Türkmen häkimiýetleri ykdysady kynçylyklary, azyk üpjünçiligi bilen bagly problemalary boýun almaýarlar. Şeýle-de, olar pandemiýanyň ilata ýetirýän täsirleri barada hem mesele gozgamaýarlar. Muňa derek, ýurtdaky azyk ýeter-ýetmezçiliginiň arasynda, häkimiýetler bugdaý plan borçnamasynyň doly ýerine ýetirilendigini ýylyň-ýylyna yglan edip, daşary döwletlere miweleriň we gök önümleriň eksportyny artdyrýar.
Fransiýadan Stambula gelen DWT lideri Myrat Gurbanow aeroportda saklandy
Türkmenistanyň Helsinki gaznasynyň maglumatyna görä, Türkmenistanyň “Demokratik saýlawy hereketiniň” başlygy Myrat Gurbanow Fransiýadan Türkiýä uçup baranda Satmbuldaky halkara aeroportda saklandy, türk häkimiýetleri oňa ýurda goýebrilmejekdigini aýdypdyrlar.
Opposisioner Türkiýä “Türkhowaýollarynyň” uçary bilen, Fransiýanyň Tuluza şäherinden gelipdir we pasport barlagyndan geçjek bolanda saklanyp, deportasiýa ediljekleriň kamerasynda ýerleşdirilipdir.
Resmiler oppozisionere Daşary ýurtlular we halkara goragy hakyndaky 6458 beligili kanunyň 9(1) maddasy esasynda, 2026-njy ýylyň 20-nji awgustyna çenli Türkiýä girmegiň gadagan edilendigini aýtdypdyrlar.
Bu kanuna laýyklykda, IIM-niň ýanyndaky Baş migrasiýa edarasy, degişli döwlet guramalarynyň we edaralarynyň pikirlerini nazara almak zerurlygy bolanda, eger daşary ýurt raýatlary döwlet gurluşynda, jemgyýetçilik howpsuzlygyna we ilatyň saglygyna wehim salsa, daşary ýurt raýatynyň Türkiýe respublikasyna girmegine bäş ýyla çenli gadaganlyk girizip bilýär.
Şeýle-de habarda 2021-nji ýylyň 1-nji awgustynda türkmen aktiwistlerine edilen hüjüm baradaky kazyýet işinde Gurbanowyň bähbitlerini goraýan aklawçy Mustafa Ýamanyň oppozisioneriň deportasiýa edilmeginiň öňüni almaga çalyşýandygy aýdylýar.
Ýatladýarys, türkmen migrantlary 1-nji awgustda Stambuldaky türkmen konsullygynyň ýanynda nägilelik ýörişini geçirmäge synanyşdy. Protest hereketiniň 10 aktiwisti polisiýa tarapyndan tussag edildi, ýöne gysga wagtda boşadyldy. Ýene bäş adam bolsa, Türkmenistanyň ýörite gullugy bilen baglanyşyklydygy aýdylýan näbelli adamlar tarapyndan urlup-ýenjildi.
Ejir çekenler we piket ýeriniň golaýynda näbelli adamlar tarapyndan yzarlanjak bolan Myrat Gurbanow 9-njy awgustda, urlup-ýenjilemelerden, berlen azarlardan we haýbat atmalaryndan şikaýat edip, türk prokuraturasyna arza berdi.
Türkmenistanyň Stambuldaky baş konsuly Myratgeldi Seýitmammedow hem öz gezeginde, 1-nji awgustda polisiýa ýüz tutup, aksiýa gatnaşýanlaryň binalaryň we işgärleriň howpsuzlygyna wehim salýandygyny, Türkmenistanyň prezidentini kemsidýändigini we, “asudalygy we rahatlygy bozup”, raýatlary döwlete garşy öjükdirýändigini aýtdy. Şeýle-de, resminamada türk tarapynyň "şeýle bikanun hereketleriň gaýtalanmazlygy üçin ähli zerur çäreleri görmelidigi" aýdylýar.
Türkmen nägilelik hereketine gatnaşýanlaryň pikiriçe, Myrat Gurbanowyň Türkiýä girmegine garşy 20-nji awgustda kabul edilen karar türkmen häkimiýetleriniň şu we şuňa meňzeş ýüzlenmeleri bilen baglanyşykly bolup görünýär.
Maglumat: Myrat Gurbanow etnik türkmen, 1965-nji ýylyň 15-nji oktýabrynda Aşgabatda doguldy, 2005-nji ýyldan bäri Fransiýada hemişelik ýaşaýar we bu ýurduň raýaty bolup durýar.
Ol 2020-nji ýylda dürli ýurtlardaky pikirdeşler topary bilen bilelikde "Türkmenistanyň Demokratik Saýlawy" atly milli demokratik hereketi döretdi we diňe bir daşary ýurtlarda däl, eýsem Türkmenistanyň içinde hem protest aksiýalaryny gurnamaga synanyşdy; Youtube kanalynda yzygiderli çykyş edip, Berdymuhamedowyň režimini tankytlaýar diýip, Türkmen Helsinki gaznasy gysgaça DWT diýip atlandyrylýan oppozisiýa hereketiniň 2020-nji ýylyň 20-nji sentýabrynda Fransiýada hasaba alandygyny hem habara berýär.
Türkmenistanyň Helsinki gaznasynyň maglumatyna görä, Türkmenistanyň “Demokratik saýlawy hereketiniň” başlygy Myrat Gurbanow Fransiýadan Türkiýä uçup baranda Satmbuldaky halkara aeroportda saklandy, türk häkimiýetleri oňa ýurda goýebrilmejekdigini aýdypdyrlar.
Opposisioner Türkiýä “Türkhowaýollarynyň” uçary bilen, Fransiýanyň Tuluza şäherinden gelipdir we pasport barlagyndan geçjek bolanda saklanyp, deportasiýa ediljekleriň kamerasynda ýerleşdirilipdir.
Resmiler oppozisionere Daşary ýurtlular we halkara goragy hakyndaky 6458 beligili kanunyň 9(1) maddasy esasynda, 2026-njy ýylyň 20-nji awgustyna çenli Türkiýä girmegiň gadagan edilendigini aýtdypdyrlar.
Bu kanuna laýyklykda, IIM-niň ýanyndaky Baş migrasiýa edarasy, degişli döwlet guramalarynyň we edaralarynyň pikirlerini nazara almak zerurlygy bolanda, eger daşary ýurt raýatlary döwlet gurluşynda, jemgyýetçilik howpsuzlygyna we ilatyň saglygyna wehim salsa, daşary ýurt raýatynyň Türkiýe respublikasyna girmegine bäş ýyla çenli gadaganlyk girizip bilýär.
Şeýle-de habarda 2021-nji ýylyň 1-nji awgustynda türkmen aktiwistlerine edilen hüjüm baradaky kazyýet işinde Gurbanowyň bähbitlerini goraýan aklawçy Mustafa Ýamanyň oppozisioneriň deportasiýa edilmeginiň öňüni almaga çalyşýandygy aýdylýar.
Ýatladýarys, türkmen migrantlary 1-nji awgustda Stambuldaky türkmen konsullygynyň ýanynda nägilelik ýörişini geçirmäge synanyşdy. Protest hereketiniň 10 aktiwisti polisiýa tarapyndan tussag edildi, ýöne gysga wagtda boşadyldy. Ýene bäş adam bolsa, Türkmenistanyň ýörite gullugy bilen baglanyşyklydygy aýdylýan näbelli adamlar tarapyndan urlup-ýenjildi.
Ejir çekenler we piket ýeriniň golaýynda näbelli adamlar tarapyndan yzarlanjak bolan Myrat Gurbanow 9-njy awgustda, urlup-ýenjilemelerden, berlen azarlardan we haýbat atmalaryndan şikaýat edip, türk prokuraturasyna arza berdi.
Türkmenistanyň Stambuldaky baş konsuly Myratgeldi Seýitmammedow hem öz gezeginde, 1-nji awgustda polisiýa ýüz tutup, aksiýa gatnaşýanlaryň binalaryň we işgärleriň howpsuzlygyna wehim salýandygyny, Türkmenistanyň prezidentini kemsidýändigini we, “asudalygy we rahatlygy bozup”, raýatlary döwlete garşy öjükdirýändigini aýtdy. Şeýle-de, resminamada türk tarapynyň "şeýle bikanun hereketleriň gaýtalanmazlygy üçin ähli zerur çäreleri görmelidigi" aýdylýar.
Türkmen nägilelik hereketine gatnaşýanlaryň pikiriçe, Myrat Gurbanowyň Türkiýä girmegine garşy 20-nji awgustda kabul edilen karar türkmen häkimiýetleriniň şu we şuňa meňzeş ýüzlenmeleri bilen baglanyşykly bolup görünýär.
Maglumat: Myrat Gurbanow etnik türkmen, 1965-nji ýylyň 15-nji oktýabrynda Aşgabatda doguldy, 2005-nji ýyldan bäri Fransiýada hemişelik ýaşaýar we bu ýurduň raýaty bolup durýar.
Ol 2020-nji ýylda dürli ýurtlardaky pikirdeşler topary bilen bilelikde "Türkmenistanyň Demokratik Saýlawy" atly milli demokratik hereketi döretdi we diňe bir daşary ýurtlarda däl, eýsem Türkmenistanyň içinde hem protest aksiýalaryny gurnamaga synanyşdy; Youtube kanalynda yzygiderli çykyş edip, Berdymuhamedowyň režimini tankytlaýar diýip, Türkmen Helsinki gaznasy gysgaça DWT diýip atlandyrylýan oppozisiýa hereketiniň 2020-nji ýylyň 20-nji sentýabrynda Fransiýada hasaba alandygyny hem habara berýär.
COVID-19: Lebapda sanitariýa gözegçilik bölüminiň başlygy tussag edildi, Maryda çagalar baglary ýapyldy
Türkmenistanyň häkimiýetleri koronawirusyň ýurtda çalt ýaýramagyna has berk çäklendirmeleri girizmek we ýerli resmileri jogapkärçilige çekmek bilen jogap berýärler. Şol bir wagtyň özünde, görlüp-eşidilmedik hassalyk we ölüm derejesiniň fonunda ýurduň ýolbaşçylary ýurtda bolup geçýän ýagdaýlar henizem resmi taýdan ykrar edilmedi.
27-nji awgustda Lebapdaky sebit sanitariýa gözegçilik gullugynyň baş lukmany tussag edildi. Ol derňew üçin Aşgabat şäherine ugradyldy. Bu barada Azatlygyň çeşmeleri gizlinlik şertlerinde 3-nji sentýabrda habar berdi. Azatlyk Radiosy tussag edilen resminiň adyny mälim etmenden saklanýar.
Lebabyň sanitariýa we epidemiologiki gözegçilik gullugynyň baş lukmanynyň tussag edilmeginiň resmi sebäbini anyklamak mümkin däl. Resmiler bu ýagdaýa aç-açan düşündiriş bermeýärler. Bu aralykda, adynyň agzalmazlygy şerti bilen gürlän ygtybarly çeşmelere görä, onuň tussag edilmeginiň sebäplerinden biri korrupsiýa bilen bagly diýlip hasaplanýar. Bu işgär paýtagtyň uniwersitetlerinde okamaga gidýän talyplar üçin zerur resminamalary taýýarlap bermek üçin para almakda güman edilýär.
Şu ýyl koronawirus çäklendirmeleri sebäpli paýtagtyň uniwersitetlerine synaglar sebitlerde geçirildi. Okuwa kabul edilen ýaşlar paýtagtda okamaga gitmelidi, soň koronawirusyň ýaýramagy bilen baglanyşykly çäklendirmeler güýçlendirildi we okuwçylaryň aglaba köplügi yzyna iberildi, okuwlar bölekleýin onlaýn düzgünine geçirildi.
Lebapda arassaçylyk edarasynyň resmisiniň tussag edilmegi, sebitde koronawirusyň çalt ýaýramagy bilen baglanyşykly ýagdaýa gabat geldi. Soňky hepdelerde Azatlygyň habarçylary we sebitdäki çeşmeler bu keseliň görlüp-eşidilmedik ýaýrandygyny, ölüm derejesiniň ýokarydygyny we ýerli ilatyň aglaba köplügi üçin lukmançylyk hyzmatlarynyň elýeterli däldigini habar berdiler.
Lebapdaky başga bir çeşmäniň habaryna görä, ýerli sanitariýa we epidemiologiki gözegçilik gullugynyň ýolbaşçysynyň tussag edilmegi sebitde koronawirusyň ýaýramagy bilen gönüden-göni baglanyşyklydyr.
"COVID-19-yň ýaýramagy we Lebapda ölüm derejesiniň ýokary bolmagy sebit SES-iň başlygynyň tussag edilmeginiň sebäplerinden birine öwrüldi. Ol koronawirusyň ýaýramagynyň öňüni almak üçin zerur çäreleri görmändigi üçin jogapkär hasaplanýar" - diýip, Azatlyga sanitariýa we epidemiologiýa gullugynyň bir işgäri aýtdy.
Şol bir wagtyň özünde, bir hepdäniň içinde Türkmenabatda we tutuş Lebap welýatynda berk çäklendirmeler girizildi. Söwda nokatlarynyň, hyzmat kärhanalarynyň, metjitleriň hemmesi diýen ýaly ýapyldy. Azatlygyň habarçylary açyk galan sanlyja obýektleriň biri bolan “Gök bazaryň” hem 2-nji sentýabrda ýapylandygyny habar berdiler.
Sebitde etraplardan administratiw merkeze barýan ýollar we ilatly punktlar ýene karantina ýapyldy, polisiýa gözegçiligini güýçlendirildi. Hususan-da, Farapdan Türkmenabat şäherine barmak üçin 72 sagatdan çöp bolmadyk wagt ozal geçirilen koronawirus testini görkezmeli.
Azatlygyň çeşmeleri Lebabyň sanitariýa gözegçilik gullugynyň baş lukmanynyň tussag edilmeginiň ýeke-täk ýagdaý däldigini, ýerli sanitariýa gözegçilik gullugynyň wekilleriniň tussag edilmeginiň beýleki sebitlerde-de bolandygyny öňe sürýärler. Azatlyk tussag edilmeler bilen bagly beýleki wakalary entek tassyklap bilmedi.
Häzirki wagtda Maryda ölüm derejesi ýokary bolup, çagalar baglary we mekdepler ýapylýar. Habarçylarymyzyň maglumatlaryna görä, çagalar baglary we mekdepler 1-nji oktýabra çenli karantine alyndy.
2-nji sentýabrda Aşgabatdaky habarçymyz paýtagtyň mekdeplerindäki başlangyç synp okuwçylaryna okuwyň 1-nji oktýabra çenli togtadyljakdygynyň yglan edilendigini aýtdy.
Marydaky habarçymyzyň sözlerine görä, Mary welaýatdaky bilim edarasynyň buýrugy bilen ýerli mekdepleriň 6-njy oktýabra çenli ýapyk bolmagyna garaşylýar.
Marydaky bakçalar çagalary kabul etmeýär. Şol bir wagtyň özünde, ene-atalaryň köpüsi çagalaryny bakçalara we mekdeplere özleri ibermeýär.
Türkmenistanyň häkimiýetleri koronawirusyň ýurtda çalt ýaýramagyna has berk çäklendirmeleri girizmek we ýerli resmileri jogapkärçilige çekmek bilen jogap berýärler. Şol bir wagtyň özünde, görlüp-eşidilmedik hassalyk we ölüm derejesiniň fonunda ýurduň ýolbaşçylary ýurtda bolup geçýän ýagdaýlar henizem resmi taýdan ykrar edilmedi.
27-nji awgustda Lebapdaky sebit sanitariýa gözegçilik gullugynyň baş lukmany tussag edildi. Ol derňew üçin Aşgabat şäherine ugradyldy. Bu barada Azatlygyň çeşmeleri gizlinlik şertlerinde 3-nji sentýabrda habar berdi. Azatlyk Radiosy tussag edilen resminiň adyny mälim etmenden saklanýar.
Lebabyň sanitariýa we epidemiologiki gözegçilik gullugynyň baş lukmanynyň tussag edilmeginiň resmi sebäbini anyklamak mümkin däl. Resmiler bu ýagdaýa aç-açan düşündiriş bermeýärler. Bu aralykda, adynyň agzalmazlygy şerti bilen gürlän ygtybarly çeşmelere görä, onuň tussag edilmeginiň sebäplerinden biri korrupsiýa bilen bagly diýlip hasaplanýar. Bu işgär paýtagtyň uniwersitetlerinde okamaga gidýän talyplar üçin zerur resminamalary taýýarlap bermek üçin para almakda güman edilýär.
Şu ýyl koronawirus çäklendirmeleri sebäpli paýtagtyň uniwersitetlerine synaglar sebitlerde geçirildi. Okuwa kabul edilen ýaşlar paýtagtda okamaga gitmelidi, soň koronawirusyň ýaýramagy bilen baglanyşykly çäklendirmeler güýçlendirildi we okuwçylaryň aglaba köplügi yzyna iberildi, okuwlar bölekleýin onlaýn düzgünine geçirildi.
Lebapda arassaçylyk edarasynyň resmisiniň tussag edilmegi, sebitde koronawirusyň çalt ýaýramagy bilen baglanyşykly ýagdaýa gabat geldi. Soňky hepdelerde Azatlygyň habarçylary we sebitdäki çeşmeler bu keseliň görlüp-eşidilmedik ýaýrandygyny, ölüm derejesiniň ýokarydygyny we ýerli ilatyň aglaba köplügi üçin lukmançylyk hyzmatlarynyň elýeterli däldigini habar berdiler.
Lebapdaky başga bir çeşmäniň habaryna görä, ýerli sanitariýa we epidemiologiki gözegçilik gullugynyň ýolbaşçysynyň tussag edilmegi sebitde koronawirusyň ýaýramagy bilen gönüden-göni baglanyşyklydyr.
"COVID-19-yň ýaýramagy we Lebapda ölüm derejesiniň ýokary bolmagy sebit SES-iň başlygynyň tussag edilmeginiň sebäplerinden birine öwrüldi. Ol koronawirusyň ýaýramagynyň öňüni almak üçin zerur çäreleri görmändigi üçin jogapkär hasaplanýar" - diýip, Azatlyga sanitariýa we epidemiologiýa gullugynyň bir işgäri aýtdy.
Şol bir wagtyň özünde, bir hepdäniň içinde Türkmenabatda we tutuş Lebap welýatynda berk çäklendirmeler girizildi. Söwda nokatlarynyň, hyzmat kärhanalarynyň, metjitleriň hemmesi diýen ýaly ýapyldy. Azatlygyň habarçylary açyk galan sanlyja obýektleriň biri bolan “Gök bazaryň” hem 2-nji sentýabrda ýapylandygyny habar berdiler.
Sebitde etraplardan administratiw merkeze barýan ýollar we ilatly punktlar ýene karantina ýapyldy, polisiýa gözegçiligini güýçlendirildi. Hususan-da, Farapdan Türkmenabat şäherine barmak üçin 72 sagatdan çöp bolmadyk wagt ozal geçirilen koronawirus testini görkezmeli.
