♦️به دنبال احیای فضاهای خاموش شهر

▫️ما با فضاهایی در شهر و محله‌مان ‌مواجهیم که هرچند اجازه حضور در آ‌ن‌ها را داریم، اما هیچوقت از آن‌ها استفاده نمی‌کنیم. گویی که در ذهن ما این فضاها وجود ندارند و حتی به چشممان هم نمی‌آیند: فضای زیرپل سواره، کنجی از یک پارک عمومی یا بخشی از یک پیاده‌رو.

▫️این موارد نمونه‌ای از فضاهای خاموش یا گمشدهٔ شهرند که انگار پسماندی از کل فضاها هستند. وجود این فضاها می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی مثل ضعف در طراحی یا محدودیت‌های عملکردی و کالبدی باشد. به مرور با نادیده‌گرفتن این فضاها، مسائل اجتماعی و ایمنی نیز در آن‌ها به وجود می‌آید تا به نقطه ضعفی برای شهر تبدیل ‌شوند.

▫️این در حالی است که بسیاری از این فضاها، پتانسیل‌های بالقوه‌ای دارند که در صورت احیاء و استفاده از آن‌ها، می‌توانند به ارتقاء کیفیت فضایی شهر منجر شوند.

▫️تکنیک‌های مختلفی برای احیای این فضاها وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به «طب سوزنی شهری» اشاره کرد. همانگونه که در طب سوزنی با تحریک یک نقطه از بدن، با مردگی بافت پیرامون آن نقطه مبارزه می‌شود، در شهرسازی نیز می‌توان با اقدام در یک نقطه‌ی مسئله‌دار، بافت پیرامون آن را نیز احیاء کرده و توسعه داد.

▫️تحریک نقطه مسئله‌دار می‌تواند با روش‌های مختلفی انجام شود. از جمله این روش‌ها که در شهرسازی تاکتیکال انجام می‌شود، عیان‌سازی مسئله و بازچینش فضایی است. بدین صورت که با ایجاد تغییرات کوچک و کم‌هزینه در فضای خاموش، توجه‌ها به آن فضا جلب می‌شود تا اقدام‌های تکمیلی برای احیاء آن صورت گیرد. در واقع با یک شوک کوتاه‌مدت به آن فضا، گامی جهت احیاء دائمی آن برداشته می‌شود.

▫️جهت تجربه احیاء فضاهای خاموش، با هم‌ساخت همراه شوید.

@HamSaakht
#فضای_خاموش

♦️اگر علاقمند به مشارکت داوطلبانه در احیاء یک فضای خاموش در شیراز هستید، به هم‌ساخت پیام دهید.

▫️معرفی اجمالی پروژه:
هم‌ساخت در پی کیفیت‌بخشی به یکی از فضاهای خاموش در شهر شیراز است. این فضا می‌تواند یک زمین رها شده در دل محله، زمین پسماند حاصل از توسعه خیابان و یا نظایر آن باشد.

▫️هدف:
هدف از انجام پروژه تأکید بر فضا جهت جلب توجه شهرداری و شهروندان به فضاهایی است که در پی توسعه شهری -بدون توجه به پیشینه و هویت آن‌ها- خاموش مانده‌اند.

▫️چه افرادی می‌توانند در پروژه مشارکت کنند؟
به طور خاص اگر در حوزه‌های طراحی محیطی یا تسهیلگری اجتماعی تخصص دارید و به طور عام با هر پیشینه و تخصص دیگری، می‌توانید به هم‌ساخت در این پروژه کمک کنید. آنچه اهمیت دارد، دغدغه شما نسبت به شهر و تعهد نسبت به همکاری تا پایان پروژه است.

▫️شرایط همکاری:
• تمام فعالیت‌های هم‌ساخت داوطلبانه است.
• همانند یک سال و نیم گذشته، به‌دلیل شیوع بیماری کرونا، جلسات به صورت مجازی و بازدیدهای میدانی با محدودیت افراد و حساسیت نسبت به رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی برگزار خواهند شد.
• با اینکه جلسات مجازی است، اما به دلیل ضرورت آشنایی با فضاهای شهر شیراز، لازم است که ساکن شیراز باشید.

