیر سزاوارانه از این نوآوری و ابتکار به عنوان خدمت سبز، خود را آلوده صنایع آب‌بر و آلاینده‌ای چون فولاد می‌کند. اولویت دوم بعد از تامین آب شرب، باید اختصاص حقابه گاوخونی و تضمین همیشگی جاری‌بودن زاینده‌رود از سراب تا پایاب باشد.

6⃣ هر نوع بارگذاری جدید که نیاز به منابع جدید آب داشته باشد، مانند تیغ کشیدن به مجروحی است که دچار خونریزی شدید شده. یادمان باشد: اهدای خون به فردی که خون بیشتری را هر روز از دست می‌دهد، فقط تاریخ مرگ را عقب انداخته و آن را دردناک‌تر می‌کند. توسعه استحصال انرژی‌های نو، ارتقای زیرساخت‌های مرتبط با گردشگری تاریخی، فرهنگی، طبیعی، سلامت و دانش‌محور، تبدیل تدریجی کشاورزی سنتی به هیدروپونیک، حمایت از شهرک سلامت، تاسیس دانشگاه‌های سبز، تبدیل مبلمان شهری از خودرومحوری به بوم‌محوری و ایجاد هاب پروژه‌های استارت‌آپی راه رستگاری و ژینایی دیار نصف جهان است. واردات آب مجازی را در اصفهان آزاد و صادراتش را خیانت به نسل امروز و فردا بدانید. کوه‌فروشی، کوهخواری و معدن‌کاوی افراطی در واقع به معنی خراشیدن مهم‌ترین منابع تولید آب استان در کرکس، شاهان‌کوه و کلاه‌قاضی است. از زلزله ترکیه عبرت گرفته و به ساخت ساختمان‌هایی که نمای سنگ دارند، پایان دهید؛ آنگاه خواهید دید بهانه برای تاراج کرکس به بهانه تهیه خوراک در بخش مسکن تا چه اندازه کاهش می‌یابد.

7️⃣ سرانجام آنکه تفکر خطرناکی می‌کوشد با فرافکنی، همه مشکلات زاینده‌رود را به گردن انتقال آب برای توسعه باغ در استان چهارمحال و بختیاری اندازد. خوب است فرافکنان یکبار صادقانه به این پرسش پاسخ دهند که چرا در دوره زمانی که آبیاری وجود نداشته و موتورپمپ‌ها خاموش هستند - در بخش مهمی از پاییز و زمستان - همچنان پل‌خواجو و سی و سه پل، رنگ آب را نمی‌بینند؟ دست بردارید از به جان هم انداختنِ هموطنان خویش در اصفهان، خوزستان، لرستان، یزد، کرمان، چهارمحال و بختیاری و ... زاینده‌رود را به کانال آبرسانی تنزل جایگاه نداده و هربار میلیون‌ها هموطن آبزی ایران را نابود نکنید. آهِ آن بیگناهان رهایتان نخواهد کرد. به عدالت زیستی گردن نهید و از قوانین طبیعت پیروی کنید.

#زاینده_رود_فصلی_نیست
#عدالت_زیستی
#محمد_درویش

https://www.instagram.com/p/CoheIK8ov-e/?igshid=YmMyMTA2M2Y=

🔻برای اینکه درک کنیم چه بلایی بر سر دیار زنده‌رود آورده‌ایم!🔻

🇮🇷 @darvishnameh

1⃣ یعنی ۴۷ بار دیگر اگر چنین بارانی ببارد که در طول عمر من و شما متاسفانه دیگر نمی‌بارد و اگر به فرض همه این باران در آبخوان نفوذ کند که عملا امکان‌پذیر نیست، می‌توان امیدوار بود که تراز آبخوان در اصفهان دوباره صفر شود. این است معنای دقیق فاجعه‌ای که نامدیریتی‌ها در اصفهان رقم زده است!

2⃣ حالا باز عده‌ای در بخش صنعت افتخار کنند به عملکرد درخشان‌شان برای تصفیه آب خاکستری یا در بخش کشاورزی دنبال صادرات آب مجازی بیشتر باشند. به چه بهایی آینده اصفهان را می‌فروشیم؟ وقتی آبخوان با کسری ۳ میلیاردمتر مکعب روبروست چرا همچنان اصرار به بارگذاری بیش از ۳میلیاردمتر مکعب در استان کرده و درصدد جبران این کسری از حوضه‌های همجواریم؟ آب خاکستری را باید تصفیه و در آبخوان تزریق کرد و نه اینکه دوباره در بخش صنعت با افتخار مصرف کنیم. یعنی فهم این موضوع آنقدر دشوار است؟!

3⃣ شرط تاب‌آوری و ژینایی دوباره حوضه آبخیز زاینده‌رود آن است که نه آبی به آن افروده شود و نه از آن ربوده گردد.