Azatlygyň çeşmeleri Lebabyň sanitariýa gözegçilik gullugynyň baş lukmanynyň tussag edilmeginiň ýeke-täk ýagdaý däldigini, ýerli sanitariýa gözegçilik gullugynyň wekilleriniň tussag edilmeginiň beýleki sebitlerde-de bolandygyny öňe sürýärler. Azatlyk tussag edilmeler bilen bagly beýleki wakalary entek tassyklap bilmedi.
Häzirki wagtda Maryda ölüm derejesi ýokary bolup, çagalar baglary we mekdepler ýapylýar. Habarçylarymyzyň maglumatlaryna görä, çagalar baglary we mekdepler 1-nji oktýabra çenli karantine alyndy.
2-nji sentýabrda Aşgabatdaky habarçymyz paýtagtyň mekdeplerindäki başlangyç synp okuwçylaryna okuwyň 1-nji oktýabra çenli togtadyljakdygynyň yglan edilendigini aýtdy.
Marydaky habarçymyzyň sözlerine görä, Mary welaýatdaky bilim edarasynyň buýrugy bilen ýerli mekdepleriň 6-njy oktýabra çenli ýapyk bolmagyna garaşylýar.
Marydaky bakçalar çagalary kabul etmeýär. Şol bir wagtyň özünde, ene-atalaryň köpüsi çagalaryny bakçalara we mekdeplere özleri ibermeýär.
Karantin çäklendirmeleri ilatyň ähli gatlaklaryna täsir etdi. Döwlet edaralarynda işgärlere täze talaplar barada duýduryş berildi. Hususan-da, olara üýşmeleňlerden we myhmançylykdan saklanmak maslahat berildi.
Maryda güýçlendirilen gözegçilik maska geýmek talaplaryny ýerine ýetirmegine degişli. Bu talaba boýun bolmadyklary tutmak üçin polisiýa işgärleri ýýörite ulaglarda şäheri aýlanýarlar.
Köçe gözegçiligine şäherler mekdepleriniň mugallymlary hem gatnaşdyrylýarlar. Nobatçylyk gije-gündiziň dowamynda ýerine ýetirilýär, mugallymlar her dört sagatdan çalşyp nobat çekýär.
Maska dakynmk düzgünleri bozýanlar tutulan halatynda öz hasabyna koronawirus testine iberilýär we olara 300 manatlyk jerime salynýar.
Obalarda mekdep mugallymlary paýta ýygyma ugradylmagyna taýýarlaýar.
Türkmenistan henizem koronawirusyň ýaýramagyny ykrar etmeýär. Mundan başga-da, ýurtda ölüm derejesiniň ýokary bolmagy, öz ilaty üçin dermanlaryň we sanjymlaryň ýetmezçiligi şertlerinde häkimiýetler hem mätäç ýurtlara, hem-de ykdysady we epidemiologiki ýagdaýy taýdan has kadaly Türkiýe ýaly ýurtlara ynsanperwer kömegini iberýär.
1-nji sentýabrda TDH döwlet habar gullugy Türkmenistanyň Owganystana lukmançylyk kömegini bermek maksady bilen derman we medisina esbaplaryny ynsanperwer kömegi hökmünde iberendigi habar berdi. Owganystana berlen kömek Türkmenistanyň prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedowyň buýrugy esasynda edilýär.
Maryda güýçlendirilen gözegçilik maska geýmek talaplaryny ýerine ýetirmegine degişli. Bu talaba boýun bolmadyklary tutmak üçin polisiýa işgärleri ýýörite ulaglarda şäheri aýlanýarlar.
Köçe gözegçiligine şäherler mekdepleriniň mugallymlary hem gatnaşdyrylýarlar. Nobatçylyk gije-gündiziň dowamynda ýerine ýetirilýär, mugallymlar her dört sagatdan çalşyp nobat çekýär.
Maska dakynmk düzgünleri bozýanlar tutulan halatynda öz hasabyna koronawirus testine iberilýär we olara 300 manatlyk jerime salynýar.
Obalarda mekdep mugallymlary paýta ýygyma ugradylmagyna taýýarlaýar.
Türkmenistan henizem koronawirusyň ýaýramagyny ykrar etmeýär. Mundan başga-da, ýurtda ölüm derejesiniň ýokary bolmagy, öz ilaty üçin dermanlaryň we sanjymlaryň ýetmezçiligi şertlerinde häkimiýetler hem mätäç ýurtlara, hem-de ykdysady we epidemiologiki ýagdaýy taýdan has kadaly Türkiýe ýaly ýurtlara ynsanperwer kömegini iberýär.
1-nji sentýabrda TDH döwlet habar gullugy Türkmenistanyň Owganystana lukmançylyk kömegini bermek maksady bilen derman we medisina esbaplaryny ynsanperwer kömegi hökmünde iberendigi habar berdi. Owganystana berlen kömek Türkmenistanyň prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedowyň buýrugy esasynda edilýär.
Lebap: Dabara bilen açylýan täze desgalar boş durýar
Lebapda geçen iýunda bir halkara aeroport we bir sany äpet ak öý ulanylmaga berildi. Ýöne aeroport henize çenli doly işlemeýär, "Ak öýüň" durmuş ähmiýeti ýerli ýaşaýjylarda sorag döredýär.
3-nji sentýabrda Lebap welaýatynyň Çärjew etrabynda gazturbinaly elektrik stansiýasynyň açylyş dabarasy boldy. Bu desga soňky iki aýdan gowrak wagtyň dowamynda Lebap welaýatynda Türkmenistanyň garaşsyzlygynyň 30 ýyllygyna bagyşlanyp, dabaraly açylan üçünji iri desga boldy. Geçen tomus Kerkide täze aeroport açyldy we Türkmenabatda täze ak öý ulanylmaga berildi. Ýöne Azatlyk Radiosynyň habarçysy aeroportyň işlemeýändigini habar berýär, "Ak öýüň" durmuş ähmiýeti ýerli ýaşaýjylarda sorag döredýär.
Ýatlasak, 23-nji iýunda Lebap welaýatynyň Kerki etrabynda täze halkara howa menzili we Türkmenabat şäherinde durmuş ähmiýeti sorag astynda galýan 3 müň orunlyk täze “Ak öý” açyldy. Olaryň açylyş dabarasyna prezident Gurbanguly Berdimuhamedow gatnaşdy.
Azatlyk Radiosynyň habarçysy iki aý gowrak mundan ozal uly wadalar bilen açylan Kerkiniň halkara howa menzilinde heniz iş orunlarynyň hem tassyklanylmandygyny, ol ýerde Türkmenabadyň halkara aeroportynyň işgärleriniň 15 gün çalşyk esasynda işleýändigini habar berýär.
Şeýle-de, habarçynyň maglumatlaryna görä, Kerkiniň täze aeroportunda heniz uçuşlar amala aşyrylmaýar; galyberse-de, howa menzilinde uçarlary ýangyç bilen üpjün ediji ulgamlar hem heniz doly oturdylmandyr.
Ýöne aeroport halkara howa menzili hökmünde ykrar edildi. Howa ulaglarynyň Halkara Assosiasiýasy (IATA) Kerkiniň aeroportyna üç harply KEA gysgaltmasyny berdi. Galyberse-de, Raýat awiasiýasynyň halkara guramasy (ICAO) bu howa menziline dört harply UTAE koduny berdi.
Aeroportyň gurluşygyny “Türkmenhowaýollary” awiakompaniýasynyň buýurmasy boýunça “Gündogdy” hususy firmasy ýerine ýetirdi.
Mundan ozal, bir topar iş orunlary wadasy bilen açylan täze aeroport we ak öý binasy ýerli ýaşaýjylaryň iş üpjünçilik umydyny puja çykardy.
“Şu iki desganyň açylyş dabarasynda olaryň bir topar iş orunlaryny hödürlejekdigi aýdyldy” diýip, bir lebap ýaşaýjysy Azatlyk Radiosynyň habarçysy bilen gürrüňdeşlikde aýtdy.
Dört gatdan ybarat we beýikligi 40 metre ýetýän ak öý binasyny döwlet metbugaty “abadançylygyň, gülläp ösüşiň we türkmen myhmansöýerliginiň nyşany” häsiýetlendirdi. Ýöne onuň ýerine ýetirmeli funksiýasy we beýleki durmuş ähmiýeti jikme-jik aýdyňlaşdyrylmady. Türkmenistan döwlet serişdeleriniň hasabyna gurulýan äpet ak öýlerde köplenç dabara-şowhun geçirýär.
Azatlyk Radiosynyň habarçysy bilen gürrüňdeş bolan ýerli ýaşaýjylar Türkmenabatda dabara bilen açylan ak öýüň heniz iş orunlaryny hödürlemeýändigini aýdýarlar.
“Hatda ak öýüň daş-töweregindäki baglara seretmek üçin hem işgär kabul etmäge mümkinçiligi ýok” diýip, bir türkmenabatly ýaşaýjy Azatlyk Radiosynyň habarçysy bilen gürrüňdeşlikde aýtdy.
Habarçymyzyň maglumatlaryna görä, ak öýüň daş-töweregindäki baglara ideg etmek işleri 2022-nji ýyla çenli onuň gurluşygyny ýerine ýetiren firmanyň üstüne ýüklenipdir.
Azatlygyň sebitdäki habarçysy döwlet býujetiniň hasabyna täze gurulýan äpet desgalar boş durýan mahaly, welaýatda köne çagalar baglarynyň, mekdepleriň remonta mätäçdigini habar berýär.
Habarçy aeroportdan we ak öýden başga, sebitde ýene bir iri desganyň gurluşygynyň dowam etdirilýändigini habar berýär. Onuň sözlerine görä, welaýatyň täze Awotmenziliniň gurluşygyna Ak öýüň gurluşygyndan has ozal başlanypdyr, ýöne onuň gurluşygy şu wagta çenli 20 göterim töweregi tamamlanypdyr.
“Bu awtomenzil 2022-nji ýylyň sentýabryna-da ýetişmez. Ak öý we aeroport başdan sowma guruldy” diýip, bir ýerli gurluşyk hünärmeni Azatlyk Radiosynyň habarçysy bilen gürrüňdeşlikde aýtdy.
Lebapda geçen iýunda bir halkara aeroport we bir sany äpet ak öý ulanylmaga berildi. Ýöne aeroport henize çenli doly işlemeýär, "Ak öýüň" durmuş ähmiýeti ýerli ýaşaýjylarda sorag döredýär.
3-nji sentýabrda Lebap welaýatynyň Çärjew etrabynda gazturbinaly elektrik stansiýasynyň açylyş dabarasy boldy. Bu desga soňky iki aýdan gowrak wagtyň dowamynda Lebap welaýatynda Türkmenistanyň garaşsyzlygynyň 30 ýyllygyna bagyşlanyp, dabaraly açylan üçünji iri desga boldy. Geçen tomus Kerkide täze aeroport açyldy we Türkmenabatda täze ak öý ulanylmaga berildi. Ýöne Azatlyk Radiosynyň habarçysy aeroportyň işlemeýändigini habar berýär, "Ak öýüň" durmuş ähmiýeti ýerli ýaşaýjylarda sorag döredýär.
Ýatlasak, 23-nji iýunda Lebap welaýatynyň Kerki etrabynda täze halkara howa menzili we Türkmenabat şäherinde durmuş ähmiýeti sorag astynda galýan 3 müň orunlyk täze “Ak öý” açyldy. Olaryň açylyş dabarasyna prezident Gurbanguly Berdimuhamedow gatnaşdy.
Azatlyk Radiosynyň habarçysy iki aý gowrak mundan ozal uly wadalar bilen açylan Kerkiniň halkara howa menzilinde heniz iş orunlarynyň hem tassyklanylmandygyny, ol ýerde Türkmenabadyň halkara aeroportynyň işgärleriniň 15 gün çalşyk esasynda işleýändigini habar berýär.
Şeýle-de, habarçynyň maglumatlaryna görä, Kerkiniň täze aeroportunda heniz uçuşlar amala aşyrylmaýar; galyberse-de, howa menzilinde uçarlary ýangyç bilen üpjün ediji ulgamlar hem heniz doly oturdylmandyr.
Ýöne aeroport halkara howa menzili hökmünde ykrar edildi. Howa ulaglarynyň Halkara Assosiasiýasy (IATA) Kerkiniň aeroportyna üç harply KEA gysgaltmasyny berdi. Galyberse-de, Raýat awiasiýasynyň halkara guramasy (ICAO) bu howa menziline dört harply UTAE koduny berdi.
Aeroportyň gurluşygyny “Türkmenhowaýollary” awiakompaniýasynyň buýurmasy boýunça “Gündogdy” hususy firmasy ýerine ýetirdi.
Mundan ozal, bir topar iş orunlary wadasy bilen açylan täze aeroport we ak öý binasy ýerli ýaşaýjylaryň iş üpjünçilik umydyny puja çykardy.
“Şu iki desganyň açylyş dabarasynda olaryň bir topar iş orunlaryny hödürlejekdigi aýdyldy” diýip, bir lebap ýaşaýjysy Azatlyk Radiosynyň habarçysy bilen gürrüňdeşlikde aýtdy.
Dört gatdan ybarat we beýikligi 40 metre ýetýän ak öý binasyny döwlet metbugaty “abadançylygyň, gülläp ösüşiň we türkmen myhmansöýerliginiň nyşany” häsiýetlendirdi. Ýöne onuň ýerine ýetirmeli funksiýasy we beýleki durmuş ähmiýeti jikme-jik aýdyňlaşdyrylmady. Türkmenistan döwlet serişdeleriniň hasabyna gurulýan äpet ak öýlerde köplenç dabara-şowhun geçirýär.
Azatlyk Radiosynyň habarçysy bilen gürrüňdeş bolan ýerli ýaşaýjylar Türkmenabatda dabara bilen açylan ak öýüň heniz iş orunlaryny hödürlemeýändigini aýdýarlar.
“Hatda ak öýüň daş-töweregindäki baglara seretmek üçin hem işgär kabul etmäge mümkinçiligi ýok” diýip, bir türkmenabatly ýaşaýjy Azatlyk Radiosynyň habarçysy bilen gürrüňdeşlikde aýtdy.
Habarçymyzyň maglumatlaryna görä, ak öýüň daş-töweregindäki baglara ideg etmek işleri 2022-nji ýyla çenli onuň gurluşygyny ýerine ýetiren firmanyň üstüne ýüklenipdir.
Azatlygyň sebitdäki habarçysy döwlet býujetiniň hasabyna täze gurulýan äpet desgalar boş durýan mahaly, welaýatda köne çagalar baglarynyň, mekdepleriň remonta mätäçdigini habar berýär.
Habarçy aeroportdan we ak öýden başga, sebitde ýene bir iri desganyň gurluşygynyň dowam etdirilýändigini habar berýär. Onuň sözlerine görä, welaýatyň täze Awotmenziliniň gurluşygyna Ak öýüň gurluşygyndan has ozal başlanypdyr, ýöne onuň gurluşygy şu wagta çenli 20 göterim töweregi tamamlanypdyr.
“Bu awtomenzil 2022-nji ýylyň sentýabryna-da ýetişmez. Ak öý we aeroport başdan sowma guruldy” diýip, bir ýerli gurluşyk hünärmeni Azatlyk Radiosynyň habarçysy bilen gürrüňdeşlikde aýtdy.
“Umuman aýdylanda, bu desgalaryň ile peýdasy ýok. Ak öý, hamala, diňe Gurbanguly Berdimuhamedow üçin salnan ýaly. Gapysy gije-gündiz ýapyk. Şol ak öýüň puluna welaýatdaky elektrik transformatorlaryny çalşyp bolardy. Şonda adamlaryň öýündäki elektrik bilen işleýän enjamlar päsgelçiliksiz işlärdi. Şonda adamlar minnetdar bolardy” diýip, bir oba ýaşaýjysy Azatlyk Radiosynyň habarçysyna gürrüň berdi.
Orta mekdeplerde okuwlar duýdansyz gaýtadan başlady
Türkmenistanda COVID-19 hadysalary ozal görlüp-eşidilmedik derejede gürelýän mahaly, ýurduň orta mekdeplerinde ýokary synp okuwçylar üçin yza süýşürilen sapaklar 6-njy sentýabrda, garaşylmadyk ýagdaýda, gaýtadan başlady. Bu barada Azatlyk Radiosynyň habarçylary Aşgabatdan we Marydan maglumat berýärler.
Ýatlatsak, geçen hepdäniň başynda orta mekdepleriň 1-6-njy synp okuwçylary mekdeplerde sapak geçip başlan mahaly, 7-11-nji synp okuwçylaryň dynç alyş möhleti 1-nji oktýabra çenli uzaldyldy. Adatça mekdep okuwçylarynyň dynç alyşlary iýun aýynyň başyndan 1-nji sentýabra çenli dowam edýär.
"Ýekşenbe güni, 5-nji sentýabrda agşam oglumyň synp ýolbaşçysy jaň edip, mekdeplerde dynç alşyň dowam edýändigini we mümkin boldugyndan öýden çykmaly däldigini aýtdy. Ýöne ol şu gün irden sagat 8-den soň ýene jaň edip, häkimiýetleriň ýokary synp okuwçylar üçin sapaklaryň 6-njy sentýabrda başlamalydygy barada karar çykarandygyny aýtdy. Şonuň üçin oglumyň gyssagly mekdebe barmalydygyny hem duýdurdy. Häzir oglum mekdepden geldi. Olar diňe iki sapak okapdyrlar" diýip, aşgabatly bir ene anonimlik şertinde 6-njy sentýabrda habarçymyza gürrüň berdi.
Şular ýaly garaşylmadyk ýagdaý bilen maryly ene-atalar we okuwçylar hem ýüzbe-ýüz boldular. Sebitdäki habarçymyzyň maglumatlaryna görä, 6-njy sentýabrda irden sagat 7:30 töweregi mekdep mugallymlary ene-atalara jaň edip, ýokary synp okuwçylaryň gyssagly okuwa gelmelidigini we sapaklaryna başlamalydygyny aýtdylar.
"Bu täzelige ene-atalaryň hiç biri taýyn däldi. Şol sebäpli bu gün köp ene-ata öz çagasyny mekdebe ugratmady. Synp ýolbaşçylar mekdebiň golaýynda ýaşaýan okuwçylaryň ene-atalaryndan çagalaryny mekdebe ugratmagy haýyş etdiler" diýip, efirde atlandyrylmasyzlygyny soran maryly ene 6-njy sentýabrda habarçymyza gürrüň berdi.
Habarçymyz bilen söhbetdeş bolan mugallymlar ýokary synp okuwçylaryň yza süýşürilen dynç alyşlarynyň goýbolsun edilip, olaryň dessine okuwa başlamalydygy barada 6-njy sentýabrda ir bilen Bilim ministrliginden ýörite buýrugyň gelendigini aýtdylar.
"Bu buýruga biz hem taýyn däldik. Ýöne şonda-da sapaklary talaba laýyk geçmek talap edildi. Her synpda näçe okuwçynyň sapak geçmelidigi we okuw tertibiniň nähili bolmalydygy barada heniz hiç hili buýruk ýa görkezme ýok" diýip, maryly mugallym anonimlik şertinde habarçymyza gürrüň berdi.
Ýatlatsak, geçen ýyl Türkmenistanda koronawirusyň ilkinji tolkunyndan soň, mekdeplerde okuwlar iki smena tertibinde geçirilipdi. Sapaklar 15 okuwçynyň gatnaşmagynda okadylypdy.
