لیکوال: محمد فاتح
د اسلام او مسیحیت ترمنځ توپیرونه (لومړۍ برخه)
لنډیز
په دیني علومو کې یوه له مهمو موضوعاتو څخه د نړۍ د سترو دینونو، په ځانګړې توګه د آسماني دینونو، ترمنځ د توپیرونو او مشترکاتو مسئله ده. دا ځکه چې دینونه په یوه زمانه کې نه دي راڅرګند شوي، بلکې د وخت په تېرېدو او د بشري ټولنې د لارښوونې لپاره، خدای جلجلاله وخت پر وخت یو پېغمبر رالېږلی، ترڅو خلکو ته لارښوونه وکړي؛ کله د خپلواک دین لپاره او کله هم د پخوانیو دینونو د دوام لپاره.
اوس اساسي پوښتنه دا ده:
که څه هم مسیحیت او اسلام دواړه له آسماني دینونو څخه دي او د دې دواړو دینونو پیغمبران عليه السلام له اولوالعزم پیغمبرانو څخه دي، نو د تاریخ له مخې، یو د بل پسې راغلي دي.
پوښتنه دا ده چې کوم توپیرونه د دواړو ترمنځ شته؟
د کتابتون د شته سرچینو په کارولو او د توصیفي-تحلیلي میتود په مرسته، دا موندنې ترلاسه کېږي، چې که څه هم د مسیحیت او اسلام ترمنځ مشترکات شته، خو د دغو دوو آسماني دینونو ترمنځ، له څو اړخونو توپیرونه هم شته.
په عین حال کې، دا ممکنه ده، چې ځینې شته توپیرونه د دې دینونو د غړو د چلند او فعالیت له امله وي، نه د هغه دین له ماهیت او ذات څخه.
بنسټیزې کلمې: دین، مسیحیت، عیسویت، اسلام، د توپیر اړخونه، آسماني، کتاب
سریزه
د هغو پراخو موضوعاتو په پام کې نیولو سره، چې شتون لري، په دینپوهنه کې یوه له خورا مهمو موضوعاتو څخه د نړۍ د سترو دینونو، په ځانګړې توګه د آسماني دینونو، ترمنځ د توپیرونو او مشترکاتو مسئله ده. دا ځکه چې دینونه په یوه زمانه کې نه دي راڅرګند شوي، بلکې د وخت په تېرېدو او د بشري ټولنې د لارښوونې لپاره، خدای جلجلاله وخت پر وخت یو پېغمبر رالېږلی، ترڅو خلکو ته لارښوونه وکړي؛ کله د خپلواک دین لپاره او کله هم د پخوانیو دینونو د دوام لپاره.
په دیني څېړنو کې د اسلام او مسیحیت ترمنځ د توپیرونو څېړل، د دې عنوان او په بشري ټولنه باندې د هغې اغېزې، ځانګړی اهمیت لري.
د تاریخ په اوږدو کې، دین او عقیده د انسانانو پر ټولنو ژور اثر کړی. او د انساني نړۍ ډېری لوی پرمختګونه او جګړې د دیني عقایدو، مخالفو باورونو، یا د دوی ترمنځ د توپیرونو له امله رامنځته شوي.
د دیني څېړنو اړتیا
له همدې امله، د دینونو په برخه کې څېړنه د ټولنې یوه مهمه اړتیا ده، او د ټولنې هر وګړی باید د خپلو دینونو، عقایدو او شته توپیرونو څخه خبر وي.
پراخې څېړنې
په عمومي توګه، د دینونو په ډګر کې او په ځانګړې توګه د اسلام او مسیحیت ترمنځ د اختلاف په برخه کې، پراخې څېړنې شوې دي.
تر دې حده، چې په هره ژبه او کلتور کې لسګونه کتابونه، مقالې او نورې لیکنې شته، چې د دینپوهنې مختلف اړخونه تحلیلوي. ځينې يې د دې مقالې د سرچینو په لیست کې ذکر شوي دي.
د مقالې تمرکز
خو اصلي ټکي، چې په دې لیکنه کې ډېر پام ورته شوی، دا دي:
د اسلام او مسیحیت ترمنځ د تشریح طرز او شرایط
د دینونو بنسټیز پوهاوی توپیرونو څرنګوالی
دا هغه موضوعات دي، چې په نورو لیکنو کې یا نه لیدل کېږي، یا لږ تر لږه د لیکوال له نظره، له پامه غورځېدلي دي.
اوس د دې مسئلې اهمیت او شالید ته په کتو، اساسي پوښتنه دا ده:
که څه هم مسیحیت او اسلام دواړه د آسماني دینونو له جملې څخه دي، د دغو دواړو دینونو پیغمبران علیهم السلام له اولوالعزم پیغمبرانو څخه دي، او د وخت له مخې یو د بل پسې راغلي دي، نو د دواړو ترمنځ کوم توپیرونه موجود دي؟
د کتابتون له شته سرچینو څخه په استفادې او د توصیفي-تحلیلي میتود په مرسته، دا موندنې ترلاسه کېږي، چې که څه هم د مسیحیت او اسلام ترمنځ مشترکات شته، خو د دغو دوو آسماني دینونو ترمنځ له څو اړخونو توپیر هم موجود دی.
په عین حال کې، دا ممکنه ده، چې ځینې موجود توپیرونه د دې دینونو د غړو د چلند او فعالیت له امله وي، نه د هغه دین له ماهیت او ذات څخه.
۱. یو خدای جلجلاله (توحید)
آسماني دینونه، په ځانګړې توګه اسلام، یهودیت او مسیحیت، له بېلابېلو اړخونو سره مشترک نظرونه لري. د هغو له جملې څخه، لاندې څو مهم ټکي په لنډه توګه یادولی شو:
د دغو دریو دینونو ترمنځ لومړنی اشتراک، په یوه خدای جلجلاله باور دی؛ هغه خدای تعالی جلجلاله چې موږ ته یې عقل او ژوند راکړی.
په یو خدای جلجلاله ایمان د اسلام یو پخوانی حقیقت دی، چې د حضرت آدم علیه السلام له وخته تر ننه پورې موجود دی.
دغه درې دینونه د توحید (یو خدای پرستۍ) په اصل کې متحد دي.
خو د دوی لپاره، خدای تعالی جلجلاله نه د پخوانیو یونانیانو د “آرش” په څېر دی، چې د طبیعت لومړنی اصل ګڼل کېده او نه د هندوانو د “برهمن” په څېر، چې د هر څه علت العلل ګڼل کېږي.
د اسلام او مسیحیت ترمنځ توپیرونه (لومړۍ برخه)
لنډیز
په دیني علومو کې یوه له مهمو موضوعاتو څخه د نړۍ د سترو دینونو، په ځانګړې توګه د آسماني دینونو، ترمنځ د توپیرونو او مشترکاتو مسئله ده. دا ځکه چې دینونه په یوه زمانه کې نه دي راڅرګند شوي، بلکې د وخت په تېرېدو او د بشري ټولنې د لارښوونې لپاره، خدای جلجلاله وخت پر وخت یو پېغمبر رالېږلی، ترڅو خلکو ته لارښوونه وکړي؛ کله د خپلواک دین لپاره او کله هم د پخوانیو دینونو د دوام لپاره.
اوس اساسي پوښتنه دا ده:
که څه هم مسیحیت او اسلام دواړه له آسماني دینونو څخه دي او د دې دواړو دینونو پیغمبران عليه السلام له اولوالعزم پیغمبرانو څخه دي، نو د تاریخ له مخې، یو د بل پسې راغلي دي.
پوښتنه دا ده چې کوم توپیرونه د دواړو ترمنځ شته؟
د کتابتون د شته سرچینو په کارولو او د توصیفي-تحلیلي میتود په مرسته، دا موندنې ترلاسه کېږي، چې که څه هم د مسیحیت او اسلام ترمنځ مشترکات شته، خو د دغو دوو آسماني دینونو ترمنځ، له څو اړخونو توپیرونه هم شته.
په عین حال کې، دا ممکنه ده، چې ځینې شته توپیرونه د دې دینونو د غړو د چلند او فعالیت له امله وي، نه د هغه دین له ماهیت او ذات څخه.
بنسټیزې کلمې: دین، مسیحیت، عیسویت، اسلام، د توپیر اړخونه، آسماني، کتاب
سریزه
د هغو پراخو موضوعاتو په پام کې نیولو سره، چې شتون لري، په دینپوهنه کې یوه له خورا مهمو موضوعاتو څخه د نړۍ د سترو دینونو، په ځانګړې توګه د آسماني دینونو، ترمنځ د توپیرونو او مشترکاتو مسئله ده. دا ځکه چې دینونه په یوه زمانه کې نه دي راڅرګند شوي، بلکې د وخت په تېرېدو او د بشري ټولنې د لارښوونې لپاره، خدای جلجلاله وخت پر وخت یو پېغمبر رالېږلی، ترڅو خلکو ته لارښوونه وکړي؛ کله د خپلواک دین لپاره او کله هم د پخوانیو دینونو د دوام لپاره.
په دیني څېړنو کې د اسلام او مسیحیت ترمنځ د توپیرونو څېړل، د دې عنوان او په بشري ټولنه باندې د هغې اغېزې، ځانګړی اهمیت لري.
د تاریخ په اوږدو کې، دین او عقیده د انسانانو پر ټولنو ژور اثر کړی. او د انساني نړۍ ډېری لوی پرمختګونه او جګړې د دیني عقایدو، مخالفو باورونو، یا د دوی ترمنځ د توپیرونو له امله رامنځته شوي.
د دیني څېړنو اړتیا
له همدې امله، د دینونو په برخه کې څېړنه د ټولنې یوه مهمه اړتیا ده، او د ټولنې هر وګړی باید د خپلو دینونو، عقایدو او شته توپیرونو څخه خبر وي.
پراخې څېړنې
په عمومي توګه، د دینونو په ډګر کې او په ځانګړې توګه د اسلام او مسیحیت ترمنځ د اختلاف په برخه کې، پراخې څېړنې شوې دي.
تر دې حده، چې په هره ژبه او کلتور کې لسګونه کتابونه، مقالې او نورې لیکنې شته، چې د دینپوهنې مختلف اړخونه تحلیلوي. ځينې يې د دې مقالې د سرچینو په لیست کې ذکر شوي دي.
د مقالې تمرکز
خو اصلي ټکي، چې په دې لیکنه کې ډېر پام ورته شوی، دا دي:
د اسلام او مسیحیت ترمنځ د تشریح طرز او شرایط
د دینونو بنسټیز پوهاوی توپیرونو څرنګوالی
دا هغه موضوعات دي، چې په نورو لیکنو کې یا نه لیدل کېږي، یا لږ تر لږه د لیکوال له نظره، له پامه غورځېدلي دي.
اوس د دې مسئلې اهمیت او شالید ته په کتو، اساسي پوښتنه دا ده:
که څه هم مسیحیت او اسلام دواړه د آسماني دینونو له جملې څخه دي، د دغو دواړو دینونو پیغمبران علیهم السلام له اولوالعزم پیغمبرانو څخه دي، او د وخت له مخې یو د بل پسې راغلي دي، نو د دواړو ترمنځ کوم توپیرونه موجود دي؟
د کتابتون له شته سرچینو څخه په استفادې او د توصیفي-تحلیلي میتود په مرسته، دا موندنې ترلاسه کېږي، چې که څه هم د مسیحیت او اسلام ترمنځ مشترکات شته، خو د دغو دوو آسماني دینونو ترمنځ له څو اړخونو توپیر هم موجود دی.
په عین حال کې، دا ممکنه ده، چې ځینې موجود توپیرونه د دې دینونو د غړو د چلند او فعالیت له امله وي، نه د هغه دین له ماهیت او ذات څخه.
۱. یو خدای جلجلاله (توحید)
آسماني دینونه، په ځانګړې توګه اسلام، یهودیت او مسیحیت، له بېلابېلو اړخونو سره مشترک نظرونه لري. د هغو له جملې څخه، لاندې څو مهم ټکي په لنډه توګه یادولی شو:
د دغو دریو دینونو ترمنځ لومړنی اشتراک، په یوه خدای جلجلاله باور دی؛ هغه خدای تعالی جلجلاله چې موږ ته یې عقل او ژوند راکړی.
په یو خدای جلجلاله ایمان د اسلام یو پخوانی حقیقت دی، چې د حضرت آدم علیه السلام له وخته تر ننه پورې موجود دی.
دغه درې دینونه د توحید (یو خدای پرستۍ) په اصل کې متحد دي.
خو د دوی لپاره، خدای تعالی جلجلاله نه د پخوانیو یونانیانو د “آرش” په څېر دی، چې د طبیعت لومړنی اصل ګڼل کېده او نه د هندوانو د “برهمن” په څېر، چې د هر څه علت العلل ګڼل کېږي.
بلکې، دا هغه خدای جلجلاله دی، چې د نړۍ او انسان خالق دی—د حضرت ابراهیم علیه السلام خدای جلجلاله — هغه خدای جلجلاله چې د پیغمبرانو علیهم السلام له لارې له خلکو سره خبرې کړې دي.
د ټولو درېیو دینونو له مخې، که څه هم خدای جلجلاله نه لیدل کېږي، خو پر هر څه احاطه لري او پر ټولو شیانو امر کوي.
مګر هغه خدای جلجلاله دی، چې عبادت یې کېدای شي او د تفکر پر مهال ورسره خبرې کېدای شي.
په پایله کې، یهود، مسیحیان او مسلمانان، په یوه مهربان خدای باندې د باور کولو لپاره متحد دي.
دا هغه خدای جلجلاله دی، چې د انسانانو پاملرنه کوي او د رحمت او بخښنې څښتن دی (کونګ، ۱۳۷۱: ۱۴).
په اسلامي سنت کې دا باور شته، چې عیسویان د هماغه خدای جلجلاله عبادت کوي، چې مسلمانان یې عبادت کوي.
خو ځینې خلک بیا مختلف نظرونه لري، چې آیا مسلمانان او مسیحیان د یو خدای جلجلاله عبادت کوي که نه.
۲. مسیحیت
مسیحیت یو له هغو دوو دینونو څخه دی، چې تر ټولو زیات پیروان لري او په نړۍ کې یو له سترو دینونو څخه شمېرل کېږي.
که څه هم د اسلام له نظره، دا دین منسوخ شوی، خو بیا هم یو آسماني دین دی.
مسیحیت ابراهیمي دین ګڼل کېږي او په اصل کې توحیدي دین دی، چې د هغې ځانګړی ټکی ایمان دی.
په حقیقت کې، ایمان هغه ټکی دی، چې تل په عتیق او جدید عهد کې پرې ټینګار شوی دی (عارف، ۱۳۸۴: ۱۱۲)
د دې آسماني دین ځای هم منځنی ختیځ دی او د ډېرو په وینا، حضرت عیسی مسیح علیه السلام د لوی فلسطین په اوسنۍ سیمه کې لوی شوی او خپله بلنه یې پیل کړې ده.
مسیحیت د لومړۍ پیړۍ په ترڅ کې رامنځته شو. دا دین د حضرت عیسی مسیح علیه السلام د ژوند، تعلیماتو، مرګ او بیا ژوندي کېدو پر بنسټ ولاړ دی، او هغه کسان، چې د هغه پیروي کوي، مسیحیان بلل کېږي.
مسلمانان، مسیحیان اهل کتاب ګڼي، خو همدارنګه هغوی کافران هم ګڼي، ځکه چې د تثلیث له امله شرک کوي او له همدې امله، د اسلام د احکامو له مخې، باید ذمي وي.
په ورته ډول، عیسویان هم د اسلام په اړه پراخ نظرونه لري. ډېری عیسویان اسلام ته د غلط دین په سترګه ګوري، ځکه چې مسلمانان تثلیث، د مسیح الوهیت، د عیسی صلیب کول او د مسیح بیا ژوندي کېدل ردوي.
قرآن کریم د اهل کتابو په هکله ښکاره څرګندونې لري او په ډېرو مواردو کې یې، د هغوی د تېروتنو او انحرافاتو د بیانولو ترڅ کې، له هغوی څخه غوښتي دي، چې:
په الهي آیتونو کفر ونه کړي.
حق او باطل سره ګډ نه کړي.
د الهي دین مخه ونه نیسي.
د خدای جلجلاله په دین کې زیاتی ونه کړي.
د تورات، انجیل او د خدای جلجلاله امرونو ته غاړه کېږدي.
د خدای جلجلاله وروستي پیغامونه، له تعصب پرته، واوري.
(بینش، بېتا: ۸۰)
د قرآن کریم له نظره، حضرت عیسی علیه السلام هغه پیغمبر دی، چې له یوې پیغلې مور څخه زیږېدلی او د خدای تعالی جلجلاله په حکم، د پیغمبر په توګه رالیږل شوی دی.
انجیل د مسیحیت د دین آسماني کتاب دی، چې د رسول الله صلی الله علیه وسلم له لوري تأیید شوی او ټول مسلمانان ورته د الهي کتاب په سترګه ګوري.
قرآن کریم، انجیل د الهي کتاب په توګه یاد کړی، خو عیسویان، قرآن کریم د رسول الله صلی الله علیه وسلم د ذهن زیږنده بولي.
د اسلام د لارښوونو له مخې، اسلامي مشرانو تل د حضرت عیسی علیه السلام له پیروانو سره محترمانه چلند کړی او پرلهپسې یې پر خبرو اترو او مناظرو ټینګار کړی.