▫️در صورت تمایل به مشارکت و کسب اطلاعات بیش‌تر، تا ۲ شهریور به @HamSaakht در اینستاگرام، توییتر یا تلگرام پیام دهید.
#فضای_خاموش

♦️گزارش پروژه احیاء فضای خاموش

▫️در پروژه احیای یک فضای خاموش، بعد از چند دوره مطالعه نظام‌های مختلف سایت و مصاحبه با گروه‌های مختلفی که از این پروژه اثر می‌گیرند (به‌ویژه ساکنین مجتمع مجاور سایت)، پیشنهادهایی که ایشان برای آینده فضا ارائه داده بودند، بدون آنکه حتی یک نظر از ساکنین حذف شود، به پنج محور تقسیم شدند.

▫️بعد از آن در قالب ویدیویی که برای ساکنین آماده و از طریق فضای مجازی برای آن‌ها ارسال شد، گزارشی از فعالیت‌ها ارائه شد و در پایان از آن‌ها درخواست گردید که پنج محور پیشنهادی را اولویت‌بندی کنند.

▫️در گام بعد با تحلیل نتایج نظرسنجی، بار دیگر به سراغ ساکنین و اعضای هیئت مدیره مجتمع خواهیم رفت تا طرح پیشنهادی مبتنی بر تصمیم خودشان انتخاب شود. هم‌ساخت در این پروژه صرفاً در کنار مردم است تا فضا را مطابق با خواست خودشان تغییر دهند؛ نه اینکه برای ساکنین تصمیمی بگیرد.
#فضای_خاموش
@HamSaakht

▫️با اولین ورود به سایت فضای خاموش متوجه شدیم که میدان مجاورش، به محلی برای دریفت‌کشیدن شبانه عده‌ای تبدیل شده است. ایده‌ی اولیه‌ای درباره این موضوع نداشتیم. برای بعضی از اعضا تیم کار باحالی بود و تعدادی دیگر فکر می‌کردند که خطرناک است. به هر حال گروه ماشین‌بازها در کنار ساکنین، کسبه، رهگذران، کودکانی که هر روز عصر گل‌کوچیک بازی می‌کردند و... به عنوان یکی از گروه‌های هدف ما مشخص شدند. در مصاحبه‌ها و برداشت‌های میدانی ما مشخص شد که چالش اصلی ساکنین و رهگذران همین دریفت‌کشیدن است؛ به طوری که هیچ فضای دیگری از میدان را نمی‌بینند. در مقابل هم جوانانی هستند که این میدان محله‌ای رو مناسب این کار در نظر گرفته بودند. نظر شما درباره این چالش چیست؟ در گروه گفتگوهای کانال بنویسید.

▫️در ادامه، نمونه‌ای از مستندسازی پروژه در مصاحبه‌ها را بخوانید:

مصاحبه با جوان 30 تا 35 ساله در جمع دوستان هم‌سن‌وسال که از نقاط مختلف شهر آمده بودند

تازه با موتور از راه رسید و به جمع دوستانش وارد شد که مصاحبه را با او شروع کردم. دوستانش گفتند دریفت‌کشمان آمد ولی خودش انکار کرد. هم‌ساخت را معرفی کردم و از هدفمان برای فضای کناری میدان سبحانی گفتم . خیلی از کار ما خوشحال شد. می‌گوید احساس کردم در سوئد هستم که با شما مواجه شدم. از تجربه مشابه دوستانش در خارج از کشور می‌گوید و اینکه تعجب کرده یک سازمان مردم نهاد دنبال چنین اقداماتی است.

هم‌زمان با روشن‌کردن سیگارش می‌گوید «ما در شیراز فضاهایی که حالت کلاب باشد و مجموعه‌ای از کاربری‌های کافه و رستوران و فضای پارک ماشین و دنج در پشت برای سیگار کشیدن و گپ‌زدن باشد، کم داریم».
خودش می‌گوید دریفت‌کشیدن و صحبت‌کردن در باغچه پشت (پاتوق اصلی‌شان) باعث آزار و اذیت ساکنان می‌شود ولی جای دیگری برای تخلیه هیجان با هزینه معقول ندارند. «[الف] که پدرش کارخانه‌دار است و BMW دارد هم برایش نمی‌صرفد که ماشین چند میلیاردی برای پیست فراهم کند تا اجازه ورود به پیست‌های تخصصی در گلستان و غیره را پیدا کند و اینجا هیجانش را تخلیه می‌کند. ضمن اینکه شعاع این میدان و شیبی که به بیرون دارد، جان می‌دهد برای دریفت».

