اراضی: دقیقا همین بوده است. البته خیلی از این مسائل بازمی‌گردد به اینکه من حسین منزوی را در حد دریافت خودم خوب شناخته بودم. اساسا او در متن و تاریخچه زندگی‌‌اش کسی نبوده که بخواهد خود را گرفتار چارچوب‌ها کند و به همین خاطر اگر کسی می‌خواست با او مصاحبه کند قبل از هر چیز باید شنونده خوبی می‌بود.
اتفاقا نوشته بودند که مصاحبه‌کننده در فلان جا موضوعی را نپرسیده است و این را حمل بر بی‌اطلاعی من کرده بودند. این گفت‌وگو با سختی‌های بسیار به صورت خرد‌خرد و لابه‌لای گرفتاری‌های استاد پیش می‌رفت، یعنی ممکن بود من سه روز در زنجان باشم ولی نیم ساعت هم نتوانم گفت‌وگو کنم. آن شناخت سبب می‌شد که بدانم ایشان باید حال دلشان خوب باشد تا بتوانیم گفت‌وگو کنیم و اگر این شناخت نبود خیلی از فرازها در این گفت‌وگو درنمی‌آمد.
همه اینها به کنار، هر دوی ما امیدوار بودیم که بعدها کاستی‌ها برطرف شود و خیلی از مسائل سر جای خو بازگردد ولی به هر تقدیر این اتفاق نیفتاد.

آبنوس: البته من خودم حس نکردم اگر جایی چیزی نپرسیدید به خاطر بی‌اطلاعی است بلکه با توجه به مقدمه بهروز منزوی در ابتدای کتاب حس کردم از سر احترام وسط حرف مرحوم منزوی نیامده‌اید و نکته‌ای را تذکر نداده‌اید. چنین تصوری درست است؟

اراضی: هم احترام بود و هم اینکه تردید نداشتم که سیر طبیعی و دلخواه گفت‌وگو از بین خواهد رفت. من در زمینه گفت‌وگو بی‌تجربه نبودم. کار من مطبوعات بوده و هست ولی تصور می‌کردم که بعدها فرصت خواهد بود. من به این گفت‌وگو به چشم یک متن خلاق نگاه نمی‌کردم ولی می‌دانستم بعدها در بازخوانی کاستی‌ها را می‌شود برطرف کرد. اگر دخالت می‌کردم ممکن بود تداعی‌هایی که در ذهن استاد بود و گفت‌وگو را به سمتی می‌برد که شاید به ذهن من نمی‌رسید که بپرسم، از دست برود. به خاطر همین کمتر در گفت‌وگو دخالت کردم.
همه اینها به این بازمی‌گردد که من حال حسین منزوی را می‌دانستم و حسین منزوی در هر زمینه‌ای مانعی سر راهش ایجاد می‌شد کلافه می‌شد؛ او همیشه راه دلش را می‌رفت.

آبنوس: بعد از این کتاب آیا باز هم سمت تاریخ شفاهی رفته‌اید یا به آن فکر کرده‌اید؟

اراضی: قطعا فکر کرده‌ام و یکی دو نفر را هم مد نظر دارم که یکی را آغاز کرده‌ام ولی یک واقعیت خیلی بزرگ هست که برای من که با حسین منزوی شیرین‌زبان خوش‌دهان صحبت کرده‌ام، صحبت کردن با دیگران خیلی سخت است و واقعا باید حس کنم آن کار اگر قرار است رخ دهد کاری کم‌ارزش یا معمولی نخواهد بود. حتی در همین حوزه حسین منزوی هم بیکار نیستم ولی واقعا باید مطمئن شوم؛ کما اینکه در مورد همین کتاب هم اینطوری بود. یعنی باید دلچسب خودم باشد.

