Ахборотларнинг 85 фоизини биз кўзлар орқали оламиз. Шу сабабли яратувчи, асосий сезги аъзоси хисобланган кўз хақида яхшигина қайғурган ва уни етарлича химоялаган. Кўзларни музламаслиги учун омиллар бир нечта.

Биринчидан, кўзларни ташқаридан ювиб турувчи суюқлик – тоза сув эмас. Бу кўз ёшида етарлича фоизда тузлар ва оқсиллар концентрацияси мавжуд бўлиб, улар кўзларни -35 градус совуқ хароратгача музлаб қолмаслигини таъминлайди.

Иккинчидан, кўз олмаси атрофида қон томирларнинг кенг кўламли капиллярлар тармоғи мавжуд бўлиб, улар кўзни хам озиқлантириш, хам керак пайтида иситиш хусусиятига эга. Шу сабабли кўзлар паст харорат билан тўқнаш келганда, улардаги қон томирлари кенгайиб, совуқдан химоялайди.

Учинчидан, кўзлар ташқи мухитнинг механик ва химик таъсирлардан яхши химояланган. Кўз олмасининг асосий қисми бош мия суяклари орасида жойлашган, ташқаридан эса қовоқлар ва киприклар тўсиб туради.

Кўзларни вазият талаб этилса - музлатиш мумкин. Бунинг учун жуда паст харорат талаб этилади. Масалан, тиббиётда ретинал криотерапия усули қўлланилиб, бунда -195,8 °C хароратда суюқ азот билан кўзнинг тўр пардасини олиб ташлаш мумкин.

http://www.gepamed.uz/news/article_detail.php?action=detail&code=872

Каналга уланиш учун:https://t.me/gepamed_ultra

Савол: Инсон бурни бутун хаёти давомида тўхтамай ўсадими?
Жавоб: Йўқ
Бурун 18-20 ёшга келиб ўсишдан тўхтайди. Ундан кейин бурун териси эластиклигига қараб шакли ўзгариши мумкин холос. Айрим одамларда ўсишга таъсир этувчи гормонлар концентрацияси ортиб кетганда – бурун хам, қулоқ хам катталашиши мумкин (масалан, акромегалияда).

Савол: Инсон кулгуси туғма реакциями ёки орттирилганми?
Жавоб: Туғма реакция
Бу реакция учун болалар ўрганиши шарт эмас. Болачалар қониқиш даражасига кулги билан жавоб беришни 2-3 ойлигиданоқ бошлайди. Одатда одамларлар ўз-ўзидан кулади, баъзан ихтиёрига бўйсунмаган холда хам.

Савол: Инсон касалликлари сони нечта?
Жавоб: Хозирча бир неча ўн минглаб касаллик хақида маълумотлар бор.
Касалликларнинг халқаро синфланишига кўра 20 000 дан ортиқ касаллик мавжуд ва бу сон хали охиргиси эмас. Гап шундаки, бир хил клиник манзара турли холатлар тарзида кўриниши мумкин ва уларга икки хил касаллик деб қаралади. Жумладан, қанд касаллигининг 1 ва 2 типлари. Бунинг акси хам бўлиши мумкин. Яъни мустақил касаллик деб хисобланган патологиялар маълум касалликнинг битта белгиси бўлиши мумкин холос. Шундай холатлар хам бўладики – касаллик деб хисобланган холат норма бўлиши мумкин (масалан, чапақайлик).

Савол: Инсон чин маънода миясиз бўлиши мумкинми?
Жавоб: Ха.
Кўпинча миясиз чақалоқлар ўлик холда туғилади ва бунга ацефалия дейилади. Тўғри, миясиз тирик туғилган болачалар хақида хам маълумотлар мавжуд, аммо уларнинг хеч бири 3 ёшдан узоқ яшамаган. Сиам эгизаклари хақида хам эслатиб ўтиш лозим, уларнинг бирини хаёти иккинчисига боғлиқ.

Савол: Инсон сочи ва юнг нимаси билан фарқ қилади?
Жавоб: Ўз тузилишига кўра
Инсон танасидаги туклар (сочлар) бир турдаги толалардан тузилган. Хайвон юнги эса мураккаб тузилишга эга: уларнинг таркибини турли толалар (жумладан транзитор, оралиқ, пахмоқ толалар) ташкил этади.

Савол: 5-қон гурухи мавжуд бўлганми?*
Жавоб: Йўқ.
Қон гурухи рақами АВ0 антигенлар тизимига боғлиқ. Бу антигенлар бўлмаса – қон гурухи 1- саналади. Фақат А антиген бўлса – 2 қон гурухи, фақат В антигени бўлса 3-қон гурухи, хар иккала АВ антиген бўлса, 4-қон гурухи хисобланади.

**Савол: Нимага инсон эснаган пайтида эшитиши пасайиб кетади?
Жавоб: Негаки ноғора парда тонуси тушиб кетади.
Инсон эснаганда ўрта қулоқ ва бурун-халқум бўшлиғини туташтирувчи евстахий найи кенгайиб хаво билан тўлади. Бу пайтда ўрта қулоқ мускуллари бўшашади. Айнан шу мускуллар ноғора пардаси тонусини таъминлагани учун эснаган пайтда эшитиш аниқлиги пасаяди.