"Şu hepdäniň dowamynda okuwçylaryň nähili tertipde okadyljagynyň belli bolmagyna garaşylýar. Mugallymlar sapaklaryň 1-nji oktýabrda başlajakdygyny nazara alyp, özleriniň taýýarlyklaryny yza süýşüripdiler" diýip, mugallym belledi.
Türkmen häkimiýetleri okuwlaryň başlaýan möhletiniň ilkibada bir aý yza süýşürilendigi, soňra-da 6-njy sentýabrda garaşylmadyk ýagdaýda gaýtadan başlamaly edilendigi barada resmi maglumat ýa-da düşündiriş bermediler.
Ýöne habarçymyz bilen söhbetdeş bolan bilim işgärleriniň we ene-atalaryň ençemesi ýokary synp okuwçylaryň gyssagly mekdebe çagyrylmagynyň sebäbini häkimiýetleriň olary Garaşsyzlyk gününe görülýän köpçülikleýin çärelere çekmek tagallasy diýip düşündirýärler. Türkmenistan şu ýyl 27-nji sentýabrda özüniň garaşsyzlygynyň 30 ýyllygyny belleýär.
Azatlyk ýokarda beýan edilen ýagdaýlar barada ýurduň Bilim ministrliginden goşmaça maglumat ýa-da kommentariýa alyp bilmedi.
Bilim pudagyndaky bu üýtgetmeler ýurtda koronawirusa ýolugýanlaryň we ondan ölýänleriň wirusyň birinji we ikinji tolkunlaryndakydan-da köpdügi barada habarçylarymyzyň yzygiderli maglumat berýän mahalyna gabat gelýär.
Ýurduň dürli sebitinde hassahanalar wirus näsaglaryndan dolup, olara kislorod haltalary ýetmeýär. Şeýle-de, ýurtda azyk harytlaryny satýan dükanlardan başga, ilata hyzmat ediş nokatlarynyň tas ählisi, şol sanda barlar, kafeler we restoranlar işini togtatdy, käbir sebitlerde çagalar baglary ýapyldy. Ýokary okuw jaýlarynda bölekleýin onlaýn okuw tertibine geçildi.
Türkmenistanda COVID-19 hadysalary ozal görlüp-eşidilmedik derejede gürelýän mahaly, ýurduň orta mekdeplerinde ýokary synp okuwçylar üçin yza süýşürilen sapaklar 6-njy sentýabrda, garaşylmadyk ýagdaýda, gaýtadan başlady. Bu barada Azatlyk Radiosynyň habarçylary Aşgabatdan we Marydan maglumat berýärler.
Ýatlatsak, geçen hepdäniň başynda orta mekdepleriň 1-6-njy synp okuwçylary mekdeplerde sapak geçip başlan mahaly, 7-11-nji synp okuwçylaryň dynç alyş möhleti 1-nji oktýabra çenli uzaldyldy. Adatça mekdep okuwçylarynyň dynç alyşlary iýun aýynyň başyndan 1-nji sentýabra çenli dowam edýär.
"Ýekşenbe güni, 5-nji sentýabrda agşam oglumyň synp ýolbaşçysy jaň edip, mekdeplerde dynç alşyň dowam edýändigini we mümkin boldugyndan öýden çykmaly däldigini aýtdy. Ýöne ol şu gün irden sagat 8-den soň ýene jaň edip, häkimiýetleriň ýokary synp okuwçylar üçin sapaklaryň 6-njy sentýabrda başlamalydygy barada karar çykarandygyny aýtdy. Şonuň üçin oglumyň gyssagly mekdebe barmalydygyny hem duýdurdy. Häzir oglum mekdepden geldi. Olar diňe iki sapak okapdyrlar" diýip, aşgabatly bir ene anonimlik şertinde 6-njy sentýabrda habarçymyza gürrüň berdi.
Şular ýaly garaşylmadyk ýagdaý bilen maryly ene-atalar we okuwçylar hem ýüzbe-ýüz boldular. Sebitdäki habarçymyzyň maglumatlaryna görä, 6-njy sentýabrda irden sagat 7:30 töweregi mekdep mugallymlary ene-atalara jaň edip, ýokary synp okuwçylaryň gyssagly okuwa gelmelidigini we sapaklaryna başlamalydygyny aýtdylar.
"Bu täzelige ene-atalaryň hiç biri taýyn däldi. Şol sebäpli bu gün köp ene-ata öz çagasyny mekdebe ugratmady. Synp ýolbaşçylar mekdebiň golaýynda ýaşaýan okuwçylaryň ene-atalaryndan çagalaryny mekdebe ugratmagy haýyş etdiler" diýip, efirde atlandyrylmasyzlygyny soran maryly ene 6-njy sentýabrda habarçymyza gürrüň berdi.
Habarçymyz bilen söhbetdeş bolan mugallymlar ýokary synp okuwçylaryň yza süýşürilen dynç alyşlarynyň goýbolsun edilip, olaryň dessine okuwa başlamalydygy barada 6-njy sentýabrda ir bilen Bilim ministrliginden ýörite buýrugyň gelendigini aýtdylar.
"Bu buýruga biz hem taýyn däldik. Ýöne şonda-da sapaklary talaba laýyk geçmek talap edildi. Her synpda näçe okuwçynyň sapak geçmelidigi we okuw tertibiniň nähili bolmalydygy barada heniz hiç hili buýruk ýa görkezme ýok" diýip, maryly mugallym anonimlik şertinde habarçymyza gürrüň berdi.
Ýatlatsak, geçen ýyl Türkmenistanda koronawirusyň ilkinji tolkunyndan soň, mekdeplerde okuwlar iki smena tertibinde geçirilipdi. Sapaklar 15 okuwçynyň gatnaşmagynda okadylypdy.
"Şu hepdäniň dowamynda okuwçylaryň nähili tertipde okadyljagynyň belli bolmagyna garaşylýar. Mugallymlar sapaklaryň 1-nji oktýabrda başlajakdygyny nazara alyp, özleriniň taýýarlyklaryny yza süýşüripdiler" diýip, mugallym belledi.
Türkmen häkimiýetleri okuwlaryň başlaýan möhletiniň ilkibada bir aý yza süýşürilendigi, soňra-da 6-njy sentýabrda garaşylmadyk ýagdaýda gaýtadan başlamaly edilendigi barada resmi maglumat ýa-da düşündiriş bermediler.
Ýöne habarçymyz bilen söhbetdeş bolan bilim işgärleriniň we ene-atalaryň ençemesi ýokary synp okuwçylaryň gyssagly mekdebe çagyrylmagynyň sebäbini häkimiýetleriň olary Garaşsyzlyk gününe görülýän köpçülikleýin çärelere çekmek tagallasy diýip düşündirýärler. Türkmenistan şu ýyl 27-nji sentýabrda özüniň garaşsyzlygynyň 30 ýyllygyny belleýär.
Azatlyk ýokarda beýan edilen ýagdaýlar barada ýurduň Bilim ministrliginden goşmaça maglumat ýa-da kommentariýa alyp bilmedi.
Bilim pudagyndaky bu üýtgetmeler ýurtda koronawirusa ýolugýanlaryň we ondan ölýänleriň wirusyň birinji we ikinji tolkunlaryndakydan-da köpdügi barada habarçylarymyzyň yzygiderli maglumat berýän mahalyna gabat gelýär.
Ýurduň dürli sebitinde hassahanalar wirus näsaglaryndan dolup, olara kislorod haltalary ýetmeýär. Şeýle-de, ýurtda azyk harytlaryny satýan dükanlardan başga, ilata hyzmat ediş nokatlarynyň tas ählisi, şol sanda barlar, kafeler we restoranlar işini togtatdy, käbir sebitlerde çagalar baglary ýapyldy. Ýokary okuw jaýlarynda bölekleýin onlaýn okuw tertibine geçildi.
Türkmenistanyň häkimiýetleri koronawirusyň ýurtda çalt ýaýramagyna garşylyk hökmünde has berk çäklendirmeleri girizse-de, ýurtda bolup geçýän ýagdaýlary we COVID-10-yň hasaba alnandygyny henizem resmi taýdan ykrar etmeýärler.
Bu aralykda, Marydaky habarçymyz bilen söhbetdeş bolan saglyk işgärleri şu günler welaýatda wirusyň ýaýramagynyň özüniň iň ýokary derejesine ýetendigini aýdýarlar. Şeýle-de, olar ilata öýden çykmazlygy ündeýändiklerini, ýöne okuw möwsüminiň başlamagy bilen, wirus hadysalarynyň has-da köpeljekdigini duýdurýarlar.
Bu aralykda, Marydaky habarçymyz bilen söhbetdeş bolan saglyk işgärleri şu günler welaýatda wirusyň ýaýramagynyň özüniň iň ýokary derejesine ýetendigini aýdýarlar. Şeýle-de, olar ilata öýden çykmazlygy ündeýändiklerini, ýöne okuw möwsüminiň başlamagy bilen, wirus hadysalarynyň has-da köpeljekdigini duýdurýarlar.
Marynyň hassahanalary paýtagta kislorod iberýär we ölenleriň jesetlerini çykarmaga ýetişmeýär
Marynyň lukmançylyk edaralarynyň paýtagta kislorod balonlaryny ibermegi guralýar. Şol bir wagtyň özünde ýerli hassahanalaryň özlerinde kislorod ýetmezçilik edýär, dermanlaryň we beýleki lukmançylyk enjamlarynyň ýiti zerurlygy saklanýar. Koronawirusdan ölýänleriň sany köp. Bu aralykda Aşgabatda ýas çäreleri gadagan edilýär. Şu günki ýagdaýar barada Azatlyk Radiosynyň Türkmenistandaky habarçylary gürrüň berýär.
Marynyň her bir lukmançylyk edarasyna paýtagta birnäçe kislorod balonyny ibermek tabşyryldy. Azatlygyň ýerli lukmançylyk edaralaryndaky çeşmelerine görä, ortaça 5-15 sany balon ugratmak talap edilýär. Munuň ýerli häkimiýetleriň inisiatiwasy ýa-da merkeziň buýrugydygy belli däl. Azatlyk Marydaky saglyk resmilerinden we Türkmenistanyň Saglygy saklaýyş ministrliginden düşündiriş alyp bilmedi. Resmiler žurnalistleriň ýüzlenmelerine jogap bermeýärler.
Bu aralykda, welaýat hassahanalary üçin dermanlar we lukmançylyk enjamlary iňňän zerur. Maryda koronawirus bilen kesellänleriň sany köpelýär. Hassahanalarda ýer, däri-derman, kislorod hemmä ýeterlik däl. Kislorod esasan agyr näsaglara berilýär.
"Gezek gezeginde agyr hassalara kislorod berýäris. Her balony yzygiderli kislorod bilen dolduryp durmalydyr. Ýagdaýy agyr näsaglara kislorod hemişe gerek, olara her ýarym sagatdan berilýär. Köp adam maskasyz özbaşdak dem alyp bilmeýärler. Emma gezek-gezegine çalyşyp durmasak, hemmä ýetmeýär", - diýip, Marydaky hassahanalaryň biriniň işgäri aýtdy.
Çeşmelere görä, paýtagta kislorod ballonlaryny ibermek talaby diňe lukmançylyk edaralary bilen çäklenmeýär. Ýerli telekeçiler hem Aşgabat şäherine iberiljek kislorodly gurallary satyn almak barada buýruk aldylar. Bir balonyň bahasy 2000 manata ýetýär.
Mundan başga-da, Marydaky dermanhanalardan Aşgabada derman ibermek talap edilýär. Köp dermanlar, şol sanda antibiotikler ýerli dermanhanalarda hem azlyk edýär.
Marynyň ilaty birnäçe hepde bäri görlüp-eşidilmedik derejede COVID-19 keseliniň ýaýramagy bilen ýüzbe-ýüz boldy. Bütin maşgalalar kesel bolýar, ölüm halatlary gaty ýokary derejede saklanýar we käwagt hassalar hassahana barýan ýolda ölýärler.
Ýokanç keseller bölümindäki lukmançylyk edaralarynyň işgärleriniň sözlerine görä, medisina işgärleri merhumyň jesetlerini çykarmaga ýetişmeýärler. COVID-19-dan ölenler dezinfeksiýa çärelerine laýyklykda polietilen gaba gaplanýar. Lukmanlar gije-gündiziň dowamynda işleýärler.
6-njy sentýabrda Azatlygyň habarçysy hassahanalarda ýerleriň ýoklugy sebäpli sebit şypahanalarynyň ýokanç keseller hassahanalaryna öwrülendigini habar berdi. Wagtlaýyn ýokanç keseller bölümleri, şol sanda Şatlyk şäheriniň şypahanalarynda ýerleşýär.
Marydan Aşgabat şäherine lukmançylyk enjamlarynyň iberilmegine degişli meňzeş ýagdaý geçen ýylda ýüze çykyp, ýerli dermanhanalardan paýtagt Aşgabada wirusa garşy dermanlary we antibiotikleri ibermek talap edilipdi. Şonda Azatlygyň habarçysy bilen adynyň aýdylmazlygy şerti bilen gürleşen farmasewtler buýrugyň ýurduň Saglygy saklaýyş we derman senagaty ministrligi tarapyndan berlendigini aýdypdy. Bu ýagdaý 2020-nji ýylyň tomsunda koronawirusyň ilkinji tolkunyna gabat gelipdi.
Maryda koronawirus ýokaşan we ölýän adamlaryň sanynyň köpelmeginiň fonunda häzirki wagtda etraplar bilen şäherçeleriň arasyndaky awtobus gatnawlary togtadyldy.
Aşgabatda-da berk karantin çäreleri girizildi. Söwda, hyzmat we güýmenje obýektleriniň tas ählisi ýapyldy. Ýas çärelerine gadagançylyk girizildi.
"Irden aýnanyň aşagynda ýas üçin çadyr gurup başladylar. Emma entek dikip gutarmanka ony sökdüler we alyp gitdiler" diýip, Azatlygyň Aşgabatdaky habarçysy 6-njy sentýabrda habar berdi.
Keseliň köpelmegi bilen bagly ýagdaý ýurduň gündogarynda hem dowam edýär. Ýerli hassahanalarda hassalar üçin ýer, dermanlar we kislorod ýetmezçiligi bu ýerde-de güýçlenýär. Özlerini pul berip, bejertmek isleýänler kňpelýär we bu hyzmat gymmatlaýar. Habarçylaryň sözlerine görä, koronawirusdan bejertmegiň bahasy 6-10 müň manat aralygyna ýetýär.
Marynyň lukmançylyk edaralarynyň paýtagta kislorod balonlaryny ibermegi guralýar. Şol bir wagtyň özünde ýerli hassahanalaryň özlerinde kislorod ýetmezçilik edýär, dermanlaryň we beýleki lukmançylyk enjamlarynyň ýiti zerurlygy saklanýar. Koronawirusdan ölýänleriň sany köp. Bu aralykda Aşgabatda ýas çäreleri gadagan edilýär. Şu günki ýagdaýar barada Azatlyk Radiosynyň Türkmenistandaky habarçylary gürrüň berýär.
Marynyň her bir lukmançylyk edarasyna paýtagta birnäçe kislorod balonyny ibermek tabşyryldy. Azatlygyň ýerli lukmançylyk edaralaryndaky çeşmelerine görä, ortaça 5-15 sany balon ugratmak talap edilýär. Munuň ýerli häkimiýetleriň inisiatiwasy ýa-da merkeziň buýrugydygy belli däl. Azatlyk Marydaky saglyk resmilerinden we Türkmenistanyň Saglygy saklaýyş ministrliginden düşündiriş alyp bilmedi. Resmiler žurnalistleriň ýüzlenmelerine jogap bermeýärler.
Bu aralykda, welaýat hassahanalary üçin dermanlar we lukmançylyk enjamlary iňňän zerur. Maryda koronawirus bilen kesellänleriň sany köpelýär. Hassahanalarda ýer, däri-derman, kislorod hemmä ýeterlik däl. Kislorod esasan agyr näsaglara berilýär.
"Gezek gezeginde agyr hassalara kislorod berýäris. Her balony yzygiderli kislorod bilen dolduryp durmalydyr. Ýagdaýy agyr näsaglara kislorod hemişe gerek, olara her ýarym sagatdan berilýär. Köp adam maskasyz özbaşdak dem alyp bilmeýärler. Emma gezek-gezegine çalyşyp durmasak, hemmä ýetmeýär", - diýip, Marydaky hassahanalaryň biriniň işgäri aýtdy.
Çeşmelere görä, paýtagta kislorod ballonlaryny ibermek talaby diňe lukmançylyk edaralary bilen çäklenmeýär. Ýerli telekeçiler hem Aşgabat şäherine iberiljek kislorodly gurallary satyn almak barada buýruk aldylar. Bir balonyň bahasy 2000 manata ýetýär.
Mundan başga-da, Marydaky dermanhanalardan Aşgabada derman ibermek talap edilýär. Köp dermanlar, şol sanda antibiotikler ýerli dermanhanalarda hem azlyk edýär.
Marynyň ilaty birnäçe hepde bäri görlüp-eşidilmedik derejede COVID-19 keseliniň ýaýramagy bilen ýüzbe-ýüz boldy. Bütin maşgalalar kesel bolýar, ölüm halatlary gaty ýokary derejede saklanýar we käwagt hassalar hassahana barýan ýolda ölýärler.
Ýokanç keseller bölümindäki lukmançylyk edaralarynyň işgärleriniň sözlerine görä, medisina işgärleri merhumyň jesetlerini çykarmaga ýetişmeýärler. COVID-19-dan ölenler dezinfeksiýa çärelerine laýyklykda polietilen gaba gaplanýar. Lukmanlar gije-gündiziň dowamynda işleýärler.
6-njy sentýabrda Azatlygyň habarçysy hassahanalarda ýerleriň ýoklugy sebäpli sebit şypahanalarynyň ýokanç keseller hassahanalaryna öwrülendigini habar berdi. Wagtlaýyn ýokanç keseller bölümleri, şol sanda Şatlyk şäheriniň şypahanalarynda ýerleşýär.
Marydan Aşgabat şäherine lukmançylyk enjamlarynyň iberilmegine degişli meňzeş ýagdaý geçen ýylda ýüze çykyp, ýerli dermanhanalardan paýtagt Aşgabada wirusa garşy dermanlary we antibiotikleri ibermek talap edilipdi. Şonda Azatlygyň habarçysy bilen adynyň aýdylmazlygy şerti bilen gürleşen farmasewtler buýrugyň ýurduň Saglygy saklaýyş we derman senagaty ministrligi tarapyndan berlendigini aýdypdy. Bu ýagdaý 2020-nji ýylyň tomsunda koronawirusyň ilkinji tolkunyna gabat gelipdi.
Maryda koronawirus ýokaşan we ölýän adamlaryň sanynyň köpelmeginiň fonunda häzirki wagtda etraplar bilen şäherçeleriň arasyndaky awtobus gatnawlary togtadyldy.
Aşgabatda-da berk karantin çäreleri girizildi. Söwda, hyzmat we güýmenje obýektleriniň tas ählisi ýapyldy. Ýas çärelerine gadagançylyk girizildi.
"Irden aýnanyň aşagynda ýas üçin çadyr gurup başladylar. Emma entek dikip gutarmanka ony sökdüler we alyp gitdiler" diýip, Azatlygyň Aşgabatdaky habarçysy 6-njy sentýabrda habar berdi.
