#ایل_عبدالملکی

مبحثی برای رفع مناقشه ی هویتی
نویسنده : دکتر داوود داودی

#تاریخ_ایلات_لک

با وجود آگاهی ناچیز درباره ی خاستگاه و سابقه ی شکل گیری ایل عبدالملکی، نظرات پراکنده ای در این خصوص ابراز شده است. برخی نوشته ها متأثر از جریان ناسیونالیسم کردی، روایات ناموثق و نوع گویش عبدالملکی های قروه در کردستان و زاغمرز مازندران آنها را در چهار چوب هه ورامان گورانی تلقی کرده اند که کردی تباری آنها در برخی منابع زبان شناسی مورد مناقشه است.
به تبع در کتاب تاریخ ایل عبدالملکی نوشته ی آقای رضا قنبری عبدالملکی هویت آنها هه ورامی ذکر شده است و امروزه نیز به دلیل تعمیم عنوان زبان ماچوا گوران به هه ورامی، عبدالملکی ها را نیز به دلیل ناآگاهی شاخه ای از گوران تلقی می کنند.
پراکنش عبدالملکی ها با زبان و گویش های مختلف در ایران و عراق چشمگیر است. بنابراین ممکن است مجاز باشیم پیوستگی تنگاتنگ ایل عبدالملکی با سایر ایلات را برای پی بردن به هویت اصلی و خاستگاه آنها مورد توجه قرار دهیم.

نادر شاه افشار در اواخر نیمه اول قرن دوازدهم هجری قمری جمعیتی از ایلات زاگرس میانی را در مناطق مختلف ایران اسکان داد. در این زمان شمال شرق ایران در پیرامون درگز پذیرای جمعیتی از ایلات زند، عبدالملکی، بختیاری و ... بود. در همین بحبوحه ترس از اتحاد ایلات عليه حاکمیت، نادرشاه را وادار به شکستن انسجام آنها کرده که در نتیجه بخشی از جمعیت ایلات زاگرس میانی به نواحی شمالی تر کوچ داده شدند. حضور عبدالملکی ها در قلمرو علی شکر را نیز باید در نتیجه ی تصمیم گیری های نادر شاه دانست.
از همان زمان، گویش برخی از عبدالملکی های علی شکر در مجاورت مردم ژاورود به گونه ی هه ورامان ماجو گوران متمایل گشته است.

در نیمه دوم قرن دوازده هجری قمری و پس از مرگ نادرشاه، کریم خان لک زنده بود به غرب کشور مراجعه کرده و در اتحاد با دیگر سرداران نادر همچون ابوالفتح خان بختیاری و علی مردان خان بختیاری تصمیم به مدیریت و اداره ی ایران گرفتند. این اتحاد به دلیل پیمان شکنی بختیاری ها سرانجامی نداشت و درنهایت کریم خان زند با اتکا به نیروهای الكاء علی شکر، کرمانشاهان و تا حدودی لرستان که به طور عمده در برگیرنده ی هم تباران لک وی بودند توانست عنوان فرمانروایی ایران را از آن خود کند.

عبدالملکی ها هم که دهه ها پیش در قروه و سایر نواحی علی شکر اسکان یافته بودند با اندک تغییر فرهنگی زبانی همراه با دیگر ایلات این الکاء کریم خان را تا شیراز همراهی کردند. محله ی موردستان در شمال ارگ کریم خانی بیشتر محل سکونت عبدالملکی ها بوده است. آنها در زمره ی وفادار ترین پاران لطفعلی خان زند شهریار جوان ایران بودند.
به نقل از تاریخ گیتی گشا سواران عبدالملکی
در جریان نبرد لطفعلی خان با عوامل قاجار او را همراهی کرده اند. ابدال خان عبدالملکی از معروفترین آنها بوده که در جریان نبرد با نیروهای فراوان مصطفی خان قاجار کشته شد.

با فروپاشی حکومت زندیه، آغامحمدخان قاجار عبدالملکی ها را به همراه سایر ایلات وفادار زندیه به نواحی پیرامون گرمسار، قم، ورامین و تهران تبعید کرد. وجه تسمیه ی منطقه ی هموار لکها در جنوب غرب شهر امروزی قم بیشتر به خاطر حضور عبدالملکی ها بوده است.

خانوارهایی از ایل عبدالملکی پس از تبعید از شیراز و اقامتی کوتاه در پیرامون تهران به مازندارن کوچانده شدند که اکنون در مناطق میر کلاه، کدیر، پول، خاچک، صلاح الدين کلا ، سيد محله، کش کوه، خرم آباد، چمستان، زاغمرز و ... ساكن هستند. گویش بیشتر آنها به مازنی نزدیک شده است و در برخی مناطق مانند چهار قلعه ی عبدالملکی به مرکزیت زاغمرز به گویشی نزدیک به گویش ایلات لک وند با تمایل به گویش ژاورودی صحبت می کنند که یادآور سکونت زمان افشاری آنها در قروه است.