خو، په مقابل کې، عیسویانو په پرلهپسې توګه، د اسلام پر ضد، د تهمت او بهتان کولو هڅې کړې دي. (بینش، بېتا: ۷۹)
د اسلام سپارښتنه دا ده، چې نه یوازې له مسیحیانو، بلکې له یهودیانو سره هم ښه چلند وشي، ځکه چې په دې درې واړو دینونو کې، د یوه خدای جلجلاله خبرې دي.
د سورة النحل په ۱۲۵ آيت کې، دا اصل، د مسلمانانو او اهل کتاب ترمنځ د اړیکو د تنظیم لپاره، یو مهم اصل بلل شوی دی.
دا اصل، د یوې ډلې د دین د بدلولو غوښتنه ناشونې ګڼي او هغوی ته اجازه ورکوي، چې یا دا بلنه ومني، یا یې رد کړي.
(فلاطوري او کهنداني، ۱۳۸۴: ۱۱۴۰)
ادامه لري…
د ټولو درېیو دینونو له مخې، که څه هم خدای جلجلاله نه لیدل کېږي، خو پر هر څه احاطه لري او پر ټولو شیانو امر کوي.
مګر هغه خدای جلجلاله دی، چې عبادت یې کېدای شي او د تفکر پر مهال ورسره خبرې کېدای شي.
په پایله کې، یهود، مسیحیان او مسلمانان، په یوه مهربان خدای باندې د باور کولو لپاره متحد دي.
دا هغه خدای جلجلاله دی، چې د انسانانو پاملرنه کوي او د رحمت او بخښنې څښتن دی (کونګ، ۱۳۷۱: ۱۴).
په اسلامي سنت کې دا باور شته، چې عیسویان د هماغه خدای جلجلاله عبادت کوي، چې مسلمانان یې عبادت کوي.
خو ځینې خلک بیا مختلف نظرونه لري، چې آیا مسلمانان او مسیحیان د یو خدای جلجلاله عبادت کوي که نه.
۲. مسیحیت
مسیحیت یو له هغو دوو دینونو څخه دی، چې تر ټولو زیات پیروان لري او په نړۍ کې یو له سترو دینونو څخه شمېرل کېږي.
که څه هم د اسلام له نظره، دا دین منسوخ شوی، خو بیا هم یو آسماني دین دی.
مسیحیت ابراهیمي دین ګڼل کېږي او په اصل کې توحیدي دین دی، چې د هغې ځانګړی ټکی ایمان دی.
په حقیقت کې، ایمان هغه ټکی دی، چې تل په عتیق او جدید عهد کې پرې ټینګار شوی دی (عارف، ۱۳۸۴: ۱۱۲)
د دې آسماني دین ځای هم منځنی ختیځ دی او د ډېرو په وینا، حضرت عیسی مسیح علیه السلام د لوی فلسطین په اوسنۍ سیمه کې لوی شوی او خپله بلنه یې پیل کړې ده.
مسیحیت د لومړۍ پیړۍ په ترڅ کې رامنځته شو. دا دین د حضرت عیسی مسیح علیه السلام د ژوند، تعلیماتو، مرګ او بیا ژوندي کېدو پر بنسټ ولاړ دی، او هغه کسان، چې د هغه پیروي کوي، مسیحیان بلل کېږي.
مسلمانان، مسیحیان اهل کتاب ګڼي، خو همدارنګه هغوی کافران هم ګڼي، ځکه چې د تثلیث له امله شرک کوي او له همدې امله، د اسلام د احکامو له مخې، باید ذمي وي.
په ورته ډول، عیسویان هم د اسلام په اړه پراخ نظرونه لري. ډېری عیسویان اسلام ته د غلط دین په سترګه ګوري، ځکه چې مسلمانان تثلیث، د مسیح الوهیت، د عیسی صلیب کول او د مسیح بیا ژوندي کېدل ردوي.
قرآن کریم د اهل کتابو په هکله ښکاره څرګندونې لري او په ډېرو مواردو کې یې، د هغوی د تېروتنو او انحرافاتو د بیانولو ترڅ کې، له هغوی څخه غوښتي دي، چې:
په الهي آیتونو کفر ونه کړي.
حق او باطل سره ګډ نه کړي.
د الهي دین مخه ونه نیسي.
د خدای جلجلاله په دین کې زیاتی ونه کړي.
د تورات، انجیل او د خدای جلجلاله امرونو ته غاړه کېږدي.
د خدای جلجلاله وروستي پیغامونه، له تعصب پرته، واوري.
(بینش، بېتا: ۸۰)
د قرآن کریم له نظره، حضرت عیسی علیه السلام هغه پیغمبر دی، چې له یوې پیغلې مور څخه زیږېدلی او د خدای تعالی جلجلاله په حکم، د پیغمبر په توګه رالیږل شوی دی.
انجیل د مسیحیت د دین آسماني کتاب دی، چې د رسول الله صلی الله علیه وسلم له لوري تأیید شوی او ټول مسلمانان ورته د الهي کتاب په سترګه ګوري.
قرآن کریم، انجیل د الهي کتاب په توګه یاد کړی، خو عیسویان، قرآن کریم د رسول الله صلی الله علیه وسلم د ذهن زیږنده بولي.
د اسلام د لارښوونو له مخې، اسلامي مشرانو تل د حضرت عیسی علیه السلام له پیروانو سره محترمانه چلند کړی او پرلهپسې یې پر خبرو اترو او مناظرو ټینګار کړی.
خو، په مقابل کې، عیسویانو په پرلهپسې توګه، د اسلام پر ضد، د تهمت او بهتان کولو هڅې کړې دي. (بینش، بېتا: ۷۹)
د اسلام سپارښتنه دا ده، چې نه یوازې له مسیحیانو، بلکې له یهودیانو سره هم ښه چلند وشي، ځکه چې په دې درې واړو دینونو کې، د یوه خدای جلجلاله خبرې دي.
د سورة النحل په ۱۲۵ آيت کې، دا اصل، د مسلمانانو او اهل کتاب ترمنځ د اړیکو د تنظیم لپاره، یو مهم اصل بلل شوی دی.
دا اصل، د یوې ډلې د دین د بدلولو غوښتنه ناشونې ګڼي او هغوی ته اجازه ورکوي، چې یا دا بلنه ومني، یا یې رد کړي.
(فلاطوري او کهنداني، ۱۳۸۴: ۱۱۴۰)
ادامه لري…
لیکوال: محمد فاتح
د اسلام او مسیحیت ترمنځ توپیرونه (دویمه برخه)
۳. توپیرونه
د یوه دین منونکی د هغه دین د وروستي پیغام په پرتله، د هغه د ایډیالوژیک، اخلاقي-عبادتي او فقهي جوړښت څخه ډېر اغېزمن کیږي. له همدې امله، د آسماني دینونو د پیغام پر مشترک والي ټینګار کول، د هغوی د پیروانو د ایډیالوژیک، رواني او ټولنیزو ځانګړتیاوو د پراختیا پر مهال د دین د جوړښت اهمیت کم نه کړي. په اصولي او عمومي توګه، همدغه ځانګړتیاوې دي چې د یوه دین تاریخي، فکري او ټولنیز بدلونونه ټاکي.
د دې ټکي په پام کې نیولو سره، باید وویل شي چې که څه هم په ځینو مسائلو کې د اسلام او مسیحیت ترمنځ توپیر د دې دواړو دینونو له ذاتي ځانګړتیاوو سره تړاو لري، خو په ورته وخت کې باید د هغو دینونو د پیروانو رواني او ټولنیز جوړښت ته هم پاملرنه وشي (جامعي، بیتا: ۴۷). د دې موضوع په رڼا کې، لاندې د اسلام او مسیحیت ترمنځ د توپیرونو یو شمېر اړخونو ته اشاره کوو.
الف. مقدس متنونه
مسیحیت او اسلام بېلابېل مقدس لیکنې لري. د مسیحیت مقدس متن انجیل دی، او د اسلام مقدس متن قرآن کریم دی. مسلمانان باور لري چې انجیل تحریف شوی، او له هغه څخه د مسیحیانو نوی عهد جوړ شوی. برعکس، مسیحیان د قرآن کریم په اړه ورته نظر نه لري، که څه هم ډېری یې هغه جعلي اثر ګڼي.
د مسیحیانو مقدس کتاب له “عتیق (زوړ) عهد” او “جدید (نوی) عهد” څخه جوړ دی. عتیق عهد د حضرت عیسی علیه السلام له زېږېدنې شاوخوا دوه زره کاله مخکې لیکل شوی، او جدید عهد د حضرت مسیح علیه السلام له وفات وروسته د لسیزو په جریان کې تدوین شوی. په تاریخي لحاظ، مسیحیان عموماً باور لري چې ټول انجیل د خدای الهام شوی کلام دی، خو د روښانتیا (Renaissance) په جریان کې، پر هغه زیاتې نیوکې وشوې، چې د بېلابېلو مذهبونو ترمنځ یې د انجیل د اعتبار او خطا په اړه بېلابېل نظرونه رامنځته کړل.
قرآن کریم د اوومې میلادي پیړۍ په لومړیو کې نازل شو. دا کتاب د ۲۳ کلونو په موده کې د حضرت محمد صلی الله علیه وسلم پر مهال نازل شو، چې د هغه د ۴۰ کلنۍ څخه پیل او د وفات سره د خدای تعالی وحی پای ته ورسېده.
قرآن کریم له هغو روایتونو سره بلد دی چې په یهودي او مسیحي کتابونو کې ذکر شوي. ځینې روایتونه لنډ بیانوي، د ځینو تفصیلي وضاحت کوي، او په ځینو مواردو کې بیا له هغوی سره توپیر لري. مسلمانان باور لري چې خدای تعالی انجیل حضرت عیسی علیه السلام ته نازل کړ، خو د هغه تعلیمات یا ورکې شوې، یا تحریف شوې، ترڅو عبراني انجیل یا نوی عهد جوړ شي. مسلمانان قرآن کریم یوازینی نازل شوی کتاب ګڼي چې خدای تعالی له تحریف او فساد څخه ساتلی دی [۱].
ب. روح القدس
مسیحیان او مسلمانان د روح القدس په اړه مختلف نظرونه لري. ډېری مسیحیان باور لري چې روح القدس خدای دی او د تثلیث درېیم غړی ګڼل کیږي.
په اسلام کې، روح القدس جبرائیل دی. ډېری مسیحیان دا باور لري چې “فارقلیط”، چې د یوحنا په انجیل کې ذکر شوی، د پنځوسي اختر (Pentecost) په ورځ راڅرګند شو، او هغه هم روح القدس دی.
خو ډېری مسلمانان په دې باور دي چې فارقلیط د حضرت محمد صلی الله علیه وسلم د ظهور وړاندوینه ده.
د فارقلیط په اړه
یو له مهمو آیتونو څخه د یوحنا ۱۶:۷ آیت دی، چې په هغه کې راغلي:«اما زه تاسو ته ریښتیا وایم: دا ستاسو لپاره مصلحت دی چې زه لاړ شم؛ ځکه که زه لاړ نه شم، تسلي ورکوونکی به تاسو ته رانشي، خو که زه لاړ شم، هغه به تاسو ته راولېږم.»
ج. د حضرت عیسی علیه السلام په اړه
اسلام، حضرت عیسی علیه السلام مسیح ګڼي، چې د بني اسرائیلو د لارښوونې لپاره د انجیل په نوم د یوې نوې وحی سره رااستول شوی و. مسیحیان باور لري چې عیسی مسیح هغه مسیح دی، چې د عبراني صحیفو له مخې د هغه په اړه وړاندوینه شوې ده.
خو، د مسیحیت او اسلامي عقیدې ترمنځ یوه مهمه نظریاتي اختلاف دا دی، چې مسیحیان حضرت عیسی علیه السلام مجسم شوی خدای ګڼي، په ځانګړې توګه، هغه د تثلیث یو غړی ګڼي، یعنې د خدای زوی (نعوذ بالله). په حضرت عیسی علیه السلام باندې ایمان، د دواړو دینونو د الهیاتو یوه اساسي برخه جوړوي.
مسلمانان او مسیحیان دواړه باور لري، چې حضرت عیسی علیه السلام د مریم عليها السلام څخه زېږېدلی، او همدارنګه، هغه مسیح دی. په هرصورت، دوی د حضرت عیسی علیه السلام په اړه په نورو مهمو مسئلو کې اختلاف لري. مسیحیان باور لري، چې حضرت عیسی علیه السلام د خدای تعالی مجسم شوی، الهي او بې ګناه زوی دی.
خو اسلام پر دې باور دی، چې حضرت عیسی علیه السلام د خدای تعالی یو له مهمو پیغمبرانو څخه و، نه د خدای زوی، نه الهي، او نه د تثلیث غړی و. [۲] بلکې، مسلمانان دا هم باور لري، چې د حضرت عیسی علیه السلام پیدایښت د حضرت آدم علیه السلام د پیدایښت سره ورته و. [۳]
د اسلام او مسیحیت ترمنځ توپیرونه (دویمه برخه)
۳. توپیرونه
د یوه دین منونکی د هغه دین د وروستي پیغام په پرتله، د هغه د ایډیالوژیک، اخلاقي-عبادتي او فقهي جوړښت څخه ډېر اغېزمن کیږي. له همدې امله، د آسماني دینونو د پیغام پر مشترک والي ټینګار کول، د هغوی د پیروانو د ایډیالوژیک، رواني او ټولنیزو ځانګړتیاوو د پراختیا پر مهال د دین د جوړښت اهمیت کم نه کړي. په اصولي او عمومي توګه، همدغه ځانګړتیاوې دي چې د یوه دین تاریخي، فکري او ټولنیز بدلونونه ټاکي.
د دې ټکي په پام کې نیولو سره، باید وویل شي چې که څه هم په ځینو مسائلو کې د اسلام او مسیحیت ترمنځ توپیر د دې دواړو دینونو له ذاتي ځانګړتیاوو سره تړاو لري، خو په ورته وخت کې باید د هغو دینونو د پیروانو رواني او ټولنیز جوړښت ته هم پاملرنه وشي (جامعي، بیتا: ۴۷). د دې موضوع په رڼا کې، لاندې د اسلام او مسیحیت ترمنځ د توپیرونو یو شمېر اړخونو ته اشاره کوو.
الف. مقدس متنونه
مسیحیت او اسلام بېلابېل مقدس لیکنې لري. د مسیحیت مقدس متن انجیل دی، او د اسلام مقدس متن قرآن کریم دی. مسلمانان باور لري چې انجیل تحریف شوی، او له هغه څخه د مسیحیانو نوی عهد جوړ شوی. برعکس، مسیحیان د قرآن کریم په اړه ورته نظر نه لري، که څه هم ډېری یې هغه جعلي اثر ګڼي.
د مسیحیانو مقدس کتاب له “عتیق (زوړ) عهد” او “جدید (نوی) عهد” څخه جوړ دی. عتیق عهد د حضرت عیسی علیه السلام له زېږېدنې شاوخوا دوه زره کاله مخکې لیکل شوی، او جدید عهد د حضرت مسیح علیه السلام له وفات وروسته د لسیزو په جریان کې تدوین شوی. په تاریخي لحاظ، مسیحیان عموماً باور لري چې ټول انجیل د خدای الهام شوی کلام دی، خو د روښانتیا (Renaissance) په جریان کې، پر هغه زیاتې نیوکې وشوې، چې د بېلابېلو مذهبونو ترمنځ یې د انجیل د اعتبار او خطا په اړه بېلابېل نظرونه رامنځته کړل.
قرآن کریم د اوومې میلادي پیړۍ په لومړیو کې نازل شو. دا کتاب د ۲۳ کلونو په موده کې د حضرت محمد صلی الله علیه وسلم پر مهال نازل شو، چې د هغه د ۴۰ کلنۍ څخه پیل او د وفات سره د خدای تعالی وحی پای ته ورسېده.
قرآن کریم له هغو روایتونو سره بلد دی چې په یهودي او مسیحي کتابونو کې ذکر شوي. ځینې روایتونه لنډ بیانوي، د ځینو تفصیلي وضاحت کوي، او په ځینو مواردو کې بیا له هغوی سره توپیر لري. مسلمانان باور لري چې خدای تعالی انجیل حضرت عیسی علیه السلام ته نازل کړ، خو د هغه تعلیمات یا ورکې شوې، یا تحریف شوې، ترڅو عبراني انجیل یا نوی عهد جوړ شي. مسلمانان قرآن کریم یوازینی نازل شوی کتاب ګڼي چې خدای تعالی له تحریف او فساد څخه ساتلی دی [۱].
ب. روح القدس
مسیحیان او مسلمانان د روح القدس په اړه مختلف نظرونه لري. ډېری مسیحیان باور لري چې روح القدس خدای دی او د تثلیث درېیم غړی ګڼل کیږي.
په اسلام کې، روح القدس جبرائیل دی. ډېری مسیحیان دا باور لري چې “فارقلیط”، چې د یوحنا په انجیل کې ذکر شوی، د پنځوسي اختر (Pentecost) په ورځ راڅرګند شو، او هغه هم روح القدس دی.
خو ډېری مسلمانان په دې باور دي چې فارقلیط د حضرت محمد صلی الله علیه وسلم د ظهور وړاندوینه ده.
