📈Oʻzbekiston iqtisodiyoti

Birlashgan Millatlar Tashkilotining "Jahon iqtisodiy holati va istiqbollari – 2025" (WESP 2025) hisobotiga koʻra, Oʻzbekistonning real yalpi ichki mahsuloti (YAIM) bu yil 5.9% ga oshishi kutilmoqda. Taqqoslash uchun, 2024-yilda bu koʻrsatkich 6.1% ni tashkil qilgan.

Qiziqarli jihati shundaki, iqtisodiy oʻsishning yetakchi drayveri sifatida turizm sohasi tilga olinmoqda. Oʻzbekistonning boy madaniy merosi, zamonaviy infratuzilma loyihalari va xalqaro hamkorliklar tufayli sayyohlik sohasida sezilarli jonlanish kuzatilmoqda.

Turizmni rivojlantirish yo‘lida quyidagi islohotlar amalga oshirilmoqda:

✅Vizalar tartibini yengillashtirildi - hozirda Oʻzbekiston bir qator davlatlar bilan yaxshi iqtisodiy- diplomatik aloqalar oʻrnatib, ularning fuqarolariga mamlakatimizga tashrif buyurish uchun qulayliklar yaratilmoqda.

✅ Xalqaro tadbirlar – Turizm va investitsiyalarni jalb qilish uchun Tashkent International Investment Forum (TIIF), "Sharq Taronalari" festivali, va xalqaro sport musobaqalari kabi yirik tadbirlar o‘tkazilmoqda

✅ Madaniy merosni targ‘ib qilish – Samarqand, Buxoro, Xiva va boshqa tarixiy shaharlar global miqyosda keng reklama qilinmoqda.Masalan oʻtgan yili Futzal boʻyicha Jahon chempionati Oʻzbekistonda boʻlib oʻtdi. Undagi marosimlarni oʻtkazish uchun 3 ta tarixiy , madaniy shaharlarimiz tanlab olindi va ularning video roliklari mediada keng yoyildi.

✅ Zamonaviy infratuzilma – Yangi mehmonxonalar, aeroportlar va transport tarmoqlari qurilishi davom etmoqda. Toshkent xalqaro aeroportining rekonstruksiyasi, shuningdek, tezkor temir yo‘l va avtomobil yo‘llarining rivojlanishi sayyohlar uchun qulaylik yaratmoqda.

🗓 Kelajak prognozlari
2026-yilga borib, iqtisodiy o‘sish 5.4% atrofida bo‘lishi kutilmoqda. Bu barqarorlikni saqlab qolish va yanada yuqori natijalarga erishish uchun mamlakatda islohotlar davom ettirilishi kerak. Shu bilan birga, tadbirkor va investorlarning turizm sohasiga investitsiya kiritishi ham iqtisodiy o‘sishimizda muhim rol o‘ynaydi.

@Geschaft_7

Marshall rejasi: AQSh qanday qilib Yevropani tiklab, o‘zi uchun bozor yaratdi?

1947-yil. Ikkinchi jahon urushi Yevropani xarobaga aylantirgan. Zavodlar vayron, valyutalar qadrsiz, aholining aksariyati ochlik yoqasida. Shu paytda AQSh davlat kotibi Jorj Marshall bir rejani e’lon qiladi:
Urushdan keyin Yevropa mamlakatlariga katta hajmda iqtisodiy yordam ko‘rsatish.

Bu rejaga ko‘ra, AQSh 4 yil ichida 16 ta davlatga $13 milliard yordam beradi (bugungi hisobda bu taxminan $160 milliard!) 💰. Ammo bu faqat saxovat emas edi — bu strategik siyosiy va iqtisodiy qaror edi.