Keseliň köpelmegi bilen bagly ýagdaý ýurduň gündogarynda hem dowam edýär. Ýerli hassahanalarda hassalar üçin ýer, dermanlar we kislorod ýetmezçiligi bu ýerde-de güýçlenýär. Özlerini pul berip, bejertmek isleýänler kňpelýär we bu hyzmat gymmatlaýar. Habarçylaryň sözlerine görä, koronawirusdan bejertmegiň bahasy 6-10 müň manat aralygyna ýetýär.
Azatlygyň Lebap welaýatyndaky habarçylarynyň aýtmagyna görä, 27-nji awgustdan bäri berk karantin çäreleri girizildi. Dükanlar we bazarlar ýapylansoň, nahar bişirip, öýlere eltmek ugrunda işleýän naharhanalar hem işini bes edipdir. Jemi 40 töweregi kafe we restoran işini togtatmaly bolupdyr. Müňlerçe adamyň gazanjy ýerli bazarlara we azyk nokatlaryna garaşly. Olaryň hemmesi bir wagtyň özünde girdeji çeşmesini ýitirip, döwlet olara hiç hili kompensasiýa bermeýär.
Ýerli telekeçiler dermanlaryň we lukmançylyk enjamlarynyň ýetmezçiligini daşary ýurt walýuta pul çalyşmakdaky kynçylyklar bilen baglanyşdyrýarlar.
"Döwlet tarapyndan satyn alnan wirusa garşy dermanlar ýeterlik däl. Hususy telekeçilere bolsa, döwlet kursundan pul çalyşmaga rugsat berilmeýär. Bu ýagdaýda hususy dermanhanalar derman serişdelerini satyn aljak bolsa, olar bazar nyrhy boýunça daşary ýurt walýutasyny satyn almaly bolýar, bu bolsa dermanlaryň bahasy ep-esli ýokarlandyrýar" diýip, lebaply bir telekeçi aýdýar. Onuň sözlerine görä, üstesine hususy kärhanalaryň daşary ýurtlardan derman satyn almagy üçin Saglygy saklaýyş we derman senagaty ministrliginden rugsat almagyň zerurlygy hem ýagdaýy çylşyrymlaşdyrýar.
Öz çäginde COVID-19-yň bardygyny ykrar etmeýän Türkmenistan, koronawirusyň ýaýramagyna garşy göreşmek üçin daşardan maliýe kömegini almagyny dowam etdirýär. Iň erbet ykdysady krizis bilen ýüzbe-ýüz bolýan ýurt, pandemiýa sebäpli ýüze çykan saglyk we sosial problemalary çözmek üçin Bütindünýä bankyndan 20 million dollar karz aldy. Ýurduň hökümeti alýan pullaryny nämä sarp edýändigini köpçülige mälim etmeýär.
Ýerli telekeçiler dermanlaryň we lukmançylyk enjamlarynyň ýetmezçiligini daşary ýurt walýuta pul çalyşmakdaky kynçylyklar bilen baglanyşdyrýarlar.
"Döwlet tarapyndan satyn alnan wirusa garşy dermanlar ýeterlik däl. Hususy telekeçilere bolsa, döwlet kursundan pul çalyşmaga rugsat berilmeýär. Bu ýagdaýda hususy dermanhanalar derman serişdelerini satyn aljak bolsa, olar bazar nyrhy boýunça daşary ýurt walýutasyny satyn almaly bolýar, bu bolsa dermanlaryň bahasy ep-esli ýokarlandyrýar" diýip, lebaply bir telekeçi aýdýar. Onuň sözlerine görä, üstesine hususy kärhanalaryň daşary ýurtlardan derman satyn almagy üçin Saglygy saklaýyş we derman senagaty ministrliginden rugsat almagyň zerurlygy hem ýagdaýy çylşyrymlaşdyrýar.
Öz çäginde COVID-19-yň bardygyny ykrar etmeýän Türkmenistan, koronawirusyň ýaýramagyna garşy göreşmek üçin daşardan maliýe kömegini almagyny dowam etdirýär. Iň erbet ykdysady krizis bilen ýüzbe-ýüz bolýan ýurt, pandemiýa sebäpli ýüze çykan saglyk we sosial problemalary çözmek üçin Bütindünýä bankyndan 20 million dollar karz aldy. Ýurduň hökümeti alýan pullaryny nämä sarp edýändigini köpçülige mälim etmeýär.
Howpsuz aralyk 'nakleýkalary' üçin 5 manat, prezidentiň portretleri üçin 50 manat pul ýygnalýar
Türkmenistanda ýokarlanýan COVID-19 hadysalarynyň fonunda gadam basylan täze okuw ýylynyň ilkinji günlerinde Aşgabadyň käbir orta mekdepleri sosial aralygy saklamak barada duýduryş berýän ‘nakleýkalary’ satyn almak üçin okuwçylardan 5 manatdan pul ýygnaýar. Şol bir wagtda, her okuwçy döwlet baştutanynyň klaslara asylan portretlerini çalşyrmak üçin hem-de wirusa garşy dezinfeksiýa serişdelerini satyn almak üçin klas ýolbaşçysyna 50 manat pul bermeli.
2021/2022 okuw ýylynyň öň ýany, gürelen koronawirus hadysalary sebäpli Türkmenistanyň orta mekdeplerinde sapaklar ýokary klas okuwçylary üçin 1-nji oktýabra çenli bir aý möhlet bilen yza süýşürildi. Muňa garamazdan, 6-njy sentýabrda Azatlyk Radiosynyň habarçylary Aşgabadyň orta mekdeplerinde okuw sapaklarynyň ýokary klaslar üçin hem duýdansyz gaýtadan başlanandygyny habar berdi. Başlangyç synplaryň okuwçylary geçen hepde okuwa başlady.
Azatlyk Radiosynyň habarçylary Aşgabadyň orta mekdeplerinde girişilen okuw ýylynyň COVID-19 çäklendirmeleri bilen başlanandygyny habar berýär. Ýöne koronawirus çäklendirmeleriniň ýerine ýetirilmegi üçin ene-atalar çykdajy etmeli bolýar.
“Ýaňy oglum mekdepden gaýdyp geldi. Klas ýolbaşçy her okuwçydan 50 manat ýygnalmagyny talap edýär. Bu pul klaslarda prezidentiň portretlerini çalyşmak üçin we wirusa garşy dezinfeksiýa serişdelerini satyn almak üçin ýygnalýar” diýip, bir aşgabatly ene-ata Azatlyk Radiosynyň habarçysyna gürrüň berdi. Onuň sözlerine görä, bu ýygnalan puluň ujundan mekdep müdiriniň otagyna spreý hem satyn alynar. Bu spreýiň kömegi bilen müdiriň otagynyň howasyny arassalamak göz öňünde tutulýar.
Görnüşinden, mekdep partalarynda okuwçylar sosial aralyk düzgünlerine laýyklykda oturdylýar. Bu düzgüni berjaý etmek maksady bilen oturylmaly däl partalaryň ýüzüne atanak yşaratyny goýmak üçin nakleýka ýelmenýär. Şol nakleýkalary satyn almak üçin her okuwçydan bäş manat möçberinde pul ýygnalýar.
Türkmenistanyň orta mekdeplerinde, galyberse-de ýurduň edara-kärhanalarynda prezidentiň portretleri yzygiderli ýagdaýda çalşyrylýar. Döwlet baştutanynyň suratlaryny çalyşmak üçin raýatlardan dowamly pul ýygnalýar.
Hususan-da, prezidentiň daş keşbi üýtgese, meselem, onuň saçy çalarsa ýa-da başga ýagdaýlar ýüze çyksa döwlet baştutanynyň synp otaglaryndaky suratlary hökmany suratda çalşyrylýar. Şol bir wagtda, döwlet edara-kärhanalarynda prezidentiň portretleri her ýyl saýlanyp alynýan täze şygar esasynda hem täzelenýär.
Ýene bir ene-ata Azatlyk Radiosynyň habarçysy bilen gürrüňdeşlikde bilim edaralaryndaky pul mejburlygyndan şikaýat etdi. Ol toplanýan puly “para” atlandyrýar we bu “paranyň” okuwçylaryň bahalaryna we olara berilýän ‘häsiýetnamalara’ täsir edýändigini aýdýar.
“Okuwçylaryň mekdebe gatnap başlamagyna bary-ýogy iki gün bolandygyna garamazdan, okuwçylardan eýýäm pul talap edip başladylar. Kiçi ýaşdan okuwçylara okuw üçin ýa-da bir iş bitirmek üçin para bermelidigini öwredýärler. Şonuň üçin okuwçylar 50 manatdan ýygnamaly. Muňa jogap edip, olaryň gowy bahalary almaklaryna we oňyn häsiýetnamalary almaklaryna kömek berilýär” diýip, bir ene-ata gürrüň berdi.
Ene-atanyň sözlerine görä, onuň gatnaýan mekdebinde sapaklaryň dowamlylygy 30 minut, ýöne mugallymlar okuwçylara sapagyň dowamlylygy 35 minut diýip aýtmagy tabşyrýar.
“Eger kimdir biri sorasa sapagyň dowamlylygy 35 minut diýiň” diýip, ene-ata okuwçylary arakesmä bäş minut ir çykaran mugallymyň okuwçylara aýdan sözlerini sitirledi.
“Kiçi ýaşdan okuwçylara ýalan geplemegi öwredýärler” diýip, ene-ata mekdebi aýyplady.
Türkmenistanda ýokarlanýan COVID-19 hadysalarynyň fonunda gadam basylan täze okuw ýylynyň ilkinji günlerinde Aşgabadyň käbir orta mekdepleri sosial aralygy saklamak barada duýduryş berýän ‘nakleýkalary’ satyn almak üçin okuwçylardan 5 manatdan pul ýygnaýar. Şol bir wagtda, her okuwçy döwlet baştutanynyň klaslara asylan portretlerini çalşyrmak üçin hem-de wirusa garşy dezinfeksiýa serişdelerini satyn almak üçin klas ýolbaşçysyna 50 manat pul bermeli.
2021/2022 okuw ýylynyň öň ýany, gürelen koronawirus hadysalary sebäpli Türkmenistanyň orta mekdeplerinde sapaklar ýokary klas okuwçylary üçin 1-nji oktýabra çenli bir aý möhlet bilen yza süýşürildi. Muňa garamazdan, 6-njy sentýabrda Azatlyk Radiosynyň habarçylary Aşgabadyň orta mekdeplerinde okuw sapaklarynyň ýokary klaslar üçin hem duýdansyz gaýtadan başlanandygyny habar berdi. Başlangyç synplaryň okuwçylary geçen hepde okuwa başlady.
Azatlyk Radiosynyň habarçylary Aşgabadyň orta mekdeplerinde girişilen okuw ýylynyň COVID-19 çäklendirmeleri bilen başlanandygyny habar berýär. Ýöne koronawirus çäklendirmeleriniň ýerine ýetirilmegi üçin ene-atalar çykdajy etmeli bolýar.
“Ýaňy oglum mekdepden gaýdyp geldi. Klas ýolbaşçy her okuwçydan 50 manat ýygnalmagyny talap edýär. Bu pul klaslarda prezidentiň portretlerini çalyşmak üçin we wirusa garşy dezinfeksiýa serişdelerini satyn almak üçin ýygnalýar” diýip, bir aşgabatly ene-ata Azatlyk Radiosynyň habarçysyna gürrüň berdi. Onuň sözlerine görä, bu ýygnalan puluň ujundan mekdep müdiriniň otagyna spreý hem satyn alynar. Bu spreýiň kömegi bilen müdiriň otagynyň howasyny arassalamak göz öňünde tutulýar.
Görnüşinden, mekdep partalarynda okuwçylar sosial aralyk düzgünlerine laýyklykda oturdylýar. Bu düzgüni berjaý etmek maksady bilen oturylmaly däl partalaryň ýüzüne atanak yşaratyny goýmak üçin nakleýka ýelmenýär. Şol nakleýkalary satyn almak üçin her okuwçydan bäş manat möçberinde pul ýygnalýar.
Türkmenistanyň orta mekdeplerinde, galyberse-de ýurduň edara-kärhanalarynda prezidentiň portretleri yzygiderli ýagdaýda çalşyrylýar. Döwlet baştutanynyň suratlaryny çalyşmak üçin raýatlardan dowamly pul ýygnalýar.
Hususan-da, prezidentiň daş keşbi üýtgese, meselem, onuň saçy çalarsa ýa-da başga ýagdaýlar ýüze çyksa döwlet baştutanynyň synp otaglaryndaky suratlary hökmany suratda çalşyrylýar. Şol bir wagtda, döwlet edara-kärhanalarynda prezidentiň portretleri her ýyl saýlanyp alynýan täze şygar esasynda hem täzelenýär.
Ýene bir ene-ata Azatlyk Radiosynyň habarçysy bilen gürrüňdeşlikde bilim edaralaryndaky pul mejburlygyndan şikaýat etdi. Ol toplanýan puly “para” atlandyrýar we bu “paranyň” okuwçylaryň bahalaryna we olara berilýän ‘häsiýetnamalara’ täsir edýändigini aýdýar.
“Okuwçylaryň mekdebe gatnap başlamagyna bary-ýogy iki gün bolandygyna garamazdan, okuwçylardan eýýäm pul talap edip başladylar. Kiçi ýaşdan okuwçylara okuw üçin ýa-da bir iş bitirmek üçin para bermelidigini öwredýärler. Şonuň üçin okuwçylar 50 manatdan ýygnamaly. Muňa jogap edip, olaryň gowy bahalary almaklaryna we oňyn häsiýetnamalary almaklaryna kömek berilýär” diýip, bir ene-ata gürrüň berdi.
Ene-atanyň sözlerine görä, onuň gatnaýan mekdebinde sapaklaryň dowamlylygy 30 minut, ýöne mugallymlar okuwçylara sapagyň dowamlylygy 35 minut diýip aýtmagy tabşyrýar.
“Eger kimdir biri sorasa sapagyň dowamlylygy 35 minut diýiň” diýip, ene-ata okuwçylary arakesmä bäş minut ir çykaran mugallymyň okuwçylara aýdan sözlerini sitirledi.
“Kiçi ýaşdan okuwçylara ýalan geplemegi öwredýärler” diýip, ene-ata mekdebi aýyplady.
Koronawirus pidalary üçin tabyt ýetişmeýär, hökümet Garaşsyzlyk üçin täze tribuna gurmaga gyssanýar
Türkmenistanda koronawirusdan ýokary keselçilik we ölüm derejesi saklanýar. Häkimiýetler COVID-19-yň ýaýramagyny ykrar etmezligini dowam etdirip, täze çäklendirmeleri girizýän hem-de söwda, hyzmat we dynç alyş desgalaryny ýapýan wagtynda baýramçylyk üçin ýörişleri repetisiýa edýärler. Mundan başga-da, dermanlaryň we medisina enjamlarynyň ýiti ýetmezçiligi dowam edýän wagtynda Garaşsyzlyk güni mynasybetli geçiriljek dabaralar üçin täze gymmatbaha desgalar gurulýar.
Aşgabadyň keselhanalarynda ölenleriň jesetleri olaryň ýakynlaryna berlende doly ýapyk görnüşde gowşurylýar, köplenç polietilen bilen örtülýär, açmaga rugsat berilmeýär we dessine jaýlanmak talap edilýär.
"56 ýaşly erkek adam keselledi. Ol Nyýazow keselhanasynda birneme gowulaşdy, çykdy, soň bolsa Semaşkoda ýogaldy. Jesedi berenlerinde, ol tutuş kellesi bilen oralgydy we ýüp bilen daňylgydy. Ony açmaga rugsat bermediler. Şeýdip, tabytda saldylar" diýip, Aşgabadyň ýaşaýjysy 7-nji sentýabrda Azatlyga gürrüň berdi.
Keselhanalarda ýogalýan näsaglaryň ölüminiň sebäbi kagyz ýüzünde dürli görkezilýär, ýöne merhumlaryň köpüsiniň garyndaşlary, olaryň koronawirus bilen keselläp, ýogalandygyny bilýärler, sebäbi olarda COVID-19-yň alamatlary bolup, koronawirusdygy test tarapyndan hem tassyklanýar. COVID-19 keseli Türkmenistanda testler bilen anyklanýar, emma resmi hasaba alynmaýar. Bu barada howpsuzlyk sebäpli anonim görnüşde habar berýän Azatlygyň habarçylary we çeşmeleri aýdýar.
Türkmenistanyň häkimiýetleri bolsa ýurtda COVID-19-yň bardygyny resmi taýdan inkär edýärler, şeýle hem keseliň ýaýramagyna we ilatyň zerurlyklaryna üns bermeýärler.
Häzirki wagtda hökümet tarapyndan ara alnyp maslahatlaşylýan esasy tema Garaşsyzlyk gününe taýýarlykdyr. Häkimiýetler köpçüligiň üýşmegini gadagan etmegine we mekdeplerde okuwy ýatyrmagyna garamazdan, garaşsyzlygyň 30 ýyllygy üçin düýpli taýýarlyk görmekden we hatda üýşmeleňli parad ýörişler geçirmekden el çekmeýärler.
Mundan başga-da, dermanlaryň we medisina enjamlarynyň ýiti ýetmezçiligi dörän wagtynda dabaralar üçin täze gymmat desgalary açmaga taýýarlanýarlar.
Ýakynda geçirilen ýygnakda hökümet resmileri prezidente täze hökümet tribunasynyň gurluşygy barada hasabat berdiler. Resmiler 16-njy sentýabrda açyljak we 27-nji sentýabrda Garaşsyzlyk gününde harby paradyň geçjek ýeri bolan tribunanyň "bagtyýarlyk döwrüniň dabaralanýandygyny alamatlandyrjagyny" öňe sürdüler. Desgalaryň gurluşyk çykdajylary görkezilmedi.
Birnäçe ýyl bäri agyr ykdysady krizisi başdan geçirýän ýurt, maliýe durnuksyzlygy, demografiki çökgünliligi, işsizligiň ýokarlanmagy we azyk ýetmezçiligi bilen birlikde koronawirus epidemiýasy bilen ýüzbe-ýüz boldy.
Şunuň bilen baglylykda, söwda, hyzmat we azyk ugurlara degişli sosial desgalar tutuş ýurt boýunça ýapyldy we ilatyň köp bölegi gazanç çeşmesini ýitirdi.
"Täze biderek tribunany gurýarlar, çagalary halas etmegi oýlanmaýarlar. Adamlar zerur kömek bolmazdan ölýärler, häkimiýetler bolsa paraddan ýüz öwürmek islemeýärler" -diýip, Aşgabadyň ýaşaýjysy aýdýar.
Şu günki gün lukmançylyk kömegi hemmeler üçin elýeterli däl. Keselhanalarda adam köp, lukmanlar gyssagly ýagdaýda işleýärler, koronawirusy bejermek üçin dermanlar we lukmançylyk enjamlary ýetmezçilik edýär, köpüsi öýlerinde bejergi alýar we ölüm derejesi ýokarlanýar. Dermanlar paýtagta, keselçilikden ejir çekýän welaýatlardan hem iberilýär.
Merhumlary jaýlamak hyzmatlaryna islegler artýar.
