گۆڕان نیوز

📘معرفی کتاب «جغرافیایی تاریخی پالنگان»

✍️ دکتر #محمد_باقر_پیری

▫️در مورد جغرافیای تاریخی #پالنگان مطالب، مستقلی نوشته نشده است و تواریخ ملّی و محلی، هرکدام با اندک شناختی، اشارات موجز و کوتاه و گاه وارونه‌ای در این باره نگاشته‌اند، که خالی از اِشکال نیست و به علاوه، علاقه و انگیزه‌ی درونی و کمک به شناخت تاریخ با فرهنگ پالنگان و اینکه چراغی بر سر راه دانشجویان، جامعه دانشگاهی و علاقمندان به این خطه‌ی تاریخی و تاثیر گذار، روشن نموده باشم.

▫️این پژوهش را به ترتیب از دوران نوسنگی و پایان زندگی غارنشینی و شروع زندگی یکجانشینی و کشاورزی که پالنگان نقشی بارز در آن داشته آغاز، و تا به دوره‌های تاریخی؛ قبایل و طوایف بومی قبل از از آمدنِ #مادها، شکل گیری امپراطوری مادها و ساخت قلعه پالنگان در این زمان، حملات خانمانسوز #آشوری‌ها به منطقه و حَکِ کتیبه #تنگی‌ور در زمان پادشاهی سارگون دوّم آشوری‌، در نزدیکی پالنگان، قیام گئوماتای ماد در روستای گومه‌ته در منطقه کامیاران در دوره هخامنشیان، زمین‌گیر شدن سپاه اسکندر در دشتِ اسکندر، در نزدیکی تنگی‌ور، نگارشِ قباله‌های اشکانی در پالنگان، به عنوان قدیمی‌ترین اسناد مکتوب ایران و جایگاه پالنگان در دوره ساسانیان، تا آمدن سپاه اعراب و مقاومت این قلعه و سایر قلاع توابع آن، در برابر سپاهیان عرب و کشته شدن، عکاشه یکی از فرماندهان سپاه عبدالله بن عمر در کاشتر در نزدیکی پالنگان و خاموش شدن آتشکده‌های «پالنگان»، «بزوش»، «تنگی‌ور»، «طای» و... و استیلای اعراب و مسلمان در منطقه سلسله‌وار شرح داده؛ تا به دوره‌ی اسلامی و به قدرت رسیدن حُکام حَسَنویه کُرد که با حمایت مستقیم گوران‌های پالنگان به قدرت رسیدند و حکومت ملوک‌الطوایفی گوران میر ضیاءالدینی در پالنگان که با حمایت صفویان حکمرانی نمودند و شکل‌گیری حکومتِ اردلان‌ها در میان گوران‌های پالنگان و ارتقاء جایگاه و نقش پالنگان در زمان حکومرانی #هلوخان اردلان، تا انتقال قدرت اردلانها از پالنگان به سنندج و تخریب قلعه‌ی پالنگان و افول نقش سیاسی-نظامی آن و ذکر مشاهیر و بزرگان پالنگان هرکدام بخش‌هایی از این پژوهش خواهند بود. نگارنده با روش کتابخانه‌ای و میدانی و انجام مصاحبه‌های لازم این موضوعات را سلسله‌وار شرح داده است.

▫️سعی پژوهش بر آن است، در حد بضاعت، پژوهشی آکادمیک ارائه نماید که نگارنده طی سال‌های متمادی(بیش از ۲۵سال) اسناد و متون دست اولی را جمع آوری نموده که از آنها در این پژوهش برای اولین بار مورد استفاده قرار گرفته است از جمله متن انگلیسی مقاله #گرانت_فرام که ترجمه‌ی متن کتیبه #تنگی‌ور توسط نگارنده در سال (۱۳۸۳ ه.ش) انجام و تفسیر شده است. همچنین دریافت کشکول شعر گورانی، #عبدالمومن_مردوخی که استاد #انور_سلطانی آن را در #لندن به طبع رسانده بود.

▫️در تدوین کتاب از ۱٥۰ منبع درجه اول و دهها مصاحبه و گزارش میدانی استفاده شده است.

🔻فهرست مطالب:

1️⃣ فصل اول: پیشینه تحقیق

2️⃣ فصل دوم: جغرافیای عمومی پالنگان

3️⃣ فصل سوم: پالنگان در دوره باستان

▫️سابقهٔ سکونت
▫️قلعه پالنگان
▫️پالنگان قبل از تشکیل امپراطوری ماد
▫️#کتیبه_تنگی ور ترجمه و شرح کامل سرزمین #کارالا و قیام علیه امپراطوری آشور
▫️چگونگی آمدن یهودیان به کردستان
▫️بنچاق هورامان (شرح کامل اسناد و ترجمه آنها )
▫️شعر هرمزگان

4️⃣ فصل چهارم: دین در جغرافیای تاریخی پالنگان

▫️میترائیسم
▫️آئین زردشتی
▫️ آئین یارسان

5️⃣ فصل پنجم: #گوران‌ها و پالنگان

▫️ ریشه تاریخی گورانها
▫️گوران و کلهر
▫️جنگ حاکم گورانی #دیوزناو با هورامان تخت
▫️جنگ #گلباغی‌ها با #محمدبیگ_گوران و شکل گیری و حاکمیت گلباخی ها در #بیلوار
▫️انتقال اجباری گورانها از پالنگان به میان جاف #جوانرود

6️⃣ فصل ششم: #اردلانها و پالنگان

▫️ ریشه تاریخی اردلانها
▫️ حکمرانی تیمورخان و کشتار مردم #گوران و #کلهر در پالنگان
▫️حکمرانی هلوخان، اوج اقتدار پالنگان
▫️جنگ شاه عباس با هلوخان اردلان
▫️جنگ #خان_احمدخان با #موکری و بلباس
▫️ کشتار سلاطین اورامان توسط خان احمدخان
▫️تصرف قلعه پالنگان توسط عثمانی
▫️انتقال مرکزیت قدرت اردلانها به #سنندج
▫️ تلاش ایل کلهر برای بازپس گیری پالنگان

7️⃣ فصل هفتم : انتقال قدرت اردلانها از پالنگان به سنندج

▫️پناه بردن علیقلی خان اردلان به پالنگان
▫️پناە بردن مردم #سنندج به #پالنگان در زمان خسروخان بزرگ
▫️حوادث بعد از قتل نادرشاه تا روی کار آمدن کریم خان زند و نقش پالنگان و بیلوار
▫️مشایخ #مردوخی و پالنگان
▫️ تقسیم بندی سیاسی - جغرافیایی پالنگان از قاجار تا پهلوی

8️⃣ فصل هشتم: مشاهیر و بزرگان پالنگان

▫️منابع و ماخذ
▫️ضمائم و پیوست‌ها
▫️فهرست اعلام

🔻ادامه مطلب...

🌐‌ http://kurdishbookhouse.com/100-173/

■ بە کانال "خانهٔ کتاب كُردی" بپیوندید:

▪️ @kurdishbookhouse

🌎 پایگاه خبری خانهٔ کتاب كُردی

65 views21:42