پ.ن: این گفت‌وگو مربوط به هفت سال پیش است. گفت‌وگویی با ابراهیم اسماعیلی اراضی که کتاب «از عشق تا عشق» را تدوین کرده است. کتابی که این روزها در بازار کتاب نیست و امیدوارم مجدد روانه بازار کتاب شود. او در این کتاب گفت‌وگویی بلند و البته ناتمام با حسین منزوی انجام داده و در واقع تاریخ شفاهی او را مکتوب کرده هرچند که مرگ مانع از تمام شدن این گفت‌وگو می‌شود، به همین خاطر روی جلد کتاب هم نوشته شده یک گفت‌وگوی بلند ناتمام...

کتابی که حرفش بود.
اگر یافتید حتما تهیه کنید و بخوانید. هرچند مولف دو سال پیش در صفحه شخصی‌اش خبر داده بود که قرار است منتشر شود ولی خب فعلا خبری نیست ظاهرا.

توی ذهنم بود یک تور محدود نمایشگاه‌گردی که موضوع‌محور باشد برگزار کنم ولی امان از تنبلی و چندتا چیز دیگه!

هر وقت توانستید رشوه را از میان بردارید، آن‌وقت این مملکت ترقی خواهد کرد.

ــ سعدالدوله نماینده دوره اول مجلس مشروطه.

دردسرهای انتخاب کتاب کودک

از وقتی که رسما پدر شدم و فرزندم چیزهایی فهمید و می‌شد چیزهایی را به او یاد داد مسئله انتخاب کتاب برای او، برای من جدی شد. آن هم کسی مثل من! ولی در اولین حضورم در کتابفروشی و ایستادن مقابل کتاب‌های بخش کودک و نوجوان تازه فهمیدم رسما چیزی نمی‌دانم و باید هنوز تجربه کسب کنم. هیچ‌وقت آن روز را از یاد نمی‌برم که چند ساعت در حالی که پیشانی‌ام خیس عرق بود، میان کتاب‌های کودک سرگردان بودم و عاقبت هم نتوانستم چیزی که مدنظرم بوده را پیدا کنم و با یکی دو عنوان از کتابفروشی زدم بیرون. در واقع اولین خیزی که برای رسیدن به محتوای مناسب برای فرزندم برداشته بودم، خیلی موفق نبود و همانجا بادم خوابید. همانجا بود که سعی کردم درباره خودم هم خیلی ادعا نکنم و با احتیاط از توانایی‌ام حرف بزنم.

کم‌کم پسرک با همت همسرم به کتاب‌ها علاقه‌مند شد. مسیر رشدش را طی می‌کرد و در این مسیر کتاب‌ها را هم به اندازه خودشان دوست داشت. نمی‌خواهم بگویم عشقی دیوانه‌وار به کتاب‌ها داشت و از طرفی بی‌تفاوت هم از کنارشان رد نمی‌شد. به طور مثال همین چندوقت پیش، قبل از اینکه به سالگرد تولدش برسیم، یک شب که دراز کشیده بودیم و داشتم برایش کتاب می‌خواندم، بی‌مقدمه گفت: «بابا! کادوی تولد برام کتاب بخر!» در حالی که می‌دانستم گزینه‌های دیگری هم در ذهنش دارد ولی اینکه کتاب را هم در کنار گزینه‌های دیگری مثل ماشین کنترلی و… قرار داده بود برایم شیرین بود.

از اولین باری که تلاش کردم تا به کتابی مناسب پسرکم برسم چند مرتبه دیگر هم تلاش‌هایی کرده بودم و کم‌کم داشت دستم می‌آمد به چه محتوایی علاقه‌مند است و چه کتاب‌هایی می‌تواند برایش جذاب باشد. حتی خودش هم گاهی جلد دیگری از یک مجموعه را سفارش می‌داد تا برایش تهیه کنم.