د فارقلیط په اړه
یو له مهمو آیتونو څخه د یوحنا ۱۶:۷ آیت دی، چې په هغه کې راغلي:«اما زه تاسو ته ریښتیا وایم: دا ستاسو لپاره مصلحت دی چې زه لاړ شم؛ ځکه که زه لاړ نه شم، تسلي ورکوونکی به تاسو ته رانشي، خو که زه لاړ شم، هغه به تاسو ته راولېږم.»
ج. د حضرت عیسی علیه السلام په اړه
اسلام، حضرت عیسی علیه السلام مسیح ګڼي، چې د بني اسرائیلو د لارښوونې لپاره د انجیل په نوم د یوې نوې وحی سره رااستول شوی و. مسیحیان باور لري چې عیسی مسیح هغه مسیح دی، چې د عبراني صحیفو له مخې د هغه په اړه وړاندوینه شوې ده.
خو، د مسیحیت او اسلامي عقیدې ترمنځ یوه مهمه نظریاتي اختلاف دا دی، چې مسیحیان حضرت عیسی علیه السلام مجسم شوی خدای ګڼي، په ځانګړې توګه، هغه د تثلیث یو غړی ګڼي، یعنې د خدای زوی (نعوذ بالله). په حضرت عیسی علیه السلام باندې ایمان، د دواړو دینونو د الهیاتو یوه اساسي برخه جوړوي.
مسلمانان او مسیحیان دواړه باور لري، چې حضرت عیسی علیه السلام د مریم عليها السلام څخه زېږېدلی، او همدارنګه، هغه مسیح دی. په هرصورت، دوی د حضرت عیسی علیه السلام په اړه په نورو مهمو مسئلو کې اختلاف لري. مسیحیان باور لري، چې حضرت عیسی علیه السلام د خدای تعالی مجسم شوی، الهي او بې ګناه زوی دی.
خو اسلام پر دې باور دی، چې حضرت عیسی علیه السلام د خدای تعالی یو له مهمو پیغمبرانو څخه و، نه د خدای زوی، نه الهي، او نه د تثلیث غړی و. [۲] بلکې، مسلمانان دا هم باور لري، چې د حضرت عیسی علیه السلام پیدایښت د حضرت آدم علیه السلام د پیدایښت سره ورته و. [۳]
د صلیب او بیا ژوندي کېدو اړوند اختلاف
مسیحیت او اسلام، د مسیح د صلیب او بیا ژوندي کېدو په اړه بېلابېل نظرونه لري. مسیحیان باور لري، چې حضرت عیسی علیه السلام د سنهدرین او د روم قومندان پونتیوس پیلاطس لخوا په مرګ محکوم شو، په صلیب وځړول شو، او له دریو ورځو وروسته بېرته راژوندی شو.
خو اسلام وایي، چې حضرت عیسی علیه السلام یو انساني پیغمبر و، چې د نورو پیغمبرانو په څېر یې خپل قوم د یو خدای تعالی عبادت ته، چې توحید بلل کېږي، رابللی و. مسلمانان دا هم باور لري، چې حضرت عیسی علیه السلام د صلیب په وسیله محکوم شو، خو په معجزانه ډول له اعدام څخه وژغورل شو، او اسمان ته پورته شو. [۴]
په اسلام کې دا عقیده هم شته، چې د حضرت عیسی علیه السلام د صلیب کولو پر ځای، یو ورته کس په صلیب شو. [۵]
د حضرت عیسی علیه السلام دویم راتګ
مسیحیان او مسلمانان دواړه د حضرت عیسی علیه السلام پر دویم راتګ باور لري. مسیحیت نه وايي، چې حضرت عیسی علیه السلام به چیرې راستون شي، خو اسلامي روایتونه وایي، چې حضرت عیسی علیه السلام به د دمشق په ختیځ کې یوې سپینې منارې ته راستون شي (چې باور کېږي دا مناره د اموي جومات کې ده).
مسیحیان باور لري، چې حضرت عیسی علیه السلام به د دجال د وژلو لپاره راشي، او همدارنګه، مسلمانان هم پر دې باور دي، چې حضرت عیسی علیه السلام به د دجال د وژلو لپاره راستون شي.
ډېر مسیحیان دا باور لري، چې حضرت عیسی علیه السلام به د زرو کلونو لپاره حکومت وکړي، خو مسلمانان بیا دا باور لري، چې حضرت علیه السلام به څلوېښت کاله حکومت وکړي، واده به وکړي، اولادونه به ولري، او په شنې ګنبته کې به ښخ شي.
(ادامه لري…)
[1] – «إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ »، سوره الحجر آیه ۹.
[2] -«يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لَا تَغْلُوا فِي دِينِكُمْ وَلَا تَقُولُوا عَلَى اللَّهِ إِلَّا الْحَقَّ إِنَّمَا الْمَسِيحُ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ رَسُولُ اللَّهِ وَكَلِمَتُهُ أَلْقَاهَا إِلَى مَرْيَمَ وَرُوحٌ مِّنْهُ فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ وَلَا تَقُولُوا ثَلَاثَةٌ انتَهُوا خَيْرًا لَّكُمْ إِنَّمَا اللَّهُ إِلَهٌ وَاحِدٌ سُبْحَانَهُ أَن يَكُونَ لَهُ وَلَدٌ لَّهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَكَفَى بِاللَّهِ وَكِيلًا»، النساء، آیه ۱۷۱.
[3] -«إِنَّ مَثَلَ عِيسَى عِندَ اللَّهِ كَمَثَلِ آدَمَ خَلَقَهُ مِن تُرَابٍ ثُمَّ قَالَ لَهُ كُن فَيَكُونُ»، آل عمران، آیه ۵۹.
[4] «إِذْ قَالَ اللَّهُ يَا عِيسَى إِنِّي مُتَوَفِّيكَ وَرَافِعُكَ إِلَيَّ وَمُطَهِّرُكَ مِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا وَجَاعِلُ الَّذِينَ اتَّبَعُوكَ فَوْقَ الَّذِينَ كَفَرُوا إِلَىٰ يَوْمِ الْقِيَامَةِ ثُمَّ إِلَيَّ مَرْجِعُكُمْ فَأَحْكُمُ بَيْنَكُمْ فِيمَا كُنتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ»، سوره آل عمران، آیه ۵۵.
[5] -«وَقَوْلِهِمْ إِنَّا قَتَلْنَا الْمَسِيحَ عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ رَسُولَ اللَّهِ وَمَا قَتَلُوهُ وَمَا صَلَبُوهُ وَلَكِن شُبِّهَ لَهُمْ وَإِنَّ الَّذِينَ اخْتَلَفُوا فِيهِ لَفِي شَكٍّ مِّنْهُ مَا لَهُم بِهِ مِنْ عِلْمٍ إِلَّا اتِّبَاعَ الظَّنِّ وَمَا قَتَلُوهُ يَقِينًا»، النساء، آیه ۱۵۷.
مسیحیت او اسلام، د مسیح د صلیب او بیا ژوندي کېدو په اړه بېلابېل نظرونه لري. مسیحیان باور لري، چې حضرت عیسی علیه السلام د سنهدرین او د روم قومندان پونتیوس پیلاطس لخوا په مرګ محکوم شو، په صلیب وځړول شو، او له دریو ورځو وروسته بېرته راژوندی شو.
خو اسلام وایي، چې حضرت عیسی علیه السلام یو انساني پیغمبر و، چې د نورو پیغمبرانو په څېر یې خپل قوم د یو خدای تعالی عبادت ته، چې توحید بلل کېږي، رابللی و. مسلمانان دا هم باور لري، چې حضرت عیسی علیه السلام د صلیب په وسیله محکوم شو، خو په معجزانه ډول له اعدام څخه وژغورل شو، او اسمان ته پورته شو. [۴]
په اسلام کې دا عقیده هم شته، چې د حضرت عیسی علیه السلام د صلیب کولو پر ځای، یو ورته کس په صلیب شو. [۵]
د حضرت عیسی علیه السلام دویم راتګ
مسیحیان او مسلمانان دواړه د حضرت عیسی علیه السلام پر دویم راتګ باور لري. مسیحیت نه وايي، چې حضرت عیسی علیه السلام به چیرې راستون شي، خو اسلامي روایتونه وایي، چې حضرت عیسی علیه السلام به د دمشق په ختیځ کې یوې سپینې منارې ته راستون شي (چې باور کېږي دا مناره د اموي جومات کې ده).
مسیحیان باور لري، چې حضرت عیسی علیه السلام به د دجال د وژلو لپاره راشي، او همدارنګه، مسلمانان هم پر دې باور دي، چې حضرت عیسی علیه السلام به د دجال د وژلو لپاره راستون شي.
ډېر مسیحیان دا باور لري، چې حضرت عیسی علیه السلام به د زرو کلونو لپاره حکومت وکړي، خو مسلمانان بیا دا باور لري، چې حضرت علیه السلام به څلوېښت کاله حکومت وکړي، واده به وکړي، اولادونه به ولري، او په شنې ګنبته کې به ښخ شي.
(ادامه لري…)
[1] – «إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ »، سوره الحجر آیه ۹.
[2] -«يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لَا تَغْلُوا فِي دِينِكُمْ وَلَا تَقُولُوا عَلَى اللَّهِ إِلَّا الْحَقَّ إِنَّمَا الْمَسِيحُ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ رَسُولُ اللَّهِ وَكَلِمَتُهُ أَلْقَاهَا إِلَى مَرْيَمَ وَرُوحٌ مِّنْهُ فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ وَلَا تَقُولُوا ثَلَاثَةٌ انتَهُوا خَيْرًا لَّكُمْ إِنَّمَا اللَّهُ إِلَهٌ وَاحِدٌ سُبْحَانَهُ أَن يَكُونَ لَهُ وَلَدٌ لَّهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَكَفَى بِاللَّهِ وَكِيلًا»، النساء، آیه ۱۷۱.
[3] -«إِنَّ مَثَلَ عِيسَى عِندَ اللَّهِ كَمَثَلِ آدَمَ خَلَقَهُ مِن تُرَابٍ ثُمَّ قَالَ لَهُ كُن فَيَكُونُ»، آل عمران، آیه ۵۹.
[4] «إِذْ قَالَ اللَّهُ يَا عِيسَى إِنِّي مُتَوَفِّيكَ وَرَافِعُكَ إِلَيَّ وَمُطَهِّرُكَ مِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا وَجَاعِلُ الَّذِينَ اتَّبَعُوكَ فَوْقَ الَّذِينَ كَفَرُوا إِلَىٰ يَوْمِ الْقِيَامَةِ ثُمَّ إِلَيَّ مَرْجِعُكُمْ فَأَحْكُمُ بَيْنَكُمْ فِيمَا كُنتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ»، سوره آل عمران، آیه ۵۵.
[5] -«وَقَوْلِهِمْ إِنَّا قَتَلْنَا الْمَسِيحَ عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ رَسُولَ اللَّهِ وَمَا قَتَلُوهُ وَمَا صَلَبُوهُ وَلَكِن شُبِّهَ لَهُمْ وَإِنَّ الَّذِينَ اخْتَلَفُوا فِيهِ لَفِي شَكٍّ مِّنْهُ مَا لَهُم بِهِ مِنْ عِلْمٍ إِلَّا اتِّبَاعَ الظَّنِّ وَمَا قَتَلُوهُ يَقِينًا»، النساء، آیه ۱۵۷.
Forwarded from فکری سنگر /غـــزه 🌻
ځینې وختونه څو لنډې جملې کولی شي د سترو کتابونو هومره ګټورې وي او مهم اصول لوستونکو ته وړاندې کړي.
دا درې لنډې جملې، چې شیخ ادهم شرقاوي ویلې دي، سره له دې چې لنډې دي، خو د لوېدیځ تر واک لاندې د نن ورځې نړۍ حقیقتونه په ښکلي ډول بیانوي:
شیخ ادهم شرقاوي وايي:
"که د غزې د ښځو غوښتنه د حجاب پرېښودل وای، اروپا به د دوی د ملاتړ لپاره خپل نظامي بیړۍ رالېږلې.
که د غزې د نارینهوو غوښتنه همجنسبازي وای، امریکا به سمدلاسه د دوی د ملاتړ لپاره خپلې الوتکهوړونکې بیړۍ استولې.
که د غزې د ماشومانو غوښتنه د "جنسیت بدلول" وای، ټول نړیوال سازمانونه به د دوی لپاره اوښکې تویولې."
حقیقت هم همدا دی
دا درې لنډې جملې، چې شیخ ادهم شرقاوي ویلې دي، سره له دې چې لنډې دي، خو د لوېدیځ تر واک لاندې د نن ورځې نړۍ حقیقتونه په ښکلي ډول بیانوي:
شیخ ادهم شرقاوي وايي:
"که د غزې د ښځو غوښتنه د حجاب پرېښودل وای، اروپا به د دوی د ملاتړ لپاره خپل نظامي بیړۍ رالېږلې.
که د غزې د نارینهوو غوښتنه همجنسبازي وای، امریکا به سمدلاسه د دوی د ملاتړ لپاره خپلې الوتکهوړونکې بیړۍ استولې.
که د غزې د ماشومانو غوښتنه د "جنسیت بدلول" وای، ټول نړیوال سازمانونه به د دوی لپاره اوښکې تویولې."
حقیقت هم همدا دی
*بِسْــــــــــــــــــمِ ﷲِالرَّحْمَنِ الرَّحِيم*
*إِنَّ اللَّهَ وَمَلائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا*
*اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى إِبْرَاهِيمَ وَعَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ*
*اللَّهُمَّ بَارِكْ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ كَمَا بَارَكْتَ عَلَى إِبْرَاهِيمَ وَعَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ*
*إِنَّ اللَّهَ وَمَلائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا*
*اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى إِبْرَاهِيمَ وَعَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ*
*اللَّهُمَّ بَارِكْ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ كَمَا بَارَكْتَ عَلَى إِبْرَاهِيمَ وَعَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ*
#صلواعلیالنبی
عَن أبي الدرداء له قال: قَالَ رَسُولُ اللهِ ﷺ :
مَن صَلَّى عَلَيَّ حِيْنَ يُصْبِحُ عَشْراً وَ حِيْنَ يُمْسِي عَشْراً أَدْرَكَتْهُ شَفَاعَتِي يَومَ الْقَيَامَةِ
حضرت ابو درداء(رض) له حضرت رسول اکرم صلى الله عليه وسلم نه نقل کوی چې وې فرمایل:
«څوک چې سهار او ماښام لس ځلی پر ما باندې درود ووایی د قیامت پر ورځ به زما شفاعت هغه ته ورسیږی.»
(رواه طبرانی)
عَن أبي الدرداء له قال: قَالَ رَسُولُ اللهِ ﷺ :
مَن صَلَّى عَلَيَّ حِيْنَ يُصْبِحُ عَشْراً وَ حِيْنَ يُمْسِي عَشْراً أَدْرَكَتْهُ شَفَاعَتِي يَومَ الْقَيَامَةِ
حضرت ابو درداء(رض) له حضرت رسول اکرم صلى الله عليه وسلم نه نقل کوی چې وې فرمایل:
«څوک چې سهار او ماښام لس ځلی پر ما باندې درود ووایی د قیامت پر ورځ به زما شفاعت هغه ته ورسیږی.»
(رواه طبرانی)
✅ که یو څوک د قرآن د جهاد او جنګ آیتونو ته (لکه د سورت انفال او توبې او... آیاتونه) بې احترامي وکړي، نو دا پوښتنې ترې کوو:
لومړۍ پوښتنه:
💬 جنګ ښه دی که سوله؟
✅ که دا پوښتنه له هر عاقل څخه وشي، ځواب به یې "سوله" وي.
دویمه پوښتنه:
💬 جنګ ښه دی که ذلت؟
✅ د هر منطقي او منصف انسان ځواب به "جنګ" وي.
📢 خو
✅ د اسلام ضد کسانو او ملحدانو د دې پوښتنې ځواب "ذلت" دی!
دوی وايي چې مسلمانانو باید ذلت قبول کړی وای، خو دا هیڅکله بیا د خپل ځان لپاره نه غواړي!
بلکه دا یوازې د مسلمانانو لپاره خوښوي!
ایا دا انصاف دی؟
او دوی دا تمه لري چې حضرت محمد ﷺ باید عزت، کرامت او شرافت پرې ایښی وای او ذلت ته تسلیم شوی وای؟ (استغفرالله!)
که غواړئ حقیقت درک کړئ:
لاړ شئ او د رسول الله ﷺ ټول سیرت ولولئ،وګورئ چې آیا د هغه مبارک ټول جنګونه د ذلت د دفع کولو لپاره نه وو؟
که څوک دا پوښتنه وکړي:
❓ "نو د مسلمانانو برید پر فارس (ایران) څنګه؟ آیا دا هم د ذلت د دفع کولو لپاره و؟"
✅ ځواب: هو!
ظلم ته ناست تماشچي پاتېدل، خپله یو ډول ذلت دی!
✅ د حضرت عمر فاروق رضی الله عنه په وخت کې د اسلام سپېڅلي لښکر فارس ته داخل شو، څو ظلم او استبداد ختم کړي او خلکو ته دا حق ورکړي چې د خپل ژوند تګلاره خپله وټاکي، نه دا چې په زوره مسلمان شي!
✍️ لیکوال: ډاکټر مراد یوسفي
لومړۍ پوښتنه:
💬 جنګ ښه دی که سوله؟
✅ که دا پوښتنه له هر عاقل څخه وشي، ځواب به یې "سوله" وي.