Савол: Кўзлар нимага совуқда музламайди?
Жавоб: Негаки уларда термоорецепторлар йўқ.
Кўз олмасининг катта қисми бош суяклари ичида жойлашади. Ташқи мухит билан тўқнашадиган қисми эса совуқни сезувчи терморецепторлар тутмайди ва ундан ташқари қовоқлар териси билан қопланган бўлади.

Савол: Янги туғилган чақалоқ дунёни тескари кўриши ростми?
Жавоб: Янги туғилган чақалоқлар деярли кўришмайди.
Физика қонунларига кўра хар қандай икки қавариқли линза суръатларни тўнтариб кўрсатади. Кўз гавхари хам шу линза тузилишига эга. Аммо кўз гавхарлари бу хусусияти амалга ошиши учун кўникма зарур. Чақалоқлар кўз мускулларида фокуслаш хусусияти ривожланмагани учун нафақат буюмлар тескари кўринади балки кўриш тиниқлиги хам паст бўлади.

Савол: Жингалак сочлар вақти келиб тўғриланиб кетиши мумкинми?
Жавоб: Ха.
Сочларни тўғриланиб кетиши бир нечта сабаблари бор. Уларнинг энг кўп учрайдигани гормонал ўзгаришлар, айниқса жинсий гормонлар миқдорини пасайиб кетиши хисобланади.

http://www.gepamed.uz/news/article_detail.php?action=detail&code=873

Каналга уланиш учун:https://t.me/gepamed_ultra

ЙОД ОРГАНИЗМГА НИМА УЧУН КЕРАК?

Йод моддаси қалқонсимон без учун трийодтиронин (Т3) ва тироксин (Т4) гормонларини ишлаб чиқариш учун керак. Бу гормонлар моддалар алмашинувида иштирок этиб, деярли бутун организмни ишини назорат қилади. Хомиладорлик пайтида эса бу гормонлар хомиланинг бош мияси, асаблари, ва суякларини шаклланишига ёрдам беради. Шундай экан йод – хаёт учун мухим микроэлемент хисобланади ва унинг етишмовчилиги жиддий асоратларга олиб келади.

Йодтанқислиги қандай ривожланади?
Инсон танаси мустақил йод ишлаб чиқармайди ва йодни фақат озуқа махсулотлари орқали олади. Бу минерал денгиз сувида кўп бўлади, шунинг учун денгиз ўтлари, денгиз балиғи ва денгиз махсулотлари йодга бой хисобланади. Қирғоққа яқин худудларнинг тупроғида кўп бўлгани учун йод, сут махсулотлари ва тухумда хам учрайди.
Денгиздан узоқ худудларда йод етишмайди. Негаки уй хайвонлари уларни тупроқдан кам олади, келтирилган денгиз махсулотлари эса махаллий махсулотлардан анча қимматга тушади.

Озуқа махсулотларида йод етишмагани сабабли айрим давлатларда туз, нон ва бошқа махсулотларни йодлаш йўлга қўйилган. Шунингдек, йодни поливитаминлар таркибига хам қўшишмоқда. Бу йод танқислигини қисман бўлсада камайтиради.

Йод танқислиги кимда учрайди?
Йод танқислиги хаммада учраши мумкин, аммо бу холат билан қуйидаги гурухлар кўп тўқнашади:
• Хомиладорлар;
• Эмизикли аёллар;
• Янги туғилган чақалоқлар;
• Балиқ ва денгиз махсулотларини емайдиган инсонлар (масалан, вегетарианлар);
• Денгиздан узоқ яшовчи, тоғли худуд ахолиси;

Йод танқислиги нимага олиб келиши мумкин?
Катта ёшдаги аёлларда йод етишмовчилиги хомиладор бўлиш ва хомиладорликни муддатигача олиб боришга тўсқинлик қилади – бепуштлик, бола ташлаш, хомиланинг она қорнида халок бўлишига олиб келади.
Болаларда хомила пайтида йод етишмаслиги қуйидагиларга олиб келади:
• Бош мияни зарарланиши;
• Оғир ақлий етишмовчилик (кретинизм);
• Ўсишдан тўхташ;
• Карлик, кар-соқовлик;
• Мускулларнинг тонусини кучайиши (спастиклиги).

Қолган инсонларда йод етишмовчилиги ёқимсиз симптомлар билан кечиб, уларнинг бари йод ўрни қопланиши биланоқ ўтиб кетади.

http://www.gepamed.uz/news/article_detail.php?action=detail&code=874
Каналга уланиш учун:https://t.me/gepamed_ultra

Организмда йод етишмовчилиги белгилари
Организмда йод миқдори камайса, қалқонсимон без томонидан гормонлар кам ажралиб чиқарилади ва бунга гипотиреоз дейилади. Гипотиреоз белгилари қуйидагилар:
• Тез толиқиш;
• Мускулларни бўшашиши;
• Тана вазнини бирданига ортиши;
• Ўқиш ва эслаб қолиш билан боғлиқ қийинчиликлар;
• Ич қотиши (запор);
• Юрак уриши сонини 60 тадан пастлиги (брадикардия);
• Терининг қуруқшаши;
• Сояларни тўкилиши;
• Юзларни шишиши;
• Сабабсиз совуқ қотиш;
• Депрессия.