Marshall rejasining asosiy
maqsadlari:

1️⃣ Kommunizmga qarshi qalqon 🛡️
Sovet Ittifoqi ta’sirining kengayishini to‘xtatish kerak edi. Iqtisodiy inqirozga yuz tutgan davlatlar osonlik bilan kommunistik mafkuraga ergashishi mumkin edi. AQSh bunga yo‘l qo‘ymadi.
2️⃣Yangi bozor yaratish 📈
Yevropa AQSh tovarlari uchun yirik bozor edi. Bu yordam orqali AQSh sanoati o‘z mahsulotlarini eksport qilish imkoniyatini kengaytirdi. Ya’ni, yordam orqali o‘z iqtisodiyotini ham tikladi.
3️⃣Geosiyosiy ustunlik 🌎
Yevropani AQSh orbitasida ushlab qolish. Yordam olgan davlatlar siyosiy jihatdan ham AQShga yaqinlashdi.

Natija qanday bo‘ldi?
Marshall rejasi tufayli G‘arbiy Yevropa mamlakatlari tez tiklandi, iqtisodiy o‘sish boshlandi va bu AQShning global yetakchiligini mustahkamladi.

Xulosa:
Marshall rejasi – bu oddiy yordam emas, balki iqtisodiy vositalar orqali siyosiy ta’sir o‘rnatishning yorqin namunasidir. Bu bugungi geosiyosatga ham saboq:
Iqtisodiyot — bu faqat raqamlar emas, balki kuch va ta’sir vositasi.

@Geschaft_7

🧠Supermarketlar sizni boshqaryaptimi? Ha, va siz buni sezmayapsiz...

“Siz meni marketing bilan alday olmaysiz” deb o‘ylaysizmi?

Ehtimol siz adashyapsiz. Keling, supermarketlardagi oddiy, ammo kuchli ishlaydigan hiylalarni birgalikda ko‘rib chiqamiz.


🎯 Tasavvur qiling:
Oddiygina non va sut olish uchun supermarketga kirdingiz.
Ammo 30 daqiqadan so‘ng chiqayotganingizda savatingiz to‘la — shokolad, salat, kola, pechene...
Axir men faqat non olish uchun kirgan edim-ku...
Qayerdan chiqdi bu shokolad, kola va salatlar?


🛒1. Tinchlantiruvchi hudud – kirishdagi “xavfsiz zona”

Do‘konga kirganingizda birinchi duch keladigan joy – “tinchlantiruvchi” zona bo‘ladi.
Bu yer — bir necha daqiqalik *psixologik massaj* joyi.
Bo‘shroq, katta-chegirmali mahsulotlar bilan to‘la. Siz ularni ko‘rib o‘zingizni erkin his qilasiz.
Shu bilan miyangiz "xaridor rejimiga" o'tadi. Ogohlik pasayadi.


🥕2. Sabzavot nega darvozada?

Sabzavotlar oxirida bo‘lishi kerakdek tuyuladi, to‘g‘rimi? Lekin supermarketlar ularni kirish qismiga qo‘yadi.
Nega? Chunki sog‘lom mahsulotni avval olgan odam keyinroq zararli mahsulot olganda ham o‘zini aybdor his qilmaydi.
Bu — xatti-harakatni oqlash (rationalization).



📚 3. Sekinlashtiruvchi sektor

Do‘konning chap tomonida jurnallar, kitoblar, gazeta...
Nega aynan u yerda? Chunki bu sizni *sekinlashtiradi*.
“Shoshma, aylanib chiq”, deydi miyangizga.
Sekin yurish = ko‘proq qarash = ko‘proq xarid.


🥛 4. Sut qayerda? Albatta do‘konning eng oxirida!

Sut, tuxum kabi asosiy mahsulotlar orqa javonlarda bo‘ladi.
Nega? Chunki siz bu mahsulotlarni baribir olasiz.
Lekin ular sari borarkanmiz, yana o‘nlab javonlardan o‘tamiz — va yana ko‘zga tashlangan narsalarni savatga solamiz.