دویمه پوښتنه:
💬 جنګ ښه دی که ذلت؟
✅ د هر منطقي او منصف انسان ځواب به "جنګ" وي.
📢 خو
✅ د اسلام ضد کسانو او ملحدانو د دې پوښتنې ځواب "ذلت" دی!
دوی وايي چې مسلمانانو باید ذلت قبول کړی وای، خو دا هیڅکله بیا د خپل ځان لپاره نه غواړي!
بلکه دا یوازې د مسلمانانو لپاره خوښوي!
ایا دا انصاف دی؟
او دوی دا تمه لري چې حضرت محمد ﷺ باید عزت، کرامت او شرافت پرې ایښی وای او ذلت ته تسلیم شوی وای؟ (استغفرالله!)
که غواړئ حقیقت درک کړئ:
لاړ شئ او د رسول الله ﷺ ټول سیرت ولولئ،وګورئ چې آیا د هغه مبارک ټول جنګونه د ذلت د دفع کولو لپاره نه وو؟
که څوک دا پوښتنه وکړي:
❓ "نو د مسلمانانو برید پر فارس (ایران) څنګه؟ آیا دا هم د ذلت د دفع کولو لپاره و؟"
✅ ځواب: هو!
ظلم ته ناست تماشچي پاتېدل، خپله یو ډول ذلت دی!
✅ د حضرت عمر فاروق رضی الله عنه په وخت کې د اسلام سپېڅلي لښکر فارس ته داخل شو، څو ظلم او استبداد ختم کړي او خلکو ته دا حق ورکړي چې د خپل ژوند تګلاره خپله وټاکي، نه دا چې په زوره مسلمان شي!
✍️ لیکوال: ډاکټر مراد یوسفي
په نړۍ کې د الحاد او بدبینۍ د پراختیا عوامل او سببونه
په اسلامي نړۍ کې الحاد، له دین سره دښمني او د پراختیا لاملونه یې
د الحاد بد تأثیرات او پایلې؛ ( د انسان په ژوند رواني، اخلاقي، ټولنیزې او سیاسي اغېزې)
له الحاد سره د مبارزې لارې
پورتنۍ مقالې له الحاد سره د مبارزې د لارو چارو یو ټولیز انځور وړاندې کوي، خو د الحاد په وړاندې مفصلې مبارزې ته اړتیا ده تر څو د ملحدینو شبهې او نیوکې په جلا، جلا ډول وڅېړل شي او هرې یوې ته یې قانع کوونکی او مفصل ځواب وویل شي.
په اصل کې دا مقاله د خدای تعالی د دین په اړه د محلدینو د شبهاتو د تفصیلي رد یوه مقدمه ده او که چېرته الله تعالی توفیق راکړ، په مناسب وخت کې به په دې برخه کې هم یو څه وکړم.
په پای کې له خپل ستر او مهربان رب تعالی څخه په ډېرې عاجزۍ غواړم چې د بنده نیت او قلبي اراده په ټولو کارونو کې؛ په ځانګړي ډول په دې کمزوري لیکنه کې خاص د خپلې رضا لپاره وګرځوي او هغه څه چې د ترسره کولو وړتیا یې راکوې د نیک عمل په حیث قبول او بنده ګانو ته یې د ګټې وړ وګرځوي.
ابوالخیر عبدالرحمان معتصمي
اسلامي پوهنځای ـ زرنج نیمروز
۴ شوال، ۱۴۴۵ ـ هـ.ق / ـ ۲۵ حمل ۱۴۰۳ ش.
منقول
په اسلامي نړۍ کې الحاد، له دین سره دښمني او د پراختیا لاملونه یې
د الحاد بد تأثیرات او پایلې؛ ( د انسان په ژوند رواني، اخلاقي، ټولنیزې او سیاسي اغېزې)
له الحاد سره د مبارزې لارې
پورتنۍ مقالې له الحاد سره د مبارزې د لارو چارو یو ټولیز انځور وړاندې کوي، خو د الحاد په وړاندې مفصلې مبارزې ته اړتیا ده تر څو د ملحدینو شبهې او نیوکې په جلا، جلا ډول وڅېړل شي او هرې یوې ته یې قانع کوونکی او مفصل ځواب وویل شي.
په اصل کې دا مقاله د خدای تعالی د دین په اړه د محلدینو د شبهاتو د تفصیلي رد یوه مقدمه ده او که چېرته الله تعالی توفیق راکړ، په مناسب وخت کې به په دې برخه کې هم یو څه وکړم.
په پای کې له خپل ستر او مهربان رب تعالی څخه په ډېرې عاجزۍ غواړم چې د بنده نیت او قلبي اراده په ټولو کارونو کې؛ په ځانګړي ډول په دې کمزوري لیکنه کې خاص د خپلې رضا لپاره وګرځوي او هغه څه چې د ترسره کولو وړتیا یې راکوې د نیک عمل په حیث قبول او بنده ګانو ته یې د ګټې وړ وګرځوي.
ابوالخیر عبدالرحمان معتصمي
اسلامي پوهنځای ـ زرنج نیمروز
۴ شوال، ۱۴۴۵ ـ هـ.ق / ـ ۲۵ حمل ۱۴۰۳ ش.
منقول
♥منزه دی د الله کلام ♥
لیکوال: مراد یوسفی
ژباړه: م.ر. محمد
14ـ ناقص او یا د جزیاتو سره کامل او بشپړ؟
شبهه:
قرآن په ځینی ځايونو کې ادعا کوي چې کامل دی او د ټولو جزیاتو لرونکی دی او هیڅ داسی شی باقی ندي پاتی چې په هغه کې د نه وي (۶ ام سورت ۳۸ ام آیت، ۶ ام سورت ۱۱۴ ام آیت، ۱۲ ام سورت ۱۱ ام آیت، ۱۶ ام سورت ۸۹ ام آیت او... خو ډیر داسې شیان دي چې قرآن هغه نا تمامه پریږدي.....
ځـــواب:
الف)
«وَمَا مِن دَآبَّةٍ فِى الْأَرْضِ وَلَا طٰٓئِرٍ يَطِيرُ بِجَنَاحَيْهِ إِلَّآ أُمَمٌ أَمْثَالُكُم ۚ مَّا فَرَّطْنَا فِى الْكِتٰبِ مِن شَىْءٍ ۚ ثُمَّ إِلٰى رَبِّهِمْ يُحْشَرُونَ»
[سُوۡرَةُ الاٴنعَام : 38]
«په ځمکه کښي خوځېدونكي كوم ساكښ او په هوا کښي په وزرونو سره الوتونكي كوم مارغه ته وګورئ! دا ټول همدا ستاسي په څېر انواع او ډولونه دي. موږ د هغو د تقدير په ليكنه کښي څه نیمګړتیا نه ده پرېښې. بيا دا ټول د خپل رب لوري ته ورغونډیږي.»
ب)
په دنیا کې ډیر مسائيل شته ...چې په قرآن کې ذکر شوی ندي .....
ج)
کوم تناقض شتون نلری...
۱ـ ځکه چې د قرآن کامل والی د هغه د رسالت پخپله حیطه کې دی (هدایت ورکول)، او دا لازمی نده چې د انټرنیټ، چوکۍ او کالو مينځلو ماشین او... په اړه دې هم خبرې وکړی.
◆ وروستی خبر:
اسلام ضد کسانو (ملحدانو) توصيه کیږي، چې د قرآنکريم په دویم مخ کې دغه آیت ولولی: «ذٰلِكَ الْكِتٰبُ لَا رَيْبَ ۛ فِيهِ ۛ هُدًى لِّلْمُتَّقِينَ»[سُوۡرَةُ البَقَرَة : 2]
«دا (د الله) کتاب دی، په ده کي هیڅ شک نشته، د پرهیزګارانو لپاره لار ښوونکی دی.»
قران د هدایت او لار ښونې کتاب دی... او قرآن فرمایی چې کامل او پوره یم، پخپله کاری برخه کې یې کامل دی.
او په حقیقت کې کوم څه چې د انسان د دنیوي او اخروي هدایت لپاره لازم وی، په قرآن کې مو جود دي.
•┈┈┈┈┈•✿❁✿•┈┈┈┈┈•
لیکوال: مراد یوسفی
ژباړه: م.ر. محمد
14ـ ناقص او یا د جزیاتو سره کامل او بشپړ؟
شبهه:
قرآن په ځینی ځايونو کې ادعا کوي چې کامل دی او د ټولو جزیاتو لرونکی دی او هیڅ داسی شی باقی ندي پاتی چې په هغه کې د نه وي (۶ ام سورت ۳۸ ام آیت، ۶ ام سورت ۱۱۴ ام آیت، ۱۲ ام سورت ۱۱ ام آیت، ۱۶ ام سورت ۸۹ ام آیت او... خو ډیر داسې شیان دي چې قرآن هغه نا تمامه پریږدي.....
ځـــواب:
الف)
«وَمَا مِن دَآبَّةٍ فِى الْأَرْضِ وَلَا طٰٓئِرٍ يَطِيرُ بِجَنَاحَيْهِ إِلَّآ أُمَمٌ أَمْثَالُكُم ۚ مَّا فَرَّطْنَا فِى الْكِتٰبِ مِن شَىْءٍ ۚ ثُمَّ إِلٰى رَبِّهِمْ يُحْشَرُونَ»
[سُوۡرَةُ الاٴنعَام : 38]
«په ځمکه کښي خوځېدونكي كوم ساكښ او په هوا کښي په وزرونو سره الوتونكي كوم مارغه ته وګورئ! دا ټول همدا ستاسي په څېر انواع او ډولونه دي. موږ د هغو د تقدير په ليكنه کښي څه نیمګړتیا نه ده پرېښې. بيا دا ټول د خپل رب لوري ته ورغونډیږي.»
ب)
په دنیا کې ډیر مسائيل شته ...چې په قرآن کې ذکر شوی ندي .....
ج)
کوم تناقض شتون نلری...
۱ـ ځکه چې د قرآن کامل والی د هغه د رسالت پخپله حیطه کې دی (هدایت ورکول)، او دا لازمی نده چې د انټرنیټ، چوکۍ او کالو مينځلو ماشین او... په اړه دې هم خبرې وکړی.
◆ وروستی خبر:
اسلام ضد کسانو (ملحدانو) توصيه کیږي، چې د قرآنکريم په دویم مخ کې دغه آیت ولولی: «ذٰلِكَ الْكِتٰبُ لَا رَيْبَ ۛ فِيهِ ۛ هُدًى لِّلْمُتَّقِينَ»[سُوۡرَةُ البَقَرَة : 2]
«دا (د الله) کتاب دی، په ده کي هیڅ شک نشته، د پرهیزګارانو لپاره لار ښوونکی دی.»
قران د هدایت او لار ښونې کتاب دی... او قرآن فرمایی چې کامل او پوره یم، پخپله کاری برخه کې یې کامل دی.
او په حقیقت کې کوم څه چې د انسان د دنیوي او اخروي هدایت لپاره لازم وی، په قرآن کې مو جود دي.
•┈┈┈┈┈•✿❁✿•┈┈┈┈┈•
د الحاد تعریف او ډولونه یې
د الحاد مخینه؛ ( تېر او اوس، شمېرنې او احصایې)
په نړۍ کې د الحاد او بدبینۍ د پراختیا عوامل او سببونه
په اسلامي نړۍ کې الحاد، له دین سره دښمني او د پراختیا لاملونه یې
د الحاد بد تأثیرات او پایلې؛ ( د انسان په ژوند رواني، اخلاقي، ټولنیزې او سیاسي اغېزې)
له الحاد سره د مبارزې لارې
پورتنۍ مقالې له الحاد سره د مبارزې د لارو چارو یو ټولیز انځور وړاندې کوي، خو د الحاد په وړاندې مفصلې مبارزې ته اړتیا ده تر څو د ملحدینو شبهې او نیوکې په جلا، جلا ډول وڅېړل شي او هرې یوې ته یې قانع کوونکی او مفصل ځواب وویل شي.
په اصل کې دا مقاله د خدای تعالی د دین په اړه د محلدینو د شبهاتو د تفصیلي رد یوه مقدمه ده او که چېرته الله تعالی توفیق راکړ، په مناسب وخت کې به په دې برخه کې هم یو څه وکړم.
په پای کې له خپل ستر او مهربان رب تعالی څخه په ډېرې عاجزۍ غواړم چې د بنده نیت او قلبي اراده په ټولو کارونو کې؛ په ځانګړي ډول په دې کمزوري لیکنه کې خاص د خپلې رضا لپاره وګرځوي او هغه څه چې د ترسره کولو وړتیا یې راکوې د نیک عمل په حیث قبول او بنده ګانو ته یې د ګټې وړ وګرځوي.
ابوالخیر عبدالرحمان معتصمي
اسلامي پوهنځای ـ زرنج نیمروز
۴ شوال، ۱۴۴۵ ـ هـ.ق / ـ ۲۵ حمل ۱۴۰۳ ش.
د الحاد مخینه؛ ( تېر او اوس، شمېرنې او احصایې)
په نړۍ کې د الحاد او بدبینۍ د پراختیا عوامل او سببونه
په اسلامي نړۍ کې الحاد، له دین سره دښمني او د پراختیا لاملونه یې
د الحاد بد تأثیرات او پایلې؛ ( د انسان په ژوند رواني، اخلاقي، ټولنیزې او سیاسي اغېزې)
له الحاد سره د مبارزې لارې
پورتنۍ مقالې له الحاد سره د مبارزې د لارو چارو یو ټولیز انځور وړاندې کوي، خو د الحاد په وړاندې مفصلې مبارزې ته اړتیا ده تر څو د ملحدینو شبهې او نیوکې په جلا، جلا ډول وڅېړل شي او هرې یوې ته یې قانع کوونکی او مفصل ځواب وویل شي.
په اصل کې دا مقاله د خدای تعالی د دین په اړه د محلدینو د شبهاتو د تفصیلي رد یوه مقدمه ده او که چېرته الله تعالی توفیق راکړ، په مناسب وخت کې به په دې برخه کې هم یو څه وکړم.
په پای کې له خپل ستر او مهربان رب تعالی څخه په ډېرې عاجزۍ غواړم چې د بنده نیت او قلبي اراده په ټولو کارونو کې؛ په ځانګړي ډول په دې کمزوري لیکنه کې خاص د خپلې رضا لپاره وګرځوي او هغه څه چې د ترسره کولو وړتیا یې راکوې د نیک عمل په حیث قبول او بنده ګانو ته یې د ګټې وړ وګرځوي.
ابوالخیر عبدالرحمان معتصمي
اسلامي پوهنځای ـ زرنج نیمروز
۴ شوال، ۱۴۴۵ ـ هـ.ق / ـ ۲۵ حمل ۱۴۰۳ ش.
خبر
هره ورځ ۲۲۰۰ کسان په اروپا کې د الکول له امله خپل ژوند له لاسه ورکوي
د دویچه وله فارسي د راپور له مخې، الکول کولی شي د زړه رګونو ناروغیو، ځیګر، او سرطان لامل شي. د روغتیا نړیوال سازمان اټکل کوي چې هره ورځ شاوخوا ۲۲۰۰ کسان په اروپا کې د الکول اړوند لاملونو له امله مري، چې دا د نړۍ په هره بله سیمه کې تر ټولو لوړه کچه ده.
د دې سازمان د ارزونو له مخې، ۱۱ سلنه لویان په اروپا کې د الکول د کارونې له اختلال څخه کړېږي، او ۵.۹ سلنه یې الکولي معتادین دي.
د حد څخه زیات د الکولو څښل ټولنیزې پایلې هم لري او ډېر وخت د کورني تاوتریخوالي، ټپي کېدو، ترافیکي پېښو او د کورنیو د وېشل کېدو لامل ګرځي.
❗ د هغو کسانو لپاره د پاملرنې وړ چې ادعا کوي الکولي مشروبات په اروپا او لویدیځ کې روغتیایي او معیاري دي او هېڅ زیان نه لري.
په داسې حال کې چې لویدیځ هېوادونه، سره له دې چې د الکولو پر تولید او وېش سختې څارنې لري، بیا هم دا لوړه مرګژوبله تجربه کوي.
په ایران کې، چیرې چې د الکولو تولیدونکي د تر ټولو زیانمنو موادو څخه کار اخلي، هر کال ګڼ کسان د الکولو له امله خپل ژوند له لاسه ورکوي یا د سترګو، ځیګر او پښتورګو دایمي زیان ویني.
باید پر دې موضوع جدي فکر وشي، ځکه چې که په اروپا کې، سره له ټولو څارنو، ورځني ۲۲۰۰ کسان د الکولو له امله مري، نو په هغو ځایونو کې چې کنټرول نشته، به حالت څومره خطرناک وي؟
آیا دا د عبرت لپاره بسنه نه کوي؟!
هره ورځ ۲۲۰۰ کسان په اروپا کې د الکول له امله خپل ژوند له لاسه ورکوي
د دویچه وله فارسي د راپور له مخې، الکول کولی شي د زړه رګونو ناروغیو، ځیګر، او سرطان لامل شي. د روغتیا نړیوال سازمان اټکل کوي چې هره ورځ شاوخوا ۲۲۰۰ کسان په اروپا کې د الکول اړوند لاملونو له امله مري، چې دا د نړۍ په هره بله سیمه کې تر ټولو لوړه کچه ده.
