لیگ جزیره کتابخوان‌های ایرانی

رفتار کتابخوانی ما ایرانی‌ها هیچ نسبتی با هیچ‌جای دنیا نداره و این برایم جالب است. مثلا کتابی که به محض انتشار در خارج از ایران ۴۰۰ هزار نسخه فروخته، در اینجا مجموع همه ترجمه‌هایش با احتسابِ اُفست‌فروش‌های خیابانی، در خوشبینانه‌ترین حالت ۲۰ هزار نسخه است. (نسبت بین گویش‌وران زبان انگلیسی و عدد ۴۰۰هزار را هم لحاظ کرده‌ام.)
اینکه می‌گویم هیچ نسبتی با دنیا نداره به این معنی است که نه پرفروش‌های جهانی در بازار پرفروش می‌شوند نه آثار تالیفی. یعنی رفتار مطالعاتی روشنی وجود ندارد که بشود حدس زد مخاطب به چه موضوعات یا آثاری گرایش دارد. (سال‌های قبل برگزیدگان نوبل ادبیات هم موجی ایجاد می‌کردند ولی انگار نوبل هم از جایگاهش در ذهن مخاطب ایرانی افول کرده است). مثلا دیروز در خبرها دیدم که بعد از پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات آمریکا، فلان موضوعِ کتاب در بازار تکان خورده است و مخاطبان به سمت آن موضوعات و آثار رفته‌اند ولی کتابخوان ایرانی کلا در یک لیگ دیگری زندگی می‌کند. (این نشانه بد و ترسناکی است، این می‌تواند نشانه بدی باشد برای اینکه یعنی مخاطب ایرانی در موقعیتی از بی‌کنشی و خنثی بودن قرار گرفته و ترجیح می‌دهد کاری به کار عوالم بیرونی نداشته باشد و در دنیای تک‌نفره خودش غرق شود. البته این فقط یک احتمال است.)

هر چه هست ما مردم کتاب می‌خوانیم و برخلاف آن‌ها که بدبینانه به مقوله مطالعه نگاه می‌کنند، باورم این نیست که مردم کتاب نمی‌خوانند، ولی چیزهایی که می‌خوانیم محل حرف است که خب انگار در جزیره خودمان لیگی دست و پا کرده‌ایم و آنجا دور هم گهگاه کتابی هم می‌خوانیم.

دوستی کتابی را فرستاد و گفت فکر می‌کنم تو باهاش ارتباط برقرار می‌کنی. از توضیحات کتاب هم چنین برمی‌آید که تصورش درسته.
اینطوری کتاب گرفتن خوبه.
ضمنا برام ارزشمند بود که این دوست، طوری نگاهم کرده که پی به علاقه و مسئله‌ام برده.
از این دوست‌ها و از این مدل کتاب گرفتن‌ها بیش باد. 🥸✌🏻

کاهنان را بیرون کنید

کاهنان معبد هنر (برخی منتقدان، روشنفکران و خودخاص‌پنداران) همواره از اینکه مردم بی‌واسطه با معبد مرتبط شوند هراس دارند. آن‌ها می‌ترسند که مبادا خدای خیالی برساخته‌شان، فرو بریزد. برای همین از لفظ «مردم» بیزارند. آن‌ها دلشان می‌خواهد همیشه خودشان مفسر هنر باشند و مردم گله‌وار از آن‌ها تبعیت کنند. آن‌ها به‌جای اینکه رسالتشان را که عمق‌بخشی و افق دید ایجاد کردن در مردم است، انجام دهند، ترجیح می‌دهند مردم را چشم بسته به سوی هر جایی ببرند. وعده چشمه و سیراب شدن می‌دهند ولی آن‌ها را تشنه‌تر می‌کنند.

این در حالی است که اگر مردم خودشان پا درون معبد بگذارند، دکان بسیاری از آن‌ها برچیده می‌شود. آن‌ها از این ناراحت‌اند و برای مقابله با آن تلاش می‌کنند. تلاش می‌کنند (در مسیر تلاش کردن گاهی توهین هم می‌کنند) تا مردم را به این باور برسانند که خودشان چیزی از هنر نمی‌فهمند و نیاز به مترجمی دارند که واسطه آن‌ها با اثر هنری باشد. نمی‌خواهند قبول کنند مردم اگر اثر هنری را ببینند ولو از آن چیزی متوجه نشوند به مرور ذوق و سلیقه‌شان ترتیب می‌شود و خودشان راه را از بی‌راه تشخیص می‌دهند.