🍞 5. Non hidi — yashirin qurol

Ko‘p supermarketlarda nonvoyxona bo‘ladi.
Sababi oddiy: yangi non hidi ishtahani ochadi.
Natija: siz ko‘proq ovqat mahsulotlari olasiz.


➡️ 6. O‘ng tomondagi psixologik afzallik

Odamlarning ko‘pchiligi o‘ng qo‘lli.
Shuning uchun ko‘plab mahsulotlar aynan ko‘z darajasida, o‘ng tomonda joylashtiriladi.
Siz ko‘rmasligingiz mumkin. Lekin miyangiz ko‘radi. Va tanlaydi.


🎭 7. “Decoy effect” — tanlov manipulyatsiyasi
Misol:
A — oddiy mahsulot (10 ming so‘m)
B — yaxshi mahsulot (18 ming so‘m)
C — o‘rtacha, unchalik foydali emas (17 ming so‘m)

Sizga C kerak emas. Ammo C borligi sababli B eng maqbul ko‘rinadi — va siz uni olasiz.
Buni “Decoy effect” deb atashadi.



🧩 Endi tushundingizmi savat
nega to‘lishini?
Bu faqat supermarketlardagi marketing hiylalarining bir qismi xolos.
Aslida ular hayotimizning deyarli har bir sohasida ishlatilmoqda.
Masalan, ta’lim sohasida ham.
Onlayn kurslar, motivatsion “story”lar — hammasi sizni xaridga undash uchun mo‘ljallangan.
Bu esa butun boshli mavzu. Unga keyinroq alohida to‘xtalamiz.


✅Xulosa:
Supermarket — bu savdo emas, psixologik jang maydoni.
G‘alaba qozonmoqchimisiz? Unda ongli xarid qiling.
Ehtiyojingiz to‘lsin. Savatingiz emas.

Keyingi safar Korzinkaga kirsangiz:
Ushbu postni oching, yodga oling va miyangizni to‘liq ishga tushiring.

👏 Agar bu usullardan oldindan xabardor bo‘lsangiz — sizga faqatgina tasanno!

@Geschaft_7

🛢 Neft narxlari nega oshadi yoki arzonlashadi?

Neft – global iqtisodiyotning yuragi. Uning narxi ko‘tarilishi yoki tushishi butun dunyoda moliyaviy silkinishlarga sabab bo‘ladi. Ammo bu narx o‘zgarishlariga nima sabab
bo‘ladi?

Neft narxiga ta’sir qiluvchi asosiy omillar:

1️⃣Taklif va talab
Agar dunyoda neftga bo‘lgan talab oshsa (masalan, sanoat yoki transport ko‘p ishlayotgan bo‘lsa), narx ko‘tariladi. Aksincha, talab kamayganda, narx tushadi.

2️⃣Geosiyosiy vaziyatlar
Yaqin Sharqdagi urushlar, sanksiyalar yoki siyosiy inqirozlar neft ishlab chiqarishga xalaqit beradi va narxni oshiradi.
OPEC qarorlari
Neft eksport qiluvchi davlatlar (OPEC) ishlab chiqarish hajmini oshirish yoki kamaytirish orqali narxga ta’sir ko‘rsatadi.

📌 OPEC nima?
OPEC — bu Neft eksport qiluvchi davlatlar tashkiloti (inglizcha: Organization of the Petroleum Exporting Countries).
Uning asosiy vazifasi – a’zo davlatlar o‘rtasida neft ishlab chiqarishni muvofiqlashtirish va global narxlarni barqaror ushlab turish.
Asosiy a’zolari: Saudiya Arabistoni, Eron, Iroq, Venesuela, BAA va boshqa neft eksport qiluvchi davlatlar.
OPEC qachon ishlab chiqarishni kamaytirsa – neft tanqis bo‘ladi, narx ko‘tariladi. Aksincha, ishlab chiqarishni oshirsa – narx tushishi mumkin.