د دې سازمان د ارزونو له مخې، ۱۱ سلنه لویان په اروپا کې د الکول د کارونې له اختلال څخه کړېږي، او ۵.۹ سلنه یې الکولي معتادین دي.
د حد څخه زیات د الکولو څښل ټولنیزې پایلې هم لري او ډېر وخت د کورني تاوتریخوالي، ټپي کېدو، ترافیکي پېښو او د کورنیو د وېشل کېدو لامل ګرځي.
❗ د هغو کسانو لپاره د پاملرنې وړ چې ادعا کوي الکولي مشروبات په اروپا او لویدیځ کې روغتیایي او معیاري دي او هېڅ زیان نه لري.
په داسې حال کې چې لویدیځ هېوادونه، سره له دې چې د الکولو پر تولید او وېش سختې څارنې لري، بیا هم دا لوړه مرګژوبله تجربه کوي.
په ایران کې، چیرې چې د الکولو تولیدونکي د تر ټولو زیانمنو موادو څخه کار اخلي، هر کال ګڼ کسان د الکولو له امله خپل ژوند له لاسه ورکوي یا د سترګو، ځیګر او پښتورګو دایمي زیان ویني.
باید پر دې موضوع جدي فکر وشي، ځکه چې که په اروپا کې، سره له ټولو څارنو، ورځني ۲۲۰۰ کسان د الکولو له امله مري، نو په هغو ځایونو کې چې کنټرول نشته، به حالت څومره خطرناک وي؟
آیا دا د عبرت لپاره بسنه نه کوي؟!
15 ـ د يوه خداي عبادت که د يو بل خداي؟!!
شبهه:
محمد ته امر کوی چې ناباورانو (مشرکانو ) ته ووایی، چې تاسې د هغه څه عبادت نه کوی، (د کوم ) چې زه یې عبادت کوم (۱۰۹ ام سورت ۳ ام آیت).
که څه هم په قرآنکريم کې نور سورتونه په مشخص ډول اشاره کوی چې هغه ناباور (مشرکان) هم په واقعیت کې د یو خدای عبادت کوی چې هماغه الله دی:
ځواب:
ناباوران! د الله عبادت کوی! نو بیا یې ولی نوم ناباوره شوی دی! د تاسې پخپله شبهه له تناقضه ډکه ده، خو غواړی ووایی چې په قران کې تناقض شتون لری!
الف )
«وَلَآ أَنتُمْ عٰبِدُونَ مَآ أَعْبُدُ»[سُوۡرَةُ الكافِرون : 3] «او نه تاسي (همدا اوس) د هغه ذات عبادت كوونكى ياست، چي زه یې عبادت كوم؛»
ب)
په دې برخه کې شبهه خپرونکی کوم ایت ندی ذکر کړی او حتی خبره یې متناقضه ده، خو فرض کوو چې موخه یې دغه آیت دی:«وَلَئِن سَأَلْتَهُم مَّنْ خَلَقَ السَّمٰوٰتِ وَالْأَرْضَ لَيَقُولُنَّ اللَّهُ ۚ قُلْ أَفَرَءَيْتُم مَّا تَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّهِ إِنْ أَرَادَنِىَ اللَّهُ بِضُرٍّ هَلْ هُنَّ كٰشِفٰتُ ضُرِّهِۦٓ أَوْ أَرَادَنِى بِرَحْمَةٍ هَلْ هُنَّ مُمْسِكٰتُ رَحْمَتِهِۦ ۚ قُلْ حَسْبِىَ اللَّهُ ۖ عَلَيْهِ يَتَوَكَّلُ الْمُتَوَكِّلُونَ»
[سُوۡرَةُ الزُّمَر : 38]
«كه ته د دوى څخه پوښتنه وکړې چي اسمانونه او ځمکه چا پيدا کړيدي، نو دوى به پخپله ووايي چي الله. دوى ته ووايه: "كله چي حقيقت دا دى، نو ستاسي څه ګومان دى چي كه الله ما ته څه زيان رسول وغواړي، نو ايا ستاسي دغه معبودان چي د الله پرته یې بولئ، ما به د هغه رسول شوي زيان څخه وژغوري؟ يا كه الله پر ما باندي مهرباني كول وغواړي، نو ايا دوى به د هغه د رحمت مخنيوي وکړاى شي؟" - نو دوى ته ووايه: "زما لپاره همدا الله كافي دى، توكُل كوونكي پر همغه توكُل كوي."»
ج)
.تناقض شتون نلری....
۱ـ د «الف» د برخې په آیت کې الله تَبَارَک وَتَعَالَی رسول الله ﷺ ته فرمایی چې مشرکانو ته ووایه، کوم څه چې زه عبادت کوم تاسې یې عبادت نه کوي.
۲ـ د «ب» په برخه کې هم، شبهه خپرونکی ادعا کړې ده چې مشرکانو د رسول الله ﷺ د خدای عبادت کړی دی...
په داسې حال کې چې داسې نده، په دې ایت کې «د الله پر خالقیت» باندې د مشرکانو د اعتراف بحث دی... نه د هغه لپاره د عبادت، ځکه چې مشرکانو خپل بتان د خدايي واک او قدرت لرونکی ګڼل او هغو ته یې عبادت کاوه...
۳ـ خو که چیرې دا نکته هم په پام کې ونه نیسو... هغه خدای چې شریک ولری او د جهان د مدیریت لپاره! ډبرو او لرګيو ته اړ من وي کوم ځای یې د رسول الله ﷺ د پیغمبر خدای دی... الله تَبَارَک وَتَعَالَی احد (ایک یو ) دی... صمد (بی نیازه)دی... نه دا چې بتان دې د هغه شريکان وی... له همدې امله هیڅ کوم تناقض شتون نلری...
وروستي خبر:
شبهه خپرونکو هغه وخت کولای شول ووایی د دغو دوه آیاتونو تر منځ تناقض شتون لری، چې مشرکان هم موحد وای، الله یې په احد والی منلی او بتانو ته نه ورتللی په دې وخت کې د الکافرون د سورت ۳ ام آیت له دې مطلب سره تناقض پيدا کاوه... خو آیا دارنګه دی؟
نه.... ‼
نو کوم تناقض نشته .....!!
***
•┈┈┈┈┈•✿❁✿•┈┈┈┈┈•
شبهه:
محمد ته امر کوی چې ناباورانو (مشرکانو ) ته ووایی، چې تاسې د هغه څه عبادت نه کوی، (د کوم ) چې زه یې عبادت کوم (۱۰۹ ام سورت ۳ ام آیت).
که څه هم په قرآنکريم کې نور سورتونه په مشخص ډول اشاره کوی چې هغه ناباور (مشرکان) هم په واقعیت کې د یو خدای عبادت کوی چې هماغه الله دی:
ځواب:
ناباوران! د الله عبادت کوی! نو بیا یې ولی نوم ناباوره شوی دی! د تاسې پخپله شبهه له تناقضه ډکه ده، خو غواړی ووایی چې په قران کې تناقض شتون لری!
الف )
«وَلَآ أَنتُمْ عٰبِدُونَ مَآ أَعْبُدُ»[سُوۡرَةُ الكافِرون : 3] «او نه تاسي (همدا اوس) د هغه ذات عبادت كوونكى ياست، چي زه یې عبادت كوم؛»
ب)
په دې برخه کې شبهه خپرونکی کوم ایت ندی ذکر کړی او حتی خبره یې متناقضه ده، خو فرض کوو چې موخه یې دغه آیت دی:«وَلَئِن سَأَلْتَهُم مَّنْ خَلَقَ السَّمٰوٰتِ وَالْأَرْضَ لَيَقُولُنَّ اللَّهُ ۚ قُلْ أَفَرَءَيْتُم مَّا تَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّهِ إِنْ أَرَادَنِىَ اللَّهُ بِضُرٍّ هَلْ هُنَّ كٰشِفٰتُ ضُرِّهِۦٓ أَوْ أَرَادَنِى بِرَحْمَةٍ هَلْ هُنَّ مُمْسِكٰتُ رَحْمَتِهِۦ ۚ قُلْ حَسْبِىَ اللَّهُ ۖ عَلَيْهِ يَتَوَكَّلُ الْمُتَوَكِّلُونَ»
[سُوۡرَةُ الزُّمَر : 38]
«كه ته د دوى څخه پوښتنه وکړې چي اسمانونه او ځمکه چا پيدا کړيدي، نو دوى به پخپله ووايي چي الله. دوى ته ووايه: "كله چي حقيقت دا دى، نو ستاسي څه ګومان دى چي كه الله ما ته څه زيان رسول وغواړي، نو ايا ستاسي دغه معبودان چي د الله پرته یې بولئ، ما به د هغه رسول شوي زيان څخه وژغوري؟ يا كه الله پر ما باندي مهرباني كول وغواړي، نو ايا دوى به د هغه د رحمت مخنيوي وکړاى شي؟" - نو دوى ته ووايه: "زما لپاره همدا الله كافي دى، توكُل كوونكي پر همغه توكُل كوي."»
ج)
.تناقض شتون نلری....
۱ـ د «الف» د برخې په آیت کې الله تَبَارَک وَتَعَالَی رسول الله ﷺ ته فرمایی چې مشرکانو ته ووایه، کوم څه چې زه عبادت کوم تاسې یې عبادت نه کوي.
۲ـ د «ب» په برخه کې هم، شبهه خپرونکی ادعا کړې ده چې مشرکانو د رسول الله ﷺ د خدای عبادت کړی دی...
په داسې حال کې چې داسې نده، په دې ایت کې «د الله پر خالقیت» باندې د مشرکانو د اعتراف بحث دی... نه د هغه لپاره د عبادت، ځکه چې مشرکانو خپل بتان د خدايي واک او قدرت لرونکی ګڼل او هغو ته یې عبادت کاوه...
۳ـ خو که چیرې دا نکته هم په پام کې ونه نیسو... هغه خدای چې شریک ولری او د جهان د مدیریت لپاره! ډبرو او لرګيو ته اړ من وي کوم ځای یې د رسول الله ﷺ د پیغمبر خدای دی... الله تَبَارَک وَتَعَالَی احد (ایک یو ) دی... صمد (بی نیازه)دی... نه دا چې بتان دې د هغه شريکان وی... له همدې امله هیڅ کوم تناقض شتون نلری...
وروستي خبر:
شبهه خپرونکو هغه وخت کولای شول ووایی د دغو دوه آیاتونو تر منځ تناقض شتون لری، چې مشرکان هم موحد وای، الله یې په احد والی منلی او بتانو ته نه ورتللی په دې وخت کې د الکافرون د سورت ۳ ام آیت له دې مطلب سره تناقض پيدا کاوه... خو آیا دارنګه دی؟
نه.... ‼
نو کوم تناقض نشته .....!!
***
•┈┈┈┈┈•✿❁✿•┈┈┈┈┈•
♥اظهار الحق ........♥
لیکوال: مولانا رحمت الله کیرانوي( رَحِمَهُ اللهُ تَعَالی')
برخه 【25】
دریم ډول تحریفات:
6- له موسی عَلَيْهِ السَّلام نه وروسته د نني تورات پر لیکلو دلیل:
یعنی ننی تورات له موسی عَلَيْهِ السَّلام نه وروسته ليکل شوی دی.
په سِفر تکوین 36/31 کې ذکر شوي دي چې:او دغه دي هغه پاچايان چې د اُدرم پر خاوره یې سلطنت کړی، وړاندې له دې چې کوم پا چا دې پر بنی اسرائلو سلطنت وکړي»
بیا د اُدرم د پاچایانو د نومونو په ذکر پیل کوي چـې د بنی اسرائلو له لومړني پاچا جالوط (شاول) نه یې وړاندې د ادهم پر سیمه حکمراني کړې ده چې وروسته له هغه داؤد د حکومت عهده دار شو.
بیا وړاندې د دوی له حکومت نه بنی اسرائلو د قضا په عهد کې فرار درلود.
د سِفر تکوین دغه فقرات 36/31-39 دقیقاً
هماغه د تواریخ اول 1/43-50 فقرات دي
او مناسبت یې له سِفر أخبار سره واضح او پرته له کوم اعتراض څخه دی؛ ځکه له دې څخه داسې معلوميږي چې متکلم د هغه دې په فلسطین کې د بنی اسرائیلو له سلطنت نه ورسوته په بنی اسرائيلو کې موجود ؤ او لومړنی پاچا یې طالوت (شاول ) دی، په داسې حال کې چې هغه له موسی عَلَيْهِ السَّلام نه ۳۵۶ کلونه وړاندې دلته ؤ .
خو په قطعی توګه دغه فقرات له هغه څه سره چې په سِفر تکوین- د تورات اولینی سفر - کې راغلی دي هیڅ کوم مناسبت نلری؛ نو بیا څرنګه د متن جزء ګرځېدلی دی؟!
صحیح خبره هغه ده چې آدم کلارک هغه ته ترجیح ورکړې ده هغه دا چې دغه فقرات په قطعی توګه د موسی عَلَيْهِ السَّلام وينا نده او هغه په ځینو نسخو د سفر تکوین په حاشیو کې ليکل شوی او ناقل هغه د متن له جز څخه ګڼلی او پر متن یې ور اضافه کړی دی.
ښه ورته اوګورئ دغه مفسر څرنګه اعتراف کوی چې دغه فقرات له تورات نه بهر ؤ او د یوې نسخې په متن کې ور اضافه شوی دی او وروسته له هغه نشر شوی او په ټولو نسخو کې ور اضافه شوی دی. له دې متن څخه دا لازمیږی چې د دوی کتابونه د هر ډول زیادت او تحریف مننونکي دي.
7- د عبارت په اضافه کولو سره (تر نن پورې ) تحریف:
په سِفرتثنیه 3/14 کې راغلی دي:
«یائِیرُ بنُ مَنَسَّی د أرجُوبَ ټولې سیمې
د جَشُورِیان او معکیان تر سرحدونو پورې ونيولې او هغه یې تر نن پورې پخپل نامه باشان حوُّوثِ یائیر ونومولې ».
دا فقره د موسی عَلَيْهِ السَّلام له ویناو څخه نشی کیدلای؛ ځکه چې د دغه عبارت متکلم باید د یائیر بن مَنَسَّی له زمانې څخه ډیر زمانی واټن ولری؛ لکه څنګه چې د « تر نن پورې» عبارت هغه ته اشاره لری؛ ځکه داسی یو لفظ یواځې د یوه لرې وخت لپاره کارول کیږی.
هورن پخپل تفسیر کې د دې خبرې نسبت موسی عَلَيْهِ السَّلام ته نفی کړی دی؛ داسې که چیرې د سفر تثنیه لیکوال موسی عَلَيْهِ السَّلام وای، داسې یې نه ویل: تر نن ورځې پورې.
هورن تر جیح ورکړې ده چې دا لفظ د هغه لیکوال له لوري اضافه شوی ده چې د موسی له زمانې څخه د څو پیړیو له تیریدو وروسته یې د کتاب په حاشیه کې درج کړی دی، تر څو وپوهيدل شی (هغه نوم چې یائیر بن منشی پر هغه نومول شوی دی تر نن پورې په هماغه نوم یادیږی) وروسته بیا په بعدی نسخو کې دغه لفظ متن ته ور انتقال شوی دی.
هورن په دې باندې اعتراف کوي چې په حواشیو کې دا رنګه زیادات، د موسی عَلَيْهِ السَّلام له زمانې د څو پیړیو له تيرېدو وروسته کاملا په متونو کې درج شوي او د کتاب له برخو ګڼل شوي دي.
وروسته بیا د کتاب په بعدي ټولو نسخو کې منتشره شوي او دا مسئله د دې ښکارندوی ده چې د دوی کتابونه د هر ډول تحریف مننونكي دي.
هنری او سکاټ د نظر اتفاق کړی دی که چیرې دغه الحاقی جملات ــ چې یوه لیکوال د موسی عَلَيْهِ السَّلام له زمانې وروسته ور اضافه کړی دی ــ حذف شی، په مقصود کې به هيڅ خلل را نشی.
مخکنی عبارات او د سفر عدد 32/41 د فقرې عبارات نشی کولای چې د موسی عَلَيْهِ السَّلام له کلام څخه د وی؛ چې ویلی یې دی:یائیر بن منشی لاړ او خپلې مزرعې یې ونيولې او هغه یې حوُّوثَ یائیر ونومولې».
دا هم یو بل تحریف دی؛ ځکه چې د یائیر پلار منسی نه دی، بلکه پلار یې سجوب دی؛لکه څنګه چې په تواریخ أول 2/22 کې راغلی دي: «او سجوب یائر دنیا ته راوړ او هغه ۲۳ میاشتې په زمکه کې جلعاد درلود»
نو دلته یې د پلار په نوم کې اشتباه او تحریف لازم راځي؛ یا د سفرونو عدد او تثنیه او یا د سفر اخبار په عباراتو کې تحریف راځی. له همدې امله د «قاموس الکتاب المقدس» مؤلف وایی: ځینی هغه جملات چې په اسفار خمسه کې وجود لری، داسی دلالت کوی چې د موسی عَلَيْهِ السَّلام له کلام څخه ندی؛ حتی ځنی عبارات د هغه د خبرو د طریقې خلاف دی او څوک پر دې باندې قادر نه دي چې د دغو الحاقي جملاتو او عباراتو د ملحق کونکی نوم په يقيني توګه بیان کړی.