"Hemme zat ýaramazlaşýar. Günde 135 tabyt ýasalýar. Bu diňe tabyt barada aýdylanda" -diýip, aşgabatly çeşme aýdýar.
Azatlygyň habarçylary paýtagtyň gonamçylyklarynda her gün azyndan onlarça täze mazaryň taýýarlanylýandygyny hem habar berdiler.
Häzir paýtagtyň mekdeplerinde bir aý yza süýşürilen, soňra duýdansyz täzeden başlanan okuwa gatnaýan okuwçy az. Aşgabadyň mekdeplerinde okaýan çagalaryň ene-atalaryna görä, 7-nji sentýabrda 30 adamlyk synplarda ortaça 6-7 okuwçydan köp bolmandyr.
Türkmenistanda koronawirusdan ýokary keselçilik we ölüm derejesi saklanýar. Häkimiýetler COVID-19-yň ýaýramagyny ykrar etmezligini dowam etdirip, täze çäklendirmeleri girizýän hem-de söwda, hyzmat we dynç alyş desgalaryny ýapýan wagtynda baýramçylyk üçin ýörişleri repetisiýa edýärler. Mundan başga-da, dermanlaryň we medisina enjamlarynyň ýiti ýetmezçiligi dowam edýän wagtynda Garaşsyzlyk güni mynasybetli geçiriljek dabaralar üçin täze gymmatbaha desgalar gurulýar.
Aşgabadyň keselhanalarynda ölenleriň jesetleri olaryň ýakynlaryna berlende doly ýapyk görnüşde gowşurylýar, köplenç polietilen bilen örtülýär, açmaga rugsat berilmeýär we dessine jaýlanmak talap edilýär.
"56 ýaşly erkek adam keselledi. Ol Nyýazow keselhanasynda birneme gowulaşdy, çykdy, soň bolsa Semaşkoda ýogaldy. Jesedi berenlerinde, ol tutuş kellesi bilen oralgydy we ýüp bilen daňylgydy. Ony açmaga rugsat bermediler. Şeýdip, tabytda saldylar" diýip, Aşgabadyň ýaşaýjysy 7-nji sentýabrda Azatlyga gürrüň berdi.
Keselhanalarda ýogalýan näsaglaryň ölüminiň sebäbi kagyz ýüzünde dürli görkezilýär, ýöne merhumlaryň köpüsiniň garyndaşlary, olaryň koronawirus bilen keselläp, ýogalandygyny bilýärler, sebäbi olarda COVID-19-yň alamatlary bolup, koronawirusdygy test tarapyndan hem tassyklanýar. COVID-19 keseli Türkmenistanda testler bilen anyklanýar, emma resmi hasaba alynmaýar. Bu barada howpsuzlyk sebäpli anonim görnüşde habar berýän Azatlygyň habarçylary we çeşmeleri aýdýar.
Türkmenistanyň häkimiýetleri bolsa ýurtda COVID-19-yň bardygyny resmi taýdan inkär edýärler, şeýle hem keseliň ýaýramagyna we ilatyň zerurlyklaryna üns bermeýärler.
Häzirki wagtda hökümet tarapyndan ara alnyp maslahatlaşylýan esasy tema Garaşsyzlyk gününe taýýarlykdyr. Häkimiýetler köpçüligiň üýşmegini gadagan etmegine we mekdeplerde okuwy ýatyrmagyna garamazdan, garaşsyzlygyň 30 ýyllygy üçin düýpli taýýarlyk görmekden we hatda üýşmeleňli parad ýörişler geçirmekden el çekmeýärler.
Mundan başga-da, dermanlaryň we medisina enjamlarynyň ýiti ýetmezçiligi dörän wagtynda dabaralar üçin täze gymmat desgalary açmaga taýýarlanýarlar.
Ýakynda geçirilen ýygnakda hökümet resmileri prezidente täze hökümet tribunasynyň gurluşygy barada hasabat berdiler. Resmiler 16-njy sentýabrda açyljak we 27-nji sentýabrda Garaşsyzlyk gününde harby paradyň geçjek ýeri bolan tribunanyň "bagtyýarlyk döwrüniň dabaralanýandygyny alamatlandyrjagyny" öňe sürdüler. Desgalaryň gurluşyk çykdajylary görkezilmedi.
Birnäçe ýyl bäri agyr ykdysady krizisi başdan geçirýän ýurt, maliýe durnuksyzlygy, demografiki çökgünliligi, işsizligiň ýokarlanmagy we azyk ýetmezçiligi bilen birlikde koronawirus epidemiýasy bilen ýüzbe-ýüz boldy.
Şunuň bilen baglylykda, söwda, hyzmat we azyk ugurlara degişli sosial desgalar tutuş ýurt boýunça ýapyldy we ilatyň köp bölegi gazanç çeşmesini ýitirdi.
"Täze biderek tribunany gurýarlar, çagalary halas etmegi oýlanmaýarlar. Adamlar zerur kömek bolmazdan ölýärler, häkimiýetler bolsa paraddan ýüz öwürmek islemeýärler" -diýip, Aşgabadyň ýaşaýjysy aýdýar.
Şu günki gün lukmançylyk kömegi hemmeler üçin elýeterli däl. Keselhanalarda adam köp, lukmanlar gyssagly ýagdaýda işleýärler, koronawirusy bejermek üçin dermanlar we lukmançylyk enjamlary ýetmezçilik edýär, köpüsi öýlerinde bejergi alýar we ölüm derejesi ýokarlanýar. Dermanlar paýtagta, keselçilikden ejir çekýän welaýatlardan hem iberilýär.
Merhumlary jaýlamak hyzmatlaryna islegler artýar.
"Hemme zat ýaramazlaşýar. Günde 135 tabyt ýasalýar. Bu diňe tabyt barada aýdylanda" -diýip, aşgabatly çeşme aýdýar.
Azatlygyň habarçylary paýtagtyň gonamçylyklarynda her gün azyndan onlarça täze mazaryň taýýarlanylýandygyny hem habar berdiler.
Häzir paýtagtyň mekdeplerinde bir aý yza süýşürilen, soňra duýdansyz täzeden başlanan okuwa gatnaýan okuwçy az. Aşgabadyň mekdeplerinde okaýan çagalaryň ene-atalaryna görä, 7-nji sentýabrda 30 adamlyk synplarda ortaça 6-7 okuwçydan köp bolmandyr.
"Hemmeler alasarmyk ýagdaýda. Çagalaryň köpüsi syrkaw, mugallym ýeterlik däl. Ene-atalar hem çagalaryny okuwa goýbermek islemeýärler" -diýdi Aşgabadyň ýaşaýjysy aýdýar.
Şu wagt, Türkmenistanyň welaýatlarynda häkimiýetler COVID-19-yň ýaýramagynyň öňüni almak üçin dürli çäreleri görýärler. Lebap welaýatynda sanitariýa we epidemiologiýa stansiýasynyň başlygy tussag edilenden soň, hemme ýere, şol sanda howadan dezinfeksiýa sepilýär.
Azatlyk bilen gürleşen ýerli dermatologlaryň pikiriçe, sepilýän dezinfeksiýa serişdeleri häzirki wagtda ilat arasynda giňden ýaýran deri keselerine sebäp bolýar.
Azatlygyň habarçylary soňky günlerde Özbegistan bilen serhetleşýän Farap we Darganata etraplarynda howadan dezinfeksiýa sepilenden soň azyndan ýüzlerçe malyň we öý haýwanlarynyň ölendigini habar berdiler.
Dezinfeksiýa sepmegiň şuňa meňzeş netijeleri ýurduň günbataryndaky Balkan welaýatynda-da köp duş gelýär.
Şu wagt, Türkmenistanyň welaýatlarynda häkimiýetler COVID-19-yň ýaýramagynyň öňüni almak üçin dürli çäreleri görýärler. Lebap welaýatynda sanitariýa we epidemiologiýa stansiýasynyň başlygy tussag edilenden soň, hemme ýere, şol sanda howadan dezinfeksiýa sepilýär.
Azatlyk bilen gürleşen ýerli dermatologlaryň pikiriçe, sepilýän dezinfeksiýa serişdeleri häzirki wagtda ilat arasynda giňden ýaýran deri keselerine sebäp bolýar.
Azatlygyň habarçylary soňky günlerde Özbegistan bilen serhetleşýän Farap we Darganata etraplarynda howadan dezinfeksiýa sepilenden soň azyndan ýüzlerçe malyň we öý haýwanlarynyň ölendigini habar berdiler.
Dezinfeksiýa sepmegiň şuňa meňzeş netijeleri ýurduň günbataryndaky Balkan welaýatynda-da köp duş gelýär.
Balkanda mekdep mugallymlary we ýokary synp okuwçylary pagta ýygymyna mejbury çekilýär
Türkmenistanda nobatdaky pagta ýygym möwsümi dowam edýän mahaly, Balkan welaýatynda häkimiýetler mekdep mugallymlaryny we ýokary synplaryň okuwçylaryny pagta ýygymyna mejbury çekýär. Bu barada Azatlyk Radiosynyň habarçysy 7-nji sentýabrda sebitden habar berdi.
Onuň maglumatlaryna görä, orta mekdepleriň ähli işgärleri, şol sanda mugallymlar Bereket we Serdar (öňki Gyzylarbat) etraplarynyň gowaça meýdanlaryna ýatymlyk pagta ýygmaga äkidilýär. Habarçy ýokary synp mekdep okuwçylarynyň hem ýygyma mejbury çekilýändiklerini habar berdi.
“Bilimiň pes hili we häzirki wagtda ölüm sanlarynyň ýokary bolmagy ‘ýokardakylary’ alada goýmaýar. Diňe pagta ýygmaly” diýip, bir balkanly ýaşaýjy Azatlyk Radiosynyň habarçysy bilen gürrüňdeşlikde aýtdy.
Ýatlasak, soňky birnäçe hepde bäri Türkmenistanda COVID-19 hadysalary gürelýär.
Habarçy sişenbe güni günüň ikinji ýarymynda sebitde ähli içerki awtobus gatnawlarynyň ýatyrylandygyny hem-de awtobuslarda mugallymlaryň pagta ýygmaga äkidilendigini habar berdi. Onuň maglumatlaryna görä, bir günüň dowamynda her mugallymdan azyndan 60 kilogram pagta ýygmak talap edilýär.
Türkmenistanyň dürli künjeklerinde pagta ýygymyna bu ýyl adatdakysyndan sähel ir girişildi. Türkmen metbugaty ýurduň dürli künjeklerinde ýygyma ir girişilmegini beýleki faktorlar bilen bir hatarda amatly howa şertleri bilen düşündirýär.
Ýurduň gowaça meýdanlarynda bireýýäm girişilen pagta ýygym möwsümine Ahal, Balkan, Lebap we Mary welaýatlarynda 8-nji sentýabrda, Daşoguz welaýatynda 15-nji sentýabrda resmi taýdan badalga bermek kararlaşdyryldy.
Has ozal, 18-nji awgustda Azatlyk Radiosynyň Mary welaýatyndaky habarçysy sebitde býujet işgärleriniň pagta ýygmaga mejbur edilýändiklerini habar berdi.
24-nji awgustda Lebap welaýatynyň administratiw merkezinde ýerleşýän Gorag polkunyň esgerleri ýygym üçin pagta meýdanlaryna çekildi.
27-nji awgustda ýerli habarçylarymyz Lebap welaýatynyň Türkmenabat şäherinde mekdep okuwçylarynyň hem pagta ýygymyna mejbury çekilýändiklerini habar berdi.
Bu aralykda, bir türkmen telekeçisiniň ABŞ-nyň türkmen pagtasyna girizen gadagançylygyny aýyrmak üçin ABŞ häkimiýetlerine bir ýyl mundan ozal haýyş bilen ýüz tutandygy mälim boldy.
Ýatlasak, 2018-nji ýylyň maýynda ABŞ-nyň Gümrük gullugy mejbury zähmet bilen baglylykda türkmen pagtasynyň ABŞ-nyň çägine girizilmegine gadagançylyk girizdi.
Türkmen häkimiýetleri mejbury ýygym işlerine bat berip, awgustyň aýagynda Lebapda aliment bergisi bolan adamlara jeza hökmünde pagta ýygdyryp başlady.
Şu aralykda ýurduň ozal pagtaçylykdan boşadylan sebitinde, Balkan welaýatynda hem okuwlaryň pagta ýygymy sebäpli ýatyrylýandygy barada 5-nji sentýabrda maglumat gelip gowuşdy.
Ynsan hukuklaryny goraýjy halkara guramalar türkmen hökümetiniň pagta önümçiliginden mejbury zähmetden ýa-da çaga zähmetinden peýdalanmagyny berk tankyt edýärler.
Berk döwlet eýeçiligindäki habar beriş serişdeleri ýurtda pagtanyň esasan tehnika bilen ýygnalýandygyny, ýygyma gatnaşýan pagtaçylaryň “ýokary ruhubelentlik bilen” zähmet çekýändigini öňe sürýär.
Balkanda häkimiýetler mugallymlary we mekdep okuwçylaryny Bereket hem-de Serdar etraplarynyň gowaça meýdanlaryna mejbury çekýän mahaly, 14-nji awgustda ýerli “Balkan” gazeti Bereket etrabynda pagta ýygyjy kombaýnlaryň pagta möwsümine taýýarlanylýandygyny, Serdar şäherindäki pagta arassalaýjy kärhanasynyň işgärleriniň hem hasyly kabul etmäge taýýarlyk görýändigini habar berdi.
Türkmenistanyň Döwlet statistika komitetiniň köpçülige äşgär eden seýrek maglumatlaryndan çen tutulsa, Balkan welaýatynyň Serdar we Bereket etraplarynda, esasan, bugdaý we azyklyk bakja ekilýär.
Türkmenistanda nobatdaky pagta ýygym möwsümi dowam edýän mahaly, Balkan welaýatynda häkimiýetler mekdep mugallymlaryny we ýokary synplaryň okuwçylaryny pagta ýygymyna mejbury çekýär. Bu barada Azatlyk Radiosynyň habarçysy 7-nji sentýabrda sebitden habar berdi.
Onuň maglumatlaryna görä, orta mekdepleriň ähli işgärleri, şol sanda mugallymlar Bereket we Serdar (öňki Gyzylarbat) etraplarynyň gowaça meýdanlaryna ýatymlyk pagta ýygmaga äkidilýär. Habarçy ýokary synp mekdep okuwçylarynyň hem ýygyma mejbury çekilýändiklerini habar berdi.
“Bilimiň pes hili we häzirki wagtda ölüm sanlarynyň ýokary bolmagy ‘ýokardakylary’ alada goýmaýar. Diňe pagta ýygmaly” diýip, bir balkanly ýaşaýjy Azatlyk Radiosynyň habarçysy bilen gürrüňdeşlikde aýtdy.
Ýatlasak, soňky birnäçe hepde bäri Türkmenistanda COVID-19 hadysalary gürelýär.
Habarçy sişenbe güni günüň ikinji ýarymynda sebitde ähli içerki awtobus gatnawlarynyň ýatyrylandygyny hem-de awtobuslarda mugallymlaryň pagta ýygmaga äkidilendigini habar berdi. Onuň maglumatlaryna görä, bir günüň dowamynda her mugallymdan azyndan 60 kilogram pagta ýygmak talap edilýär.
Türkmenistanyň dürli künjeklerinde pagta ýygymyna bu ýyl adatdakysyndan sähel ir girişildi. Türkmen metbugaty ýurduň dürli künjeklerinde ýygyma ir girişilmegini beýleki faktorlar bilen bir hatarda amatly howa şertleri bilen düşündirýär.
Ýurduň gowaça meýdanlarynda bireýýäm girişilen pagta ýygym möwsümine Ahal, Balkan, Lebap we Mary welaýatlarynda 8-nji sentýabrda, Daşoguz welaýatynda 15-nji sentýabrda resmi taýdan badalga bermek kararlaşdyryldy.
Has ozal, 18-nji awgustda Azatlyk Radiosynyň Mary welaýatyndaky habarçysy sebitde býujet işgärleriniň pagta ýygmaga mejbur edilýändiklerini habar berdi.
24-nji awgustda Lebap welaýatynyň administratiw merkezinde ýerleşýän Gorag polkunyň esgerleri ýygym üçin pagta meýdanlaryna çekildi.
27-nji awgustda ýerli habarçylarymyz Lebap welaýatynyň Türkmenabat şäherinde mekdep okuwçylarynyň hem pagta ýygymyna mejbury çekilýändiklerini habar berdi.
Bu aralykda, bir türkmen telekeçisiniň ABŞ-nyň türkmen pagtasyna girizen gadagançylygyny aýyrmak üçin ABŞ häkimiýetlerine bir ýyl mundan ozal haýyş bilen ýüz tutandygy mälim boldy.
Ýatlasak, 2018-nji ýylyň maýynda ABŞ-nyň Gümrük gullugy mejbury zähmet bilen baglylykda türkmen pagtasynyň ABŞ-nyň çägine girizilmegine gadagançylyk girizdi.
Türkmen häkimiýetleri mejbury ýygym işlerine bat berip, awgustyň aýagynda Lebapda aliment bergisi bolan adamlara jeza hökmünde pagta ýygdyryp başlady.
Şu aralykda ýurduň ozal pagtaçylykdan boşadylan sebitinde, Balkan welaýatynda hem okuwlaryň pagta ýygymy sebäpli ýatyrylýandygy barada 5-nji sentýabrda maglumat gelip gowuşdy.
Ynsan hukuklaryny goraýjy halkara guramalar türkmen hökümetiniň pagta önümçiliginden mejbury zähmetden ýa-da çaga zähmetinden peýdalanmagyny berk tankyt edýärler.
Berk döwlet eýeçiligindäki habar beriş serişdeleri ýurtda pagtanyň esasan tehnika bilen ýygnalýandygyny, ýygyma gatnaşýan pagtaçylaryň “ýokary ruhubelentlik bilen” zähmet çekýändigini öňe sürýär.
Balkanda häkimiýetler mugallymlary we mekdep okuwçylaryny Bereket hem-de Serdar etraplarynyň gowaça meýdanlaryna mejbury çekýän mahaly, 14-nji awgustda ýerli “Balkan” gazeti Bereket etrabynda pagta ýygyjy kombaýnlaryň pagta möwsümine taýýarlanylýandygyny, Serdar şäherindäki pagta arassalaýjy kärhanasynyň işgärleriniň hem hasyly kabul etmäge taýýarlyk görýändigini habar berdi.
Türkmenistanyň Döwlet statistika komitetiniň köpçülige äşgär eden seýrek maglumatlaryndan çen tutulsa, Balkan welaýatynyň Serdar we Bereket etraplarynda, esasan, bugdaý we azyklyk bakja ekilýär.
Hususy dükanlar ýapylandan soň, azyk gytçylygy hasam ýitileşdi
Türkmenistanda barha güýçlenýän koronawirus aladalary sebäpli bazarlaryň, dükanlaryň ýapylmagy bilen, sebitlerde onsuz hem gyt harytlar hasam selçeňledi, bahalary telim esse ýokarlandy. Çäklendirmeleriň arasynda türkmen häkimiýetleriniň hiç hili goldaw bermeýändigini aýdýan söwdagärler, harytlaryny wagtynda ýerläp bilmän uly zyýana galýandyklaryny aýdýarlar. Şol bir wagtda, ýerli ilat döwlet dükanlarynda has ýokarlandyrylan bahadan satylýan azyk, iýmit önümleriniň ýarawlylyk möhletiniň hem geçendigi belleýärler. Galyberse-de, bu ýagdaýlaryň fonunda adamlar gün-güzeran aladasy bilen öý goşlaryny hem “deger-degmeze” satyp başladylar.