3️⃣Dollar kursi
Neft asosan AQSh dollarida sotiladi. Dollar kuchaysa – neft nisbatan qimmatlashadi, susaysa – arzonlashadi.

4️⃣Iqlim va tabiiy ofatlar
Dovullar, zilzilalar yoki sovuq qishlar ishlab chiqarishga ta’sir qilib, narxlarni o‘zgartiradi.

🤔Neft narxi oshsa, kundalik hayotda nima qimmatlashadi?
Neft faqat benzin emas. U minglab mahsulotlar ishlab chiqarishda foydalaniladi. Shuning uchun narxi oshsa, quyidagi sohalar bevosita ta’sir ko‘radi:
⛽ Yoqilg‘i (benzin, dizel) – eng birinchi qimmatlashadigan mahsulot.
🚛 Transport va yuk tashish – harajatlar oshgani uchun chipta narxlari va yetkazib berish xizmatlari qimmatlashadi.
🍞 Oziq-ovqat – ayniqsa import qilinadigan mahsulotlar, chunki logistika xarajatlari oshadi.
🧼 Kimyo mahsulotlari – plastik, sintetik materiallar, bo‘yoqlar, kosmetika, kir yuvish vositalari.
🧃 Qadoqlangan mahsulotlar – plastik idishlar, paketlar neftdan olinadigan polimerlardan yasaladi.
👟 Kiyim-kechak va poyabzal – sintetik matolar (poliester, neylon) neftdan olinadi.

🔚 Xulosa: Neft narxi – bu nafaqat benzin, balki butun iqtisodiyot uchun "barometr". Uning har bir ko‘tarilishi yoki tushishi hayotimizdagi oddiy mahsulotlar narxiga ham ta’sir qiladi.

@Geschaft_7

🛢Neft embargosi – nima va nima uchun kerak?
Neft embargosi – bu biror davlatga yoki davlatlar guruhiga neft (yoki boshqa energiya manbalarini) sotishni to‘xtatish yoki cheklash demak. Maqsad? Siyosiy bosim o‘tkazish, qarshi tomon iqtisodiyotini siqish – urushsiz “ekonomik qurol” ishlatish.

📜 Tarixdan ikki misol
1973‑yilgi arab embargosi
Isroilni qo‘llaganlik uchun arab davlatlari AQSh va G‘arbga neft eksportini to‘xtatdi. Natija? Benzin narxi osmonga ko‘tarildi, dunyo bozorida inqiroz boshlandi.

2022‑yil Rossiya sanksiyalari
Ukraina voqealaridan keyin Yevropa Ittifoqi va AQSh Rossiyaga neft‑gaz sanksiyalari kiritdi. Eksport tushib, energiya narxlari tebrandi.

⚖️ Lekin… “soya savdo” degan narsa bor ekan!
Soya savdo – embargoga uchragan mamlakatlarning neft yoki gazini rasmiy yo‘ldan emas, vositachi davlatlar orqali sotib, keyin global bozorga chiqarish. Qisqa qilib: “ aylanib o‘tish ” usuli.

Vositachi davlat: embargodagi neftni arzonroq narxda oladi, keyin yuqori bahoda sotib, ortiqcha foyda qiladi.

Rasmiy statistikaga bu savdo tushmaydi, lekin neft bozorida u baribir aylanaveradi.

Misol: Rossiya embargoga uchragan neftni uchinchi davlatga sotadi, u yerda neft qayta nomlanib, global bozorga kiradi.

🌎 Natija – kimga foyda, kimga zarar?
Rasmiy eksport tushadi, ammo bozor “soya savdo” bilan ishlashni davom ettiradi.

Energiya xavfsizligi zaiflashadi – kim nimani qancha sotayotganini aniqlash mushkul.

Embargoning ta’siri kamayadi – nazorat qiluvchilar nazorat o‘rnatolmay qoladi.