لیکوال: مولانا رحمت الله کیرانوي( رَحِمَهُ اللهُ تَعَالی')
برخه 【25】
دریم ډول تحریفات:
6- له موسی عَلَيْهِ السَّلام نه وروسته د نني تورات پر لیکلو دلیل:
یعنی ننی تورات له موسی عَلَيْهِ السَّلام نه وروسته ليکل شوی دی.
په سِفر تکوین 36/31 کې ذکر شوي دي چې:او دغه دي هغه پاچايان چې د اُدرم پر خاوره یې سلطنت کړی، وړاندې له دې چې کوم پا چا دې پر بنی اسرائلو سلطنت وکړي»
بیا د اُدرم د پاچایانو د نومونو په ذکر پیل کوي چـې د بنی اسرائلو له لومړني پاچا جالوط (شاول) نه یې وړاندې د ادهم پر سیمه حکمراني کړې ده چې وروسته له هغه داؤد د حکومت عهده دار شو.
بیا وړاندې د دوی له حکومت نه بنی اسرائلو د قضا په عهد کې فرار درلود.
د سِفر تکوین دغه فقرات 36/31-39 دقیقاً
هماغه د تواریخ اول 1/43-50 فقرات دي
او مناسبت یې له سِفر أخبار سره واضح او پرته له کوم اعتراض څخه دی؛ ځکه له دې څخه داسې معلوميږي چې متکلم د هغه دې په فلسطین کې د بنی اسرائیلو له سلطنت نه ورسوته په بنی اسرائيلو کې موجود ؤ او لومړنی پاچا یې طالوت (شاول ) دی، په داسې حال کې چې هغه له موسی عَلَيْهِ السَّلام نه ۳۵۶ کلونه وړاندې دلته ؤ .
خو په قطعی توګه دغه فقرات له هغه څه سره چې په سِفر تکوین- د تورات اولینی سفر - کې راغلی دي هیڅ کوم مناسبت نلری؛ نو بیا څرنګه د متن جزء ګرځېدلی دی؟!
صحیح خبره هغه ده چې آدم کلارک هغه ته ترجیح ورکړې ده هغه دا چې دغه فقرات په قطعی توګه د موسی عَلَيْهِ السَّلام وينا نده او هغه په ځینو نسخو د سفر تکوین په حاشیو کې ليکل شوی او ناقل هغه د متن له جز څخه ګڼلی او پر متن یې ور اضافه کړی دی.
ښه ورته اوګورئ دغه مفسر څرنګه اعتراف کوی چې دغه فقرات له تورات نه بهر ؤ او د یوې نسخې په متن کې ور اضافه شوی دی او وروسته له هغه نشر شوی او په ټولو نسخو کې ور اضافه شوی دی. له دې متن څخه دا لازمیږی چې د دوی کتابونه د هر ډول زیادت او تحریف مننونکي دي.
7- د عبارت په اضافه کولو سره (تر نن پورې ) تحریف:
په سِفرتثنیه 3/14 کې راغلی دي:
«یائِیرُ بنُ مَنَسَّی د أرجُوبَ ټولې سیمې
د جَشُورِیان او معکیان تر سرحدونو پورې ونيولې او هغه یې تر نن پورې پخپل نامه باشان حوُّوثِ یائیر ونومولې ».
دا فقره د موسی عَلَيْهِ السَّلام له ویناو څخه نشی کیدلای؛ ځکه چې د دغه عبارت متکلم باید د یائیر بن مَنَسَّی له زمانې څخه ډیر زمانی واټن ولری؛ لکه څنګه چې د « تر نن پورې» عبارت هغه ته اشاره لری؛ ځکه داسی یو لفظ یواځې د یوه لرې وخت لپاره کارول کیږی.
هورن پخپل تفسیر کې د دې خبرې نسبت موسی عَلَيْهِ السَّلام ته نفی کړی دی؛ داسې که چیرې د سفر تثنیه لیکوال موسی عَلَيْهِ السَّلام وای، داسې یې نه ویل: تر نن ورځې پورې.
هورن تر جیح ورکړې ده چې دا لفظ د هغه لیکوال له لوري اضافه شوی ده چې د موسی له زمانې څخه د څو پیړیو له تیریدو وروسته یې د کتاب په حاشیه کې درج کړی دی، تر څو وپوهيدل شی (هغه نوم چې یائیر بن منشی پر هغه نومول شوی دی تر نن پورې په هماغه نوم یادیږی) وروسته بیا په بعدی نسخو کې دغه لفظ متن ته ور انتقال شوی دی.
هورن په دې باندې اعتراف کوي چې په حواشیو کې دا رنګه زیادات، د موسی عَلَيْهِ السَّلام له زمانې د څو پیړیو له تيرېدو وروسته کاملا په متونو کې درج شوي او د کتاب له برخو ګڼل شوي دي.
وروسته بیا د کتاب په بعدي ټولو نسخو کې منتشره شوي او دا مسئله د دې ښکارندوی ده چې د دوی کتابونه د هر ډول تحریف مننونكي دي.
هنری او سکاټ د نظر اتفاق کړی دی که چیرې دغه الحاقی جملات ــ چې یوه لیکوال د موسی عَلَيْهِ السَّلام له زمانې وروسته ور اضافه کړی دی ــ حذف شی، په مقصود کې به هيڅ خلل را نشی.
مخکنی عبارات او د سفر عدد 32/41 د فقرې عبارات نشی کولای چې د موسی عَلَيْهِ السَّلام له کلام څخه د وی؛ چې ویلی یې دی:یائیر بن منشی لاړ او خپلې مزرعې یې ونيولې او هغه یې حوُّوثَ یائیر ونومولې».
دا هم یو بل تحریف دی؛ ځکه چې د یائیر پلار منسی نه دی، بلکه پلار یې سجوب دی؛لکه څنګه چې په تواریخ أول 2/22 کې راغلی دي: «او سجوب یائر دنیا ته راوړ او هغه ۲۳ میاشتې په زمکه کې جلعاد درلود»
نو دلته یې د پلار په نوم کې اشتباه او تحریف لازم راځي؛ یا د سفرونو عدد او تثنیه او یا د سفر اخبار په عباراتو کې تحریف راځی. له همدې امله د «قاموس الکتاب المقدس» مؤلف وایی: ځینی هغه جملات چې په اسفار خمسه کې وجود لری، داسی دلالت کوی چې د موسی عَلَيْهِ السَّلام له کلام څخه ندی؛ حتی ځنی عبارات د هغه د خبرو د طریقې خلاف دی او څوک پر دې باندې قادر نه دي چې د دغو الحاقي جملاتو او عباراتو د ملحق کونکی نوم په يقيني توګه بیان کړی.
د هنری او اسکات د تفسیر مؤلفين وایی:
«دغه عبارت «تر نن ورځې پورې» د عهد عتیق په اکثره کتابونو کې واقع دی او حکم یې کړی دی، هغه عبارتونه چې دې ته ورته دي، ټول الحاقی او د ليکوالانو زیادت دی. همدا راز دغه عبارت د یوشع په کتاب کې اته ځایه ذکر شوی دی.
ــــــــــــــ
«دغه عبارت «تر نن ورځې پورې» د عهد عتیق په اکثره کتابونو کې واقع دی او حکم یې کړی دی، هغه عبارتونه چې دې ته ورته دي، ټول الحاقی او د ليکوالانو زیادت دی. همدا راز دغه عبارت د یوشع په کتاب کې اته ځایه ذکر شوی دی.
ــــــــــــــ
الحــــــــــــــاد او په وړاندې یې د مبارزې لارې (لومړۍ برخه)
بسم الله الرحمن الرحیم
د لیکوال مقدمه
الحمد لله رب العالمین و الصلوة والسلام علی سیدنا محمد سید المرسلین و علی آله و اصحابه اجمعین و علی من تبعهم بإحسان الی یوم الدین.
وروسته؛ په فرهنګي برخه کې ځینو فعالو ملګرو څه موده وړاندې له ما څخه وغوښتل چې د الحاد په وړاندې د فکري او قلمي مبارزې په برخه کې کار وکړم، خو د لاندو ذکر کېدونکو ځینو لاملونو له امله پکې زړه نا زړه وم.
لومړی: له الحاد سره د مبارزې په برخه کې د الحاد او ملحدینو د افکارو، برنامو، طرحو او کړنلارو د مطالعې اړتیا ده، په داسې حال کې چې د الحاد په نړۍ کې مطالعه، د ملحدینو د شکونو او شبهو په بحر ور ګډېدل، د کفریاتو او د ملحدینو د پوچ فاش په میدان کې تګ مې ځان ته ډېر ناراحته، ستړی کوونکی او خسته کونکی باله. ځکه چې له بدو خلکو او کفارو سره ناسته، ولاړه ځينې اغېزې لري او همداشان د وضعیت مطالعه او د اقوالو او افکار لوستل به یې هم بې اغېزه نه وي.
دوهم: ما فکر کاوه؛ د شوري اتحاد له سقوط وروسته، چې د کلمې په واقعي معنی یو الحادي ( اتئیست) دولت ګڼل کېده، د الحاد موضوع د خپل خاص مفهوم له مخې بې ارزښته شوې او ظاهري اعتبار یې له منځه تللی او د دې ګواښ کم شوی چې خلک دې ورجلب شي.
درېیم: له بهرني اشغال څخه د افغانستان خلاصون او خپلواکۍ او په هغې کې د سیکولارېزم او سیکولارانو کاملې ماتې، الحاد په عام مفهوم سره هم په یاد هېواد کې کمزوری کړی وو او د سیکولارانو صورت او سیرت هم په ظاهره له دیندارو خلکو سره یو شان شوی وو او فکر کېده چې اقلا په دې هېواد کې نور څوک د الحاد د شبهو او شکونو پر لور نه ځي او له هغو نه، نه اغېزمن کیږي
څلورم: دا چې اورېدل به مې؛ د الحاد په وړاندې مبارزه کې له ډېره وخته راهیسي د سیمې او نړۍ په کچې ډېر کارونه ترسره شوي. په مختلفو ژبو کتابونه، رسالې او زیاتې مقالې لیکل شوي، ځانګړي تحقیقاتي او علمي مرکزونه ورته جوړ شوي او ګڼ شمېر ویب سایټونه ورته فعاله شوي، چې په همدې برخه کې پرلپسې کار کوي.
ما د همدې څلورو دلیلونو په اساس، په دې برخه کې د کار اړتیا نه احساسوله او په ځان کې مې دا رغبت نه لیده، چې په دې برخه کې مطالعه او څېړنې وکړم، خو د ځینو ملګرو او فرهنګي فعالانو په ټینګار او د ۲۰۰۱ کال د سپټامبر د ۱۱ مې له پېښې وروسته کله چې پر دې موضوع خبر شوم؛ دا چې په امریکا کې څلورو انګریز ملحدینو د ـ نوی/جدید الحاد او ماډرن الحاد د علمیت په جامو او یوې متفاوتې څېرې کې په عامه او اسانه ژبه وړاندې کړی او په دې برخه کې یې کتابونه لیکلي چې په ډېر شد او مد سره نشریږي او ځانګړې انټرنېټي پاڼې ورته جوړې شوې، چې زرګونه کتونکي لري، شپه او ورځ الحاد ته تبلیغ کوي او پر افکارو زهر پاشي او دا ګواښ قوي شوی چې ممکن ځينې مسلمان ځوانان د الحاد په لومو کې ونښلي او پکې غرق شي، بناَ هر یو قلموال او د فکر او علم خاوند دې له خپل علم او فرهنګ څخه ګټه واخلي او په دې برخه کې دې د خپل توان تر اندازې کار وکړي.
په همدې اساس؛ ماته هم په دې برخه کار د پام وړ ښکاره شو، تر څو پکې کار وکړم او هغه څه چې په دې برخه کې ترلاسه شول د خدای د لارې د داعیانو په کارنامو کې یې د یوه څاڅکې په شان توی کړم.
د یاد موخې لپاره مې څه موده ـ د الحاد او په وړاندې یې د مبارزې ـ لپآره د معلوماتو په راټولو او مطالعې تېر کړ او د یادو علمي موادو له راټولولو وروسته مې دا مقاله ترتیب کړه، چې لاندې موضوعات پکې شامل دي:
د الحاد تعریف او ډولونه یې
د الحاد مخینه؛ ( تېر او اوس، شمېرنې او احصایې)
په نړۍ کې د الحاد او بدبینۍ د پراختیا عوامل او سببونه
په اسلامي نړۍ کې الحاد، له دین سره دښمني او د پراختیا لاملونه یې
د الحاد بد تأثیرات او پایلې؛ ( د انسان په ژوند رواني، اخلاقي، ټولنیزې او سیاسي اغېزې)
منقول
بسم الله الرحمن الرحیم
د لیکوال مقدمه
الحمد لله رب العالمین و الصلوة والسلام علی سیدنا محمد سید المرسلین و علی آله و اصحابه اجمعین و علی من تبعهم بإحسان الی یوم الدین.
وروسته؛ په فرهنګي برخه کې ځینو فعالو ملګرو څه موده وړاندې له ما څخه وغوښتل چې د الحاد په وړاندې د فکري او قلمي مبارزې په برخه کې کار وکړم، خو د لاندو ذکر کېدونکو ځینو لاملونو له امله پکې زړه نا زړه وم.
لومړی: له الحاد سره د مبارزې په برخه کې د الحاد او ملحدینو د افکارو، برنامو، طرحو او کړنلارو د مطالعې اړتیا ده، په داسې حال کې چې د الحاد په نړۍ کې مطالعه، د ملحدینو د شکونو او شبهو په بحر ور ګډېدل، د کفریاتو او د ملحدینو د پوچ فاش په میدان کې تګ مې ځان ته ډېر ناراحته، ستړی کوونکی او خسته کونکی باله. ځکه چې له بدو خلکو او کفارو سره ناسته، ولاړه ځينې اغېزې لري او همداشان د وضعیت مطالعه او د اقوالو او افکار لوستل به یې هم بې اغېزه نه وي.
دوهم: ما فکر کاوه؛ د شوري اتحاد له سقوط وروسته، چې د کلمې په واقعي معنی یو الحادي ( اتئیست) دولت ګڼل کېده، د الحاد موضوع د خپل خاص مفهوم له مخې بې ارزښته شوې او ظاهري اعتبار یې له منځه تللی او د دې ګواښ کم شوی چې خلک دې ورجلب شي.
درېیم: له بهرني اشغال څخه د افغانستان خلاصون او خپلواکۍ او په هغې کې د سیکولارېزم او سیکولارانو کاملې ماتې، الحاد په عام مفهوم سره هم په یاد هېواد کې کمزوری کړی وو او د سیکولارانو صورت او سیرت هم په ظاهره له دیندارو خلکو سره یو شان شوی وو او فکر کېده چې اقلا په دې هېواد کې نور څوک د الحاد د شبهو او شکونو پر لور نه ځي او له هغو نه، نه اغېزمن کیږي
څلورم: دا چې اورېدل به مې؛ د الحاد په وړاندې مبارزه کې له ډېره وخته راهیسي د سیمې او نړۍ په کچې ډېر کارونه ترسره شوي. په مختلفو ژبو کتابونه، رسالې او زیاتې مقالې لیکل شوي، ځانګړي تحقیقاتي او علمي مرکزونه ورته جوړ شوي او ګڼ شمېر ویب سایټونه ورته فعاله شوي، چې په همدې برخه کې پرلپسې کار کوي.
ما د همدې څلورو دلیلونو په اساس، په دې برخه کې د کار اړتیا نه احساسوله او په ځان کې مې دا رغبت نه لیده، چې په دې برخه کې مطالعه او څېړنې وکړم، خو د ځینو ملګرو او فرهنګي فعالانو په ټینګار او د ۲۰۰۱ کال د سپټامبر د ۱۱ مې له پېښې وروسته کله چې پر دې موضوع خبر شوم؛ دا چې په امریکا کې څلورو انګریز ملحدینو د ـ نوی/جدید الحاد او ماډرن الحاد د علمیت په جامو او یوې متفاوتې څېرې کې په عامه او اسانه ژبه وړاندې کړی او په دې برخه کې یې کتابونه لیکلي چې په ډېر شد او مد سره نشریږي او ځانګړې انټرنېټي پاڼې ورته جوړې شوې، چې زرګونه کتونکي لري، شپه او ورځ الحاد ته تبلیغ کوي او پر افکارو زهر پاشي او دا ګواښ قوي شوی چې ممکن ځينې مسلمان ځوانان د الحاد په لومو کې ونښلي او پکې غرق شي، بناَ هر یو قلموال او د فکر او علم خاوند دې له خپل علم او فرهنګ څخه ګټه واخلي او په دې برخه کې دې د خپل توان تر اندازې کار وکړي.
په همدې اساس؛ ماته هم په دې برخه کار د پام وړ ښکاره شو، تر څو پکې کار وکړم او هغه څه چې په دې برخه کې ترلاسه شول د خدای د لارې د داعیانو په کارنامو کې یې د یوه څاڅکې په شان توی کړم.