یک روز با خودم گفتم برایش یک کتاب بخرم و به خانه ببرم. پا در کتابفروشی بزرگی گذاشتم که به ترتیب نشر و رده سنی قفسه‌هایش نامگذاری شده بود. داشتم کتاب‌ها را ورق می‌زدم که چشمم به کتابی با قطع خشتی کوچک لابه‌لای کتاب‌های ریز و درشت یک قفسه افتاد. عنوان کتاب جذاب بود. «پوملو، فیل فیل‌سوف»، ولی به تجربه دریافته بودم که عناوین جذاب گاهی حرفی برای گفتن ندارند و در برخی موارد اتفاقا دردسرساز هم هستند. کتاب در دسته آموزش مفاهیم بود و زیر اسم کتاب عبارت «رنگ‌ها» خودنمایی می‌کرد. کتاب را باز کردم و دیدم جدا از رنگ‌های شاد و نقاشی‌های جذابی که دارد، مفهوم جذابی را هم منتقل می‌کند. نویسنده با فرار از کلیشه‌ها درباره رنگ‌ها سعی کرده علاوه بر یاد دادن رنگ‌ها، طور دیگر دیدن را هم یاد بدهد. برای مثال وقتی اسم رنگ زرد را می‌شنویم احتمالا خورشید و چیزهایی مثل این به ذهنمان می‌آید ولی نویسنده سعی کرده بود زردهای دیگری را هم نشان کودک بدهد. یا مثلا ما وقتی اسم رنگ صورتی به گوشمان بخورد بعید است یاد رنگ صورتی سس سالاد روی کاهو بیفتیم یا وقتی اسم بنفش به گوشمان بخورد بعید است ته شلغم را در ذهنمان مجسم کنیم. البته این نکات در همان نگاه اول به چشمم نیامد بلکه در بارها خواندن و خواندن کتاب برای پسرک به چشمم آمد. ولی در همان نگاه اول اینکه کتابی با محوریت رنگ‌ها و جملات کوتاه کودک را به کشف دنیا می‌برد برایم کافی بود تا کتاب را بردارم. این نکته که این کتاب را درست در روزهایی دیدم که پسرک داشت مفهوم رنگ و ترکیب آن‌ها با هم را کشف می‌کرد هم بی‌تاثیر نبود تا آن را از بین کتاب‌های بی‌شمار کتابفروشی بردارم. در واقع با توجه به نیاز او کتاب را انتخاب کردم ولی این کتاب درِ دنیای تازه‌ای را حتی به روی من به عنوان پدر یک بچه باز کرد و به من هم یاد داد که طور دیگر دیدن را با فرزندم تمرین کنم.

از قضا کتاب از وقتی به دست پسرک رسید تا الان که حدود یک سال و نیم از خریدش می‌گذرد بارها و بارها خوانده شده و حتی گاهی در یک نوبت خواندن، دو مرتبه خوانده شده است. کتابی که موجب شد جلد دیگری از آن را هم برایش تهیه کنم و او در آن با مفهوم شکل‌ها آشنا شود.

بخشی از یادداشتم در سایت واو درباره کتاب «پوملو، فیل فیل‌سوف» که نشر هوپا منتشر کرده است.

کتاب «مرثیه‌ای بر یک رهایی» مجموعه‌ای از روایت‌ها درباره طلاق است.
دیروز تمامش کردم و قلبم مچاله شد.
با یکی از روایت‌هایش که داخل مترو می‌خواندم تا آستانه های‌های گریه کردن پیش رفتم. من با روایت‌هایی که راوی تجربه یک زن بودند بیشتر متاثر شدم.
توصیه می‌کنم هرکسی آن را نخواند.

پ.ن: یک روایت هم از بنده در این کتاب منتشر شده.


پ.ن خیلی مهم: من نه فرزند طلاقم و نه خودم در زندگی مشترک با این مقوله مواجه شدم. من از منظر یک پدر درباره این موضوع چیزی نوشتم که اگر خواندید خوشحال می‌شوم نظرتان را بشنوم.