“Maryda [pandemiýa sebäpli] şäherdir etraplaryň ähli bazarlary ýapyldy, hususy dükanlaryň gapylary möhürlendi. Bazarlarda gök-önüm satmaga hem rugsat bermeýärler. Diňe döwlet dükanlarynda we welaýatyň ‘Belent’, ‘Hoşal’ ýaly söwda merkezlerinden haryt satyn alyp bolýar” diýip, maryly ýaşaýjylaryň biri 8-nji sentýabrda ýerli habarçymyza gürrüň berdi.
Ol döwletiň eýeçiligindäki söwda nokatlaryndaky harytlaryň bahalarynyň hususy dükanlardakylardan hem aşandygyny aýdyp, käbir günübirin harytlaryň bahalaryny öwrendi. Onuň maglumatyna görä, Marynyň döwlet dükanlarynda:
Towuk budunyň bir kilogramy 50 manatdan,
Bürünjiň 1 kilogramy 19-25 manatdan,
Greçkanyň 1 kilogramy 50 manatdan,
Günebakar ýagy 70 manatdan,
Unuň iň pes sortunyň bir haltasy 500 manatdan,
Göle etiniň 1 kilogramy 100 manatdan,
Käşiriň 1 kilogramy 11 manatdan,
Pomidoryň 1 kilogramy hem 8 manatdan satylýar.
Şol bir wagda, döwlet dükanlarynyň tekjelerindäki azyk harytlarynyň köpüsiniň eýýäm isrip, zaýa bolandygy hem nygtalýar.
“Döwlet dükanlaryndan alan islendik harydyň üstünde kiçi ak tegmiller bar, olary datsaň hloruň tagamy duýulýar. Satyjylar harytlaryň wagtynda alynman zaýalanýandygyny, şol sebäpli olary dermanlap tekjelere çykarýandyklaryny aýtdylar. Ýarawlylyk möhleti geçen harytlary iýip zäherlenenler hem bar” diýip, atlandyrylmasyzlygyny soran maryly ýaşaýjylaryň biri belledi.
Bu aralykda, hususy dükan eýeleri häkimiýetleriň soňky çäklendirmeleriniň netijesinde uly zyýana galandyklaryny, söwda nokatlaryny gizlin ýagdaýda işletmäge synanyşýandyklaryny aýdýarlar.
“Dükanlarymyzy ýapmaly edenlerinden soň, girdeji çeşmämizden mahrum bolmak bilen birlikde, öňünden alyp goýan harytlarymyz hem zaýalanyp başlady. Başardygymyzdan gizlin söwda etmäge synanyşýarys. Polisiýa gelse, oňa para berip, meseläni şol ýerde çözjek bolýarys” diýip, maryly söwdagärleriň biri aýtdy.
Ol welaýatara hereketiň hem çäklendirilmegi netijesinde, telekeçileriň ýurduň beýleki künjeklerindäki bazarlara aşyp bilmeýändiklerini, şol sebäpli-de goşmaça uly maliýe ýitgilerini çekýändiklerini sözüne goşdy.
Galyberse-de, zähmet haklaryny nagtlaşdyryp bilmän pulsuzlykdan kösenýän ýerli ýaşaýjylar hususy dükanlaryň ýapylmagyndan soňra, gündelik çörek aladalarynyň has hem artandygyny aýdýarlar.
“Ozal hususy dükanlardan sähelçe bolsa-da, käbir harytlary ýazga, karzyna alyp bolýardy. Indi döwlet dükanlaryndan bir haryt aljak bolsaň hem, diňe nagt töleg etmeli, aýlyk kartlaryndan söwda edip bolmaýar. Häzirki wagt adamlar gyşa niýetläp ýapan bankalaryny açyp iýmitlenýärler. Köp hojalyklar öý goşlaryny deger-degmeze satyp, zordan gün-güzeran aýlajak bolýarlar” diýip, maryly ýaşaýjylaryň biri sözüne goşdy.
Azatlyk bu aýdylanlar barada Söwda we daşary ykdysady aragatnaşyklar ministrliginden goşmaça maglumat ýa-da kommentariýa alyp bilmedi.
Türkmenistanda dört ýyldan gowrak wagt bäri dowam edýän ykdysady kynçylyklar, giň ýaýran işsizlik, bazarlarda azyk gymmatçylygy köp maşgalalary subsidirlenen önümlere garaşly goýýar.
Türkmen häkimiýetleri ykdysady kynçylyklary, azyk ýeter-ýetmezçiligini boýun alman, daşary döwletlere ynsanperwer kömegini iberýär, şeýle-de ýurtdan eksport edýän azyk önümleriniň möçberini artdyrýar.
Türkmenistanda barha güýçlenýän koronawirus aladalary sebäpli bazarlaryň, dükanlaryň ýapylmagy bilen, sebitlerde onsuz hem gyt harytlar hasam selçeňledi, bahalary telim esse ýokarlandy. Çäklendirmeleriň arasynda türkmen häkimiýetleriniň hiç hili goldaw bermeýändigini aýdýan söwdagärler, harytlaryny wagtynda ýerläp bilmän uly zyýana galýandyklaryny aýdýarlar. Şol bir wagtda, ýerli ilat döwlet dükanlarynda has ýokarlandyrylan bahadan satylýan azyk, iýmit önümleriniň ýarawlylyk möhletiniň hem geçendigi belleýärler. Galyberse-de, bu ýagdaýlaryň fonunda adamlar gün-güzeran aladasy bilen öý goşlaryny hem “deger-degmeze” satyp başladylar.
“Maryda [pandemiýa sebäpli] şäherdir etraplaryň ähli bazarlary ýapyldy, hususy dükanlaryň gapylary möhürlendi. Bazarlarda gök-önüm satmaga hem rugsat bermeýärler. Diňe döwlet dükanlarynda we welaýatyň ‘Belent’, ‘Hoşal’ ýaly söwda merkezlerinden haryt satyn alyp bolýar” diýip, maryly ýaşaýjylaryň biri 8-nji sentýabrda ýerli habarçymyza gürrüň berdi.
Ol döwletiň eýeçiligindäki söwda nokatlaryndaky harytlaryň bahalarynyň hususy dükanlardakylardan hem aşandygyny aýdyp, käbir günübirin harytlaryň bahalaryny öwrendi. Onuň maglumatyna görä, Marynyň döwlet dükanlarynda:
Towuk budunyň bir kilogramy 50 manatdan,
Bürünjiň 1 kilogramy 19-25 manatdan,
Greçkanyň 1 kilogramy 50 manatdan,
Günebakar ýagy 70 manatdan,
Unuň iň pes sortunyň bir haltasy 500 manatdan,
Göle etiniň 1 kilogramy 100 manatdan,
Käşiriň 1 kilogramy 11 manatdan,
Pomidoryň 1 kilogramy hem 8 manatdan satylýar.
Şol bir wagda, döwlet dükanlarynyň tekjelerindäki azyk harytlarynyň köpüsiniň eýýäm isrip, zaýa bolandygy hem nygtalýar.
“Döwlet dükanlaryndan alan islendik harydyň üstünde kiçi ak tegmiller bar, olary datsaň hloruň tagamy duýulýar. Satyjylar harytlaryň wagtynda alynman zaýalanýandygyny, şol sebäpli olary dermanlap tekjelere çykarýandyklaryny aýtdylar. Ýarawlylyk möhleti geçen harytlary iýip zäherlenenler hem bar” diýip, atlandyrylmasyzlygyny soran maryly ýaşaýjylaryň biri belledi.
Bu aralykda, hususy dükan eýeleri häkimiýetleriň soňky çäklendirmeleriniň netijesinde uly zyýana galandyklaryny, söwda nokatlaryny gizlin ýagdaýda işletmäge synanyşýandyklaryny aýdýarlar.
“Dükanlarymyzy ýapmaly edenlerinden soň, girdeji çeşmämizden mahrum bolmak bilen birlikde, öňünden alyp goýan harytlarymyz hem zaýalanyp başlady. Başardygymyzdan gizlin söwda etmäge synanyşýarys. Polisiýa gelse, oňa para berip, meseläni şol ýerde çözjek bolýarys” diýip, maryly söwdagärleriň biri aýtdy.
Ol welaýatara hereketiň hem çäklendirilmegi netijesinde, telekeçileriň ýurduň beýleki künjeklerindäki bazarlara aşyp bilmeýändiklerini, şol sebäpli-de goşmaça uly maliýe ýitgilerini çekýändiklerini sözüne goşdy.
Galyberse-de, zähmet haklaryny nagtlaşdyryp bilmän pulsuzlykdan kösenýän ýerli ýaşaýjylar hususy dükanlaryň ýapylmagyndan soňra, gündelik çörek aladalarynyň has hem artandygyny aýdýarlar.
“Ozal hususy dükanlardan sähelçe bolsa-da, käbir harytlary ýazga, karzyna alyp bolýardy. Indi döwlet dükanlaryndan bir haryt aljak bolsaň hem, diňe nagt töleg etmeli, aýlyk kartlaryndan söwda edip bolmaýar. Häzirki wagt adamlar gyşa niýetläp ýapan bankalaryny açyp iýmitlenýärler. Köp hojalyklar öý goşlaryny deger-degmeze satyp, zordan gün-güzeran aýlajak bolýarlar” diýip, maryly ýaşaýjylaryň biri sözüne goşdy.
Azatlyk bu aýdylanlar barada Söwda we daşary ykdysady aragatnaşyklar ministrliginden goşmaça maglumat ýa-da kommentariýa alyp bilmedi.
Türkmenistanda dört ýyldan gowrak wagt bäri dowam edýän ykdysady kynçylyklar, giň ýaýran işsizlik, bazarlarda azyk gymmatçylygy köp maşgalalary subsidirlenen önümlere garaşly goýýar.
Türkmen häkimiýetleri ykdysady kynçylyklary, azyk ýeter-ýetmezçiligini boýun alman, daşary döwletlere ynsanperwer kömegini iberýär, şeýle-de ýurtdan eksport edýän azyk önümleriniň möçberini artdyrýar.
Garaşsyz neşir: ýol heläkçiliginde ölen käbir harbylaryň atlary belli boldy
Iýul aýynda Aşgabatda bolan ýol hadysasynda ölen iki esgeriň we bir ofiseriň atlary belli boldy. Bu barada garaşsyz neşir öz ýurt içindäki çeşmelerine salgylanyp, 6-njy sentýabrda habar berdi.
Bellesek, Azatlyk Radiosy paýtagtyň Bekrewe şaýolunyň ugrunda bolan ýol heläkçiliginde onlarça harby gullukçynyň wepat bolandygy barada 21-nji iýulda ilkinji bolup habar beripdi. Şonda çeşmelerimiz 18-nji iýulda 10-dan gowrak KamAZ kysymly ulagdan ybarat harby kerweniň ýol hadysasyna uçrandygyny aýtdylar. Wakada ilki 18 töweregi harbynyň heläk bolandygy belli boldy. Soňra Azatlygyň Türkmenistanyň Goranmak ministrligine ýakyn bir çeşmesi wepat bolan harbylaryň sanynyň 30-dan aşandygyny, 20 töweregi adamyň ýaralanandygyny habar berdi.
turkmen.news neşiriniň maglumatyna görä, ýol heläkçiliginde ölen esgerleriň ýene iki sanysynyň ady belli boldy. Olaryň biri Asyr Derýaýew, beýlekisi Ýusup Haýytowdyr.
"Çeşmelerimiz wakada ofiser Döwlet Aşyrowyň hem ölendigini habar berýärler" diýlip, neşiriň habarynda bellenilýär.
Mundan ozal neşir ýol heläkçiliginde ölen başga bir esgeriň adyny - Batyr Igdirowy - hem mälim edipdi.
"Uly leýtenant Döwlet Aşyrow oktýabrda öýlenmegi planlaşdyrýardy" diýip, neşir ýazýar.
Şeýle-de, maglumatda heläk bolanlaryň garyndaşlaryna azyk we nagt kömeginiň berilendigi, ýöne bularyň döwlet býujetinden bölünip berilmän, beýleki harby we döwlet işgärlerinden ýygnalandygy hem aýdylýar.
Neşir waka bilen bagly sud işi barada gapma-garşylykly maglumatlaryň bardygyny aýdyp, "çeşmeleriň biri heläkçilige KamAZ ulaglarynyň tehniki ýagdaýyny barlamaly adamlaryň jogapkär görkezilýändigini aýtdy" diýýär.
"Başga bir çeşme, diri galan sürüjiniň - daşoguzly esgeriň - kazyýet işiniň eýýäm geçirilendigini aýtdy. Ony türmä salmadyrlar, ýöne 20 müň manat jerime töletdiripdirler" diýip, neşir ýazýar.
Azatlyga bu aýdylanlary öz ýurt içindäki habarçylaryna we çeşmelerine tassyklatmak ýa-da inkär etdirmek häzirlikçe başartmady. Bu barada Goranmak ministrliginden hem maglumat alyp bolmady.
Ýatlatsak, heläkçiligiň bolan wagty harby ulag kerweni Aşgabadyň “Halk hakydasy” ýadygärlikler toplumynda bir çärä gatnaşyp, Bekrewe garnizonyna gaýdyp barýan ekeni.
Goranmak ministrligine ýakyn çeşmämiz heläkçilige ulag kerweniniň hataryndaky sekizinji ulagyň tormozynda dörän näsazlygyň sebäp bolandygyny habar beripdi. Çeşme heläk bolanlaryň aglabasynyň şol ulagda bolandygyny hem aýdypdy.
23-nji awgustda Azatlygyň beýleki bir çeşmesi ýol hadysasynda ölen birnäçe lebaply esgeriň hossarlaryna kompensasiýa tölegleriniň tölenýändigini habar berdi. Ol aradan çykan esgerleriň arasynda Seýdi şäherinden, Farap etrabynyň Hojakenepsi obasyndan we Çärjew etrabynyň Kölaryk obasyndan bolan esgerleriň hossarlaryna şu wagta çenli 10 müň manat möçberinde kömek berilendigini aýtdy.
Türkmen häkimiýetleri, aradan tas iki aýa golaý wagtyň geçendigine garamazdan, bu ýol heläkçiligi barada hiç zat aýtman gelýär.
Türkmenistanyň prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedow ýol heläkçiliginden iki hepde töweregi soň, 3-nji awgustda geçiren Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň mejlisini geçirdi. Şonda ol goranmak ministriniň orunbasaryna “berk käýinç” yglan edip, goranmak ministri Begenç Gündogdyýewiň guramaçylygyndan nägile boldy.
Döwlet mediasy şol mejlisiň dowamynda-da heläkçilikli ýol hadysasynyň gozgalyp-gozgalmandygy barada habar bermedi.
Iýul aýynda Aşgabatda bolan ýol hadysasynda ölen iki esgeriň we bir ofiseriň atlary belli boldy. Bu barada garaşsyz neşir öz ýurt içindäki çeşmelerine salgylanyp, 6-njy sentýabrda habar berdi.
Bellesek, Azatlyk Radiosy paýtagtyň Bekrewe şaýolunyň ugrunda bolan ýol heläkçiliginde onlarça harby gullukçynyň wepat bolandygy barada 21-nji iýulda ilkinji bolup habar beripdi. Şonda çeşmelerimiz 18-nji iýulda 10-dan gowrak KamAZ kysymly ulagdan ybarat harby kerweniň ýol hadysasyna uçrandygyny aýtdylar. Wakada ilki 18 töweregi harbynyň heläk bolandygy belli boldy. Soňra Azatlygyň Türkmenistanyň Goranmak ministrligine ýakyn bir çeşmesi wepat bolan harbylaryň sanynyň 30-dan aşandygyny, 20 töweregi adamyň ýaralanandygyny habar berdi.
turkmen.news neşiriniň maglumatyna görä, ýol heläkçiliginde ölen esgerleriň ýene iki sanysynyň ady belli boldy. Olaryň biri Asyr Derýaýew, beýlekisi Ýusup Haýytowdyr.
"Çeşmelerimiz wakada ofiser Döwlet Aşyrowyň hem ölendigini habar berýärler" diýlip, neşiriň habarynda bellenilýär.
Mundan ozal neşir ýol heläkçiliginde ölen başga bir esgeriň adyny - Batyr Igdirowy - hem mälim edipdi.
"Uly leýtenant Döwlet Aşyrow oktýabrda öýlenmegi planlaşdyrýardy" diýip, neşir ýazýar.
Şeýle-de, maglumatda heläk bolanlaryň garyndaşlaryna azyk we nagt kömeginiň berilendigi, ýöne bularyň döwlet býujetinden bölünip berilmän, beýleki harby we döwlet işgärlerinden ýygnalandygy hem aýdylýar.
Neşir waka bilen bagly sud işi barada gapma-garşylykly maglumatlaryň bardygyny aýdyp, "çeşmeleriň biri heläkçilige KamAZ ulaglarynyň tehniki ýagdaýyny barlamaly adamlaryň jogapkär görkezilýändigini aýtdy" diýýär.
"Başga bir çeşme, diri galan sürüjiniň - daşoguzly esgeriň - kazyýet işiniň eýýäm geçirilendigini aýtdy. Ony türmä salmadyrlar, ýöne 20 müň manat jerime töletdiripdirler" diýip, neşir ýazýar.
Azatlyga bu aýdylanlary öz ýurt içindäki habarçylaryna we çeşmelerine tassyklatmak ýa-da inkär etdirmek häzirlikçe başartmady. Bu barada Goranmak ministrliginden hem maglumat alyp bolmady.
Ýatlatsak, heläkçiligiň bolan wagty harby ulag kerweni Aşgabadyň “Halk hakydasy” ýadygärlikler toplumynda bir çärä gatnaşyp, Bekrewe garnizonyna gaýdyp barýan ekeni.
Goranmak ministrligine ýakyn çeşmämiz heläkçilige ulag kerweniniň hataryndaky sekizinji ulagyň tormozynda dörän näsazlygyň sebäp bolandygyny habar beripdi. Çeşme heläk bolanlaryň aglabasynyň şol ulagda bolandygyny hem aýdypdy.
23-nji awgustda Azatlygyň beýleki bir çeşmesi ýol hadysasynda ölen birnäçe lebaply esgeriň hossarlaryna kompensasiýa tölegleriniň tölenýändigini habar berdi. Ol aradan çykan esgerleriň arasynda Seýdi şäherinden, Farap etrabynyň Hojakenepsi obasyndan we Çärjew etrabynyň Kölaryk obasyndan bolan esgerleriň hossarlaryna şu wagta çenli 10 müň manat möçberinde kömek berilendigini aýtdy.
Türkmen häkimiýetleri, aradan tas iki aýa golaý wagtyň geçendigine garamazdan, bu ýol heläkçiligi barada hiç zat aýtman gelýär.
Türkmenistanyň prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedow ýol heläkçiliginden iki hepde töweregi soň, 3-nji awgustda geçiren Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň mejlisini geçirdi. Şonda ol goranmak ministriniň orunbasaryna “berk käýinç” yglan edip, goranmak ministri Begenç Gündogdyýewiň guramaçylygyndan nägile boldy.