✍️ Xulosa
Neft embargosi – kuchli siyosiy vosita, lekin “soya savdo” orqali aylanib o‘tilsa, uning ta’siri susayadi. Ya’ni, iqtisodiy bosimdan maqsadga yetish uchun hamisha yangi yo‘llarni izlash kerak bo‘ladi.

📌@Geschaft_7

🎙 Ovozli kontent yaratishda ishtirok eting!
Kanalimizdagi postlar endilikda audio formatda ham taqdim etilishi rejalashtirilmoqda. Shu maqsadda, matnlarni sifatli tarzda ovoz chiqarib o‘qib bera oladigan, diktsiyasi aniq va ifodali insonni qidiryapmiz.

🗣 Talablar:
• Tabiiy va tushunarli nutq;
• Ovozni yozib bera olish (uy sharoitida bo‘lsa ham, sifatli).

🎧 Bu siz uchun:
• Ovozingizni keng auditoriyaga yetkazish imkoniyati;
• Kelgusida doimiy hamkorlik;
• Jamoamiz a’zosi bo‘lish imkoniyati.

Qiziqsangiz yoki tanishingizni tavsiya qilmoqchi bo‘lsangiz — [@islomprimkulov] orqali bog‘laning!

@Geschaft_7

♻️ Zero-Waste Hayot Tarzi Germaniyada:
Nega Muhim va Qanday Boshlash Kerak?

Germaniya chiqindilarni qayta ishlash bo‘yicha dunyoda yetakchi — 2022-yilda kommunal chiqindilarning 67,7 %i qayta ishlangan.
Ammo har bir aholi boshiga tushadigan chiqindi hajmi hali ham yuqori: 2022-yilda 606 kg kommunal chiqindi (Yevropa Ittifoqi o‘rtachasi – 513 kg).


🤔Nega chiqindilarni kamaytirish kerak?

1️⃣Yer maydonini tejash
Chiqindilarni kamaytirish orqali poligonlarning maydoni va soni qisqaradi.

2️⃣Energiya resurslarini tejash
Qayta ishlash, yoqish yoki tashish — barchasi katta energiya talab qiladi.

3️⃣Salomatlik uchun foyda
Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, odamlar haftasiga 0,1–5 g mikroplastik yutadi. Plastik iste’molini kamaytirish — sog‘ligimizni himoya qilish demak.

🤔Germaniyada Zero-Waste hayoti qanday ishlaydi?

1️⃣Pfand tizimi — pulga aylangan idishlar
Plastik yoki shisha idishni topshirganda €0,25 depozit qaytariladi.
Bunday idishlarning 98 %i qayta yig‘ib olinadi.

2️⃣Ajratish madaniyati
Har bir uy chiqindilarni besh turga ajratadi:
- Qog‘oz
- Plastmassa va qadoqlar
- Organik chiqindilar
- Shisha
- Qolgan chiqindilar

3️⃣Qattiq qonunlar
Noto‘g‘ri ajratish uchun mahalliy kommunalarda odatda €50–€150 jarima. Qayta-qayta xato qilganlarga yoki jiddiy holatlarga esa bir necha yuz yevrogacha jarima solinadi.

4️⃣Ta’limdan ong shakllantirish
Chiqindilarni ajratish madaniyati bolalar bog‘chasidan boshlab o‘rgatiladi, keyin maktabda mustahkamlanadi.

5️⃣Chiqindiga pul to‘lash
Aholi chiqindisi uchun alohida to‘lov qiladi. Yirik chiqindilar (masalan, mebel) uchun pullik maxsus xizmatlar mavjud. Ko‘pchilik esa ishlatilmayotgan buyumlarini internetda tekin e’lon qilib, qayta foydalanishga beradi.

Xulosa:

Germaniyada chiqindisiz hayot — bu majburiyat emas, ongli tanlov.
Har bir inson o‘zidan so‘raydi:
“Bu narsani tashlashdan oldin yana qanday foydalana olaman?”