توضیح واضحات: دوستان توصیه من مبنی بر اینکه «هرکسی این اثر را نخواند» از منظر اینکه کتاب خوبی نیست یا چیزی شبیه به این نبود. بلکه کسانی که ممکن است با خواندن این روایت‌ها خاطرات و یادهایی در درونشان زنده شود یا اتفاقاتی را مجدد مشابه‌سازی کنند، با خواندن این کتاب حتما آزرده می‌شوند. در غیر اینصورت این کتاب به همه کمک می‌کند تا بتوانند خودشان را اصلاح کنند یا در آینده اگر وارد زندگی مشترک شدند برخی اشتباهات را تکرار نکنند.
کتاب به شدت آموزنده است و حتما اثر مثبتی بر خواننده خواهد گذاشت.
والسلام.

نگذاریم دعواهای سیاسی و جناحی انسانیت را در ما ذبح کند.

پ.ن: بسیاری در ماجرای نسل‌کشی غزه، ماجراهای سال 1401، ماجراهای سال 98 و الان در ماجرای سقوط بالگرد، انسانیت را زیر پا گذاشتند.

این کتاب یکی از بهترین داستان‌هایی بود که درباره خرمشهر و آبادان خواندم. داستانی عاشقانه از زنانی که پای خاک می‌مانند.

سوم خرداد که پشت سرگذاشتیم بهانه خوبی بود تا این کتاب را بخوانید. هرچند معتقدم همه سال روز خرمشهر و مقاومت خرمشهر است. همه سال روز فتح خرمشهر است. و همه سال باید درباره این شهر حرف بزنیم.

رمان تاریخی باب طبع جامعه‌ای است که در پی احیای شخصیت خویش است. جستجوی هویت و امنیت از مهم‌ترین عوامل پیدایش رمان تاریخی در گذر زمان (مثلا بعد از مشروطه) است.

پ.ن: این نکته وقتی یادم آمد که دیدم این رمان «سرو، سپید... سرخ» دارد بدون سر و صدا برای خودش جا باز می‌کند.

چو حافظ در قناعت کوش و از دنیای دون بگذر
که یک جو منت دونان دو صد من زر نمی‌ارزد.

[حافظ]

دلم می‌خواهد یک کتابی را فقط و فقط برای خودم بخوانم و به هیچ‌چیزی از کتاب فکر نکنم و غرق بشم در آن.

این کتاب آخرین کتابی بوده که موقع خواندنش، من را با خودش برد و در خود غرق کرد.

📝به ایران افتخار می‌کنم

🖌#حسام_آبنوس درباره کتاب «خاطرات ایران» نوشت:

🔹«همه‌چیز از یک سرماخوردگی شروع شد»؛ این آخرین جمله کتاب «خاطرات ایران» است. شاید اگر همان سرماخوردگی دوران کودکی ایرانی ترابی نبود ما امروز با کتابی به این اسم مواجه نبودیم.

🔹شیوا سجادی که در مقام خاطره‌نگار در این کتاب حضور دارد، روایتی منسجم و یک‌پارچه از روزهای زندگی ایران ترابی چه پیش و چه پس از انقلاب ارائه کرده است. از سختی خدمت به مردمان روستاهای دورافتاده تا سختی زندگی در شهری غریب همه از پس کلماتی که سجادی برای روایت ترابی به خدمت گرفته به خوبی مشهود است.

🔺متن کامل این نوشتار را در سایت مجله الکترونیک واو بخوانید.

حافظ نهادِ نیکِ تو کامت برآورد
جان‌ها فدایِ مردمِ نیکونهاد باد.

ــ حافظ.

هنر معبد نیست و نمی‌تواند باشد که بخواهیم بی‌کفایت‌ها، شیادان، فرصت‌طلبان و شهرت‌طلبان را از آن بیرون برانیم؛ هنر بیشتر مانند کمپ پناهندگانی است که اغلبشان سطل به دست صف می‌بندند برای آب.

هدفم از نوشتن زیبایی نبود، نجات بود.

ــ نیکوس کازانتزاکیس.