بر خلاف دوستش که گفته بود اینجا میز و صندلی برای شطرنج یا میز پینگ‌پنگ بگذارید، خیلی خودمانی و به شوخی می گوید «اینجا را محیط خانوادگی نکنید وگرنه خودم میام میریزم به هم». میپرسم چکار کنیم خوشت میاد؟ می‌گوید «هیچی. دستش نزنید». کمی فکر می‌کند و می‌گوید «صندلی بگذارید که بنشینیم». دوستانش اولین پیشنهادشان چراغ و روشنایی بود که به آن هم اشاره‌ای نمی‌کند.

بیش‌تر با هم دوست شدیم و حالا دیگر از دریفت‌کشیدن با ماشین‌های مدل‌پایین هم برایم می‌گوید. «دوست داری با هم ساخت همکاری کنی؟». دوست دیگرش در آن طرف اعلام آمادگی می‌کند. می‌گوید از طریق دوستش با او ارتباط بگیریم. خداحافظی میکنم و جمع پنج شش نفرشان را ترک میکنم.
@HamSaakht
#فضای_خاموش

♦️گزارش پروژه احیاء فضای خاموش: طراحی بر اساس نظر ساکنین

▫️ در مرحله‌ی قبل، ساکنین از طریق پرسشنامه الکترونیکی، پنج محور پیشنهادیشان در مصاحبه‌ها را اولویت‌بندی کردند. بر اساس نتایج نظرسنجی، «ایجاد فضایی برای گذران اوقات فراغت ساکنین»، «ایجاد باغچه و فضای سبز» و «محصور کردن فضا» رتبه‌های اول تا سوم را کسب کردند.

▫️اعضای هم‌ساخت با در نظر گرفتن اولویت ساکنین و بر اساس پتانسیل‌ها و محدودیت‌هایی که از مطالعات سایر نظام‌های شهری حاصل گردید، تصمیم گرفتند که طرح پیشنهادی را بر اساس هر سه محور دارای اولویت ارائه کنند.

▫️به منظور ایده‌پردازی و طراحی فضا، کارگاه یک‌روزه‌ای با حضور اعضای پروژه تدارک دیده شد. در ابتدای کارگاه، اصول و معیارهای کلی طراحی توسط همه اعضا مرور شد و سپس با تشکیل گروه‌های دو نفره، اعضا به طراحی فضا پرداختند. در مرحله‌ی بعد هر کدام از گروه‌ها طرح خود را ارائه کردند و در انتها با بررسی نقاط قوت و ضعف هر کدام از طرح‌ها، طرح نهایی تهیه گردید.

▫️برای اعمال حداکثری نظرات و خواست ساکنین، طرح پیشنهادی هم‌ساخت به ایشان ارائه و نظراتشان دریافت شد که در گزارش‌های بعدی پروژه به نتایج آن مرحله اشاره خواهیم کرد.
@HamSaakht
#فضای_خاموش

♦️گزارش #فضای_خاموش
▫️طرح اولیه هم‌ساخت برای فضای خاموش میدان سبحانی که برگرفته از نظرات ساکنین بود، در محل پروژه به اعضای هیئت مدیره ساختمان و جمعی از ساکنین ارائه شد. طرح پیشنهادی بر اساس ویژگی‌های شهرسازی تاکتیکال به صورت کم‌هزینه و قابل اجرا در کوتاه‌مدت طراحی شده بود که امکان تغییر آن متناسب با بازخوردهای کوتاه‌مدت نیز وجود داشته باشد.

▫️بعد از ارائه طرح، ساکنین ضمن برشمردن مسائل موجود در فضا و نحوه پاسخگویی طرح به مسائل، با کلیات طرح ضمن اصلاحاتی در حصار پیشنهادی، موافقت کردند.

▫️مقرر شد که هم‌ساخت با انجام اصلاحات، طرح نهایی را به هیئت مدیره ارائه کند تا طرح با مشارکت ساکنین اجرا شود.
@HamSaakht

🔸 مقاله و بوکلت پروژه احیای فضای خاموش منتشر شد.

🔹تجربه‌ی پروژه‌ی «احیای فضای خاموش» با همکاری اعضای داوطلب سمن هم‌ساخت که در سال ۱۴۰۰ در محله سبحانی شیراز اجرا شد، در نشریه منظر به چاپ رسیده است و از طریق لینک زیر قابل دسترسی است.
لینک:
https://www.manzar-sj.com/article_190472.html

🔹همچنین گزارشی از فرآیند و مراحل انجام این پروژه در قالب بوکلت را می‌توانید مشاهده کنید.
#فضای_خاموش
@hamsaakht