⚡️ وی
⚡️ وی آمین
📔 طالقان ٚواجه‌نۊمه
🖌 کامران فلاحی / فریبرز صادقیان
#gilaki_vaje
#tarkibi_felan
@gilaki_learning

⚡️ «پیۊ»، «پی»، «پۊ»، «فۊ»، «فؤ»، «فی»، «فیۊ» در گۊیشهای مختلف گیلکی به معنیِ فوت است.
معمولا همراه با دو فعل می‌آید.

۱- پیۊ زأن
به معنیِ فوت کردن
مثال: چراغه پیۊ بزن (چراغو فوت کن)

۲- پیۊ دؤگۊدن
به معنیِ در چیزی فوت کردن
مثال: بادکنکه پیۊ دؤکۊن (تو بادکنک فوت کن/ یا بادکنکو بادش کن)

#gilaki_vaje
#tarkibi_felan
@gilaki_learning

گیلکی فعل:
⚪️ چکأگیتن | دکشأدأن | سیللی زئن
به فارسی: سیلی زدن

جۊمله مئن:
🔵 پئر وچه' چکأگیت/ دکشأدأ/سیللی بزأ.
(پدر به پسر سیلی زد)


(أمره کامنتان ٚ دل بنویسین ای فعل شیمی ور چۊجۊر واگؤئه بۊنه.)
#tarkibi_felan
@gilaki_learning

یه دؤنه ترکیبی فعل:
⚪️ دۊز گنسن /duz gǝnǝsǝn/

مثال: أمی خؤنه' دۊز بگنسه
دۊز بگنسه = دۊز بزئه
(فارسی: خانه ما رؤ دزد زده)
#tarkibi_felan
@gilaki_learning

🔰 چند مثال از فعل گیلکی «رچأگیتن» به معنیِ «راست ؤ ریس کردن، درست کردن» در جمله:

🔵 تی بیجاره رچأگیر بیستۊم نیشاس ٚ ره آدم دأری (مزرعه‌ات رؤ درست کن (یا آماده کن) ۲۰ام برای نشا کارگر داری)
🔵 فایل ٚ متن رئه بۊمأبؤ هدأم حسین رچأگیره.
(متن فایل بهم ریخته بۊد دادم حسین درست کنه)
🔵 احمد باغه خۊبجۊر رچأگیته.
(احمد باغؤ خۊب درست کرده)
🔵 وام خأسم نادر مره رچأگیت.
(وام می‌خواستم نادر برام جور کرد)
🔵 أمی مئنأ خراب بؤ حسین أمی مئنأ رچأگیت.
(میانه‌مون خراب بود. حسین میانه‌مون رو درست کرد)
#tarkibi_felan
@gilaki_learning

گیلکی فعل:
💆 دسأسئن /dǝsasen/
معنی: نوازش کردن، ماساژ دادن
مثال: تی خاخۊرئه‌ی ٚ سرکۊله دسأسین
(خواهرتؤ نوازش بده/ دلشؤ بدست بیار)

«دسأسئن» یک فعل مرکبه: دس+أ+سئن
ماضی: دسأسئه (نوازش داد)
مضارع: دسأسینه (نوازش می‌ده)
أمر: دسأسین‌ / نهی: دسأنِسین
#tarkibi_felan
@gilaki_learning

همانطور که در پست پیشین مشاهده کردید؛ «مال» در گونه‌های تبری از زبان گیلکی به معنای رد و اثر به کار می‌رود که در گونه‌های گیلانی به صورت «ماله» در ترکیباتی مانند «دس ٚماله، پاماله ؤ...» حضۊر دارد.

شکل دیگری از این واژه به فرم «مرزه» درهمین معنا یا در اصطلاح «مرزه دکفتن: باقی ماندن رد و اثر» در گویش‌های حوزه‌ی فومنات به کار می‌رود که به صورت ایرانی اولیه‌ی بازسازی شده‌ی آن (*Hmarz) نزدیک‌تر است.
همچنین از این ریشه؛ با معنای «مالیدن»، جزو مۊشتۊ در ترکیب «مۊشتۊ سنگ» ؤ فعل «مالستن» نیز در گیلکی مشتق شده و در‌گویش‌های مختلف مستعمل‌اند(همگی از هنداروپایی اولیه *H2merg-).

"تکمیلی":
در گونه‌های تبری صورت‌های «ماله و مالکا» نیز مورد استفاده‌اند.(سید مقداد 🙏🏼)

#gilaki_vaje
#vaje_shenasi
#tarkibi_felan

@gilaki_learning

⚡️خۊش گۊدن
ای ترکیبی فعل ٚمعنی یه کس یا یه چی' علاقه پیدا گۊدن هیسه.