د یاد موخې لپاره مې څه موده ـ د الحاد او په وړاندې یې د مبارزې ـ لپآره د معلوماتو په راټولو او مطالعې تېر کړ او د یادو علمي موادو له راټولولو وروسته مې دا مقاله ترتیب کړه، چې لاندې موضوعات پکې شامل دي:
د الحاد تعریف او ډولونه یې
د الحاد مخینه؛ ( تېر او اوس، شمېرنې او احصایې)
په نړۍ کې د الحاد او بدبینۍ د پراختیا عوامل او سببونه
په اسلامي نړۍ کې الحاد، له دین سره دښمني او د پراختیا لاملونه یې
د الحاد بد تأثیرات او پایلې؛ ( د انسان په ژوند رواني، اخلاقي، ټولنیزې او سیاسي اغېزې)
منقول
له الحاد سره د مبارزې لارې
پورتنۍ مقالې له الحاد سره د مبارزې د لارو چارو یو ټولیز انځور وړاندې کوي، خو د الحاد په وړاندې مفصلې مبارزې ته اړتیا ده تر څو د ملحدینو شبهې او نیوکې په جلا، جلا ډول وڅېړل شي او هرې یوې ته یې قانع کوونکی او مفصل ځواب وویل شي.
په اصل کې دا مقاله د خدای تعالی د دین په اړه د محلدینو د شبهاتو د تفصیلي رد یوه مقدمه ده او که چېرته الله تعالی توفیق راکړ، په مناسب وخت کې به په دې برخه کې هم یو څه وکړم.
په پای کې له خپل ستر او مهربان رب تعالی څخه په ډېرې عاجزۍ غواړم چې د بنده نیت او قلبي اراده په ټولو کارونو کې؛ په ځانګړي ډول په دې کمزوري لیکنه کې خاص د خپلې رضا لپاره وګرځوي او هغه څه چې د ترسره کولو وړتیا یې راکوې د نیک عمل په حیث قبول او بنده ګانو ته یې د ګټې وړ وګرځوي.
ابوالخیر عبدالرحمان معتصمي
اسلامي پوهنځای ـ زرنج نیمروز
۴ شوال، ۱۴۴۵ ـ هـ.ق / ـ ۲۵ حمل ۱۴۰۳ ش.
لومړی مطلب – د الحاد پېژند او څانګې یې
پورتنۍ مقالې له الحاد سره د مبارزې د لارو چارو یو ټولیز انځور وړاندې کوي، خو د الحاد په وړاندې مفصلې مبارزې ته اړتیا ده تر څو د ملحدینو شبهې او نیوکې په جلا، جلا ډول وڅېړل شي او هرې یوې ته یې قانع کوونکی او مفصل ځواب وویل شي.
په اصل کې دا مقاله د خدای تعالی د دین په اړه د محلدینو د شبهاتو د تفصیلي رد یوه مقدمه ده او که چېرته الله تعالی توفیق راکړ، په مناسب وخت کې به په دې برخه کې هم یو څه وکړم.
په پای کې له خپل ستر او مهربان رب تعالی څخه په ډېرې عاجزۍ غواړم چې د بنده نیت او قلبي اراده په ټولو کارونو کې؛ په ځانګړي ډول په دې کمزوري لیکنه کې خاص د خپلې رضا لپاره وګرځوي او هغه څه چې د ترسره کولو وړتیا یې راکوې د نیک عمل په حیث قبول او بنده ګانو ته یې د ګټې وړ وګرځوي.
ابوالخیر عبدالرحمان معتصمي
اسلامي پوهنځای ـ زرنج نیمروز
۴ شوال، ۱۴۴۵ ـ هـ.ق / ـ ۲۵ حمل ۱۴۰۳ ش.
لومړی مطلب – د الحاد پېژند او څانګې یې
17. الله او د هغه تخت چیرې دی؟
شبهه:
الله انسان ته د ورمیږ له رګ نه ډیر نږدې دی (۵۰ ام سورت ۱۶ ام آیت) او په ورته وخت کې هغه پر خپل تخت یې ناست دی (۵۷ ام سورت ۴ ام آیت) هغه تخت چې د اوبو پر سر روان دی (۱۱ ام سورت ۷ ام آیت) او په ورته وخت کې دومره لرې دی چې رسيدل ورته ۱۰۰۰ او ۵۰۰۰ کلونه وخت نیسی (۳۲ام سورت ۵ ام آیت، ۷۰ ام سورت ۴ ام آیت)
ځواب:
الف)
الله انسان ته د ورمیږ له رګ نه ډیر نږدې دی.
«وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسٰنَ وَنَعْلَمُ مَا تُوَسْوِسُ بِهِۦ نَفْسُهُۥ ۖ وَنَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ»[سُوۡرَةُ قٓ : 16]
«په حقیقت کي مونږ انسان پيدا کړي دى او آن د هغه په زړه کښي په را پيدا کېدونكو وسوسو باندي پوهیږو. او مونږ د هغه له شهرګ (د ورمیږ د رګونو) څخه هم زيات هغه ته نژدې يوو.»
ب)
پر عرش باندې استوا:
«هُوَ الَّذِى خَلَقَ السَّمٰوٰتِ وَالْأَرْضَ فِى سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوٰى عَلَى الْعَرْشِ ۚ يَعْلَمُ مَا يَلِجُ فِى الْأَرْضِ وَمَا يَخْرُجُ مِنْهَا وَمَا يَنزِلُ مِنَ السَّمَآءِ وَمَا يَعْرُجُ فِيهَا ۖ وَهُوَ مَعَكُمْ أَيْنَ مَا كُنتُمْ ۚ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ»[سُوۡرَةُ الحَدید : 4]
«همغه ذات دى چي اسمانونه او ځمکه یې په شپږو ورځو کښي پيدا کړل؛ او بيا يې پرعرش باندي استوا وکړه. الله پر هر هغه څه باندي پوهیږي چي په ځمکه کښي ننوځي او څه چي له هغې څخه راوځي او څه چي له اسمانه راكوزيږي او څه چي په هغه کښي خيژي. تاسي چي هر چيري ياست، هغه ستاسي سره دى. تاسي چي هر كار كوئ الله یې ويني.»
ج)
عرش یې پر اوبو قرار درلود:
«وَهُوَ الَّذِى خَلَقَ السَّمٰوٰتِ وَالْأَرْضَ فِى سِتَّةِ أَيَّامٍ وَكَانَ عَرْشُهُۥ عَلَى الْمَآءِ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا » [سُوۡرَةُ هُود : 7] «او هماغه ذات دى چي اسمانونه او ځمکه یې په شپږو ورځو کښي پيدا کړل، چي مخکي د هغه عرش پر اوبو باندي ؤ.تر څو تاسي وازمايي، وګوري، چي په تاسو کښي څوك د غوره کړو وړو خاوند دى.»
د )
د شبهه خپرونکی له وینا سره سم هغه ته رسېدل ۱۰ زرو کلونو وخت نیسی:
«يُدَبِّرُ الْأَمْرَ مِنَ السَّمَآءِ إِلَى الْأَرْضِ ثُمَّ يَعْرُجُ إِلَيْهِ فِى يَوْمٍ كَانَ مِقْدَارُهُۥٓ أَلْفَ سَنَةٍ مِّمَّا تَعُدُّونَ»[سُوۡرَةُ السَّجدَة:5] «هغه له اسمانه تر ځمکي پوري د نړۍ چاري اداره كوي او د دې ادارې راپور پاس د هغه حضور ته په يوه داسي ورځ ورځي، چي د هغې اندازه ستاسي د شمېر له مخي يو رز (۱۰۰۰) كاله ده.»
ر )
د شبهه خپرونکي د وينا مطابق هغه ته رسېدل ۵۰ زره کلونه وخت نیسی:
«تَعْرُجُ الْمَلٰٓئِكَةُ وَالرُّوحُ إِلَيْهِ فِى يَوْمٍ كَانَ مِقْدَارُهُۥ خَمْسِينَ أَلْفَ سَنَةٍ»[سُوۡرَةُ المعَارج:4] «پرښتې او روح (جبرائیل ع) د هغه حضور ته په يوه داسي ورځ کښي ورخېژي؛ چي اندازه يې پنځوس زره (۵۰۰۰۰) كاله ده.»
ز)
تناقض شتون نلری..
1. لومړی آیت (له شهرګ نه د نږدې والی بحث)، پر مونږ باندې د الله تَبَارَک وَتَعَالَی حد اکثره تسلط په معنا سره دی، نه دا چې الله تَبَارَک وَتَعَالَی دې زمونږ په ورمیږ یا غاړه کې وي د آیت مضمون ته وګورئ.
2ـ پر عرش باندې قرار نیول ( استوی) د اسلامی نړۍ د علماؤ تر منځ یوه اختلافي موضوع ده، یو شمیر وایی الله تَبَارَک وَتَعَالَی د علو په توګه (نه ذاتا او حسي) پر خپل عرش باندې چې مونږ یې له کیفیت نه خبر نه یو قرار نیولی،او يو شمير نور وایی چې دا د الله د قدرت، احاطې او تدبر په معنی سره دی... د دې موضوع ډیره څیړنه زمونږ د ځواب له حوصلې بهر ده، خو د هر یوه نظر په منلو سره، د تناقض غوښتونکی شخص شبهه رد کیږی.
- که چیرې خدای د علو په توګه پر خپل عرش یې وي،او نور موارد چې شبهه خپرونکي (له هغه سره د تناقض په توګه ) ذکر کړی دي د هغه لپاره هیڅ کوم مشکل نه ايجاد وي!
ـ او که چیرې تأویل یې ومنو (او ووایو موخه یې تدبیر او قدرت دی)،بیا شبهه بر طرفه کیږی او د خدای لپاره کوم مکان ندی تعین شوی تر څو شبهه خپرونکی ادعا وکړی، چې تناقض یې ايجاد کړی دی.
3ـ پر اوبو باندې د عرش قرار نیول، د ۲ امې شمارې د توضیح مطابق ځواب ورکول کیږی.
ــ که چیرې لومړی تفسیر ومنو (پر هغه عرش باندې د الله قرار نیول چې په کیفیت یې نه پوهيږو) ښه نو، دغه عرش هم پر اوبو باندې قرار درلوده... څه! کوم اشکال لری.
ـ که چیرې دویم تفسیر ومنو،د دغې رایې علماء فرمایی،موخه دا ده چې کائنات وړاندې د اوبو په بڼه ؤ، او د الله تدبیرات پر هغه اجرا شوی دي!
... بیا هم کوم تناقض شتون نلری
ــ خو دا مشخصه نده چې شبهه خپرونکي دغه ولی ذکر کړی دی! ځکه کومه شبهه چې ده طرح کړې ده د الله د جایګاه او مقام اړوند ده نه د هغه د عرش په اړه...
شبهه:
الله انسان ته د ورمیږ له رګ نه ډیر نږدې دی (۵۰ ام سورت ۱۶ ام آیت) او په ورته وخت کې هغه پر خپل تخت یې ناست دی (۵۷ ام سورت ۴ ام آیت) هغه تخت چې د اوبو پر سر روان دی (۱۱ ام سورت ۷ ام آیت) او په ورته وخت کې دومره لرې دی چې رسيدل ورته ۱۰۰۰ او ۵۰۰۰ کلونه وخت نیسی (۳۲ام سورت ۵ ام آیت، ۷۰ ام سورت ۴ ام آیت)
ځواب:
الف)
الله انسان ته د ورمیږ له رګ نه ډیر نږدې دی.
«وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسٰنَ وَنَعْلَمُ مَا تُوَسْوِسُ بِهِۦ نَفْسُهُۥ ۖ وَنَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ»[سُوۡرَةُ قٓ : 16]
«په حقیقت کي مونږ انسان پيدا کړي دى او آن د هغه په زړه کښي په را پيدا کېدونكو وسوسو باندي پوهیږو. او مونږ د هغه له شهرګ (د ورمیږ د رګونو) څخه هم زيات هغه ته نژدې يوو.»
ب)
پر عرش باندې استوا:
«هُوَ الَّذِى خَلَقَ السَّمٰوٰتِ وَالْأَرْضَ فِى سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوٰى عَلَى الْعَرْشِ ۚ يَعْلَمُ مَا يَلِجُ فِى الْأَرْضِ وَمَا يَخْرُجُ مِنْهَا وَمَا يَنزِلُ مِنَ السَّمَآءِ وَمَا يَعْرُجُ فِيهَا ۖ وَهُوَ مَعَكُمْ أَيْنَ مَا كُنتُمْ ۚ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ»[سُوۡرَةُ الحَدید : 4]
«همغه ذات دى چي اسمانونه او ځمکه یې په شپږو ورځو کښي پيدا کړل؛ او بيا يې پرعرش باندي استوا وکړه. الله پر هر هغه څه باندي پوهیږي چي په ځمکه کښي ننوځي او څه چي له هغې څخه راوځي او څه چي له اسمانه راكوزيږي او څه چي په هغه کښي خيژي. تاسي چي هر چيري ياست، هغه ستاسي سره دى. تاسي چي هر كار كوئ الله یې ويني.»
ج)
عرش یې پر اوبو قرار درلود:
«وَهُوَ الَّذِى خَلَقَ السَّمٰوٰتِ وَالْأَرْضَ فِى سِتَّةِ أَيَّامٍ وَكَانَ عَرْشُهُۥ عَلَى الْمَآءِ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا » [سُوۡرَةُ هُود : 7] «او هماغه ذات دى چي اسمانونه او ځمکه یې په شپږو ورځو کښي پيدا کړل، چي مخکي د هغه عرش پر اوبو باندي ؤ.تر څو تاسي وازمايي، وګوري، چي په تاسو کښي څوك د غوره کړو وړو خاوند دى.»
د )
د شبهه خپرونکی له وینا سره سم هغه ته رسېدل ۱۰ زرو کلونو وخت نیسی:
«يُدَبِّرُ الْأَمْرَ مِنَ السَّمَآءِ إِلَى الْأَرْضِ ثُمَّ يَعْرُجُ إِلَيْهِ فِى يَوْمٍ كَانَ مِقْدَارُهُۥٓ أَلْفَ سَنَةٍ مِّمَّا تَعُدُّونَ»[سُوۡرَةُ السَّجدَة:5] «هغه له اسمانه تر ځمکي پوري د نړۍ چاري اداره كوي او د دې ادارې راپور پاس د هغه حضور ته په يوه داسي ورځ ورځي، چي د هغې اندازه ستاسي د شمېر له مخي يو رز (۱۰۰۰) كاله ده.»
ر )
د شبهه خپرونکي د وينا مطابق هغه ته رسېدل ۵۰ زره کلونه وخت نیسی:
«تَعْرُجُ الْمَلٰٓئِكَةُ وَالرُّوحُ إِلَيْهِ فِى يَوْمٍ كَانَ مِقْدَارُهُۥ خَمْسِينَ أَلْفَ سَنَةٍ»[سُوۡرَةُ المعَارج:4] «پرښتې او روح (جبرائیل ع) د هغه حضور ته په يوه داسي ورځ کښي ورخېژي؛ چي اندازه يې پنځوس زره (۵۰۰۰۰) كاله ده.»
ز)
تناقض شتون نلری..
1. لومړی آیت (له شهرګ نه د نږدې والی بحث)، پر مونږ باندې د الله تَبَارَک وَتَعَالَی حد اکثره تسلط په معنا سره دی، نه دا چې الله تَبَارَک وَتَعَالَی دې زمونږ په ورمیږ یا غاړه کې وي د آیت مضمون ته وګورئ.
2ـ پر عرش باندې قرار نیول ( استوی) د اسلامی نړۍ د علماؤ تر منځ یوه اختلافي موضوع ده، یو شمیر وایی الله تَبَارَک وَتَعَالَی د علو په توګه (نه ذاتا او حسي) پر خپل عرش باندې چې مونږ یې له کیفیت نه خبر نه یو قرار نیولی،او يو شمير نور وایی چې دا د الله د قدرت، احاطې او تدبر په معنی سره دی... د دې موضوع ډیره څیړنه زمونږ د ځواب له حوصلې بهر ده، خو د هر یوه نظر په منلو سره، د تناقض غوښتونکی شخص شبهه رد کیږی.
- که چیرې خدای د علو په توګه پر خپل عرش یې وي،او نور موارد چې شبهه خپرونکي (له هغه سره د تناقض په توګه ) ذکر کړی دي د هغه لپاره هیڅ کوم مشکل نه ايجاد وي!
ـ او که چیرې تأویل یې ومنو (او ووایو موخه یې تدبیر او قدرت دی)،بیا شبهه بر طرفه کیږی او د خدای لپاره کوم مکان ندی تعین شوی تر څو شبهه خپرونکی ادعا وکړی، چې تناقض یې ايجاد کړی دی.
3ـ پر اوبو باندې د عرش قرار نیول، د ۲ امې شمارې د توضیح مطابق ځواب ورکول کیږی.
ــ که چیرې لومړی تفسیر ومنو (پر هغه عرش باندې د الله قرار نیول چې په کیفیت یې نه پوهيږو) ښه نو، دغه عرش هم پر اوبو باندې قرار درلوده... څه! کوم اشکال لری.
ـ که چیرې دویم تفسیر ومنو،د دغې رایې علماء فرمایی،موخه دا ده چې کائنات وړاندې د اوبو په بڼه ؤ، او د الله تدبیرات پر هغه اجرا شوی دي!
... بیا هم کوم تناقض شتون نلری
ــ خو دا مشخصه نده چې شبهه خپرونکي دغه ولی ذکر کړی دی! ځکه کومه شبهه چې ده طرح کړې ده د الله د جایګاه او مقام اړوند ده نه د هغه د عرش په اړه...
او دا چې په مخکنی آیت کې یې پر عرش باندې د الله د مکان اړوند خبرې کړې وې، بیا نو کوم دلیل نلری، چې دلته د خدای د عرش مکان دې پر عرش باندې د الله د مکان د رقيب او تناقض په توګه راوړی.
