Баъзан унданда жиддий асоратлар кузатилиши мумкин. Шифокорлар қуйидаги икки тоифадаги одамларга расторопшани қабул қилмасликни тавсия этади:
• Композитлар оиласининг исталган ўсимликларига аллергия мавжуд инсонларга (масалан, ромашка, мариголд, хризантема). Бундай одамларда расторопша анафилактик шокгача сабаб бўлиши мумкин.
• Эндометриоз, бачадон миомаси, кўкрак бези, бачадон ёки тухумдон саратонига чалинган аёллар. Расторопша таъсирида эстроген миқдори кўпаяди, бу касалликнинг ривожланишини тезлаштириши мумкин деган тахминлар мавжуд.
Қандли диабет билан касалланган одамлар ҳам эҳтиёт бўлишлари керак. Расторопша қондаги шакар даражасини кескин пасайтириши ва гипогликемияга олиб келиши мумкин.
Расторопшани дори сифатида қабул қилишга арзийдими ва буни қандай амалга оширилади?
Ҳа, агар сизда юқорида кўрсатилган ножўя таъсирлар кузатилмаган бўлса ва сизнинг шифокорингиз бунга қарши бўлмаса.
Расторопша уруғини таблеткалар ёки капсулалар, суюқ экстракт, қуритилган ва янчилган кукун шаклида сотиб олишингиз мумкин. Ҳар бир қадоқлаш тури ўзига хос силимарин миқдорига эга, у одатда пакетда кўрсатилади. Тузалиш эффектини олиш учун кунига ўртача 200-400 мг миқдорида силимарин ичиш керак. Мавжуд клиник тадқиқотларнинг кўпчилигида айнан шу дозалар кўрсатиб ўтилган.
http://www.gepamed.uz/news/article_detail.php?action=detail&code=762
Каналга уланиш учун: @gepamed_ultra
• Композитлар оиласининг исталган ўсимликларига аллергия мавжуд инсонларга (масалан, ромашка, мариголд, хризантема). Бундай одамларда расторопша анафилактик шокгача сабаб бўлиши мумкин.
• Эндометриоз, бачадон миомаси, кўкрак бези, бачадон ёки тухумдон саратонига чалинган аёллар. Расторопша таъсирида эстроген миқдори кўпаяди, бу касалликнинг ривожланишини тезлаштириши мумкин деган тахминлар мавжуд.
Қандли диабет билан касалланган одамлар ҳам эҳтиёт бўлишлари керак. Расторопша қондаги шакар даражасини кескин пасайтириши ва гипогликемияга олиб келиши мумкин.
Расторопшани дори сифатида қабул қилишга арзийдими ва буни қандай амалга оширилади?
Ҳа, агар сизда юқорида кўрсатилган ножўя таъсирлар кузатилмаган бўлса ва сизнинг шифокорингиз бунга қарши бўлмаса.
Расторопша уруғини таблеткалар ёки капсулалар, суюқ экстракт, қуритилган ва янчилган кукун шаклида сотиб олишингиз мумкин. Ҳар бир қадоқлаш тури ўзига хос силимарин миқдорига эга, у одатда пакетда кўрсатилади. Тузалиш эффектини олиш учун кунига ўртача 200-400 мг миқдорида силимарин ичиш керак. Мавжуд клиник тадқиқотларнинг кўпчилигида айнан шу дозалар кўрсатиб ўтилган.
http://www.gepamed.uz/news/article_detail.php?action=detail&code=762
Каналга уланиш учун: @gepamed_ultra
gepamed.uz
Гепамед-ультра хусусий тиббий корхонаси
Ўт пуфагидаги тошлар нима?
Ўт пуфаги – бу жигарнинг остида жойлашган «қопсимон» аъзо хисобланади. Унинг вазифаси жигарда хосил бўладиган ўт суюқлигини ўзида тўплаб туриш, уни қўйилтириб сифатини ошириш (концентрлаш) ва киши овқат тановул қилган пайтида 12 бармоқли ичакка ўт суюқлигини ташлаб беришдан иборат. Ўт суюқлигини айнан шу концентрлаб бериш хусусиятини бузилиши ўт пуфагида турли тошлар хосил бўлишига сабаб бўлади.
Статистик маълумотларга қараганда ўт пуфаги тошлари хар еттинчи одамда (10–15% одамларда) кузатилади. Ўт пуфагидаги хосилалар – ультратовушли текширув (УТТ) да – эхопозитив киритмалар (холецистолитиаз) деб номланиб, уларнинг ўлчамлари 1 мм дан 3-4 см гача ва ундан хам катта бўлиши мумкин. Замонавий ультратовушли ускуналари ёрдамида ўлчами хатто 1 мм ли эхопозитив киритмаларни аниқлаш имкони мавжуд.
Тошлар нафақат ўлчами балки сони жихатидан хам турлича бўлади. Битта якка тошдан тортиб, кўплаб майда тошчаларгача учрайди. Айрим холларда кўпгина майда тошлар қумни эслатади. Аммо УТТ да «қум» термини қўлланилмайди. Айнан якка катта тошлардан кўра бир нечта майда ва ўртача тошлар беморларни кўпроқ безовта қилади. Ўт пуфагининг чиқиш қисмини тўсиб қолиш ёки умумий ўт йўлига тиқилиб қолиши эхтимоли майда ўлчамли тошларда юқори бўлади.
Ўт пуфагидаги тошларни қандай аниқлаш мумкин?
Ўт пуфагида тош мавжудлигини қуйидаги клиник белгилар ёрдамида тахмин қилиш мумкин:
• Овқат егандан кейин (айниқса ёғли овқатдан сўнг) ўнг қовурға ёйи остида ўтмас, хуружсимон оғриқларни пайдо бўлиши, оғриқнинг бир неча дақиқадан бир неча соатгача чўзилиши;
• Кўнгил айниши хуружлари ва қусиш;
• Қоринни дам бўлиши, зарда бўлиш, кекириш, ич ўтиши.
Шу каби шикоятлар Сизда кузатилса, гастроэнтеролог кўригига ёзилинг ва албатта қорин аъзоларини УТ (УЗИ) текширувдан ўтказинг.
Қачон тез ёрдам чақириш керак?
Тезкор ёрдамга қуйидаги холларда мурожаат қилинади:
• Қориндаги оғриқ шунчалик кучлики, уни чидаш учун ўзингизга қулай вазият топишнинг имкони йўқ бўлганда.
• Тери ва шиллиқ қаватларнинг сарғайиши қўшилганда.
• Оғриқ + тана харораратини ортиши ва жунжикиш кузатилганда.
Ўт тошлари нимаси билан хавфли?
Ўт йўлларининг тўсилиб қолиши натижасида бир қатор нохуш ва хатто ўлим билан якунланувчи асоратлар кузатилади. Улар қуйидагилар:
• Ўт пуфагини ўткир яллиғланиши – кучли оғриқ ва иситма билан кечиб, бемор тезкор тиббий ёрдамга мухтож бўлади.
• Ўт йулларини тиқилиши, уларни инфекцияланиши ва шамоллаши (холангит) га сабаб бўлади.
• Ошқозон ости бези йўлларини тўсилиши ва панкреатитга сабаб бўлади.
• Ўт пуфаги саратони ривожланиши хавфи ўтида тоши бор беморларда кўп кузатилади.
• Қоннинг инфекцияланиши.
Ўт пуфагида тошлар қаердан пайдо бўлади?
Ўт пуфагида тош тўпланишига сабаб бўладиган омиллар қуйидагилар хисобланади:
• Ўт суюқлигида холестерин миқдорини ортиб кетиши. Нормада жигардан ажралаётган ўт суюқлигида холестерин ва уни парчаловчи кимёвий бирикмалар бўлади. Айнан шу холестеринни эритувчи моддаларни етишмаслиги натижасида холестерин миқдори ортиб, кристал холида чўкмага тушади ва тош пайдо бўлишига замин яратади.
• Ўт суюқлигида билирубин миқдорини ортиб кетиши. Билирубин – бу эритроцитларни парчаланиши натижасида хосил бўладиган ўт пигменти хисобланади. Айрим патологик холатлар (масалан, гепатит, цирроз, ўт йўллари инфекцияси, қон касалликлари) да билирубин ажралиши кўпайиб кетади ва тош хосил бўлишига олиб келади.
• Ўт пуфагини тўлиқ бўшамаслиги натижасида. Бу холат ўт пуфагини шаклини ўзгариши (деформацияси) да ва қон босими паст юрадиган инсонларда ўтнинг етарлича қисқармасиги, ортиқча концентрланиши ва тош холида ўтириб қолишига сабаб бўлади.
• Жигарнинг хроник вирусли касалликлари. Гепатит В ва С вируси аниқланган беморларнинг ўртача 70 фоизида ўт пуфагида майда ва кўпгина тошларни учратиш мумкин. Бунинг патогенетик келиб чиқиши хали охиригача аниқланмаган.
Ўт пуфаги – бу жигарнинг остида жойлашган «қопсимон» аъзо хисобланади. Унинг вазифаси жигарда хосил бўладиган ўт суюқлигини ўзида тўплаб туриш, уни қўйилтириб сифатини ошириш (концентрлаш) ва киши овқат тановул қилган пайтида 12 бармоқли ичакка ўт суюқлигини ташлаб беришдан иборат. Ўт суюқлигини айнан шу концентрлаб бериш хусусиятини бузилиши ўт пуфагида турли тошлар хосил бўлишига сабаб бўлади.
Статистик маълумотларга қараганда ўт пуфаги тошлари хар еттинчи одамда (10–15% одамларда) кузатилади. Ўт пуфагидаги хосилалар – ультратовушли текширув (УТТ) да – эхопозитив киритмалар (холецистолитиаз) деб номланиб, уларнинг ўлчамлари 1 мм дан 3-4 см гача ва ундан хам катта бўлиши мумкин. Замонавий ультратовушли ускуналари ёрдамида ўлчами хатто 1 мм ли эхопозитив киритмаларни аниқлаш имкони мавжуд.