در این ارتباط مردم با هنر و اثر هنری است که کار آن‌ها هم رونق می‌گیرد و کارکرد اصلی‌شان آشکار می‌شود. ولی ترجیح می‌دهند برج عاج‌نشین باشند و مردم را مشتی عامی گوهرنشناس معرفی کنند. آن‌ها آن‌قدر این گزاره را تکرار می‌کنند تا مردم هم باورشان شود که چیزی از هنر نمی‌فهمند ولی نتیجه این رویکرد، رجوع به کاهنان نیست، بلکه رویگردانی از معبد است.

نظر نامحبوبم این است که خیلی با جلال آل‌احمد ارتباط برقرار نمی‌کنم.

ولی به نظرتون علت حملات رسانه‌ای اخیر گروهی به جلال آل‌احمد که دامنه‌اش گسترده هم هست، چیه؟

تاریخ را که بخوانیم نه برای «تاریخ‌مالی» کردن امروز بلکه برای اینکه چشممون باز بشه، می‌بینیم ما فضیلتی بر گذشتگان نداریم حتی در مواردی از اسلاف خودمون عقب‌تر و بی‌اهمیت‌تریم.
اینطور شاید کمتر مثل اسپند روی آتش بالا و پایین بپریم!

فقط یادتون باشه ما (ایرانی‌ها اعم از پان‌ترک، ایرانشهری، حزب‌اللهی، سکولار، برانداز، ارزشی و...) در نگاه آن‌ها مشتی کله‌سیاهِ چشم و ابرو مشکی هستیم.

پ.ن: در جنگ جهانی دوم مردم ایران در قحطی جان می‌دادند ولی کمک‌های غذایی متفقین بی‌دردسر به چشم‌آبی‌های لهستانی تهران می‌رسیده...

+ توییت

دنیای سیاست عجب دنیای پیچیده و رازآلودی است.

انگلیسی‌ها بعد از شهریور ۲۰ فضل‌الله زاهدی را به جرم همکاری با آلمان‌ها بازداشت و تبعید می‌کنند و کمی بیشتر از یک دهه بعد همین زاهدی می‌شود گزینه مطلوب انگلیس و آمریکا برای تصدی دولت کودتا!!!

پ.ن: زاهدی در عکس پشت محمدرضا پهلوی ایستاده است. اینجا فرودگاه مهرآباد پس از موفقیت کودتا و بازگشت شاه به ایران است.

«کجاست هم‌نفسی؟»

ـ حافظ.

جویا نشدنِ حالِ دوست، به جدایی می‌انجامد.
امیرالمومنین علی‌بن‌ابی‌طالب علیه‌السلام

‏«مردم بیشتر از هرچیز از این وحشت دارند که قدم تازه‌ای بردارند.»

ـ فئودور داستایفسکی.

اگر سوژه این ماجرا دست هالیوود بود چه فیلم خوبی ازش در می‌آمد.
سوژه‌ای مستند و حماسی از گروهی مقنی یزدی که در جنگ هشت ساله کار بزرگی کردند که باعث تحیر همگان شد.
کتاب خوشخوان بود و تلفیق واقعیت تاریخی با داستان‌پردازی جذابیت آن را بیشتر هم کرده بود.

راسکولنیکف اگر فقیر نبود شاید هیچ‌وقت راسکولنیکف نمی‌شد!

رمان خواندن را جدی بگیرید.

برخلاف تصور رایج رمان خواندن امر تفننی نیست.


پ.ن: فکر کنید بعد از چند قرن از پیدایش رمان، تازه باید درباره اهمیت خواندن رمان حرف بزنیم.

بعد از سه ماه مجدد چیزی منتشر کردم. یک ماجرایی که برای خودم جالب بود را اینجا تعریف کرده‌ام.

گاهی تقلا کردن وقتی که زیر آوار روزگار مانده‌ای نتیجه که ندارد، حتی زودتر از پا در می‌آوردت. باید زیر آوار صبور بود، انرژی جمع کرد و ناگهان تکانی خورد تا راه هوایی باز شود یا دستی بیرون آورد تا شاید یک‌نفر آن حوالی دستت را بگیرد.

دَه سال پیش زندگی در این روز روی دیگری را به من نشان داد، روزی که بابا را از من گرفت.

حواس‌پرتی، به عملکرد اغلب جنبه‌های فرهنگ امروزی یاری می‌رساند: نمی‌گذارد مردم در مورد خودشان و دنیایشان تامل کنند.

ــ تئودور آدورنو.