4ـ څلورم او پنځم آیاتونو ته مو وړاندې توضيح ورکړې او ومو ویل،کوم موارد چې عروج کوی له یو بل سره توپير لری...لومړی د امورو تدبیر دی...چې په یوه زمانی واټن کې الله ته رسیږی...هغه واټن چې په دنيايي ژبې سره کیږی ۱۰ زره کلونه، او بل د پرښتو د عروج بحث دی چې په یوه زمانی واټن کې بره ځي، هغه زمانی واټن چې زمونږ د دنیا د خلکو په نزد ۵۰ زره کلونه دی....
ــ له همدې امله دلته له هغه ځای او مکان څخه چې «تدبیرات» او «پرښتې» د هغه لور ته ورځي کومه یادونه نده شوې! (چې شبهه خپرونکي هغه تناقض ګڼلی دی! ) بلکه «دا چې رسیدل» هغه ته د دوه متفاوتو کارونو لپاره ذکر کړی دی... او د دغو دوه آیاتونو د ذکر لپاره هم کوم دلیل شتون نلری.
5ـ واقعا د دغو آیاتونو په مینځ کې هیڅ کوم تناقض شتون نلری...
وروستي خبر...............‼
شبهه خپرونکو هغه مهال کولای شول چې ووایی د دغو دوه آیاتونو تر منځ تناقض شتون لری، چې د دوي د انګیرنې پر اساس الله تَبَارَک وَتَعَالَی په یوه ځای کې فرمايلي وای زما د استقرار محل پلانکی مکان دی او په بل ځای کې یې فرمايلي وای، زما د استقرار محل د انسانانو د ورمیږونو دننه دی! خو آیا داسې ده؟ نه!
نو بیا تناقض شتون نلری....
***
4ـ څلورم او پنځم آیاتونو ته مو وړاندې توضيح ورکړې او ومو ویل،کوم موارد چې عروج کوی له یو بل سره توپير لری...لومړی د امورو تدبیر دی...چې په یوه زمانی واټن کې الله ته رسیږی...هغه واټن چې په دنيايي ژبې سره کیږی ۱۰ زره کلونه، او بل د پرښتو د عروج بحث دی چې په یوه زمانی واټن کې بره ځي، هغه زمانی واټن چې زمونږ د دنیا د خلکو په نزد ۵۰ زره کلونه دی....
ــ له همدې امله دلته له هغه ځای او مکان څخه چې «تدبیرات» او «پرښتې» د هغه لور ته ورځي کومه یادونه نده شوې! (چې شبهه خپرونکي هغه تناقض ګڼلی دی! ) بلکه «دا چې رسیدل» هغه ته د دوه متفاوتو کارونو لپاره ذکر کړی دی... او د دغو دوه آیاتونو د ذکر لپاره هم کوم دلیل شتون نلری.
5ـ واقعا د دغو آیاتونو په مینځ کې هیڅ کوم تناقض شتون نلری...
وروستي خبر...............‼
شبهه خپرونکو هغه مهال کولای شول چې ووایی د دغو دوه آیاتونو تر منځ تناقض شتون لری، چې د دوي د انګیرنې پر اساس الله تَبَارَک وَتَعَالَی په یوه ځای کې فرمايلي وای زما د استقرار محل پلانکی مکان دی او په بل ځای کې یې فرمايلي وای، زما د استقرار محل د انسانانو د ورمیږونو دننه دی! خو آیا داسې ده؟ نه!
نو بیا تناقض شتون نلری....
***
17. الله او د هغه تخت چیرې دی؟
شبهه:
الله انسان ته د ورمیږ له رګ نه ډیر نږدې دی (۵۰ ام سورت ۱۶ ام آیت) او په ورته وخت کې هغه پر خپل تخت یې ناست دی (۵۷ ام سورت ۴ ام آیت) هغه تخت چې د اوبو پر سر روان دی (۱۱ ام سورت ۷ ام آیت) او په ورته وخت کې دومره لرې دی چې رسيدل ورته ۱۰۰۰ او ۵۰۰۰ کلونه وخت نیسی (۳۲ام سورت ۵ ام آیت، ۷۰ ام سورت ۴ ام آیت)
ځواب:
الف)
الله انسان ته د ورمیږ له رګ نه ډیر نږدې دی.
«وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسٰنَ وَنَعْلَمُ مَا تُوَسْوِسُ بِهِۦ نَفْسُهُۥ ۖ وَنَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ»[سُوۡرَةُ قٓ : 16]
«په حقیقت کي مونږ انسان پيدا کړي دى او آن د هغه په زړه کښي په را پيدا کېدونكو وسوسو باندي پوهیږو. او مونږ د هغه له شهرګ (د ورمیږ د رګونو) څخه هم زيات هغه ته نژدې يوو.»
ب)
پر عرش باندې استوا:
«هُوَ الَّذِى خَلَقَ السَّمٰوٰتِ وَالْأَرْضَ فِى سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوٰى عَلَى الْعَرْشِ ۚ يَعْلَمُ مَا يَلِجُ فِى الْأَرْضِ وَمَا يَخْرُجُ مِنْهَا وَمَا يَنزِلُ مِنَ السَّمَآءِ وَمَا يَعْرُجُ فِيهَا ۖ وَهُوَ مَعَكُمْ أَيْنَ مَا كُنتُمْ ۚ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ»[سُوۡرَةُ الحَدید : 4]
«همغه ذات دى چي اسمانونه او ځمکه یې په شپږو ورځو کښي پيدا کړل؛ او بيا يې پرعرش باندي استوا وکړه. الله پر هر هغه څه باندي پوهیږي چي په ځمکه کښي ننوځي او څه چي له هغې څخه راوځي او څه چي له اسمانه راكوزيږي او څه چي په هغه کښي خيژي. تاسي چي هر چيري ياست، هغه ستاسي سره دى. تاسي چي هر كار كوئ الله یې ويني.»
ج)
عرش یې پر اوبو قرار درلود:
«وَهُوَ الَّذِى خَلَقَ السَّمٰوٰتِ وَالْأَرْضَ فِى سِتَّةِ أَيَّامٍ وَكَانَ عَرْشُهُۥ عَلَى الْمَآءِ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا » [سُوۡرَةُ هُود : 7] «او هماغه ذات دى چي اسمانونه او ځمکه یې په شپږو ورځو کښي پيدا کړل، چي مخکي د هغه عرش پر اوبو باندي ؤ.تر څو تاسي وازمايي، وګوري، چي په تاسو کښي څوك د غوره کړو وړو خاوند دى.»
د )
د شبهه خپرونکی له وینا سره سم هغه ته رسېدل ۱۰ زرو کلونو وخت نیسی:«يُدَبِّرُ الْأَمْرَ مِنَ السَّمَآءِ إِلَى الْأَرْضِ ثُمَّ يَعْرُجُ إِلَيْهِ فِى يَوْمٍ كَانَ مِقْدَارُهُۥٓ أَلْفَ سَنَةٍ مِّمَّا تَعُدُّونَ»[سُوۡرَةُ السَّجدَة:5] «هغه له اسمانه تر ځمکي پوري د نړۍ چاري اداره كوي او د دې ادارې راپور پاس د هغه حضور ته په يوه داسي ورځ ورځي، چي د هغې اندازه ستاسي د شمېر له مخي يو رز (۱۰۰۰) كاله ده.»
ر )
د شبهه خپرونکي د وينا مطابق هغه ته رسېدل ۵۰ زره کلونه وخت نیسی:
«تَعْرُجُ الْمَلٰٓئِكَةُ وَالرُّوحُ إِلَيْهِ فِى يَوْمٍ كَانَ مِقْدَارُهُۥ خَمْسِينَ أَلْفَ سَنَةٍ»[سُوۡرَةُ المعَارج:4] «پرښتې او روح (جبرائیل ع) د هغه حضور ته په يوه داسي ورځ کښي ورخېژي؛ چي اندازه يې پنځوس زره (۵۰۰۰۰) كاله ده.»
ز)
تناقض شتون نلری..
1. لومړی آیت (له شهرګ نه د نږدې والی بحث)، پر مونږ باندې د الله تَبَارَک وَتَعَالَی حد اکثره تسلط په معنا سره دی، نه دا چې الله تَبَارَک وَتَعَالَی دې زمونږ په ورمیږ یا غاړه کې وي د آیت مضمون ته وګورئ.
2ـ پر عرش باندې قرار نیول ( استوی) د اسلامی نړۍ د علماؤ تر منځ یوه اختلافي موضوع ده، یو شمیر وایی الله تَبَارَک وَتَعَالَی د علو په توګه (نه ذاتا او حسي) پر خپل عرش باندې چې مونږ یې له کیفیت نه خبر نه یو قرار نیولی،او يو شمير نور وایی چې دا د الله د قدرت، احاطې او تدبر په معنی سره دی... د دې موضوع ډیره څیړنه زمونږ د ځواب له حوصلې بهر ده، خو د هر یوه نظر په منلو سره، د تناقض غوښتونکی شخص شبهه رد کیږی.
- که چیرې خدای د علو په توګه پر خپل عرش یې وي،او نور موارد چې شبهه خپرونکي (له هغه سره د تناقض په توګه ) ذکر کړی دي د هغه لپاره هیڅ کوم مشکل نه ايجاد وي!
ـ او که چیرې تأویل یې ومنو (او ووایو موخه یې تدبیر او قدرت دی)،بیا شبهه بر طرفه کیږی او د خدای لپاره کوم مکان ندی تعین شوی تر څو شبهه خپرونکی ادعا وکړی، چې تناقض یې ايجاد کړی دی.
3ـ پر اوبو باندې د عرش قرار نیول، د ۲ امې شمارې د توضیح مطابق ځواب ورکول کیږی.
ــ که چیرې لومړی تفسیر ومنو (پر هغه عرش باندې د الله قرار نیول چې په کیفیت یې نه پوهيږو) ښه نو، دغه عرش هم پر اوبو باندې قرار درلوده... څه! کوم اشکال لری.
ـ که چیرې دویم تفسیر ومنو،د دغې رایې علماء فرمایی،موخه دا ده چې کائنات وړاندې د اوبو په بڼه ؤ، او د الله تدبیرات پر هغه اجرا شوی دي!
... بیا هم کوم تناقض شتون نلری
ــ خو دا مشخصه نده چې شبهه خپرونکي دغه ولی ذکر کړی دی! ځکه کومه شبهه چې ده طرح کړې ده د الله د جایګاه او مقام اړوند ده نه د هغه د عرش په اړه...
شبهه:
الله انسان ته د ورمیږ له رګ نه ډیر نږدې دی (۵۰ ام سورت ۱۶ ام آیت) او په ورته وخت کې هغه پر خپل تخت یې ناست دی (۵۷ ام سورت ۴ ام آیت) هغه تخت چې د اوبو پر سر روان دی (۱۱ ام سورت ۷ ام آیت) او په ورته وخت کې دومره لرې دی چې رسيدل ورته ۱۰۰۰ او ۵۰۰۰ کلونه وخت نیسی (۳۲ام سورت ۵ ام آیت، ۷۰ ام سورت ۴ ام آیت)
ځواب:
الف)
الله انسان ته د ورمیږ له رګ نه ډیر نږدې دی.
«وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسٰنَ وَنَعْلَمُ مَا تُوَسْوِسُ بِهِۦ نَفْسُهُۥ ۖ وَنَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ»[سُوۡرَةُ قٓ : 16]
«په حقیقت کي مونږ انسان پيدا کړي دى او آن د هغه په زړه کښي په را پيدا کېدونكو وسوسو باندي پوهیږو. او مونږ د هغه له شهرګ (د ورمیږ د رګونو) څخه هم زيات هغه ته نژدې يوو.»
ب)
پر عرش باندې استوا:
«هُوَ الَّذِى خَلَقَ السَّمٰوٰتِ وَالْأَرْضَ فِى سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوٰى عَلَى الْعَرْشِ ۚ يَعْلَمُ مَا يَلِجُ فِى الْأَرْضِ وَمَا يَخْرُجُ مِنْهَا وَمَا يَنزِلُ مِنَ السَّمَآءِ وَمَا يَعْرُجُ فِيهَا ۖ وَهُوَ مَعَكُمْ أَيْنَ مَا كُنتُمْ ۚ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ»[سُوۡرَةُ الحَدید : 4]
«همغه ذات دى چي اسمانونه او ځمکه یې په شپږو ورځو کښي پيدا کړل؛ او بيا يې پرعرش باندي استوا وکړه. الله پر هر هغه څه باندي پوهیږي چي په ځمکه کښي ننوځي او څه چي له هغې څخه راوځي او څه چي له اسمانه راكوزيږي او څه چي په هغه کښي خيژي. تاسي چي هر چيري ياست، هغه ستاسي سره دى. تاسي چي هر كار كوئ الله یې ويني.»
ج)
عرش یې پر اوبو قرار درلود:
«وَهُوَ الَّذِى خَلَقَ السَّمٰوٰتِ وَالْأَرْضَ فِى سِتَّةِ أَيَّامٍ وَكَانَ عَرْشُهُۥ عَلَى الْمَآءِ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا » [سُوۡرَةُ هُود : 7] «او هماغه ذات دى چي اسمانونه او ځمکه یې په شپږو ورځو کښي پيدا کړل، چي مخکي د هغه عرش پر اوبو باندي ؤ.تر څو تاسي وازمايي، وګوري، چي په تاسو کښي څوك د غوره کړو وړو خاوند دى.»
د )
د شبهه خپرونکی له وینا سره سم هغه ته رسېدل ۱۰ زرو کلونو وخت نیسی:«يُدَبِّرُ الْأَمْرَ مِنَ السَّمَآءِ إِلَى الْأَرْضِ ثُمَّ يَعْرُجُ إِلَيْهِ فِى يَوْمٍ كَانَ مِقْدَارُهُۥٓ أَلْفَ سَنَةٍ مِّمَّا تَعُدُّونَ»[سُوۡرَةُ السَّجدَة:5] «هغه له اسمانه تر ځمکي پوري د نړۍ چاري اداره كوي او د دې ادارې راپور پاس د هغه حضور ته په يوه داسي ورځ ورځي، چي د هغې اندازه ستاسي د شمېر له مخي يو رز (۱۰۰۰) كاله ده.»
ر )
د شبهه خپرونکي د وينا مطابق هغه ته رسېدل ۵۰ زره کلونه وخت نیسی:
«تَعْرُجُ الْمَلٰٓئِكَةُ وَالرُّوحُ إِلَيْهِ فِى يَوْمٍ كَانَ مِقْدَارُهُۥ خَمْسِينَ أَلْفَ سَنَةٍ»[سُوۡرَةُ المعَارج:4] «پرښتې او روح (جبرائیل ع) د هغه حضور ته په يوه داسي ورځ کښي ورخېژي؛ چي اندازه يې پنځوس زره (۵۰۰۰۰) كاله ده.»
ز)
تناقض شتون نلری..
1. لومړی آیت (له شهرګ نه د نږدې والی بحث)، پر مونږ باندې د الله تَبَارَک وَتَعَالَی حد اکثره تسلط په معنا سره دی، نه دا چې الله تَبَارَک وَتَعَالَی دې زمونږ په ورمیږ یا غاړه کې وي د آیت مضمون ته وګورئ.
2ـ پر عرش باندې قرار نیول ( استوی) د اسلامی نړۍ د علماؤ تر منځ یوه اختلافي موضوع ده، یو شمیر وایی الله تَبَارَک وَتَعَالَی د علو په توګه (نه ذاتا او حسي) پر خپل عرش باندې چې مونږ یې له کیفیت نه خبر نه یو قرار نیولی،او يو شمير نور وایی چې دا د الله د قدرت، احاطې او تدبر په معنی سره دی... د دې موضوع ډیره څیړنه زمونږ د ځواب له حوصلې بهر ده، خو د هر یوه نظر په منلو سره، د تناقض غوښتونکی شخص شبهه رد کیږی.
- که چیرې خدای د علو په توګه پر خپل عرش یې وي،او نور موارد چې شبهه خپرونکي (له هغه سره د تناقض په توګه ) ذکر کړی دي د هغه لپاره هیڅ کوم مشکل نه ايجاد وي!
ـ او که چیرې تأویل یې ومنو (او ووایو موخه یې تدبیر او قدرت دی)،بیا شبهه بر طرفه کیږی او د خدای لپاره کوم مکان ندی تعین شوی تر څو شبهه خپرونکی ادعا وکړی، چې تناقض یې ايجاد کړی دی.
3ـ پر اوبو باندې د عرش قرار نیول، د ۲ امې شمارې د توضیح مطابق ځواب ورکول کیږی.
ــ که چیرې لومړی تفسیر ومنو (پر هغه عرش باندې د الله قرار نیول چې په کیفیت یې نه پوهيږو) ښه نو، دغه عرش هم پر اوبو باندې قرار درلوده... څه! کوم اشکال لری.
ـ که چیرې دویم تفسیر ومنو،د دغې رایې علماء فرمایی،موخه دا ده چې کائنات وړاندې د اوبو په بڼه ؤ، او د الله تدبیرات پر هغه اجرا شوی دي!
... بیا هم کوم تناقض شتون نلری
ــ خو دا مشخصه نده چې شبهه خپرونکي دغه ولی ذکر کړی دی! ځکه کومه شبهه چې ده طرح کړې ده د الله د جایګاه او مقام اړوند ده نه د هغه د عرش په اړه...