🔻جۊمله مئن:
🔵 ماکان خۊ همسایه لاکۊ' خۊش بؤگۊدئه.
🔵 مۊ بؤگۊتم هنگیر ولی زأرا هی گردن‌شرف' خۊش بؤگۊده بؤ.
(🙏 سرگالش)
#tarkibi_felan
@gilaki_learning

⚡️-رج دربمۊئن/ رچ درهمان
- رج دربیاردن / رچ درهوردن

🔻جۊمله مئن:
🔵 خدا ونه امه کار' رج دربیاره.
🔵 بگۊته بؤن ۱۰ سال انتقالی هگیته نتۊنه اما یه نفر خاس رشت اجی بؤشۊن ساری این ٚکار رچ دربۊما.

(🙏 سید مقداد)
#tarkibi_felan
@gilaki_learning

⚡️ فعل ترکیبی «اش ائؤدن» در گیلکی به معنی «له کردن» است. احتمالا قسمت اول این فعل همریشه با «آش» به معنی «آسیاب» در گۊیش سؤرانی زبان کۊردی باشد. احتمال دیگر این است که «له کردن» به غذای «آش» تشبیه شده باشد. مقایسه کنید با «تره گۊدن» که این فعل هم به معنی له کردن استفاده می‌شود.
#tarkibi_felan
@gilaki_learning

دۊتته ترکیبی فعل یته مفهۊم ٚ همرأ:
⚪️ وامؤن دأن
⚪️ أنگیز دأن
معنی: شباهت دادن

جۊمله مئن:
🔵 لاکئه خۊ مأره وامؤن دنه./ لاکئه خۊ مأره أنگیز دنه (یعنی دختره به مادرش شباهت میده)

هیجۊر گیلکی مئن «مؤنسن (ف: شبیه بودن)» ؤ «واشؤؤن (ف: به‌کسی رفتن)» دره که هی مفهۊمه دأرن... اینه بئینین 👇
https://t.me/gilaki_learning/539
#tarkibi_felan
@gilaki_learning

⚡️ «خیال دکتن | xial dǝkǝtǝn»
ای ترکیبی فعل گیلکی مئن یعنی رسیدگی گۊدن، مراقبت گۊدن


مثال:
🔵 شیمی مأرئه پیرابئه. اۊنه خیال دکین.
/Šimi mar pir'abe. Un-ǝ xial dǝkin./
ف: مادرتۊن پیر شده. بهش رسیدگی کنید.
#tarkibi_felan
@gilaki_learning

⚡️ چندته ترکیبی فعل کۊل ٚهمرا:

🔵 کۊل ئادأن
- بار' يه کس ٚشؤنه سر نئأن.
+ کیسه' مره کۊل ئادی خؤر برده تۊنم.

🔵 کۊل همان
- نامطلۊب ٚچی بی‌ونا آدم' گردن دکتن. یه چی مسئۊلیت یه کس ٚگردن دکتن.
+ دس نزن کؤنه هیسه خراب ئابۊن تره کۊل هنه.

🔵 کۊل ئاگیتن
- یه چی مسئۊلیت' قبۊل گۊدن.
+ اول هرچی گۊتیم کۊل ئانگیت، ایمه فیلم' بنئیم دئه گب زأ نتۊنس.
- یه چی' خۊ کۊل ٚسر نئأن.
+ دئبار وچه' کۊل ئاگیتن تا گیلان شؤن.

🔵 کۊل نئأن
-یته ناوس ٚکار' یه کس ٚگردن دگئنتن.
+ بزأ لامپ' بشکنی برار' کۊل بنأ.

🔵 کۊل دگۊدن
- یته کار ٚانجام ٚواسر خلی کۊنۊش گۊدن. زۊر ٚهمرا یته کار' پیش بردن.
+ ایمسال ماکانه کۊل دگۊدئه خأنه ای زمی' آباد بکۊنه.
#tarkibi_felan
@gilaki_learning

ترکیبی فعل:
⚪️ ترس وؤبؤن
معنی: خطر ٚ احتمال دؤبؤن

🔵 جۊمله مئن:
- پرتقاله بنی پسترئه بچین. بدأ چلله بگنه.
+ برأ ترس وره ورف بیه.