Тошлар нафақат ўлчами балки сони жихатидан хам турлича бўлади. Битта якка тошдан тортиб, кўплаб майда тошчаларгача учрайди. Айрим холларда кўпгина майда тошлар қумни эслатади. Аммо УТТ да «қум» термини қўлланилмайди. Айнан якка катта тошлардан кўра бир нечта майда ва ўртача тошлар беморларни кўпроқ безовта қилади. Ўт пуфагининг чиқиш қисмини тўсиб қолиш ёки умумий ўт йўлига тиқилиб қолиши эхтимоли майда ўлчамли тошларда юқори бўлади.
Ўт пуфагидаги тошларни қандай аниқлаш мумкин?
Ўт пуфагида тош мавжудлигини қуйидаги клиник белгилар ёрдамида тахмин қилиш мумкин:
• Овқат егандан кейин (айниқса ёғли овқатдан сўнг) ўнг қовурға ёйи остида ўтмас, хуружсимон оғриқларни пайдо бўлиши, оғриқнинг бир неча дақиқадан бир неча соатгача чўзилиши;
• Кўнгил айниши хуружлари ва қусиш;
• Қоринни дам бўлиши, зарда бўлиш, кекириш, ич ўтиши.
Шу каби шикоятлар Сизда кузатилса, гастроэнтеролог кўригига ёзилинг ва албатта қорин аъзоларини УТ (УЗИ) текширувдан ўтказинг.
Қачон тез ёрдам чақириш керак?
Тезкор ёрдамга қуйидаги холларда мурожаат қилинади:
• Қориндаги оғриқ шунчалик кучлики, уни чидаш учун ўзингизга қулай вазият топишнинг имкони йўқ бўлганда.
• Тери ва шиллиқ қаватларнинг сарғайиши қўшилганда.
• Оғриқ + тана харораратини ортиши ва жунжикиш кузатилганда.
Ўт тошлари нимаси билан хавфли?
Ўт йўлларининг тўсилиб қолиши натижасида бир қатор нохуш ва хатто ўлим билан якунланувчи асоратлар кузатилади. Улар қуйидагилар:
• Ўт пуфагини ўткир яллиғланиши – кучли оғриқ ва иситма билан кечиб, бемор тезкор тиббий ёрдамга мухтож бўлади.
• Ўт йулларини тиқилиши, уларни инфекцияланиши ва шамоллаши (холангит) га сабаб бўлади.
• Ошқозон ости бези йўлларини тўсилиши ва панкреатитга сабаб бўлади.
• Ўт пуфаги саратони ривожланиши хавфи ўтида тоши бор беморларда кўп кузатилади.
• Қоннинг инфекцияланиши.
Ўт пуфагида тошлар қаердан пайдо бўлади?
Ўт пуфагида тош тўпланишига сабаб бўладиган омиллар қуйидагилар хисобланади:
• Ўт суюқлигида холестерин миқдорини ортиб кетиши. Нормада жигардан ажралаётган ўт суюқлигида холестерин ва уни парчаловчи кимёвий бирикмалар бўлади. Айнан шу холестеринни эритувчи моддаларни етишмаслиги натижасида холестерин миқдори ортиб, кристал холида чўкмага тушади ва тош пайдо бўлишига замин яратади.
• Ўт суюқлигида билирубин миқдорини ортиб кетиши. Билирубин – бу эритроцитларни парчаланиши натижасида хосил бўладиган ўт пигменти хисобланади. Айрим патологик холатлар (масалан, гепатит, цирроз, ўт йўллари инфекцияси, қон касалликлари) да билирубин ажралиши кўпайиб кетади ва тош хосил бўлишига олиб келади.
• Ўт пуфагини тўлиқ бўшамаслиги натижасида. Бу холат ўт пуфагини шаклини ўзгариши (деформацияси) да ва қон босими паст юрадиган инсонларда ўтнинг етарлича қисқармасиги, ортиқча концентрланиши ва тош холида ўтириб қолишига сабаб бўлади.
• Жигарнинг хроник вирусли касалликлари. Гепатит В ва С вируси аниқланган беморларнинг ўртача 70 фоизида ўт пуфагида майда ва кўпгина тошларни учратиш мумкин. Бунинг патогенетик келиб чиқиши хали охиригача аниқланмаган.
Айтиб ўтилган сабаблардан ташқари ўт пуфагида тош хосил бўлишига бир қатор омиллар мойиллик яратади. Улар қуйидагилар:
• аёллар;
• 40 ёш ва ундан юқори ёшди инсонлар;
• Семизлик ва ортиқча вазн;
• Кам харакат қилиш;
• Хомиладорлар;
• Қандли диабет, айрим қон касалликлари (лейкоз, ўроқ хужайрали анемия) мавжудлиги;
• Ирсий мойиллик;
• Бирданига ва кескин озган инсонлар;
• Гормонал препаратлар ичадиган одамлар (масалан, эстроген, орал контроцептивлар);
• Ёғли овқатни кўп истеъмол қилиш ва клетчаткани кам истеъмол қилиш.
http://www.gepamed.uz/news/article_detail.php?action=detail&code=763
Каналга уланиш учун: @gepamed_ultra
• аёллар;
• 40 ёш ва ундан юқори ёшди инсонлар;
• Семизлик ва ортиқча вазн;
• Кам харакат қилиш;
• Хомиладорлар;
• Қандли диабет, айрим қон касалликлари (лейкоз, ўроқ хужайрали анемия) мавжудлиги;
• Ирсий мойиллик;
• Бирданига ва кескин озган инсонлар;
• Гормонал препаратлар ичадиган одамлар (масалан, эстроген, орал контроцептивлар);
• Ёғли овқатни кўп истеъмол қилиш ва клетчаткани кам истеъмол қилиш.
http://www.gepamed.uz/news/article_detail.php?action=detail&code=763
Каналга уланиш учун: @gepamed_ultra
gepamed.uz
Гепамед-ультра хусусий тиббий корхонаси
Ўт пуфагида тош бўлганда қандай даволаниш керак?
Замонавий тиббиёт ўт тоши хеч қандай симптомларсиз кечганда даволаш шарт эмас деб хисоблайди. Аммо тошнинг холатини назорат қилиб туриш тавсия этилади. Қоринда кучли оғриқлар пайдо бўлганда ва у тобора кучайиб борса гастроэнтерологга учраш керак. Врач қўшимча текширувлар буюриб, керакли давони белгилаб беради.
Даволаш турлари бор йўғи икки хил бўлади:
1.Тошларни эритадиган препаратлар қабул қилиш.
Ўт пуфагидаги тошлар майда (1 см дан кичик) ва кам сонли бўлганда уларни эритиш хусусияти мавжуд препаратлари буюрилади. Аммо бу даволаш жараёни бир неча ойдан бир неча йилгача чўзилиши мумкин, шунингдек, бу даврда ўт тошларнини ўт йўлларига тиқилиш қолиш эхтимоли инкор этилмайди. Врачлар асосан холестеринли (УТТ да сийрак соя берувчи) тошлар аниқланса бу каби препаратларни тавсия этиб, уларнинг камчилик томони даволаш маълум муддатга тўхтатилганда, тошлар яна қайтадан қўшилиб каттайиши мумкин. Тошларни эритувчи препаратлар шунингдек, операциясига қарши кўрсатмаси (кекса ёшдаги ва ёндош касалликлари) мавжуд беморларга тавсия этилади.
2. Холецистэктомия
Ўт пуфагини олиб ташлаш операцияси холецистэктомия деб номланиб, у икки хил амалга оширилади: 1. Лапаротомия - ўнг қовурға ёйи остида ёки ўрта қорин чизиғи бўйлаб катта қилиб кесилади; 2. Эндоскопик лапароскопия – 3 та кичик кесиклар орқали махсус аппарат ёрдамида бажарилиб, косметик жихатидан қулай хисобланади.
Ўт пуфагини олиб ташлашдан қўрқмаслик керак. Негаки ўт пуфаги унчалик хаётий мухим аъзо эмас. Унинг йўқлиги жигарни зўриқишига олиб келмайди. Аксинча, ўт пуфагида майда тошлар мавжуд бўлганда – айтиб ўтилганидек уларни холедохга тиқилиши ёки ошқозон ости безини зўриқиши натижасида, кейинчалик панкреатит (ва унинг асорати сифатида қандли диабет) ни ривожланишига мойиллик яратади. Ўт пуфаги бўлмаган такдирда хам, жигарда ўт суюқлиги ишлаб чиқариш жараёни давом этаверади ва у хеч қаерда тўпланмасдан доимий равишда 12 бармоқли ичакка тушиб туради.
Ўт пуфагида тошлар пайдо бўлмаслиги учун нима қилиш керак?
Ўтда тош тўпланмаслигини 100% олдини олишни имкони йўқ. Аммо хаёт тарзини ўзгартириш орқали бу жараённи камайтириш мумкин.
1. Овқатланиш навбатини қолдирманг. Мунтазам овқатланиш ўт суюқлигини бир меёрда оқиб туришини ва димланмаслигини таъминлайди.
2. Вазн ташламоқчи бўлсангиз, буни тўғри амалга оширинг. Тўғри озиш хафтасига 0,5-1 кг дан ортмаслиги керак?
3. Клетчаткага бой меваларни кўпроқ истеъмол қилинг. Рационингизда албатта қаттиқ мевалар, сабзавотлар ва нон бўлиши керак?
4. Соғлом тана вазнини ушлаб туринг. Пархез ва спорт билан шуғулланиш орқали вазн олмасликка харакат қилинг.
5. Кўпроқ харакатланинг. Кам харакат қилиш ўтда тош хосил бўлишига олиб келади. Шунинг учун имкон қадар сайр қилинг, спортзалга боринг ёки иш давомида чигалёзди машқларини бажаринг.
Хулоса.