به نظر می رسد در منابع تاریخی پیش از زندیه نامی از عبدالملکی ها ذكر نشده است .
تاریخ گیتی گشا که درباره ی تاريخ خاندان زند است به عبدالملکی ها و کم و کیف حضورشان در دستگاه زنديه اشاره کرد است .
کلونل چسنی در کتابی تحت عنوان تیم بررسی رودخانه های دجله و فرات به سال ۱۸۵۰ میلادی از عبدالملکی ها به عنوان یک طایفه ی لک نام برده است. لیدی شیل در کتاب نگاه های اجمالی به زندگی و سنت ها در ایران به سال ۱۸۵۶ میلادی به لک های عبدالملکی در مازندران اشاره کرده است. ادوارد بالفور در دانشنامه ی هند، شرق و جنوب آسیا ، عبدالملکی ها را لک دانسته است. محمدتقی بیگ ارباب در کتاب دار الايمان قم به سال ۱۲۹۵ هجری قمری از عبدالملکی ها و چند طایفه ی دیگر نام میبرد که توسط آغامحمدخان قاجار از فارس به قم تبعید شده اند،

ادامه ☟☟

کانال تلگرامی گلونی لکی


https://t.me/Golvani_lak

#ایل_عبدالملکی

مبحثی برای رفع مناقشه ی هویتی
نویسنده : دکتر داوود داودی

#تاریخ_ایلات_لک
ص-۲/

غلامحسین ادیب کرمانی ملقب به افصل الملک و از نسل کریم خان زند در کتابی با نام سفرنامه ی قم که شرح صفر محمدتقی میرزا رکن الدوله است به هفت طایفه ی لک تبعید شده توسط آغامحمدخان از فارس به قم اشاره کرده که عبدالملکی هم یکی از این طوایف است. کتاب تاریخ مردوخ که به سفارش وزارت معارف دوره پهلوی اول برای پیوند دادن تاریخ کرد به تاریخ ایران توسط مردوخ کردستانی نگاشته شده است عبدالملکی را گروهی از مردم هه ورامان میداند .
ایرج افشار سیستانی در کتاب ایلها، چادرنشینان و طوایف عشایری ایران به نقل از مسعود کیهان وزیر جنگ احمدشاه قاجار و وزیر فرهنگ رضا شاه پهلوی، عبدالملکی ها را قشقایی و ترک دانسته است و تعجب کرده است که چگونه رابینو در فرهنگ جغرافیایی کرمانشاه به سال ۱۹۰۷ میلادی زبان آنها را کردی گفته است. اشتباه مسعود کیهان متأثر از ورود جمعیت اندکی از عبدالملکی ها به فدراسیون قشقایی پس از فروپاشی زندیه بوده است. البته هنری فیلد نیز در کتاب مردم شناسی خود دچار این اشتباه شده است.

کشف تعدادی سنگ قبر از منطقه ی دورود فرامان در حاشیه ی شرقی کرمانشاه حاوی اطلاعات ارزنده ای از تاریخ سکونت ایل عبدالملکی در این ناحیه است.
سنگ قبری با عبارت «هذا قبر مرحوم علی حاصل ولد شاه علی من طایفه عبدالملکی در سنه ۱۱۲۰» بیانگر مرگ متوفی در سال های پایانی صفوی ست. به نظر می رسد این سنگ قبر کهن ترین مدرک تاریخی کشف شده باشد که به صراحت از طایفه ی عبدالملکی نام برده است چون اگر حضور آنها در قروه ی کردستان را دوره ی افشاری بدانیم سنگ قبرهایشان در این ناحیه نباید کهن تر از اواخر دوره ی افشاری باشند. سنگ قبرهایی از درگذشتگان عبدالملکی در دورود فرامان مربوط به دوره قاجار از یک سو ممکن است نشان دهنده ی تداوم سکونت عبدالملکی ها در این ناحیه پس از مهاجرت بخشی از آنها به قروه باشد و از سوی دیگر ممکن است بیانگر بازگشت گروهی از آنها از شیراز به سرزمین اجدادی شان در دورودفرامان باشد.

بنابراین مادامی که در مناطق خارج از #لکستان سند موثق و معتبری کهن تر از سنگ قبرهای
دورودفرامان وجود نداشته باشد که به صراحت از ایل یا طایفه ی عبدالملکی نام ببرد، باید به جای هه ورامان یا قروه، خاستگاه لکی برای این ایل قائل شویم که در مطابقت با متون بی طرف تاریخی ست که به طور واضح هویت لکی شان در این متون مورد اشاره قرار گرفته است. در شاخه سازی زبانی امروزی از جانب کسانی که اطلاع چندانی از رخدادهای تاریخی ندارند عبدالملکی را شاخه ای از هه ورامان گوران میدانند که در حال حاضر به دلیل کشف اسناد دورودفرامان این تلقی می تواند غیرمنطقی و فاقد مشروعیت باشد. لازم به اشاره است که عبدالملکی های نهاوند و الشتر هنوز زبان لکی خود را حفظ کرده اند و در سایر نقاط ایران ممکن است به گونه های ترکی، فارسی، مازنی و ماچو تغییر زبان داده باشند.

کانال تلگرامی گلونی لکی


https://t.me/Golvani_lak