Döwlet mediasy şol mejlisiň dowamynda-da heläkçilikli ýol hadysasynyň gozgalyp-gozgalmandygy barada habar bermedi.
Çeşmeler: Türkmenistanyň daşary işler ministri Meredow COVID-19 bilen keselledi
Türkmenistanyň daşary işler ministri Reşit Meredowyň koronawirusa ýolugan bolmagy mümkin. Azatlygyň çeşmeleri Meredowyň 20-nji awgustdan soň işe çykmandygyny tassyklaýarlar. Ministriň takmynan iki hepde öň Ahal welaýatynyň Yzgant obasynda ýerleşýän täze ýokanç keseller keselhanasyna kabul edilendigi aýdylýar. Daşary işler ministrliginiň işgäri Azatlyk bilen telefon arkaly söhbetdeşlikde bu habarlary ret etdi, ýöne Meredowyň Ministrler kabinetiniň soňky iki mejlisine näme üçin gatnaşmandygyny we Daşary işler ministrliginiň türkmen prezidentiniň Özbegistana etjek saparyny taýýarlamaga näme üçin gatnaşmaýandygyny düşündirip bilmedi.
Azatlyk radiosynyň bir-birinden habarsyz iki çeşmesiniň beren maglumatyna görä, Türkmenistanyň daşary işler ministri Reşit Meredow 24-nji awgustda COVID-19 diagnozy bilen keselhana ýerleşdirildi. Aýdylmagyna görä, ministriň koronawirusyň delta görnüşi bilen keselländigi mälim bolupdyr.
Çeşmeleriň biri 61 ýaşly Meredowyň Ahal welaýatynyň Gökdepe etrabynyň Yzgant obasyndaky täze ýokanç keselliler hassahanasynda bejergi alýandygyny tassyklaýar.
“Bu prezidentiň [Türkmenistan Gurbanguly Berdimuhamedowyň] ata-baba obasynda 2020-nji ýylyň noýabr aýynda açylan we iň döwrebap enjamlar bilen enjamlaşdyrylan lukmançylyk merkezi. Maňa (Meredowyň) gutulýandygyny we ýagdaýynyň durnuklydygyny gürrüň berdiler” diýip, hökümet töwereklerine ýakyn durýan çeşme aýtdy.
Çeşme Meredowyň hassahanada bolýandygy baradaky maglumaty 1-nji sentýabrda alandygyny aýtdy. Azatlyk bu habary çapa taýýarlaýan wagtynda ministriň nirededigi barada maglumat alyp bilmedi. Ýöne başga bir çeşme Meredowyň şindi öz iş ýerine dolanmandygyny, köpçülikde görünmändigini tassyklady.
Meredow öz iş ýerinde soňky gezek 20-nji awgustda göründi. Şol gün ol Ministrler kabinetiniň wideo konferensiýa görnüşinde geçirilen mejlisine gatnaşdy.
Şondan bäri Ministrler kabinetiniň iki mejlisi geçirildi, emma 27-nji awgustda we 3-nji sentýabrda geçirilen maslahatlara Daşary işler ministrliginiň başlygy gatnaşmady.
Şeýle-de, Türkmenistanyň prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedowyň Özbegistana boljak saparyna taýýarlyk işleriniň daşary işler ministri, daşary syýasat boýunça wise-premýer Meredowa däl-de, oba hojalygyna gözegçilik edýän wise-premýer Esenmyrat Orazgeldýewe ynanylmagy bellärlikli bolup durýar.
Türkmenistan dünýäniň iň ýapyk ýurtlaryndan biri bolup, bu ýerde resmi edaralardan maglumat almak hakykatda mümkin däl. Mundan başga, türkmen häkimiýetleri COVID-19 hadysasynyň bardygyny ykrar etmeýärler we pandemiýa başlaly bäri ýurtda bir hadysanyň hem ýüze çykarylmandygyny öňe sürýärler.
Emma muňa garamazdan, Azatlyk Daşary işler ministrliginiň bir resmisi bilen telefonda gürleşmegi başardy we ol Meredowyň näsaglandygy baradaky maglumaty inkär edip, onuň iş ýerindedigini aýtdy.
“Ministr öz ýerinde. Biz Azatlygyň onuň ýagdaýyndan alada galmagyna tolgundyk, ýöne ýok, ol koronawirus bilen kesellänok. Owganystandaky we umuman dünýädäki wakalar sebäpli, onuň iş-aladasy köp. Içerki syýasat meseleleri we bu meseleler bilen baglanyşykly geňeşmeler köp wagt talap edýär we belli bir derejede iş ýüküni agraldýar. A şeýle, ýok, ol koronawirus bilen kesellemedi. Arkaýyn bolup bilersiňiz” diýip, wezipesini we adyny aýtmakdan boýun gaçyran emeldar aýtdy.
Emma Meredow soňky birnäçe hepdede Owganystan meselesi boýunça geçirilen duşuşyklaryň hiç birinde türkmen tarapyna wekilçilik etmedi. Türkmen resmisi Azatlygyň bu we Berdimuhamedowyň Özbegistana boljak saparyny näme üçin daşary işler ministriniň däl-de, eýsem oba hojalygy boýunça wise-premýeriň taýýarlaýandygy barada beren soraglaryna jogap bermekden boýun gaçyrdy.
“Siz bilýärsiňizmi, men häzir ýygnaga howlugýaryn. Emma bir zady aýtmak isleýärin, gynansak-da, käbir köpçülikleýin habar beriş serişdeleri käte “jaň sesini eşitdim, ýöne nirededigini bilemok” ýörelgesine laýyk işleýär. Mundan aňryk, siz bilen gürleşmäge mümkinçiligim bolmansoň, ötünç soraýaryn. Size üstünlik arzuw edýärin” diýip, türkmen emeldary trubkany goýdy.
Türkmenistanyň daşary işler ministri Reşit Meredowyň koronawirusa ýolugan bolmagy mümkin. Azatlygyň çeşmeleri Meredowyň 20-nji awgustdan soň işe çykmandygyny tassyklaýarlar. Ministriň takmynan iki hepde öň Ahal welaýatynyň Yzgant obasynda ýerleşýän täze ýokanç keseller keselhanasyna kabul edilendigi aýdylýar. Daşary işler ministrliginiň işgäri Azatlyk bilen telefon arkaly söhbetdeşlikde bu habarlary ret etdi, ýöne Meredowyň Ministrler kabinetiniň soňky iki mejlisine näme üçin gatnaşmandygyny we Daşary işler ministrliginiň türkmen prezidentiniň Özbegistana etjek saparyny taýýarlamaga näme üçin gatnaşmaýandygyny düşündirip bilmedi.
Azatlyk radiosynyň bir-birinden habarsyz iki çeşmesiniň beren maglumatyna görä, Türkmenistanyň daşary işler ministri Reşit Meredow 24-nji awgustda COVID-19 diagnozy bilen keselhana ýerleşdirildi. Aýdylmagyna görä, ministriň koronawirusyň delta görnüşi bilen keselländigi mälim bolupdyr.
Çeşmeleriň biri 61 ýaşly Meredowyň Ahal welaýatynyň Gökdepe etrabynyň Yzgant obasyndaky täze ýokanç keselliler hassahanasynda bejergi alýandygyny tassyklaýar.
“Bu prezidentiň [Türkmenistan Gurbanguly Berdimuhamedowyň] ata-baba obasynda 2020-nji ýylyň noýabr aýynda açylan we iň döwrebap enjamlar bilen enjamlaşdyrylan lukmançylyk merkezi. Maňa (Meredowyň) gutulýandygyny we ýagdaýynyň durnuklydygyny gürrüň berdiler” diýip, hökümet töwereklerine ýakyn durýan çeşme aýtdy.
Çeşme Meredowyň hassahanada bolýandygy baradaky maglumaty 1-nji sentýabrda alandygyny aýtdy. Azatlyk bu habary çapa taýýarlaýan wagtynda ministriň nirededigi barada maglumat alyp bilmedi. Ýöne başga bir çeşme Meredowyň şindi öz iş ýerine dolanmandygyny, köpçülikde görünmändigini tassyklady.
Meredow öz iş ýerinde soňky gezek 20-nji awgustda göründi. Şol gün ol Ministrler kabinetiniň wideo konferensiýa görnüşinde geçirilen mejlisine gatnaşdy.
Şondan bäri Ministrler kabinetiniň iki mejlisi geçirildi, emma 27-nji awgustda we 3-nji sentýabrda geçirilen maslahatlara Daşary işler ministrliginiň başlygy gatnaşmady.
Şeýle-de, Türkmenistanyň prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedowyň Özbegistana boljak saparyna taýýarlyk işleriniň daşary işler ministri, daşary syýasat boýunça wise-premýer Meredowa däl-de, oba hojalygyna gözegçilik edýän wise-premýer Esenmyrat Orazgeldýewe ynanylmagy bellärlikli bolup durýar.
Türkmenistan dünýäniň iň ýapyk ýurtlaryndan biri bolup, bu ýerde resmi edaralardan maglumat almak hakykatda mümkin däl. Mundan başga, türkmen häkimiýetleri COVID-19 hadysasynyň bardygyny ykrar etmeýärler we pandemiýa başlaly bäri ýurtda bir hadysanyň hem ýüze çykarylmandygyny öňe sürýärler.
Emma muňa garamazdan, Azatlyk Daşary işler ministrliginiň bir resmisi bilen telefonda gürleşmegi başardy we ol Meredowyň näsaglandygy baradaky maglumaty inkär edip, onuň iş ýerindedigini aýtdy.
“Ministr öz ýerinde. Biz Azatlygyň onuň ýagdaýyndan alada galmagyna tolgundyk, ýöne ýok, ol koronawirus bilen kesellänok. Owganystandaky we umuman dünýädäki wakalar sebäpli, onuň iş-aladasy köp. Içerki syýasat meseleleri we bu meseleler bilen baglanyşykly geňeşmeler köp wagt talap edýär we belli bir derejede iş ýüküni agraldýar. A şeýle, ýok, ol koronawirus bilen kesellemedi. Arkaýyn bolup bilersiňiz” diýip, wezipesini we adyny aýtmakdan boýun gaçyran emeldar aýtdy.
Emma Meredow soňky birnäçe hepdede Owganystan meselesi boýunça geçirilen duşuşyklaryň hiç birinde türkmen tarapyna wekilçilik etmedi. Türkmen resmisi Azatlygyň bu we Berdimuhamedowyň Özbegistana boljak saparyny näme üçin daşary işler ministriniň däl-de, eýsem oba hojalygy boýunça wise-premýeriň taýýarlaýandygy barada beren soraglaryna jogap bermekden boýun gaçyrdy.
“Siz bilýärsiňizmi, men häzir ýygnaga howlugýaryn. Emma bir zady aýtmak isleýärin, gynansak-da, käbir köpçülikleýin habar beriş serişdeleri käte “jaň sesini eşitdim, ýöne nirededigini bilemok” ýörelgesine laýyk işleýär. Mundan aňryk, siz bilen gürleşmäge mümkinçiligim bolmansoň, ötünç soraýaryn. Size üstünlik arzuw edýärin” diýip, türkmen emeldary trubkany goýdy.
Azatlygyň türkmen hökümetine ýakyn bir çeşmesi prezident Berdimuhamedowyň Özbegistana boljak saparynyň takyk senesiniň entek kesgitlenmändigine, ýöne onuň "ýakyn wagtda" boljakdygynyň mälim edilendigine ünsi çekdi.
"Görnüşinden, her hili soraglaryň döremeginden gaçyp, prezidente ýoldaş bolar ýaly, Meredow sagalýança garaşýarlar" diýip, çeşme öz çak-çenini aýtdy.
Meredow Türkmenistanda koronawirusa ýolugan ilkinji ýokary derejeli resmi däl. 2020-nji ýylyň iýulynda COVID-19 türkmen syýasy elitasynyň ýene bir täsirli resmisiniň, Ýagşygeldy Kakaýewiň ölümine sebäp boldy. Emma hökümet-de, döwlet metbugaty hem 61 ýaşly Kakaýewiň keseli we ölümi barada habar bermedi. Ýöne ýedi aý soň, 2021-nji ýylyň fewralynda prezident onuň adyny Aşgabatdaky Halkara Nebitgaz uniwersitetine dakmagy, wagtynda ýogalandygy aýdylmadyk egindeşiniň adynyň ebedileşdirilmegini tabşyrdy.
Mundan başga, geçen ýylyň iýulynda Lebap welaýatynyň Farap etrabynyň 55 ýaşly häkimi Hasan Metkuliýew hem koronawirus sebäpli dörän öýken keselinden heläk boldy. Onuň ölümi barada hem ne hökümet, ne-de resmi metbugat habar berdi.
"Görnüşinden, her hili soraglaryň döremeginden gaçyp, prezidente ýoldaş bolar ýaly, Meredow sagalýança garaşýarlar" diýip, çeşme öz çak-çenini aýtdy.
Meredow Türkmenistanda koronawirusa ýolugan ilkinji ýokary derejeli resmi däl. 2020-nji ýylyň iýulynda COVID-19 türkmen syýasy elitasynyň ýene bir täsirli resmisiniň, Ýagşygeldy Kakaýewiň ölümine sebäp boldy. Emma hökümet-de, döwlet metbugaty hem 61 ýaşly Kakaýewiň keseli we ölümi barada habar bermedi. Ýöne ýedi aý soň, 2021-nji ýylyň fewralynda prezident onuň adyny Aşgabatdaky Halkara Nebitgaz uniwersitetine dakmagy, wagtynda ýogalandygy aýdylmadyk egindeşiniň adynyň ebedileşdirilmegini tabşyrdy.
Mundan başga, geçen ýylyň iýulynda Lebap welaýatynyň Farap etrabynyň 55 ýaşly häkimi Hasan Metkuliýew hem koronawirus sebäpli dörän öýken keselinden heläk boldy. Onuň ölümi barada hem ne hökümet, ne-de resmi metbugat habar berdi.
COVID-19: Rus-türkmen mekdebinde ikinji işgär aradan çykdy
Aşgabatda, Puşkiniň adyndaky rus-türkmen mekdebiniň ýene bir işgäri aradan çykdy. Çeşmeler onuň hem koronawirusdan ýogalandygyny habar berýär. Bu aralykda paýtagtyň mekdeplerinde okaýan okuwçylara mekdebe gitmezlik üçin doldurmaly anketalar paýlanýar. Bu ýagdaýlaryň jikme-jiklerini Azatlygyň habarçylary Aşgabatdan habar berýär.
Azatlyk Radiosynyň habarçylarynyň maglumatlaryna görä, 7-nji sentýabrda irden Aşgabatda Puşkin adyndaky mekdebiň mugallymy Tatýana Wýaçeslawowna Ýarowenko koronawirusyň netijeleri zerarly aradan çykypdyr. Ol biologiýadan sapak beripdir we 7 "A" klassyň ýolbaşçysy bolupdyr.
“Turkmen.news” neşir hem mugallymyň ölümi barada habar berýär. Neşiriň maglumatyna görä, Tatýana Ýarowenkonyň okuwçylary häzirki wagtda aljyraňňy ýagdaýda galýarlar. Ene-atalar çagalaryny mekdebe goýbermekden gorkýarlar, mekdep mugallymlary bolsa işe gitmekden howatyrlanýarlar.
Mugallymyň ölümi bu oakum jaýynda hepdedäniň içinde ikinjidir.
1-nji sentýabrda mekdebiň müdiri Ýelena Sistsowa aradan çykdy. Azatlyk Radiosy mekdebiň müdiriniň keselländigi barada awgustyň aýagynda habar aldy. Mekdepde okuwçylara direktoryň we onuň bu mekdepde işleýän ejesiniň koronawirus bilen keselhana ýerleşdirilendigi we 1-nji sentýabrda ölendigi habar berildi. Şonda mekdep müdiriniň ejesiniň reanimasiýadadygy aýdyldy.
“Turkmen.news” neşiri bu oakum jaýynda 20-ä golaý mugallymyň COVID-19 bilen keselidigini habar berdi. Neşir, mekdepde müdiriň ölendiginiň tassyklanandygyny, ýöne takyk sebäbiniň aýdylmandygyny habar berdi.
A.S. Puşkin adyndaky rus-türkmen bilelikdäki orta mekdebiniň müdiriniň ölüminiň sebäbi Orsýetiň Türkmenistandaky ilçihanasy tarapyndan hem mälim edilmedi. 1-nji sentýabrda ilçihananyň web sahypasynda Ýelena Systsowanyň ölümi barada sebäbini aýtmazdan habar berildi.
Rus-türkmen mekdebiniň wekilleri we Orsýetiň Türkmenistandaky ilçihanasy, bilim edarasynyň başga bir mugallymy Tatýana Ýarowenkonyň aradan çykmagy bilen baglanyşykly ýagdaý barada resmi düşündiriş bermedi.
Bu aralykda, ýurt boýunça orta mekdep okuwçylarynyň ene-atalary COVID-19 keseliniň möwjeýän wagtynda çagalaryny mekdebe ibermekden gorkýarlar.
Okuw prosesi bir aý yza süýşürilip, soň 6-njy sentýabrda garaşylmadyk ýagdaýda täzeden başlandan soň, okuwçylaryň üçden birine golaýynyň mekdebe gatnamaýandygy ýüze çykdy. Köpüsi kesel, mugallymlar ýeterlik däl. Sagdyn çagalaryň ene-atalary olary mekdebe goýbermek islemeýärler diýip habarçylar aýdýarlar.
Ýurduň häkimiýetleri henizem koronawirusyň ýaýramagyny ykrar etmeýärler, emma ýagdaýa käbir çäreler bilen reaksiýa bildirýärler.
Hususan-da, mekdeplere degişli täzelikleriň biri okuwçylaryň sapaklara gatnaşmazlygynyň resmileşdirilmegine degişli.
Aşgabatda okuwçyny okuwdan alyp galmak üçin mekdeplerde çagalara anketalar paýlandy. Ýňrye anketalar 7-nji sentýabrda paýtagtyň birnäçe mekdebinde, şol sanda 36-njy we 55-nji mepkdeplerde paýlandy.
Çaganyň sapaklara gatnaşmazlygy üçin mekdebiň müdiriniň adyna ýazylmaly arzanyň nusgasy
Çaganyň sapaklara gatnaşmazlygy üçin mekdebiň müdiriniň adyna ýazylmaly arzanyň nusgasy
Aşgabadyň we Türkmenistanyň welaýatlaryndaky saglygy saklaýyş edaralarynyň wekilleriniň adynyň aýdylmazlygy şerti bilen Azatlyga aýtmagyna gora, ýurt koronawirusyň güýçli tolkuny başdan geçirýär, keselçilik hadysalarynyň we ölümleriň sany öň görlüp-eşidilmedik derejede köpelýär.
Lukmançylyk edaralary köp sanly hadysalara döz gelip bilmeýärler, keselhanalar hassalaryň ählisini kabul edip, ýetişmeýär, lukmanlar ölenleri ýakynlaryna tabşyrmak üçin ýetişiksiz günde, kynçylyk çekýär we hassalaryň ençemesi öýlerinde ölýär.