Замонавий тиббиётда ўт тошлари аксари операция йўли билан даволанади ва бунда лапароскопик усул тавсия этилади. Бу усул косметик жихатидан қулай хисобланади ва ташрихдан кейин юзага келиши мумкин бўлган бир қатор асоратлар (жарохатни йиринглаши, чурра ва х.к.) ни ривожланишини олдини олади. Ўт тошларини олдиришни кейинга сурмаслик керак ва ўт пуфаги тошлари безовта қилмаган пайтида операция қилиниши керак. Негаки оғриқ хуружи пайтида, тезкор равишда ташрих қилинганда ўт чокларини яллиғланиш хисобига битишини чўзилиши ва фантом оғриқлар (олиб ташланган ўт пуфаги ўрнидаги оғриқлар) кузатилади.
http://www.gepamed.uz/news/article_detail.php?action=detail&code=763
Каналга уланиш учун: @gepamed_ultra
Замонавий тиббиёт ўт тоши хеч қандай симптомларсиз кечганда даволаш шарт эмас деб хисоблайди. Аммо тошнинг холатини назорат қилиб туриш тавсия этилади. Қоринда кучли оғриқлар пайдо бўлганда ва у тобора кучайиб борса гастроэнтерологга учраш керак. Врач қўшимча текширувлар буюриб, керакли давони белгилаб беради.
Даволаш турлари бор йўғи икки хил бўлади:
1.Тошларни эритадиган препаратлар қабул қилиш.
Ўт пуфагидаги тошлар майда (1 см дан кичик) ва кам сонли бўлганда уларни эритиш хусусияти мавжуд препаратлари буюрилади. Аммо бу даволаш жараёни бир неча ойдан бир неча йилгача чўзилиши мумкин, шунингдек, бу даврда ўт тошларнини ўт йўлларига тиқилиш қолиш эхтимоли инкор этилмайди. Врачлар асосан холестеринли (УТТ да сийрак соя берувчи) тошлар аниқланса бу каби препаратларни тавсия этиб, уларнинг камчилик томони даволаш маълум муддатга тўхтатилганда, тошлар яна қайтадан қўшилиб каттайиши мумкин. Тошларни эритувчи препаратлар шунингдек, операциясига қарши кўрсатмаси (кекса ёшдаги ва ёндош касалликлари) мавжуд беморларга тавсия этилади.
2. Холецистэктомия
Ўт пуфагини олиб ташлаш операцияси холецистэктомия деб номланиб, у икки хил амалга оширилади: 1. Лапаротомия - ўнг қовурға ёйи остида ёки ўрта қорин чизиғи бўйлаб катта қилиб кесилади; 2. Эндоскопик лапароскопия – 3 та кичик кесиклар орқали махсус аппарат ёрдамида бажарилиб, косметик жихатидан қулай хисобланади.
Ўт пуфагини олиб ташлашдан қўрқмаслик керак. Негаки ўт пуфаги унчалик хаётий мухим аъзо эмас. Унинг йўқлиги жигарни зўриқишига олиб келмайди. Аксинча, ўт пуфагида майда тошлар мавжуд бўлганда – айтиб ўтилганидек уларни холедохга тиқилиши ёки ошқозон ости безини зўриқиши натижасида, кейинчалик панкреатит (ва унинг асорати сифатида қандли диабет) ни ривожланишига мойиллик яратади. Ўт пуфаги бўлмаган такдирда хам, жигарда ўт суюқлиги ишлаб чиқариш жараёни давом этаверади ва у хеч қаерда тўпланмасдан доимий равишда 12 бармоқли ичакка тушиб туради.
Ўт пуфагида тошлар пайдо бўлмаслиги учун нима қилиш керак?
Ўтда тош тўпланмаслигини 100% олдини олишни имкони йўқ. Аммо хаёт тарзини ўзгартириш орқали бу жараённи камайтириш мумкин.
1. Овқатланиш навбатини қолдирманг. Мунтазам овқатланиш ўт суюқлигини бир меёрда оқиб туришини ва димланмаслигини таъминлайди.
2. Вазн ташламоқчи бўлсангиз, буни тўғри амалга оширинг. Тўғри озиш хафтасига 0,5-1 кг дан ортмаслиги керак?
3. Клетчаткага бой меваларни кўпроқ истеъмол қилинг. Рационингизда албатта қаттиқ мевалар, сабзавотлар ва нон бўлиши керак?
4. Соғлом тана вазнини ушлаб туринг. Пархез ва спорт билан шуғулланиш орқали вазн олмасликка харакат қилинг.
5. Кўпроқ харакатланинг. Кам харакат қилиш ўтда тош хосил бўлишига олиб келади. Шунинг учун имкон қадар сайр қилинг, спортзалга боринг ёки иш давомида чигалёзди машқларини бажаринг.
Хулоса.
Замонавий тиббиётда ўт тошлари аксари операция йўли билан даволанади ва бунда лапароскопик усул тавсия этилади. Бу усул косметик жихатидан қулай хисобланади ва ташрихдан кейин юзага келиши мумкин бўлган бир қатор асоратлар (жарохатни йиринглаши, чурра ва х.к.) ни ривожланишини олдини олади. Ўт тошларини олдиришни кейинга сурмаслик керак ва ўт пуфаги тошлари безовта қилмаган пайтида операция қилиниши керак. Негаки оғриқ хуружи пайтида, тезкор равишда ташрих қилинганда ўт чокларини яллиғланиш хисобига битишини чўзилиши ва фантом оғриқлар (олиб ташланган ўт пуфаги ўрнидаги оғриқлар) кузатилади.
http://www.gepamed.uz/news/article_detail.php?action=detail&code=763
Каналга уланиш учун: @gepamed_ultra
gepamed.uz
Гепамед-ультра хусусий тиббий корхонаси
Паразитлар нима:
«Паразит» ва «қуртлар» хақида билиш керак бўлган асосий нарса бу: улар битта касаллик эмас, балки иккита турли инфекцияларнинг катта гурухлари хисобланиб, уларни икки холат умумлаштиради:
1. Барча паразитлар одам организми ичида яшашга мослашган;
2. Улар инсонга фойда келтирмайди, балки катта зарар етказади.
Паразитлар қандай белгилар келтириб чиқаради?
Хар хил мамлакатларда турли хил паразитар инфекциялар тарқалган бўлиб, Россия ва Европада уларнинг 15 га яқин тури кўп учрайди. Хар бир паразитар инфекциялар ўзига хос носпецифик сипмтомлар билан кечади. Уларнинг асосийлари ва қайси инфекция турига хослиги қуйида келтирилган:
1. Қуруқ йўтал - Аскаридоз, токсокароз, анкилостомоз, стронгилоидоз, эхинококкоз инфекциясига хос;
2. Теридаги аллергияга ўхшаган тошмалар - Деярли барча қуртларга хос. Агар тошмалар маълум бир сохада жойлашса (масалан, оёқда), унинг сабаби анкилостомоз, стронгилоидоз, токсокароз ёки шистосомоз бўлиши мумкин;
3. Орқа пешоб ва жинсий аъзолардаги қичишиш – остриций, яъни энтеробиоз инфекцияси белгиси хисобланади.
4. Иситма, бўшашиш, жунжикиш ва қориндаги кучли оғриқлар - Лямблиоз, описторхоз, клонорхоз, трихинеллёз, шистосомозда;
5. Узоқ чўзилган ич кетиши (диарея) – Лямблиозда кузатилади;
6. Қориндаги узоқ давом этадиган оғриқлар - Аскаридоз, анкилостомоз, дифиллоботриоз, трихоцефалёз, ва стронгилоидозга хос;
7. Мускулларнинг кучли оғриши – Трихинеллёз ва эхинококкоз инфекциясида учрайди;
8. Кўриш ўткирлигини бузилиши - Кўп инфекцияларга хос, айниқса токсокароз, аскаридоз, токсоплазмоз, фасциолёзга;
9. Тери остидаги зичланишлар - Фасциолёз, аскаридоз, анкилостомозда кузатилади;
10. Эпилепсия хуружлари, нутқни бузилиши, координация ва юришни бузилиши - Эхинококкоз, токсоплазмоз, токсокароз, цистицеркозга хос;
11. Сийдикда қонни пайдо бўлиши – Шистосомозда;
12. Ахлат билан бирга қуртларни ажралиши – Аскаридозда кузатилади.
Паразитга қарши дори воситалари рекламасида иштахани бузилишидан тортиб, соч тўкилишини хам паразитларга боғлашади. Бу фикр нотўғри ва уйдирма хисобланади.
Паразитларни қандай юқтириш мумкин?
Зарарланиш олдини олиш учун паразитларнинг узатилиш механизмини билиш ва бунга қарши туриш керак.
1. Ювилмаган мевалар ейиш ва ифлосланган сув ичиш - бу йўл орқали лямблиоз, аскаридоз, эхинококкоз, анкилостомоз юқади.
Қандай химояланиш керак:
1. Ейишдан олдин мева ва сабзавотларни яхшилаб ювинг.
2. Қўлларни яхшилаб ювинг (айниқса тупроқ билан контактда бўлгандан сўнг).
3. Номаълум манбалардан сув ичманг.
4. Саёхат пайтида бутилкали сув ичинг (айниқса ривожланаётган мамлакатларга борганда).
2. Хом ва чала пишган гўшт ва балиқ махсулотларини ейиш - инфекцияни бундай юқиш йўли тениоз, трихинеллёз, дифиллоботриоз ва описторхозга хос.
Қандай химояланиш керак:
1. Айтиб ўтилгандек чала пишган ва хом гўшт махсулотларини еманг ёки ветеренария назоратидан ўтган гўштни истеъмол қилинг
2. Гўшт ва балиқ махсулотларини яхшилаб пиширинг
3. Балиқни оддий музлатгичда –18 °С дан паст хароратда икки хафтадан ортиқ музлатинг. Ўзингиз қўлда тутган балиқни яхшилаб (20 дақиқа) қовуриб ва қайнатинг.
3. Зарарланган одам билан контактда бўлиш - бу усул билан асосан энтеробиоз инфекцияси (остриций) юқиб, боғча ва мактаб ёшидаги болаларни ўйин пайтида зарарланиши мумкин.
Қандай химояланиш керак:
1. Овқатланишдан олдин қўлларни яхшилаб ювиш керак.
2. Бировларни қўлида тайёрланган махсулотларни (масалан, меваларни арчиб берса) емаслик керак
4. Зарарланган хайвонларнинг нажаси бидлан контакда бўлиш орқали - дипилидиоз ва токсоплазмоз юқади.