ترس وره ورف بیه = ای خطر ٚ احتمال نئه ورف بیه
#tarkibi_felan
@gilaki_learning

ترکیبی فعل:
⚪️ تکأدأن
معنی: تکیه دادن

🔰 جۊمله مئن:
🔵 خسته‌'ی؟ دیواره تکأدی.
ف: خسته‌ای؟ به دیوار تکیه بده

🔵 مره تکأندی.
ف: به من تکیه نده

#tarkibi_felan
@gilaki_learning

ترکیبی فعل:
⚪️ چۋشم هکتن / چۊشم واکتن
معنی: یه چی' دئن

🔰 جۊمله مئن:
🔵 وگرد می چۋشم هکت اۊنه
(در راه برگشت چشمم برخؤرد کرد با اۊن)

#tarkibi_felan
@gilaki_learning

از هشتگهای زیر برای جستجو مطالب استفاده کنید.

نکات دستوری: #dastur
اصطلاحات کاربردی: #estelahan
مثلهای گیلکی: #masalan
افعال مرکب: #tarkibi_felan
فعلهای گیلکی: #gilaki_fel
واژگان گیلکی: #gilaki_vaje
واژه‌شناسی زبان گیلکی: #vaje_shenasi
گویش‌شناسی زبان گیلکی: #guyesh_shenasi
متون قدیمی گیلکی: #debari_motun
ظلمهای زبانی در ایران: #racism
#گره_های_ذهنی

اسامی حیوانات در گیلکی: @gilaki_animals
انواع پرندگان در گیلان‌و مازندران: @gilaki_birds
ماهی‌های رودخانه‌ای و دریایی: @gilaki_fishes
انواع گیاهان در گیلان‌و مازندران: @gilaki_plants
وندهای زبان گیلکی: @v6ndaan
تمرین خبر گفتن به گیلکی: @gilaki_news

🎊 جیر ٚفعلان بردن ؤ مسلط بئؤن ٚمفاهیم ٚواسر گیلکی دل دره:

بردن / بوردن / واورسن
چئر بویئن
چیرشی کۊدن
پیرۊجی یاتن
سر هیسأن
باش ابان
سر وکتن
گئنتن
#gilaki_fel
#tarkibi_felan
@gilaki_learning

⚡️چندته ترکیبی فعل گه «بۊن» ٚ جی ساته بؤبؤن (بۊن یعنی زیر):

🔵 بۊناشؤن : به زیر رفتن
🔵 بۊناگۊدن : به زیر کردن
🔵 بۊنأدأن : به زیر [جا] دادن
🔵 بۊنأزأن : به زیر [جا] زدن
🔵 بۊنأگیتن : به زیر گرفتن/ کتک زدن

🔰 کاربؤرد جۊمله مئن:
🔵 وچه' آوه بۊنانؤکۊن
(بچه رو به آب زیر نکن/ زیر آب نبرتش)
🔵 حیوانه ماشین بزأ بۊناگۊد
(حیوان رو ماشین زد زیر کرد)
🔵 مۊرغؤنه' کرکه بۊنأدأم
(تخم مرغ رو به مرغ زیر دادم/ زیرش جا دادم)
🔵 خراب‌باره بۊنأزأ بؤ
(بار خراب رو زیر زده بود/ زیر جا زده بود)
🔵 خۊ ماله بۊنأگیته بؤ
(حیوان خودش رو زیر گرفته بود/ می‌زدش)
#gilaki_fel #tarkibi_felan
@gilaki_learning

🔰 چندته مؤنه جۊمله دل:

🔵 دۊمبال' گیتن/ دۊمباله' گیتن (پیگیری کردن)
- پرسال بؤشؤ بؤم بیمه ره د دۊمباله' نگیتم
(پارسال رفته بودم برای بیمه دیگه پی‌شو نگرفتم)

🔵 دۊمباله گۊدن (پی کردن، آزار دادن)
- أندی وچه' دۊمباله نؤکۊن
(انقد بچه رو پی نکن/ آزار نده)

🔵 دۊمبال دبؤن (عقب بۊدن)
- علئه مره دۊمبال دره.
(علی عقب منه/ یا سنش از من کمتره)

🔵 دۊمبال دکتن (عقب افتادن، جا موندن)
- علئه أمره دۊمبال دکته.. بئسیم بیه
(علی ما رو عقب افتاده/ از ما جا مونده)

🔵 دۊمبال ئاکتن (از زندگی عقب افتادن)
- علئه زندان بؤشؤ دۊمبال ئاکت
(علی زندان رفت از زندگی عقب موند)

🔵 دۊمبال ئاگئنتن/ دۊمبال دیگئندن/ دۊمبال تؤدن (به تعویق انداختن)
- دۊکتۊر شؤؤنه دۊمبال ئاگئن
(دکتر رفتن رؤ به تعویق بنداز)

(دۊمبال یه پاره منطقه‌أن دۊمال یا دؤمال واگۊیه بۊنه.)
#tarkibi_felan
@gilaki_learning