⚡️تاتایی دلی واجهٓ‌کان سانسکریت ٚشی هیسن، اۊشانی مئنا هرته صدا یؤ نارسن ؤ گۊرسن' ربط دأره، گیلکی نارسن ٚهمرا همبۊنه هیسه.
فعلی ماده سانسکریت ٚدل nard، اولیه ایرانی شی nard* ، اشکانی‌شان ٚزوان ٚشی nār ؤ ساسانی‌شان ٚشی nāl هیسه.
#vaje_shenasi
@gilaki_learning

⚡ مقایسه دۊ کلمه شبیه به هم در زبان گیلکی و زبانهای دیگر:

🔵 گیلکی: مجیک
🔵 کۊردی: مئشک
🔵 بلۊچی: مچگ
🔵 فارسی: مغز
(هندؤارۊپایی اولیه: mosgʰos*)

🔴 گیلکی: میجیک
🔴 کۊردی: برژانگ
🔴 لؤری: مرزنگ
🔴 فارسی: مؤژه (دخیل اشکانی اجی)
#vaje_shenasi
@gilaki_learning

⚡در تمام گۊیش های زبان گیلکی فعل پیشوندی دوستن / دبستن / دبسئن به معنی بستن (عام) استفاده می‌شود. صورت مضارع در گۊیشهای مختلف به اشکال دبند، دوند، دَوِن، دبد، دود، دبس، دوس وجود دارد.
در تصویر بالا صورت فرضي هندؤارۊپایی اولیه این فعل و نمۊنه‌ کلمات همریشه از زبانهای مختلف این خانواده را مشاهده می‌کنید.
#vaje_shenasi
@gilaki_learning

⚡️«بدا» به معنی «اجازه بده» در گۊیشهای مختلف زبان گیلکی به صۊرت «بدأر» ؤ «بلار» هم تلفظ می‌شود؛ گۊیشهایی هم هستند که هر دؤ کلمه «بدأ» و «بدأر» در آنها وجود دارد.

💡 بنا بر قیاس کلمه «بتا» در شعر فارسی تصویر و با توجه به اینکه حرف فاصله «دا» در گیلکی معادل «تا» است، احتمالا صورتهای «ر» دار جدیدتر هستند و تحولات زیر اتفاق افتاده است:
⚪️ بهل + دا» بدا » بدار.
⚪️ بهل + دا» بلا » بلار.

🔻در جمله:
🔵 بلار شه درد بمیرم.
🔵گب نزن بدأر بئینیم چی گۊته دره یأ.
🔵 ایمشؤو دس نزن بدأ بخۊشه فرده قالب' واکۊن.
(🙏 آقای علی خانیانی/ خانم ستایش)
#vaje_shenasi
@gilaki_learning

⚡️«چل» در پست قبلی همریشه و معادل چرخ در زبان فارسی است؛ این کلمات با wheel در زبان اینگیلیسی همریشه هستند.
👇 در لینک زیر در مورد این کلمه بیشتر بخوانید:
https://t.me/gilaki_learning/1235

در فرهنگ گیلکی بخشزاد محمودی؛ مربوط به گویش‌های منطقه‌ی فؤمنات و گسکرات از غربی‌ترین گونه‌های گیلکی، واژه‌ی «رؤج/رۊج» ثبت شده‌است که امروزه در همین گویش‌ها غالبا به صورت «رؤز» (با مصوت ــُ) تلفظ می‌شود.

نکات مذکور در پست ریپلای شده و صورت مختوم به «ج» این واژه در فرهنگ بخشزاد محمودی و تمامی متون گیلکی به‌جای مانده از قرون گذشته، مؤیدِ متاخر و فارسیزه بودن صورت «ز»دار و متداول این واژه در گیلکی است.
#gilaki_vaje
#vaje_shenasi

(کوروش، میثم، مائده، میعاد 🙏🏼)

@gilaki_learning

همانطور که در پست پیشین مشاهده کردید؛ «مال» در گونه‌های تبری از زبان گیلکی به معنای رد و اثر به کار می‌رود که در گونه‌های گیلانی به صورت «ماله» در ترکیباتی مانند «دس ٚماله، پاماله ؤ...» حضۊر دارد.

شکل دیگری از این واژه به فرم «مرزه» درهمین معنا یا در اصطلاح «مرزه دکفتن: باقی ماندن رد و اثر» در گویش‌های حوزه‌ی فومنات به کار می‌رود که به صورت ایرانی اولیه‌ی بازسازی شده‌ی آن (*Hmarz) نزدیک‌تر است.
همچنین از این ریشه؛ با معنای «مالیدن»، جزو مۊشتۊ در ترکیب «مۊشتۊ سنگ» ؤ فعل «مالستن» نیز در گیلکی مشتق شده و در‌گویش‌های مختلف مستعمل‌اند(همگی از هنداروپایی اولیه *H2merg-).

"تکمیلی":
در گونه‌های تبری صورت‌های «ماله و مالکا» نیز مورد استفاده‌اند.(سید مقداد 🙏🏼)

#gilaki_vaje
#vaje_shenasi
#tarkibi_felan

@gilaki_learning

⚡️ بخش دوم کلمه «مرکزخریو» از مصدر «خریوستن/خریو-» است. این فعل گیلکی همریشه و هم‌معنای مصدر «گرويدن/گرا» در زبان فارسی است.
https://t.me/gilaki_learning/2072
@gilaki_learning

کلمه‌ی «پاخأري» در گیلکی به معنای؛ دعوا، مرافعه، نزاع ؤ اختلاف به کار میرود که زنده‌یاد شیون فومنی نیز قصیده‌ای با همین عنوان دارد.

این واژه از ریشه‌ی مفروض *kwer- هنداروپایی به گیلکی رسیده و با لغت «پیکار» فارسی هم‌معنا و هم‌ریشه است.

لغت یاد شده به صورت «پاخأر» و اتباع «پاخأر ماخأر» نیز مستعمل‌است.
(فعل کۊدن نیز از همین ریشه است)

#gilaki_vaje
#vaje_shenasi

@gilaki_learning