Қандай химояланиш керак:
1. Хайвон ва унинг нажосати билан контактда бўлгандан кейин қўлларни яхшилаб ювинг.
2. Даврий равишда хайвонларга антипаразитар воситалар беринг ва мунтазам равишда битга қарши даволаб туринг
«Паразит» ва «қуртлар» хақида билиш керак бўлган асосий нарса бу: улар битта касаллик эмас, балки иккита турли инфекцияларнинг катта гурухлари хисобланиб, уларни икки холат умумлаштиради:
1. Барча паразитлар одам организми ичида яшашга мослашган;
2. Улар инсонга фойда келтирмайди, балки катта зарар етказади.
Паразитлар қандай белгилар келтириб чиқаради?
Хар хил мамлакатларда турли хил паразитар инфекциялар тарқалган бўлиб, Россия ва Европада уларнинг 15 га яқин тури кўп учрайди. Хар бир паразитар инфекциялар ўзига хос носпецифик сипмтомлар билан кечади. Уларнинг асосийлари ва қайси инфекция турига хослиги қуйида келтирилган:
1. Қуруқ йўтал - Аскаридоз, токсокароз, анкилостомоз, стронгилоидоз, эхинококкоз инфекциясига хос;
2. Теридаги аллергияга ўхшаган тошмалар - Деярли барча қуртларга хос. Агар тошмалар маълум бир сохада жойлашса (масалан, оёқда), унинг сабаби анкилостомоз, стронгилоидоз, токсокароз ёки шистосомоз бўлиши мумкин;
3. Орқа пешоб ва жинсий аъзолардаги қичишиш – остриций, яъни энтеробиоз инфекцияси белгиси хисобланади.
4. Иситма, бўшашиш, жунжикиш ва қориндаги кучли оғриқлар - Лямблиоз, описторхоз, клонорхоз, трихинеллёз, шистосомозда;
5. Узоқ чўзилган ич кетиши (диарея) – Лямблиозда кузатилади;
6. Қориндаги узоқ давом этадиган оғриқлар - Аскаридоз, анкилостомоз, дифиллоботриоз, трихоцефалёз, ва стронгилоидозга хос;
7. Мускулларнинг кучли оғриши – Трихинеллёз ва эхинококкоз инфекциясида учрайди;
8. Кўриш ўткирлигини бузилиши - Кўп инфекцияларга хос, айниқса токсокароз, аскаридоз, токсоплазмоз, фасциолёзга;
9. Тери остидаги зичланишлар - Фасциолёз, аскаридоз, анкилостомозда кузатилади;
10. Эпилепсия хуружлари, нутқни бузилиши, координация ва юришни бузилиши - Эхинококкоз, токсоплазмоз, токсокароз, цистицеркозга хос;
11. Сийдикда қонни пайдо бўлиши – Шистосомозда;
12. Ахлат билан бирга қуртларни ажралиши – Аскаридозда кузатилади.
Паразитга қарши дори воситалари рекламасида иштахани бузилишидан тортиб, соч тўкилишини хам паразитларга боғлашади. Бу фикр нотўғри ва уйдирма хисобланади.
Паразитларни қандай юқтириш мумкин?
Зарарланиш олдини олиш учун паразитларнинг узатилиш механизмини билиш ва бунга қарши туриш керак.
1. Ювилмаган мевалар ейиш ва ифлосланган сув ичиш - бу йўл орқали лямблиоз, аскаридоз, эхинококкоз, анкилостомоз юқади.
Қандай химояланиш керак:
1. Ейишдан олдин мева ва сабзавотларни яхшилаб ювинг.
2. Қўлларни яхшилаб ювинг (айниқса тупроқ билан контактда бўлгандан сўнг).
3. Номаълум манбалардан сув ичманг.
4. Саёхат пайтида бутилкали сув ичинг (айниқса ривожланаётган мамлакатларга борганда).
2. Хом ва чала пишган гўшт ва балиқ махсулотларини ейиш - инфекцияни бундай юқиш йўли тениоз, трихинеллёз, дифиллоботриоз ва описторхозга хос.
Қандай химояланиш керак:
1. Айтиб ўтилгандек чала пишган ва хом гўшт махсулотларини еманг ёки ветеренария назоратидан ўтган гўштни истеъмол қилинг
2. Гўшт ва балиқ махсулотларини яхшилаб пиширинг
3. Балиқни оддий музлатгичда –18 °С дан паст хароратда икки хафтадан ортиқ музлатинг. Ўзингиз қўлда тутган балиқни яхшилаб (20 дақиқа) қовуриб ва қайнатинг.
3. Зарарланган одам билан контактда бўлиш - бу усул билан асосан энтеробиоз инфекцияси (остриций) юқиб, боғча ва мактаб ёшидаги болаларни ўйин пайтида зарарланиши мумкин.
Қандай химояланиш керак:
1. Овқатланишдан олдин қўлларни яхшилаб ювиш керак.
2. Бировларни қўлида тайёрланган махсулотларни (масалан, меваларни арчиб берса) емаслик керак
4. Зарарланган хайвонларнинг нажаси бидлан контакда бўлиш орқали - дипилидиоз ва токсоплазмоз юқади.
Қандай химояланиш керак:
1. Хайвон ва унинг нажосати билан контактда бўлгандан кейин қўлларни яхшилаб ювинг.
2. Даврий равишда хайвонларга антипаразитар воситалар беринг ва мунтазам равишда битга қарши даволаб туринг
5. Зарарланган сув ва тупроқ билан контактда бўлиш - айрим паразитлар (масалан, анкилостомоз ва шистосомоз қўзғатувчилари) организмга тери орқали сув хавзаларида чўмилиш пайтида ёки зарарланган ерда ялангоёқ юрган пайтида юқиши мумкин.
Қандай химояланиш керак:
1. Тропик мамлакатларга саёхат пайтида доимо оёқ кийимида бўлинг.
2. Чиқинди сувлари билан ифлосланган чучук сув хавзаларида чўмилманг.
Паразитга қарши воситаларни профилактика мақсадида ичиш керакми?
1. Йўқ бу нотўғри қарор. Негаки турли паразитар инфекцияларни давоси хам турлича бўлади.
2. Барча турдаги паразитларни ўлдира оладиган «сехрли» таблетка мавжуд эмас.
3. Касалликнинг асоратларини олдини олишда қайта-қайта даволаниш эмас, балки унинг юқишини олдини олиш мухим хисобланади.
4. Агар инсон инфекция манбаи билан контактда бўлишни тўхтатмаса даволаниш эффекти бир неча кун ёки хафтага етади холос. Агар контакт тўхтатилса кўплаб паразитлар давосиз хам ўлиб кетади.
http://www.gepamed.uz/news/article_detail.php?action=detail&code=764
Каналга уланиш учун: @gepamed_ultra
Қандай химояланиш керак:
1. Тропик мамлакатларга саёхат пайтида доимо оёқ кийимида бўлинг.
2. Чиқинди сувлари билан ифлосланган чучук сув хавзаларида чўмилманг.
Паразитга қарши воситаларни профилактика мақсадида ичиш керакми?
1. Йўқ бу нотўғри қарор. Негаки турли паразитар инфекцияларни давоси хам турлича бўлади.
2. Барча турдаги паразитларни ўлдира оладиган «сехрли» таблетка мавжуд эмас.
3. Касалликнинг асоратларини олдини олишда қайта-қайта даволаниш эмас, балки унинг юқишини олдини олиш мухим хисобланади.
4. Агар инсон инфекция манбаи билан контактда бўлишни тўхтатмаса даволаниш эффекти бир неча кун ёки хафтага етади холос. Агар контакт тўхтатилса кўплаб паразитлар давосиз хам ўлиб кетади.
http://www.gepamed.uz/news/article_detail.php?action=detail&code=764
Каналга уланиш учун: @gepamed_ultra
gepamed.uz
Гепамед-ультра хусусий тиббий корхонаси
СПИД дан хақиқатда кўп одам ўлганми?
Ха кўп. 2009 йилги Фредди Меркьюри маълумотларига қараганда СПИД дан 35 миллиондан ортиқ киши ўлган. Бутун жахон Соғлиқни сақлаш ташкилоти хабар қилишича 2016 йилнинг ўзида 1 миллиондан ортиқ инсоннинг ўлими СПИД ва ВИЧ сабабли келиб чиққан. Бу кўрсаткич СПИД билан касалланган беморлар учун замонавий ва сифатли терапия ишлаб чиқилган давр учун жуда кўп. СПИД марказлари маълумотларига таянсак 2017 йилда Россияда 31898 та ВИЧ позитив бемор вафот этган. Бу 2016 йилга нисбатан 4,4% га кўп бўлиб, кунига ўртача 87 та беморга тўғри келади. Ўлимнинг асосий сабаби эса СПИД фонида ривожланган сил касаллиги хисобланади.
ВИЧ нимаю СПИД нима?
ВИЧ — бу одам иммун танқис вируси. У организмга тушгандан кейин иммунхужайраларни ишдан чиқаради. 2017 йили Россияда 104402 та беморда янги ВИЧ инфекция ташхиси аниқланган.
СПИД – бу орттирилган иммун танқис синдроми (ОИТС) бўлиб, ВИЧ инфекция иммун хужайраларни ўлдираётган пайтида организм касалликларга қарши курашиш хусусияти сақланади. СПИД – бу иммунитетни батамом ўлганини англатадиган холат. Бундай холатда беморга тезкор ёрдам кўрсатилмаганда СПИД билан касалланган одам турли хил касалликлар хужумидан вафот этади. Эртами кечми бу барибир содир бўлади.
Демак, СПИД ни ўзидан одам ўлмас эканда?
Тўғри, бу ерда хужжатларни юритишда хатоликлар кузатилади. Касаллик сабаби деган жойда врачлар ўлимнинг асосий сабабини ёзишлари керак. Одатда бу: йирингли менингит, пневмоцистли пневмония, Капоши саркомаси, саратоннинг бошқа турлари ёки организмда СПИД бўлмаса ривожланмаган бошқа бир қанча дахшатли касалликлар бўлиши мумкин. Бу дегани, барибир СПИД билвосита айбдор ва сабабчи хисобланади.