#اصفهان_چه_زمان_دوباره_اصفهان_میشود
#محمد_درویش

🔻اهمیت حیات‌وحش در چیست؟🔻

🇮🇷 @darvishnameh

1️⃣ یازده سال پیش و به پیشنهاد تایلند، سوم مارس برابر با امروز - دوازدهم اسفند - به عنوان روز جهانی حیات‌وحش در صحن سازمان ملل متحد به تصویب رسید.

2️⃣ در واقع دلیل تصویب این پیشنهاد نگرانی‌های روزافزون از شتاب جریان انقراض بود؛ جریانی که ادوارد ویلسون، شش سال پیش از پایان قرن بیستم - ۱۹۹۴ - با تلخی پیش‌بینی کرده بود که تا دو دهه بعد - یعنی ۲۰۱۴ - ده‌هزار برابر بیشتر از جریان طبیعی انقراض شتاب می‌گیرد، اما ده سال بعد - گزارش سال ۲۰۰۴ IUCN - اعلام شد که اینک شتاب انقراض به صد تا هزاربرابر سریع‌تر از سرعت طبیعی انقراض رسیده! واقعیتی که توجه بسیاری از آنها را که پیش‌بینی ویلسون را جدی نگرفته بودند به خود جلب کرد.

3️⃣ چندی پیش در بیانیه مشهور بیست‌هزار نفر از اکولوژیست‌های نامدار جهان، آمده بود که فقط در بریتانیا هفتاددرصد از گونه‌های پروانه، پنجاه و چهار درصد از گونه‌های پرنده و بیست و هشت درصد از تنوع گیاهی در طول چهل سال اخیر از بین رفته است. پژوهش‌های توماس کایل نشان می‌دهد که فقط شصت گونه از بیدهای روزپرواز که مسوول زادآوری طبیعی مراتع ایران بوده‌اند در طول دو دهه اخیر منقرض شده‌اند و اینک یک موسسه معتبر در آلمان - Potsdom - هشدار می‌دهد که نابودی اکوسیستم در پایان قرن در اثر عدم توافق جهانی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای به معنی نابودی هفتاد درصد از موجودات گیاهی و جانوری، از جمله انسان‌هاست!

4️⃣ بودند آدم‌های خردمند و آینده‌نگری چون الکسیس کارل، راشل کارسون، آلدو لئوپولد، سیمون استوارت، اسکندر فیروز و هنریک مجنونیان ... که هشدار دادند اگر قوانین طبیعت را درک نکرده و بر مبنای ظرفیت زمین، نیازهای خود را سامان ندهیم، روزی باید فروپاشی جهانی را درو کنیم. اینکه در ایران دیگر خبری از شیر یال‌کوتاه ارژن و ببر مازندران نیست و اینکه روزگار نسل پیروز، میش‌مرغ، سیاه‌خروس، خرس سیاه، شمشاد ایرانی و ... شتابان در حال نیستی است؛ همه و همه نشانه فقدان اهمیت به آن بخش از طبیعت است که آن را حیات‌وحش می‌نامیم و گمان کردیم که مسخر ما هستند.

5️⃣ ساعتی پیش با ایران علا، همسر شادروان اسکندر فیروز تلفنی گفتگو می‌کردم ... این بانوی ۹۴ ساله بسیار خوشحال شد که هنوز فراموش نشده است ... می‌گفت: امروز دقیقا سه سال از مرگ اسکندر می‌گذرد! خجالت کشیدم ... یادم رفته بود این مناسبت را ... اما خود را دلداری می‌دهم ... سالروز تولد اسکندر فیروز با روز جهانی رنجر و مرگش با روز جهانی حیات‌وحش متقارن شده و چرا محمد درویش باید امروز به ایران زنگ بزند؟!

#روز_جهانی_حیات_وحش
#ایران_علا
#اسکندر_فیروز
#محمد_درویش

https://www.instagram.com/p/CpVx3WooqIL/?igshid=YmMyMTA2M2Y=

🌿به امید وصول طلب در ۱۴۰۲🌿

🇮🇷 @darvishnameh

1️⃣ ایرانیان یک شادی تمام‌عیار از زندگی طلبکارند. سال‌هاست که به جای کاهش غم در سال نو به نسبت سال کهنه و کاهش شادی به نسبت سال نیامده، وضعیت برعکس شده!

2️⃣ امیدوارم موعد وصول طلب امسال - ۱۴۰۲ - باشد؛ سالی که بدون نگرانی از برچسب خودی و غیرخودی بتوان پاکوبید و شادی‌ها را نه فقط با همه بدون خط‌کش قومیت، زبان، مذهب، رنگ پوست و جنسیت به اشتراک نهاد که حرمت حیات را برای همه زیستمندان ساکن در ایران چه گیاه و چه حیوان هم لحاظ کرد ...