Siz nima deysiz — bu yondashuv bizda ham ishlashi mumkinmi?

@Geschaft_7

AQSh🇺🇸 – milliarderlar fabrikasimi?

Forbes 2025: Bu roʻyhatga 2025 yilda jami 3028 ta milliarderlar kiritilgan.Bundan 902 nafari AQSH fuqarosi🇺🇸. Yaʼni, agar siz har kuni bittasini uchratsangiz, butun yil yetmaydi.

Taqqoslash uchun:

Xitoy🇨🇳 – 516 nafar

Hindistonda🇮🇳– 205 nafar

🤔Eng tepadagi odam kim? Ha, siz uni tanisiz – Ilon Mask, 342 milliard dollar bilan.

Ammo savol tug‘iladi: nega aynan AQSh?

1️⃣Kapitalizm va erkin bozor muhiti
AQShda xususiy mulk daxlsizligi va biznes yuritish erkinligi ustuvor qadriyat hisoblanadi. Kichik startaplar tezda yirik korporatsiyalarga aylanishi mumkin.

2️⃣Texnologik gigantlar vatani
Apple, Microsoft, Amazon, Google kabi kompaniyalar aynan shu yerda tug‘ilgan va o‘sgan. Bu kompaniyalar o‘z egalarini milliarderga aylantirgan.

3️⃣Moliyaviy tizimning qudrati
Dunyodagi eng yirik fond birjalari (NASDAQ, NYSE) AQShda joylashgan. Investorlar va tadbirkorlar uchun bu juda katta afzallik.

4️⃣Ta’lim va innovatsiya muhitining kuchi
Stanford, MIT, Harvard kabi universitetlar innovatsion fikr va texnologiyalar uchun tayanch vazifasini bajaradi.

5️⃣Bozor hajmi va global ta’sir
330 millionlik ichki bozor(yaʼni aholi), dunyo bozoriga kirish imkoniyati va global savdo siyosati AQShni yetakchi o‘ringa olib chiqdi.

Sizningcha, yana qanday omillar AQShda milliarderlar sonining ko‘pligiga sabab bo‘lishi mumkin?

@Geschaft_7

🤔NYSE va NASDAQ nima ?

1️⃣NYSE – New York Stock Exchange
Tarjimasi: Nyu-York fond birjasi.

Eng yirik va eng qadimgi fond birjasi (1792-yildan buyon ishlaydi).

Bu yerda Apple, Coca-Cola, McDonald's, Walmart kabi katta kompaniyalar aksiyalari sotiladi.

An'anaviy, ya’ni brokerlar birja binosida savdo qiladi (hozirda raqamli tizimga ham o‘tgan).

2️⃣NASDAQ – National Association of Securities Dealers Automated Quotations
Tarjimasi: AQSh Milliy Avtomatlashtirilgan Aksiyalar Kotirovkasi Tizimi.

Texnologik kompaniyalar markazi: Google, Amazon, Meta (Facebook), Tesla, Microsoft kabi kompaniyalar aynan NASDAQ’da ro‘yxatdan o‘tgan.

Bu birja to‘liq raqamli, ya’ni savdo jarayoni onlayn tarzda amalga oshadi.

@Geschaft_7

“Geschaft” kanaliga muallif qidirilmoqda!✍️

Agar siz siyosat, iqtisodiyot yoki global jarayonlarga qiziqsangiz, fikrlaringizni ravon va aniq ifoda eta olsangiz — unda biz aynan sizni izlayapmiz!

Talablar:
– Yozish va tahlil qilishga qiziqish
– Mustaqil fikrlash

Taklif etamiz:
– Jamoamiz a’zosi bo‘lish imkoniyati
– Erkin grafik asosida ishlash
– Kelgusida boshqa loyihalarda ishtirok etish

Qiziqsangiz,[@islomprimkulov]ga yozing.

@Geschaft_7