Нима сабабдан иммум тизими ўзини химоя қила олмай қолади?
Хамма гап ВИЧ инфекцияси бирикиб оладиган иммун Т-хужайраларга боғлиқ бўлиб, улар одатда инфекцияга қарши курашади. Т-хужайралар ВИЧ инфекцияси томонидан қуршаб олинган пайтда организм уларнинг етишмовчилиги сезади ва фаол равишда Т-хужайралар ишлаб чиқара бошлайди. ВИЧ эса уларга янги «озуқа» порцияси сифатида қараб, емира бошлайди. Натижада иммун тинимсиз ишлашига қарамасдан фойдали эффект кузатилмайди ва организмни касалланиш хавфи юқорилигича қолаверади.
СПИД юқтирмаслик учун нима қилиш керак?
ВИЧ қон ва биологик суюқликлар (масалан сперма, она сути, шилимшиқ) орқали ўтади. Ундан ташқари туғруқ пайтида онадан болага ВИЧ инфекциясини ўтиш хавфи юқори бўлади. ВИЧ билан исталган одам зарарланиши мумкин. Агар:
• Тартибсиз жинсий хаёт кечирса;
• Тишларини даволатиш пайтида ёки поликлиникага қатнаганда;
• Татуировки ва пирсинг қилдирганда;
• Инъекцион наркотиклар олса.
Маникюр салонларида ВИЧ юқтириб олиш хавфи жуда кам, чунки у турғун вирус эмас.
ВИЧ инфекцияли одам неча йил яшаши мумкин?
Агар бемор махсус антиретровирусли терапия (АРВТ ёки АРТ) олаётган бўлса, бошқа одамлар сингари 70 ва ундан ортиқ ёшга кириши мумкин. Замонавий АРВТ препаратлари вирус юкламасини кескин камайтириб, уларни миқдорини организм учун хавфсиз даражагача туширади. Ундан ташқари бу препаратларни беморларда салбий таъсири кам. Энг асосийси уларни мунтазам қабул қилиб туриш керак.
Дискордант жуфтликлар хам мавжудки, уларнинг бирида ВИЧ инфекцияси мавжуд, иккинчисида эса йўқ. Агар бемор ўз вақтида АРВТ қабул қилиб турса, унинг жуфти касалланмаслиги мумкин. Шу билан бирга ВИЧ манфий инсонлар контактгача бўлган профилактика препаратларини ичиши мумкин бўлиб, улар зарарланиш хавфини кескин камайтиради. Хуллас АРВТ препаратлари СПИДни ўткир босқичдан хроник турга ўтказади.
Бундан чиқди, энди сақланишга хожат йўқ эканда?
Афсус. ВИЧ га қарши препаратлар қанчалик кучли бўлмасин бу вирусни хали олимлар енгганича йўқ. Тўғри, АРВТ препаратлари ёрдамида ВИЧ мусбат оналардан соғлом болалар туғилаётгани рост. Аммо бемор организмида у таблеткалар ичаётган пайтида вирус ўзини қандай тутишига хеч ким кафолат бера олмайди. Шунинг учун сақланиш мухим.
Энг катта муаммо ушбу препаратларга бўлган эхтиёжни қондириш. Хамма беморлар хам АРВТ терапия билан тўлиқ камраб олинмаган. Беморлар тақдири тўлалигича давлатга ва дориларни сотиб олиш режасига боғлиқ.
Ха кўп. 2009 йилги Фредди Меркьюри маълумотларига қараганда СПИД дан 35 миллиондан ортиқ киши ўлган. Бутун жахон Соғлиқни сақлаш ташкилоти хабар қилишича 2016 йилнинг ўзида 1 миллиондан ортиқ инсоннинг ўлими СПИД ва ВИЧ сабабли келиб чиққан. Бу кўрсаткич СПИД билан касалланган беморлар учун замонавий ва сифатли терапия ишлаб чиқилган давр учун жуда кўп. СПИД марказлари маълумотларига таянсак 2017 йилда Россияда 31898 та ВИЧ позитив бемор вафот этган. Бу 2016 йилга нисбатан 4,4% га кўп бўлиб, кунига ўртача 87 та беморга тўғри келади. Ўлимнинг асосий сабаби эса СПИД фонида ривожланган сил касаллиги хисобланади.
ВИЧ нимаю СПИД нима?
ВИЧ — бу одам иммун танқис вируси. У организмга тушгандан кейин иммунхужайраларни ишдан чиқаради. 2017 йили Россияда 104402 та беморда янги ВИЧ инфекция ташхиси аниқланган.
СПИД – бу орттирилган иммун танқис синдроми (ОИТС) бўлиб, ВИЧ инфекция иммун хужайраларни ўлдираётган пайтида организм касалликларга қарши курашиш хусусияти сақланади. СПИД – бу иммунитетни батамом ўлганини англатадиган холат. Бундай холатда беморга тезкор ёрдам кўрсатилмаганда СПИД билан касалланган одам турли хил касалликлар хужумидан вафот этади. Эртами кечми бу барибир содир бўлади.
Демак, СПИД ни ўзидан одам ўлмас эканда?
Тўғри, бу ерда хужжатларни юритишда хатоликлар кузатилади. Касаллик сабаби деган жойда врачлар ўлимнинг асосий сабабини ёзишлари керак. Одатда бу: йирингли менингит, пневмоцистли пневмония, Капоши саркомаси, саратоннинг бошқа турлари ёки организмда СПИД бўлмаса ривожланмаган бошқа бир қанча дахшатли касалликлар бўлиши мумкин. Бу дегани, барибир СПИД билвосита айбдор ва сабабчи хисобланади.
Нима сабабдан иммум тизими ўзини химоя қила олмай қолади?
Хамма гап ВИЧ инфекцияси бирикиб оладиган иммун Т-хужайраларга боғлиқ бўлиб, улар одатда инфекцияга қарши курашади. Т-хужайралар ВИЧ инфекцияси томонидан қуршаб олинган пайтда организм уларнинг етишмовчилиги сезади ва фаол равишда Т-хужайралар ишлаб чиқара бошлайди. ВИЧ эса уларга янги «озуқа» порцияси сифатида қараб, емира бошлайди. Натижада иммун тинимсиз ишлашига қарамасдан фойдали эффект кузатилмайди ва организмни касалланиш хавфи юқорилигича қолаверади.
СПИД юқтирмаслик учун нима қилиш керак?
ВИЧ қон ва биологик суюқликлар (масалан сперма, она сути, шилимшиқ) орқали ўтади. Ундан ташқари туғруқ пайтида онадан болага ВИЧ инфекциясини ўтиш хавфи юқори бўлади. ВИЧ билан исталган одам зарарланиши мумкин. Агар:
• Тартибсиз жинсий хаёт кечирса;
• Тишларини даволатиш пайтида ёки поликлиникага қатнаганда;
• Татуировки ва пирсинг қилдирганда;
• Инъекцион наркотиклар олса.
Маникюр салонларида ВИЧ юқтириб олиш хавфи жуда кам, чунки у турғун вирус эмас.
ВИЧ инфекцияли одам неча йил яшаши мумкин?
Агар бемор махсус антиретровирусли терапия (АРВТ ёки АРТ) олаётган бўлса, бошқа одамлар сингари 70 ва ундан ортиқ ёшга кириши мумкин. Замонавий АРВТ препаратлари вирус юкламасини кескин камайтириб, уларни миқдорини организм учун хавфсиз даражагача туширади. Ундан ташқари бу препаратларни беморларда салбий таъсири кам. Энг асосийси уларни мунтазам қабул қилиб туриш керак.
Дискордант жуфтликлар хам мавжудки, уларнинг бирида ВИЧ инфекцияси мавжуд, иккинчисида эса йўқ. Агар бемор ўз вақтида АРВТ қабул қилиб турса, унинг жуфти касалланмаслиги мумкин. Шу билан бирга ВИЧ манфий инсонлар контактгача бўлган профилактика препаратларини ичиши мумкин бўлиб, улар зарарланиш хавфини кескин камайтиради. Хуллас АРВТ препаратлари СПИДни ўткир босқичдан хроник турга ўтказади.
Бундан чиқди, энди сақланишга хожат йўқ эканда?
Афсус. ВИЧ га қарши препаратлар қанчалик кучли бўлмасин бу вирусни хали олимлар енгганича йўқ. Тўғри, АРВТ препаратлари ёрдамида ВИЧ мусбат оналардан соғлом болалар туғилаётгани рост. Аммо бемор организмида у таблеткалар ичаётган пайтида вирус ўзини қандай тутишига хеч ким кафолат бера олмайди. Шунинг учун сақланиш мухим.
Энг катта муаммо ушбу препаратларга бўлган эхтиёжни қондириш. Хамма беморлар хам АРВТ терапия билан тўлиқ камраб олинмаган. Беморлар тақдири тўлалигича давлатга ва дориларни сотиб олиш режасига боғлиқ.
Антибиотиклар касалликни тузата олмайдими?
Йўқ. Биринчидан хамма касаллик хам антибиотик ёрдамида даволанмайди. Масалан вируслар ва онкологик касалликларга антибиотиклар ёрдам бермайди. Шунингдек, организм иммун тизимини ўрнини босадиган кучли антибиотик халигача мавжуд эмас.
Бу маълумотлар билан мен нима қилишим керак?
ВИЧ инфекцияси бор ёки йўқлигини текширтиринг. Буни аноним равишда СПИД марказларида амалга ошириш мумкин.
Менда касаллик белгилари йўқ. Мен тахлил топширмасам хам бўладими?