3️⃣ چرا فکر می‌کنی

ابر

پیش از باران

ساعت را

باید از چترِ تو بپرسد؟

و ریشه

پیش از مکیدنِ خاک

از تیشهٔ تو،

اجازه بگیرد؟

باغ را

که پُشتِ قبالهٔ تو

نینداخته‌اند

مُزدِ دارکوب‌ها را

که از حسابِ تو نمی‌پردازند

پس پیش از آن‌که ساعتِ قناری

رویِ عقربهٔ صفر از کار بیفتد

دستت را از گلویِ گُل

بردار.

شادروان حسین منزوی

#عدالت_محیط_زیستی
#نوروز_۱۴۰۲
#محمد_درویش

https://www.instagram.com/p/CqBnDTBI2tC/?igshid=YmMyMTA2M2Y=

🟢 عبرت‌های سدسازی در اسپانیا!🟢

📚 @darvishnameh

1️⃣ بیش از شش دهه از غرق شدن کلیسای سنت روما دسائو در کاتالونیا اسپانیا در مخزن یک سد می‌گذرد؛ کلیسایی که قدمت آن به قرن یازدهم میلادی می‌رسد!

2️⃣ اینک به دلیل خشکسالی و کاهش حجم مخزن سد سائو، همانطور که در تصاویر می‌بینید، این کهن‌سازه شگفت‌آور از زیر آب بیرون آمده و شگفتا که هنوز تقریباً استقامت خود را حفظ کرده است!

3️⃣ واقعاً دست مریزاد به معمارش و اخلاق کاری تحسین‌برانگیزش! یادم آمد که در همین سیل اخیر در لرستان، دست‌کم چهل پل کاملا تخریب شد که قدمتی کمتر از بیست و پنج سال داشتند و یا بسیاری از سازه‌ها که در اثر زلزله‌ای کمتر از شش ریشتر در آذربایجان و کرمانشاه فروپاشیدند!

4️⃣ شک ندارم که اگر امروز مسوولین ایالت کاتالونیا اسپانیا می‌خواستند به بهانه تامین آب شرب، کشاورزی و صنایع اطراف بندر بارسلونا چنین سدی را احداث کنند، بسیاری از مردم در اسپانیا و اتحادیه اروپا با آن مخالفت می‌کردند که چگونه اجازه می‌دهید چنین سازه کهن و ارزشمندی قربانی غلبه تفکر سازه‌ای در مدیریت آب شود؟ اصولاً چرا نباید به بازچرخانی آب، تصفیه فاضلاب‌ها و حتی نمک‌زدایی از دریای مدیترانه فکر کرد؟

5️⃣ مسوولین اسپانیا با نگرانی اعلام کرده‌اند که این کشور برای سومین سال پیاپی دچار خشکسالی شده و باید خود را برای سپری‌کردن یک دوره طولانی‌تر خشکی با توجه به خطر جهان‌گرمایی و تغییر اقلیم آماده کند. آژانس هواشناسی Aemet اعلام کرده که میزان متوسط افزایش دمای این کشور از زمان ساخت این سد، حدود دوبرابر متوسط جهانی - ۱.۶ درجه سانتیگراد - بوده است.

6️⃣ وقتی اروپا درگیر چنین فاجعه‌ای شده، آشکار است که وضعیت در کشورهایی مانند ایران که در کمربند خشک جهان مستقرند، تا چه اندازه آسیب‌پذیرتر است. کاهش بیست و یک درصدی وسعت یخچال‌های ایران در کمتر از یک دهه اخیر، آشکارا ناقوس خطر را به صدا درآورده است. به جای ساخت سدها و طرح‌های انتقال آب بیشتر، به جای دستکاری بیشتر سرچشمه رودخانه‌ها در زاگرس و البرز، باید مصرف آب را کم کرد و به سوی اقتصادی تغییر مسیر داد که آب‌محور نباشد. وگرنه ظهور بحران‌های شدید ناشی از مهاجرت‌های اقلیمی و تنش‌های امنیتی در شهرهایی چون اصفهان، تهران، یزد، تبریز و ... که با دریوزگی آبی مواجه‌اند، اجتناب‌ناپذیر است. یورش مردم به سمت شمال دامنه‌های البرز، حتی همین امروز هم خطرناک و دارای تبعاتی جبران‌ناپذیر است. تولید برق به جای مصرف آب باید با استحصال آفتاب شکل بگیرد و به اقتصادی آب‌محور سریعاً بدرود گفت.

#نه_به_اقتصادی_آب_محور
#محمد_درویش

https://www.instagram.com/reel/Cq1CZmgorsC/?igshid=MTIyMzRjYmRlZg==