Azatlygyň habarçylarynyň we Türkmenistandaky çeşmeleriniň habar bermegine görä, test netijeleri Türkmenistanda COVID-19 keseliniň "Delta" görnüşiniň bardygyny tassyklaýar. Ýurduň lukmançylyk edaralarynda koronawirus testler arkalı anyklanýar, ýöne hasaba alynmaýar.
Aşgabatda, Puşkiniň adyndaky rus-türkmen mekdebiniň ýene bir işgäri aradan çykdy. Çeşmeler onuň hem koronawirusdan ýogalandygyny habar berýär. Bu aralykda paýtagtyň mekdeplerinde okaýan okuwçylara mekdebe gitmezlik üçin doldurmaly anketalar paýlanýar. Bu ýagdaýlaryň jikme-jiklerini Azatlygyň habarçylary Aşgabatdan habar berýär.
Azatlyk Radiosynyň habarçylarynyň maglumatlaryna görä, 7-nji sentýabrda irden Aşgabatda Puşkin adyndaky mekdebiň mugallymy Tatýana Wýaçeslawowna Ýarowenko koronawirusyň netijeleri zerarly aradan çykypdyr. Ol biologiýadan sapak beripdir we 7 "A" klassyň ýolbaşçysy bolupdyr.
“Turkmen.news” neşir hem mugallymyň ölümi barada habar berýär. Neşiriň maglumatyna görä, Tatýana Ýarowenkonyň okuwçylary häzirki wagtda aljyraňňy ýagdaýda galýarlar. Ene-atalar çagalaryny mekdebe goýbermekden gorkýarlar, mekdep mugallymlary bolsa işe gitmekden howatyrlanýarlar.
Mugallymyň ölümi bu oakum jaýynda hepdedäniň içinde ikinjidir.
1-nji sentýabrda mekdebiň müdiri Ýelena Sistsowa aradan çykdy. Azatlyk Radiosy mekdebiň müdiriniň keselländigi barada awgustyň aýagynda habar aldy. Mekdepde okuwçylara direktoryň we onuň bu mekdepde işleýän ejesiniň koronawirus bilen keselhana ýerleşdirilendigi we 1-nji sentýabrda ölendigi habar berildi. Şonda mekdep müdiriniň ejesiniň reanimasiýadadygy aýdyldy.
“Turkmen.news” neşiri bu oakum jaýynda 20-ä golaý mugallymyň COVID-19 bilen keselidigini habar berdi. Neşir, mekdepde müdiriň ölendiginiň tassyklanandygyny, ýöne takyk sebäbiniň aýdylmandygyny habar berdi.
A.S. Puşkin adyndaky rus-türkmen bilelikdäki orta mekdebiniň müdiriniň ölüminiň sebäbi Orsýetiň Türkmenistandaky ilçihanasy tarapyndan hem mälim edilmedi. 1-nji sentýabrda ilçihananyň web sahypasynda Ýelena Systsowanyň ölümi barada sebäbini aýtmazdan habar berildi.
Rus-türkmen mekdebiniň wekilleri we Orsýetiň Türkmenistandaky ilçihanasy, bilim edarasynyň başga bir mugallymy Tatýana Ýarowenkonyň aradan çykmagy bilen baglanyşykly ýagdaý barada resmi düşündiriş bermedi.
Bu aralykda, ýurt boýunça orta mekdep okuwçylarynyň ene-atalary COVID-19 keseliniň möwjeýän wagtynda çagalaryny mekdebe ibermekden gorkýarlar.
Okuw prosesi bir aý yza süýşürilip, soň 6-njy sentýabrda garaşylmadyk ýagdaýda täzeden başlandan soň, okuwçylaryň üçden birine golaýynyň mekdebe gatnamaýandygy ýüze çykdy. Köpüsi kesel, mugallymlar ýeterlik däl. Sagdyn çagalaryň ene-atalary olary mekdebe goýbermek islemeýärler diýip habarçylar aýdýarlar.
Ýurduň häkimiýetleri henizem koronawirusyň ýaýramagyny ykrar etmeýärler, emma ýagdaýa käbir çäreler bilen reaksiýa bildirýärler.
Hususan-da, mekdeplere degişli täzelikleriň biri okuwçylaryň sapaklara gatnaşmazlygynyň resmileşdirilmegine degişli.
Aşgabatda okuwçyny okuwdan alyp galmak üçin mekdeplerde çagalara anketalar paýlandy. Ýňrye anketalar 7-nji sentýabrda paýtagtyň birnäçe mekdebinde, şol sanda 36-njy we 55-nji mepkdeplerde paýlandy.
Çaganyň sapaklara gatnaşmazlygy üçin mekdebiň müdiriniň adyna ýazylmaly arzanyň nusgasy
Çaganyň sapaklara gatnaşmazlygy üçin mekdebiň müdiriniň adyna ýazylmaly arzanyň nusgasy
Aşgabadyň we Türkmenistanyň welaýatlaryndaky saglygy saklaýyş edaralarynyň wekilleriniň adynyň aýdylmazlygy şerti bilen Azatlyga aýtmagyna gora, ýurt koronawirusyň güýçli tolkuny başdan geçirýär, keselçilik hadysalarynyň we ölümleriň sany öň görlüp-eşidilmedik derejede köpelýär.
Lukmançylyk edaralary köp sanly hadysalara döz gelip bilmeýärler, keselhanalar hassalaryň ählisini kabul edip, ýetişmeýär, lukmanlar ölenleri ýakynlaryna tabşyrmak üçin ýetişiksiz günde, kynçylyk çekýär we hassalaryň ençemesi öýlerinde ölýär.
Azatlygyň habarçylarynyň we Türkmenistandaky çeşmeleriniň habar bermegine görä, test netijeleri Türkmenistanda COVID-19 keseliniň "Delta" görnüşiniň bardygyny tassyklaýar. Ýurduň lukmançylyk edaralarynda koronawirus testler arkalı anyklanýar, ýöne hasaba alynmaýar.
Berdimuhamedow atlar bilen didarlaşýar. Metbugat ‘ösüşleri’ wasp edip, ‘krizisi’ agzamaýar
Merkezi Aziýa boýunça ekspert Brýus Panniýer Türkmenistanyň prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedow barada iň iri döwlet gazetlerinde çykan soňky makalany Berdimuhamedowyň “saglyk ýagdaýynyň gowudygyny” hem-de onuň “öz wezipesiniň başyndadygyny” görkezmek synanyşygy diýip düşündirdi.
Türkmenistanda dowam edýän ykdysady kynçylyklaryň arasynda, galyberse-de, ýurtda koronawirus keseliniň giň ýaýrandygy baradaky habarlaryň fonunda, 9-njy sentýabrda Türkmenistanyň iň iri iki merkezi gazeti – “Türkmenistan” we “Neýtralnyý Türkmenistan” gazetleri – Gurbanguly Berdimuhamedowyň atlar bilen didarlaşmagy barada baş makala bilen çapdan çykdy.
“Arkadag Akýol behişdi bedewi bilen ak ýollara uzaýan ýollara rowana boldy” atly makala çarşenbe güni Türkmenistanyň döwlet eýeçiligindäki iň iri iki websaýtynda – Türkmenistanyň döwlet habarlar agentliginiň “Türkmenistan: Bugün” we “Türkmenistan: Altyn asyr” saýtlarynda – bolşy ýaly çap edildi.
Gurbanguly Berdimuhamedowyň gündelik meşgul bolýan döwlet işleri – geçirýän maslahatlary, gol çeken kararlary we beýlekiler onsuz hem elmydama türkmen gazetleriniň baş sahypasynda orun alýar.
Ýöne penşenbe güni, 9-njy sentýabrda Berdimuhamedowyň at üstündäki suraty bilen onuň "at bilen bir ýola rowana bolandygy baradaky" habar synçylarda sorag döretdi. Berdimuhamedow köplenç atlar bilen dynç alyş günlerinde didarlaşýar. Üstesine, Türkmenistan şu günler ne at baýramçylygynyň bosagasynda, ne-de atlar bilen bagly başga baýramyň öňüsyrasynda. Türkmenistan şu günler garaşsyzlyk baýramyna taýýarlyk görýär. Döwlet metbugatynyň Berdimuhamedowyň "at bilen ak ýola rowana bolandygy" barada ündew görnüşli makala çap etmegine nähili düşünmeli?
Makala Berdimuhamedowyň bir ýola rowana bolandygyny aýdýar. Döwlet mediasy prezidentiň bu ýakynda göz öňünde tutulýan resmi saparlary barada habar bermeýär.
Suratda görkezilýän at üstündäki Berdimuhamedow täç suraty çekilen gyzyl baş gap, gyzyl köýnekçe geýnipdir, ýöne ak ata atlanypdyr.
Bellemeli ýerli, Döwlet telewideniýesiniň “Watan” habarlar gepleşiginden çen tutulsa, Berdimuhamedow Akýol bilen ýekşenbe güni, 5-nji sentýabrda ‘didarlarşdy’.
Azatlyk Radiosy bu makala bilen bagly Merkezi Aziýa boýunça ekspert Brýus Panniýere mikrofon uzatdy.
Onuň pikiriçe, soňky makala Türkmenistanda garaşsyzlyk baýramynyň öň ýany ilat arasynda “watansöýüjilik” duýgusyny oýarmaga we başga-da birnäçe maksada gönükdirilýär:
“Meniň pikirimçe, bu makala garaşsyzlyk baýramçylygynyň öňüsyrasynda adamlarda birhili ‘watansöýüjilik’ duýgusyny emele getirmek synanyşygy bolup durýar. Ýöne türkmen halkynyň çeken jebrinden çen tutulsa, bu mümkin hem däl ýaly. Şeýle-de, bu makaladaky surat bilen hem-de onda Berdimuhamedowyň taryp edilişi bilen onuň saglyk ýagdaýynyň gowudygy barada habar bermek isleýärler, onuň saglyk ýagdaýynyň gowudygy, onuň öz işiniň başyndadygy barada habar bermek isleýärler” diýip, Panniýer aýtdy.
Döwlet metbugaty “bedewler” garaşsyz Türkmenistanyň nyşanydyr diýýär. Şeýle-de, resmi metbugat Berdimuhamedowyň “Akýol bilen gezim etmegini häzirki döwrüň okgunly ösüşleriniň beýany” häsiýetlendirýär.
Prezidentiň ady agzalýan ata atlanmagy bilen “halkyň durmuşynyň” arasynda nähili arabaglanyşyk bar?
Panniýeriň pikiriçe, häzirki Türkmenistanyň ündew gurallarynda ata münmeklik ýa-da umuman atçylyk “hakyky türkmençilik” ýa-da “türkmen bolmaklyk” bilen ilteşdirilýär.
Ýöne Türkmenistanda ilatyň aglaba böleginiň at satyn almaga, at ekläp saklamaga gurby çatmaýar. Ýurtdan gowuşýan habarlara görä, hojalyklaryň azyk üpjünçiligi, olaryň öz gün-güzerany adamlaryň baş aladasy bolup durýar.
Galyberse-de, döwlet metbugatynyň ündew makalasy Türkmenistanda ykdysady kynçylyklaryň hem-de häkimiýetleriň boýun almaýan koronawirus keseliniň giň ýaýraýandygy baradaky habarlaryň dowam edýän wagtyna gabat gelýär.
Merkezi Aziýa boýunça ekspert Brýus Panniýer Türkmenistanyň prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedow barada iň iri döwlet gazetlerinde çykan soňky makalany Berdimuhamedowyň “saglyk ýagdaýynyň gowudygyny” hem-de onuň “öz wezipesiniň başyndadygyny” görkezmek synanyşygy diýip düşündirdi.
Türkmenistanda dowam edýän ykdysady kynçylyklaryň arasynda, galyberse-de, ýurtda koronawirus keseliniň giň ýaýrandygy baradaky habarlaryň fonunda, 9-njy sentýabrda Türkmenistanyň iň iri iki merkezi gazeti – “Türkmenistan” we “Neýtralnyý Türkmenistan” gazetleri – Gurbanguly Berdimuhamedowyň atlar bilen didarlaşmagy barada baş makala bilen çapdan çykdy.
“Arkadag Akýol behişdi bedewi bilen ak ýollara uzaýan ýollara rowana boldy” atly makala çarşenbe güni Türkmenistanyň döwlet eýeçiligindäki iň iri iki websaýtynda – Türkmenistanyň döwlet habarlar agentliginiň “Türkmenistan: Bugün” we “Türkmenistan: Altyn asyr” saýtlarynda – bolşy ýaly çap edildi.
Gurbanguly Berdimuhamedowyň gündelik meşgul bolýan döwlet işleri – geçirýän maslahatlary, gol çeken kararlary we beýlekiler onsuz hem elmydama türkmen gazetleriniň baş sahypasynda orun alýar.
Ýöne penşenbe güni, 9-njy sentýabrda Berdimuhamedowyň at üstündäki suraty bilen onuň "at bilen bir ýola rowana bolandygy baradaky" habar synçylarda sorag döretdi. Berdimuhamedow köplenç atlar bilen dynç alyş günlerinde didarlaşýar. Üstesine, Türkmenistan şu günler ne at baýramçylygynyň bosagasynda, ne-de atlar bilen bagly başga baýramyň öňüsyrasynda. Türkmenistan şu günler garaşsyzlyk baýramyna taýýarlyk görýär. Döwlet metbugatynyň Berdimuhamedowyň "at bilen ak ýola rowana bolandygy" barada ündew görnüşli makala çap etmegine nähili düşünmeli?
Makala Berdimuhamedowyň bir ýola rowana bolandygyny aýdýar. Döwlet mediasy prezidentiň bu ýakynda göz öňünde tutulýan resmi saparlary barada habar bermeýär.
Suratda görkezilýän at üstündäki Berdimuhamedow täç suraty çekilen gyzyl baş gap, gyzyl köýnekçe geýnipdir, ýöne ak ata atlanypdyr.
Bellemeli ýerli, Döwlet telewideniýesiniň “Watan” habarlar gepleşiginden çen tutulsa, Berdimuhamedow Akýol bilen ýekşenbe güni, 5-nji sentýabrda ‘didarlarşdy’.
Azatlyk Radiosy bu makala bilen bagly Merkezi Aziýa boýunça ekspert Brýus Panniýere mikrofon uzatdy.
Onuň pikiriçe, soňky makala Türkmenistanda garaşsyzlyk baýramynyň öň ýany ilat arasynda “watansöýüjilik” duýgusyny oýarmaga we başga-da birnäçe maksada gönükdirilýär:
“Meniň pikirimçe, bu makala garaşsyzlyk baýramçylygynyň öňüsyrasynda adamlarda birhili ‘watansöýüjilik’ duýgusyny emele getirmek synanyşygy bolup durýar. Ýöne türkmen halkynyň çeken jebrinden çen tutulsa, bu mümkin hem däl ýaly. Şeýle-de, bu makaladaky surat bilen hem-de onda Berdimuhamedowyň taryp edilişi bilen onuň saglyk ýagdaýynyň gowudygy barada habar bermek isleýärler, onuň saglyk ýagdaýynyň gowudygy, onuň öz işiniň başyndadygy barada habar bermek isleýärler” diýip, Panniýer aýtdy.
Döwlet metbugaty “bedewler” garaşsyz Türkmenistanyň nyşanydyr diýýär. Şeýle-de, resmi metbugat Berdimuhamedowyň “Akýol bilen gezim etmegini häzirki döwrüň okgunly ösüşleriniň beýany” häsiýetlendirýär.
Prezidentiň ady agzalýan ata atlanmagy bilen “halkyň durmuşynyň” arasynda nähili arabaglanyşyk bar?
Panniýeriň pikiriçe, häzirki Türkmenistanyň ündew gurallarynda ata münmeklik ýa-da umuman atçylyk “hakyky türkmençilik” ýa-da “türkmen bolmaklyk” bilen ilteşdirilýär.
Ýöne Türkmenistanda ilatyň aglaba böleginiň at satyn almaga, at ekläp saklamaga gurby çatmaýar. Ýurtdan gowuşýan habarlara görä, hojalyklaryň azyk üpjünçiligi, olaryň öz gün-güzerany adamlaryň baş aladasy bolup durýar.
Galyberse-de, döwlet metbugatynyň ündew makalasy Türkmenistanda ykdysady kynçylyklaryň hem-de häkimiýetleriň boýun almaýan koronawirus keseliniň giň ýaýraýandygy baradaky habarlaryň dowam edýän wagtyna gabat gelýär.
Ýaňy-ýakynda Aşgabatdaky habarçylarymyz tabyt zerur bolan koronawirus pidalaryna tabyt ýetişmeýändigi barada habar berdiler. Ýurtda ýokary synplaryň okuw sapaklary koronawirus bilen baglylykda ilkibaşda bir aý yza süýşürildi, soňra 6-njy sentýabrda duýdansyz gaýtadan başlamaly edildi.
Gurbanguly Berdmihamedowyň atlara bolan söýgüsi, mundan ozal, bir döwür dünýädäki iri media serişdeleriniň baş temasyna öwrülipdi. Ýatlasak, HBO kanalynda efir berilýän “Last Week Tonight with John Oliver” atly satira gepleşiginde belli-meşhur satiraçy Jon Oliwer Berdimuhamedowyň atlara bolan söýgüsini iki ýyl mundan ozal wasp etdi.
Berdimuhamedow atlara bagyşlap kitap ýazdy, türkmen atlarynyň halkara birleşiginiň esaslandyrylmagyna gatnaşdy.
Ol wagtal-wagtal döwlet telewideniýesinde atly gezelenç edýän görnüşde görkezilýär. Ýöne döwlet eýeçiligindäki media serişdeleri ýapyk Türkmenistanda ilatyň ýüzbe-ýüz bolýan ykdysady we durmuş kynçylyklary barada kelam agyz habar bermeýär.
Jon Oliwer öz gepleşigini äpet ullakan tort kesip jemledi. Tortuň ýüzüne atdan ýykylyp barýan Berdimuhamedowyň suraty çekilipdi. Ýatlasak, Gurbanguly Berdimuhamedow 2013-nji ýylyň aprelinde Aşgabatda geçirilen bir at çapyşygynda atdan ýykyldy.
Gurbanguly Berdmihamedowyň atlara bolan söýgüsi, mundan ozal, bir döwür dünýädäki iri media serişdeleriniň baş temasyna öwrülipdi. Ýatlasak, HBO kanalynda efir berilýän “Last Week Tonight with John Oliver” atly satira gepleşiginde belli-meşhur satiraçy Jon Oliwer Berdimuhamedowyň atlara bolan söýgüsini iki ýyl mundan ozal wasp etdi.
Berdimuhamedow atlara bagyşlap kitap ýazdy, türkmen atlarynyň halkara birleşiginiň esaslandyrylmagyna gatnaşdy.
Ol wagtal-wagtal döwlet telewideniýesinde atly gezelenç edýän görnüşde görkezilýär. Ýöne döwlet eýeçiligindäki media serişdeleri ýapyk Türkmenistanda ilatyň ýüzbe-ýüz bolýan ykdysady we durmuş kynçylyklary barada kelam agyz habar bermeýär.
Jon Oliwer öz gepleşigini äpet ullakan tort kesip jemledi. Tortuň ýüzüne atdan ýykylyp barýan Berdimuhamedowyň suraty çekilipdi. Ýatlasak, Gurbanguly Berdimuhamedow 2013-nji ýylyň aprelinde Aşgabatda geçirilen bir at çapyşygynda atdan ýykyldy.