ВИЧ жуда муғомбир касаллик бўлиб, йиллар давомида ўзини билинтирмаслиги мумкин. Аммо бу даврда у иммунитетни аста-секин синдириб, СПИД га ўтиб кетиши мумкин. Энг яхшиси СПИД марказларига мурожаат қилиб, дори воситаларини қандай қилиб олиш, ва бу касаллик билан Сизни ва яқинларингизни қандай яшаши хақида маълумотлар олишга харакат қилинг.
http://www.gepamed.uz/news/article_detail.php?action=detail&code=765
Каналга уланиш учун: @gepamed_ultra
Йўқ. Биринчидан хамма касаллик хам антибиотик ёрдамида даволанмайди. Масалан вируслар ва онкологик касалликларга антибиотиклар ёрдам бермайди. Шунингдек, организм иммун тизимини ўрнини босадиган кучли антибиотик халигача мавжуд эмас.
Бу маълумотлар билан мен нима қилишим керак?
ВИЧ инфекцияси бор ёки йўқлигини текширтиринг. Буни аноним равишда СПИД марказларида амалга ошириш мумкин.
Менда касаллик белгилари йўқ. Мен тахлил топширмасам хам бўладими?
ВИЧ жуда муғомбир касаллик бўлиб, йиллар давомида ўзини билинтирмаслиги мумкин. Аммо бу даврда у иммунитетни аста-секин синдириб, СПИД га ўтиб кетиши мумкин. Энг яхшиси СПИД марказларига мурожаат қилиб, дори воситаларини қандай қилиб олиш, ва бу касаллик билан Сизни ва яқинларингизни қандай яшаши хақида маълумотлар олишга харакат қилинг.
http://www.gepamed.uz/news/article_detail.php?action=detail&code=765
Каналга уланиш учун: @gepamed_ultra
gepamed.uz
Гепамед-ультра хусусий тиббий корхонаси
Соч тўкилиши нормал физиологик холат бўлиб, кунига хар биримиз 50 дан 100 тагача соч толаларини йўқотамиз ва бунинг учун қайғуришга хожат йўқ. Вахимани тароғингизда тутамлаб соч толалари қолганда ёки бошнинг айрим қисмларида ўчоқли соч тўкилиш холатлари кузатилганида қилиш керак бўлиб, бунда муаммонинг сабабини аниқлаш керак бўлади. Қуйида сочнинг интенсив тўкилишига сабаб бўлувчи сабаблар келтирилади.
1. Оқсил етишмаслиги
Овқат рационида протеин етишмовчилиги сочларни нимжон, синувчан қилиб қўяди, уларнинг ўсиши секинлашиб, тўкила бошлайди. Агар Сиз кам харакатчан бўлсангиз кунига хар 1 кг вазнингизга 1,2 граммдан кам бўлмаган оқсил қабул қилишингиз керак. Спорт билан шуғулланган тақдирингизда эса бу кўрсатчик 1,6 грамдан 2 граммгача ортади.
Нима қилмоқ керак?
Рационингизга ёғсиз гўшт, сут махсулотлари ва бошқа оқсилли озуқалар қўшинг.
2. Организмда темир микроэлементи камлиги
Организмда темир танқислиги кўп учрайдиган холат. Унинг бир қанча белгилари бор: сабабсиз толиқиш, апатия, тирноқларни синувчанлиги ва сочларни тўкилиши. Вегетариан хаёт тарзини юритаётган бўлсангиз, ёки рационингизда гўшт махсулотларини чеклашга харакат қилсангиз – сиз хавф гурухига кирасиз.
Нима қилмоқ керак?
Қон тахлили топшириб, темир танқис камқонликка хос белгилар мавжудлигини аниқланг. Рационни коррекциялаб, темир тутувчи махсулотлар истеъмол қилинг.
3. Организмда витаминлар баланси бузилиши
Организмда В ва D витаминлари етишмовчилиги, шунингдек, А ва Е витаминлари миқдорини ортиб кетиши организмда бир қатор ўзгаришларга, шу жумладан сочларнинг тез тўкилишига сабаб бўлади.
Нима қилмоқ керак?
Терапевтга учранг ва тахлиллар топширинг. Етишмаётган ёки ортиб кетган витаминлар турига аниқлик киритинг. Керакли биологик фаол қўшимчалар қабул қилинг ва рационингизни яхшиланг.
4. Сочларингизга ўта фаол равишда ишлов бериш
Сочларни плойка билан дазмоллаш, иссиқ фен билан қуритиш, қайноқ мойли маскалар ва қаттиқ қилиб ўриш каби хам механик, хам термик, хам кимёвий зўриқтириш – соч тўкилишининг яна бир асосий сабаблари хисобланади. Доимий равишда бу муолажаларни бажариш сочларни ўзагидан синиши ва соч фолликулаларини зарарланишига олиб келади.
Нима қилмоқ керак?
Сочларни жарохатлайдиган муолажалардан узоқроқ юринг. Хар сафар сочларингизни ювгандан сўнг кондиционер ишлатинг.
5. Узоқ чўзилган стресс холати
Оддий стресс холатлари сочларни тўкилишига олиб келмасада, чўзилган рухий зўриқиш (жумладан, яқин одамингизни йўқотиш, уй ёки ишхонада оила аъзолари, бошлиғингиз ва ёки хамкасбларингиз томонидан доимий тайзиқ ўтказилиши) интенсив равишда соч тўкилишининг сабабчиси хисобланади.
Нима қилмоқ керак?
Стрессдан қутулишга харакат қилинг. Мустақил эплолмасангиз рухшуносга учранг.
6. Жиддий жисмоний зўриқиш
Суяк синиши, ўтказилган операциялар, автомобил аварияси, баъзан оғир кечган грипп хам соч тўкилиши билан кечиши мумкин. Жисмоний стресс соч пиёзчаларини қон билан таъминланишини бузилиши ва соч тўкилишига олиб келади. Одатда бу холат ўтказилган травмадан 3-6 ой ўтгач ўзини намоён этади.
Нима қилмоқ керак?
Кутинг. Сочларингиз аста секин ўзи тикланади.
7. Бирданига озиб кетиш
Жиддий жисмоний зўриқиш бирданига озиб кетишга олиб келади. Агар Сиз қатъий пархезга ўтган бўлсангиз, демак, организм керакли озуқа моддалари ва витаминларни сунъий танқислигига дуч келган хисобланади. Анорексия ва булимия каби овқатланиш хулқини бузилиши билан кечадиган касалликларда хам интенсив соч тўкилиши кузатилади.
Нима қилмоқ керак?
Рационингизни ўзгартиринг. Танангиз янги вазнингизга кўникишини кутинг.
1. Оқсил етишмаслиги
Овқат рационида протеин етишмовчилиги сочларни нимжон, синувчан қилиб қўяди, уларнинг ўсиши секинлашиб, тўкила бошлайди. Агар Сиз кам харакатчан бўлсангиз кунига хар 1 кг вазнингизга 1,2 граммдан кам бўлмаган оқсил қабул қилишингиз керак. Спорт билан шуғулланган тақдирингизда эса бу кўрсатчик 1,6 грамдан 2 граммгача ортади.
Нима қилмоқ керак?
Рационингизга ёғсиз гўшт, сут махсулотлари ва бошқа оқсилли озуқалар қўшинг.
2. Организмда темир микроэлементи камлиги
Организмда темир танқислиги кўп учрайдиган холат. Унинг бир қанча белгилари бор: сабабсиз толиқиш, апатия, тирноқларни синувчанлиги ва сочларни тўкилиши. Вегетариан хаёт тарзини юритаётган бўлсангиз, ёки рационингизда гўшт махсулотларини чеклашга харакат қилсангиз – сиз хавф гурухига кирасиз.
Нима қилмоқ керак?
Қон тахлили топшириб, темир танқис камқонликка хос белгилар мавжудлигини аниқланг. Рационни коррекциялаб, темир тутувчи махсулотлар истеъмол қилинг.
3. Организмда витаминлар баланси бузилиши
Организмда В ва D витаминлари етишмовчилиги, шунингдек, А ва Е витаминлари миқдорини ортиб кетиши организмда бир қатор ўзгаришларга, шу жумладан сочларнинг тез тўкилишига сабаб бўлади.
Нима қилмоқ керак?
Терапевтга учранг ва тахлиллар топширинг. Етишмаётган ёки ортиб кетган витаминлар турига аниқлик киритинг. Керакли биологик фаол қўшимчалар қабул қилинг ва рационингизни яхшиланг.
4. Сочларингизга ўта фаол равишда ишлов бериш
Сочларни плойка билан дазмоллаш, иссиқ фен билан қуритиш, қайноқ мойли маскалар ва қаттиқ қилиб ўриш каби хам механик, хам термик, хам кимёвий зўриқтириш – соч тўкилишининг яна бир асосий сабаблари хисобланади. Доимий равишда бу муолажаларни бажариш сочларни ўзагидан синиши ва соч фолликулаларини зарарланишига олиб келади.
Нима қилмоқ керак?
Сочларни жарохатлайдиган муолажалардан узоқроқ юринг. Хар сафар сочларингизни ювгандан сўнг кондиционер ишлатинг.
5. Узоқ чўзилган стресс холати
Оддий стресс холатлари сочларни тўкилишига олиб келмасада, чўзилган рухий зўриқиш (жумладан, яқин одамингизни йўқотиш, уй ёки ишхонада оила аъзолари, бошлиғингиз ва ёки хамкасбларингиз томонидан доимий тайзиқ ўтказилиши) интенсив равишда соч тўкилишининг сабабчиси хисобланади.
Нима қилмоқ керак?
Стрессдан қутулишга харакат қилинг. Мустақил эплолмасангиз рухшуносга учранг.
6. Жиддий жисмоний зўриқиш
Суяк синиши, ўтказилган операциялар, автомобил аварияси, баъзан оғир кечган грипп хам соч тўкилиши билан кечиши мумкин. Жисмоний стресс соч пиёзчаларини қон билан таъминланишини бузилиши ва соч тўкилишига олиб келади. Одатда бу холат ўтказилган травмадан 3-6 ой ўтгач ўзини намоён этади.
Нима қилмоқ керак?
Кутинг. Сочларингиз аста секин ўзи тикланади.
7. Бирданига озиб кетиш
Жиддий жисмоний зўриқиш бирданига озиб кетишга олиб келади. Агар Сиз қатъий пархезга ўтган бўлсангиз, демак, организм керакли озуқа моддалари ва витаминларни сунъий танқислигига дуч келган хисобланади. Анорексия ва булимия каби овқатланиш хулқини бузилиши билан кечадиган касалликларда хам интенсив соч тўкилиши кузатилади.
Нима қилмоқ керак?
Рационингизни ўзгартиринг. Танангиз янги вазнингизга кўникишини кутинг.
8. Туғруқдан кейинги холатлар
Туғруқдан кейинги даврда 50 фоиз аёлларда соч тўкилиши кузатилади. Хомиладорлик даврида организмда эстрогенлар миқдорини ортиши натижасида соч ўсиши тезлашиб, соч толалари ўз фолликулаларида мустахкам жойлашади. Натижада бўлажак оналарнинг сочлари хавас қилса арзигудек жозибали кўринади. Туғруқдан сўнг эса эстрогенлар миқдори тушиб кетиши натижасида сочларнинг тўкилиши одатдагидан кўп кузатилади.
Нима қилмоқ керак?
Кутинг. Соч тўкилиши туғруқдан 1 ойдан кейин бошланиб, 4-5 ой ўтгач тўхтайди. Сўнгра сочингиз яна қайтадан чиқа бошлайди.
9. Сизда гормонал фон ўзгариши
Хомиладорлик ва туғруқ гормонал фоннинг бузилишини асосий сабабчилари. Шунингдек, тухумдонларни поликистози синдроми, 50 ёшдан ортган аёллардаги климакс холати, хатто хомиладорликка қарши таблеткаларни инкор этиш хам аёлларда гормонлар балансини кескин тушиб кетишига олиб келади. Натижада бошдаги андроген рецепторлар фаоллашиб, соч пиёзчалари ўлчами кичрая боради, уларнинг хаёт цикли камаяди ва сочлар сийраклаша бошлайди.
Нима қилмоқ керак?
Гормонал фонни тиклаш муаммони хал қилади. Терапевтга учранг.
10. Буқоқ билан боғлиқ муаммолар
Буқоқ безини хаддан зиёд кўп ёки кам гормон ишлаб чиқариши (гипертиреоз ёки гипотиреоз холатларида) соч пиёзчаларини холатига таъсир этади. Сочларнинг хаёт цикли қисқаради ва одатдагидан фаолроқ равишда тўкила бошлайди. Ундан ташқари айнан буқоқ касалликларида ичиладиган айрим дори воситалари хам соч тўкилишини тезлатиши мумкин.
Нима қилмоқ керак?
Асосий касалликни даволанг. Эндокринологга учранг. Буқоқни ультратовушли текширувдан ўтказиб, тахлиллар топширинг. Баъзан муаммони хал қилиш учун хатто операция қиинишга хам тайёр туринг.
11. Маълум бир дори воситаларини қабул қилиш
Шунингдек, яна бир қатор бошқа препаратлар: қон босимини туширувчилар, антидепрессантлар ва ностероид яллиғланишга қарши воситалар (ибупрофен) хам соч тўкилишига сабаб бўлади.
Нима қилмоқ керак?
Қабул қилаётган дори воситаларининг йўриқномасидаги ножўя таъсирларини ўқиб чиқинг. У ерда соч тўкилиши хақида ёзилган бўлса. Даволовчи врачингизга айтинг, улар бошқа альтернатив дорини тавсия этади.
12. Сиз эркаклигингиз учун
60 ёшдан ортган хар 3 та эркакнинг иккитасида соч тўкилиши кузатилади. Айрим эркакларда бу жараён эртароқ бошланади. Бу ерда ирсият ва эркаклар жинсий гормонлари мухим роль ўйнайди. Кўпинча соч тўкилиши бошнинг чакка қисмларида бошланиб, сочларнинг ўсиш чизиғи М харфини эслатади. Кейинча жараён кучайиб пешона ва тепа қисмидаги сочлар хам тўкилади.
Нима қилмоқ керак?
Терапевт ёки дерматолог билан маслахалашинг. Шундай крем ва таблеткалар мавжудки сочларингизни тикланишига ёрдам бермаса хам, тўкилишини секинлатиши мумкин.
13. Сизда аутоиммун касалликлар мавжудлиги
Айрим холларда «қутурган» иммун тизими учун соч фолликулалари «ёт» объектларга ўхшаб кўринади. Иммунитет уларга хужум қилиб ўчоқли соч тўкилишлари – алопецияга сабаб бўлади.
Нима қилмоқ керак?
Иммун тизими нафақат сочларингизга балки бошқа мухим орган ва тўқималарга хам салбий таъсир этиши мумкин. Шу сабабли сочларингизни интенсив равишда тўқилаётганини сезсангиз албатта терапевтга учранг.
14. Химиотерапия даволаш курсини олиш
Саратон касалига қарши химиотерапия препаратлари тез бўлиниб-кўпаювчи хужайраларни нишонга олади. Саратон хужайралари каби соч хужайралари хам интенсив купайиш хусусиятига эга. Шу сабабли улар хам хужумга учрайди.
Нима қилмоқ керак?
Даволанишни давом эттирасиз ва кутасиз. Даво курси тугагач сочларингиз яна қайтадан ўсиб чиқади. Кўп холларда янги чиққан сочларнинг текстурасини ва рангини ўзгарганини кузатиш мумкин.
15. Стероид гормонлар қабул қилиш
Айниқса спортсменлар мускул массасини ўстириш учун турли гормонал препаратларни қабул қилади. Уларнинг эса организмга ножўя таъсирларидан бири бу соч пиёзчаларини зарарланиши ва сочни тўкилиши хисобланди.
Нима қилмоқ керак?
Соч тўкилишини тўхтатиш учун стероидлар қабулини тўхтанинг.
http://www.gepamed.uz/news/article_detail.php?action=detail&code=766
Каналга уланиш учун: @gepamed_ultra
Туғруқдан кейинги даврда 50 фоиз аёлларда соч тўкилиши кузатилади. Хомиладорлик даврида организмда эстрогенлар миқдорини ортиши натижасида соч ўсиши тезлашиб, соч толалари ўз фолликулаларида мустахкам жойлашади. Натижада бўлажак оналарнинг сочлари хавас қилса арзигудек жозибали кўринади. Туғруқдан сўнг эса эстрогенлар миқдори тушиб кетиши натижасида сочларнинг тўкилиши одатдагидан кўп кузатилади.
Нима қилмоқ керак?
Кутинг. Соч тўкилиши туғруқдан 1 ойдан кейин бошланиб, 4-5 ой ўтгач тўхтайди. Сўнгра сочингиз яна қайтадан чиқа бошлайди.
9. Сизда гормонал фон ўзгариши
Хомиладорлик ва туғруқ гормонал фоннинг бузилишини асосий сабабчилари. Шунингдек, тухумдонларни поликистози синдроми, 50 ёшдан ортган аёллардаги климакс холати, хатто хомиладорликка қарши таблеткаларни инкор этиш хам аёлларда гормонлар балансини кескин тушиб кетишига олиб келади. Натижада бошдаги андроген рецепторлар фаоллашиб, соч пиёзчалари ўлчами кичрая боради, уларнинг хаёт цикли камаяди ва сочлар сийраклаша бошлайди.
Нима қилмоқ керак?
Гормонал фонни тиклаш муаммони хал қилади. Терапевтга учранг.
10. Буқоқ билан боғлиқ муаммолар
Буқоқ безини хаддан зиёд кўп ёки кам гормон ишлаб чиқариши (гипертиреоз ёки гипотиреоз холатларида) соч пиёзчаларини холатига таъсир этади. Сочларнинг хаёт цикли қисқаради ва одатдагидан фаолроқ равишда тўкила бошлайди. Ундан ташқари айнан буқоқ касалликларида ичиладиган айрим дори воситалари хам соч тўкилишини тезлатиши мумкин.
Нима қилмоқ керак?
Асосий касалликни даволанг. Эндокринологга учранг. Буқоқни ультратовушли текширувдан ўтказиб, тахлиллар топширинг. Баъзан муаммони хал қилиш учун хатто операция қиинишга хам тайёр туринг.
11. Маълум бир дори воситаларини қабул қилиш
Шунингдек, яна бир қатор бошқа препаратлар: қон босимини туширувчилар, антидепрессантлар ва ностероид яллиғланишга қарши воситалар (ибупрофен) хам соч тўкилишига сабаб бўлади.
Нима қилмоқ керак?
Қабул қилаётган дори воситаларининг йўриқномасидаги ножўя таъсирларини ўқиб чиқинг. У ерда соч тўкилиши хақида ёзилган бўлса. Даволовчи врачингизга айтинг, улар бошқа альтернатив дорини тавсия этади.
12. Сиз эркаклигингиз учун
60 ёшдан ортган хар 3 та эркакнинг иккитасида соч тўкилиши кузатилади. Айрим эркакларда бу жараён эртароқ бошланади. Бу ерда ирсият ва эркаклар жинсий гормонлари мухим роль ўйнайди. Кўпинча соч тўкилиши бошнинг чакка қисмларида бошланиб, сочларнинг ўсиш чизиғи М харфини эслатади. Кейинча жараён кучайиб пешона ва тепа қисмидаги сочлар хам тўкилади.
Нима қилмоқ керак?
Терапевт ёки дерматолог билан маслахалашинг. Шундай крем ва таблеткалар мавжудки сочларингизни тикланишига ёрдам бермаса хам, тўкилишини секинлатиши мумкин.
13. Сизда аутоиммун касалликлар мавжудлиги
Айрим холларда «қутурган» иммун тизими учун соч фолликулалари «ёт» объектларга ўхшаб кўринади. Иммунитет уларга хужум қилиб ўчоқли соч тўкилишлари – алопецияга сабаб бўлади.
Нима қилмоқ керак?
Иммун тизими нафақат сочларингизга балки бошқа мухим орган ва тўқималарга хам салбий таъсир этиши мумкин. Шу сабабли сочларингизни интенсив равишда тўқилаётганини сезсангиз албатта терапевтга учранг.
14. Химиотерапия даволаш курсини олиш
Саратон касалига қарши химиотерапия препаратлари тез бўлиниб-кўпаювчи хужайраларни нишонга олади. Саратон хужайралари каби соч хужайралари хам интенсив купайиш хусусиятига эга. Шу сабабли улар хам хужумга учрайди.
Нима қилмоқ керак?
Даволанишни давом эттирасиз ва кутасиз. Даво курси тугагач сочларингиз яна қайтадан ўсиб чиқади. Кўп холларда янги чиққан сочларнинг текстурасини ва рангини ўзгарганини кузатиш мумкин.
15. Стероид гормонлар қабул қилиш
Айниқса спортсменлар мускул массасини ўстириш учун турли гормонал препаратларни қабул қилади. Уларнинг эса организмга ножўя таъсирларидан бири бу соч пиёзчаларини зарарланиши ва сочни тўкилиши хисобланди.
Нима қилмоқ керак?
Соч тўкилишини тўхтатиш учун стероидлар қабулини тўхтанинг.
http://www.gepamed.uz/news/article_detail.php?action=detail&code=766
Каналга уланиш учун: @gepamed_ultra
www.gepamed.uz
Гепамед-ультра хусусий тиббий корхонаси
Талоқ нима ва у қаерда жойлашган?
Талоқ ярим ой шаклидаги ўртача катталикаги аъзо бўлиб, қорин бўшлиғининг чап қовурға ёйи ости қисмида жойлашган. Талоқ чап буйрак, чамбар ичакнинг чап бурмаси, ошқозон ва ошқозон ости безининг дум қисми билан бевосита чегараланиб туради. Талоқнинг ўлчамлари инсоннинг ёшига, жинсига ва бўйи ўлчамларига боғлиқ бўлиб, узунлиги ўртача 80-110 мм ни йўғонлиги 35-40 мм ни ташкил этади.
Талоқ организмда нима вазифа бажаради?
Талоқ асосан инфекцияга қарши курашади, шунингдек, қуйидаги вазифаларни бажаради:
• Қон яратиш. Хомиладорлик пайтида хомила талоғи қоннинг барча шаклли элементларини хосил қилади. Туғилгач эса талоқ фақат лимфоцитлар ишлаб чиқаради. Агар одамда қон касаллигининг бирор ёмон сифатли тури (масалан, миелолейкоз) бўлса ёки суяк кўмигининг парчаланиши кузатилса, талоқнинг яна қон яратиш хусусияти тўлиқ тикланади.
• Эритроцитларни сақлаш. Бу аъзода қизил қон таначаларининг 8 фоизи сақланади.
• Фагоцитоз. Махсус хужайралар (фагоцитлар) томонидан қариган ёки парчаланган хужайраларни, шунингдек, ёт микроорганизм ва оқсил-антитаначаларни ютилиши – фагоцитоз дейилади.
• Иммун реакциялар. Бу антиген хужайраларни ютгандан кейин талоқда қоннинг химоя хужайралари – лимфоцитлар хосил бўлиши кучаяди.
Талоқни нима сабабдан олиб ташланади?
Ташрих орқали талоқни олиб ташлаш сабаблари бир нечта бўлиши мумкин:
• Қон саратони касаллигининг айрим турлари. Бу хожкин ва нохожкин лимфомаси, хроник лимфолейкоз, тукли хужайрали лейкоз ёки хар қандай бошқа аъзолар ўсма касалликларининг талоққа метастази бўлиши мумкин.
• Қоннинг бошқа касалликлари. Уларга тромбоцитопеник пурпура (қонда тромбоцитларнинг камайиб кетиши) ва аутоиммун гемолитик анемия (эритроцитлар парчаланишини кучайиб кетиши) кириб, медикаментоз даво ёрдам бермаганда талоқ олиб ташланади.
• Гиперспленизм. Бу холат талоқ фаолиятининг кучайиб кетиши натижасида тромбоцитлар ва қоннинг бошқа хужайраларини ортиқча кўп парчаланиши билан кечади.
• Спленомегалия. Бунда талоқ ўлчамлари хаддан зиёд катталашиб кетиб, оғриқ чақириши, ошқозонни эзиб қўйиши хисобига ўзига хос шикоятлар келтириб чиқариши мумкин (масалан тез тўйиб қолиш хисси). Шу каби шикоятларни камайтириш ва сабабларини аниқлаш учун талоқ олиб ташланади.
• Оғир травмалар. Талоқни шикастланиши кучли ва кўп қон йўқотиш билан кечган пайтда, қон тўхтатишни имкони бўлмаганда – талоқ олиб ташланади.
• Инфекция. Бу холат кам учраб, талоқ тўқимасида йирингли ўчоқлар ва эхинококк кисталари аниқланганда талоқнинг бирор қисми ёки бутунлай олиб ташланади.
Талоқсиз қандай яшаш мумкин?
Мухим вазифаларни бажаришига қарамасдан талоқсиз яшаш мумкин. Унинг эритроцитларни сақлаш вазифасини суяк кўмиги ўз бўйнига олади. Асосий ишни жигар бажаради. Яъни инфекцион касалликлардан химоялаш ва ўлган хужайраларни парчалаш вазифаларини. Иммун тизимнинг бошқа аъзолари: лимфа тугунлари, лимфоид тўқималар, тўқима макрофаг хужайралари фаолияти эса кучайиб, инфекцияга қарши интенсивроқ кураша бошлайди. Аммо хар қандай холда хам инсоннинг иммунитети пасайиб, зарарланиш хавфи юқорилигича қолаверади.
Талоғи олиб ташланган инсонлар учун махсус пархез, иш режими ёки алохида хаёт тарзи талаб этилмайди.
http://www.gepamed.uz/news/article_detail.php?action=detail&code=767
Каналга уланиш учун: @gepamed_ultra
Талоқ ярим ой шаклидаги ўртача катталикаги аъзо бўлиб, қорин бўшлиғининг чап қовурға ёйи ости қисмида жойлашган. Талоқ чап буйрак, чамбар ичакнинг чап бурмаси, ошқозон ва ошқозон ости безининг дум қисми билан бевосита чегараланиб туради. Талоқнинг ўлчамлари инсоннинг ёшига, жинсига ва бўйи ўлчамларига боғлиқ бўлиб, узунлиги ўртача 80-110 мм ни йўғонлиги 35-40 мм ни ташкил этади.
Талоқ организмда нима вазифа бажаради?
Талоқ асосан инфекцияга қарши курашади, шунингдек, қуйидаги вазифаларни бажаради:
• Қон яратиш. Хомиладорлик пайтида хомила талоғи қоннинг барча шаклли элементларини хосил қилади. Туғилгач эса талоқ фақат лимфоцитлар ишлаб чиқаради. Агар одамда қон касаллигининг бирор ёмон сифатли тури (масалан, миелолейкоз) бўлса ёки суяк кўмигининг парчаланиши кузатилса, талоқнинг яна қон яратиш хусусияти тўлиқ тикланади.
• Эритроцитларни сақлаш. Бу аъзода қизил қон таначаларининг 8 фоизи сақланади.
• Фагоцитоз. Махсус хужайралар (фагоцитлар) томонидан қариган ёки парчаланган хужайраларни, шунингдек, ёт микроорганизм ва оқсил-антитаначаларни ютилиши – фагоцитоз дейилади.
• Иммун реакциялар. Бу антиген хужайраларни ютгандан кейин талоқда қоннинг химоя хужайралари – лимфоцитлар хосил бўлиши кучаяди.
Талоқни нима сабабдан олиб ташланади?
Ташрих орқали талоқни олиб ташлаш сабаблари бир нечта бўлиши мумкин:
• Қон саратони касаллигининг айрим турлари. Бу хожкин ва нохожкин лимфомаси, хроник лимфолейкоз, тукли хужайрали лейкоз ёки хар қандай бошқа аъзолар ўсма касалликларининг талоққа метастази бўлиши мумкин.
• Қоннинг бошқа касалликлари. Уларга тромбоцитопеник пурпура (қонда тромбоцитларнинг камайиб кетиши) ва аутоиммун гемолитик анемия (эритроцитлар парчаланишини кучайиб кетиши) кириб, медикаментоз даво ёрдам бермаганда талоқ олиб ташланади.
• Гиперспленизм. Бу холат талоқ фаолиятининг кучайиб кетиши натижасида тромбоцитлар ва қоннинг бошқа хужайраларини ортиқча кўп парчаланиши билан кечади.
• Спленомегалия. Бунда талоқ ўлчамлари хаддан зиёд катталашиб кетиб, оғриқ чақириши, ошқозонни эзиб қўйиши хисобига ўзига хос шикоятлар келтириб чиқариши мумкин (масалан тез тўйиб қолиш хисси). Шу каби шикоятларни камайтириш ва сабабларини аниқлаш учун талоқ олиб ташланади.
• Оғир травмалар. Талоқни шикастланиши кучли ва кўп қон йўқотиш билан кечган пайтда, қон тўхтатишни имкони бўлмаганда – талоқ олиб ташланади.
• Инфекция. Бу холат кам учраб, талоқ тўқимасида йирингли ўчоқлар ва эхинококк кисталари аниқланганда талоқнинг бирор қисми ёки бутунлай олиб ташланади.
Талоқсиз қандай яшаш мумкин?
Мухим вазифаларни бажаришига қарамасдан талоқсиз яшаш мумкин. Унинг эритроцитларни сақлаш вазифасини суяк кўмиги ўз бўйнига олади. Асосий ишни жигар бажаради. Яъни инфекцион касалликлардан химоялаш ва ўлган хужайраларни парчалаш вазифаларини. Иммун тизимнинг бошқа аъзолари: лимфа тугунлари, лимфоид тўқималар, тўқима макрофаг хужайралари фаолияти эса кучайиб, инфекцияга қарши интенсивроқ кураша бошлайди. Аммо хар қандай холда хам инсоннинг иммунитети пасайиб, зарарланиш хавфи юқорилигича қолаверади.
Талоғи олиб ташланган инсонлар учун махсус пархез, иш режими ёки алохида хаёт тарзи талаб этилмайди.
http://www.gepamed.uz/news/article_detail.php?action=detail&code=767
Каналга уланиш учун: @gepamed_ultra
gepamed.uz
Гепамед-ультра хусусий тиббий корхонаси