Гипотереозда қалқонсимон бези гормонларни етишмовчилиги тўлдириш ва кўпроқ ишлаб чиқариш учун катталашади. Бунга буқоқ деб аталади. Катталашган буқоқни бўйинда кўз билан кўриш ва қўл билан пайпаслаш мумкин. Буқоқ инсонда нафас олганда ва ютинганда қийинчилик туғдиради.

Йод танқислиги қандай аниқланади?
Йод камлигига гумон қилинганда беморга қалқонсимон без гормонларига қон тахлили топшириш тавсия этилади. Натижаларда ўзгариш аниқланса қўшимча текширувлар, масалан қалқонсимон безини ультратовушли текширилади. Натижалар билан бемор эндокринолог маслахатини олади.

Йод танқислиги қандай даволанади?
Эндокринологлар йод етишмовчилигини йод микроэлементини синтетик қўшимчалари билан даволайди. Бемор холати оғирлигига кўра хаётий мухим дори воситалари хам буюрилади.

Йод танқислигини қандай олдини олиш мумкин?
Бунинг учун йодни озуқа махсулотлари ёки махсус биологик фаол қўшимчалар орқали олиш кифоя. Буни врач белгилайди. Йод препаратларини хар эхтимолга қарши деб ва ортиқча ичиш хам ўз ўрнида организм учун зарарли хисобланади.

Жахон Соғлиқни Сақлаш Ташкилоти кўрсатмаларига кўра бир суткада қабул қилиниши лозим бўлган йод миқдори қуйидагича:
• Болаларга туғилганидан то 6 ёшгача: 90 мкг/сут
• Болаларга 6 ёшдан 12 ёшгача: 120 мкг/сут
• 13 ёшдан катта инсонларга: 150 мкг/сут
• Хомиладор ва эмизикли аёллар учун: 200-250 мкг/сут

Бу кўрсатмаларга амал қилинадиган бўлса, кунлик нормани қоплаш учун овқат махсулотлари таркибида суткасига бир чой қошиқда туз истеъмол қилиш кифоя. Аммо бундай тузни қабул қилишни ўз нозик томонлари бор: уларни қоронғу жойда ва 4 ойдан узоқ бўлмаган муддатда сақлаш керак. Ундан ташқари овқатга қўшиладиган йодланган тузда фойдасини олиш учун, уни овқатга термик ишлов бериш сўнгида қўшилиши керак. Аксинча холатларда йодланган туз ўз фойдали хусусиятларини йўқотади.


http://www.gepamed.uz/news/article_detail.php?action=detail&code=875
Каналга уланиш учун:https://t.me/gepamed_ultra

СУТ НИМАСИ БИЛАН ФОЙДАЛИ

1. Тана вазнини ушлаб туради ва мускулларни ривожлантиради
Пархездан кейин озиш учун ва мускул массасини йўқотмаслик (ва аксинча уларни ривожланиши) учун овқат таркибида организмга кирадиган оқсил – макронутриент зарур. 100 грамм сигир сутида ўртача 3,2-3,5 грамм оқсил мавжуд. Бу оқсилни ўзлаштириш коэффиценти (protein digestibility-corrected amino acid score, PDCAAS) = 1.0 га тенг. Бу ўта яхши кўрсаткич, яъни сигир сути организм томонидан тўлиқ ўзлаштирилади ва барча зарур аминокислоталарни тутади дегани. Агар сиз озишни мақсад қилган бўлсангиз, ёғ фоизи камроқ сутни танланг, уни алохида ичинг ёки оддий маъсулотлардан тайёрланган юқори миқдорда оқсил тутувчи коктейллар истеъмол қилинг

2. Инсульт ва юрак ишемик касаллигини олдини олади
Сигир сутидаги ёғлар асосан тўйинган булиб – улар ўртача 63% ни ташкил этади. Ёғсиз сут, бошқа сут махсулотлари ва пишлоқ юрак касалликлари, шу жумладан инсульт ривожланиши хавфини камайтиради. Ундан ташқари сутда 4,73% гача политўйинмаган ёғ кислоталари мавжуд бўлиб, улар бош мия ва юрак учун ўта фойдали. Бу модда айниқса сигир ўт билан озиқланган фасллар – бахор-ёзда кўп бўлади. Ривожланган давлатларда grass-fed milk фойдали сутнинг эталони хисобланади.

3. Суяклар саломатлигини яхшилайди
Тиш ва суяклар соғлом ва бақувват бўлиши учун организга кальций керак. Ундан ташқари бу макроэлемент қон томирларни қисқариши ва кенгайиши, нерв импульсларини узатилиши, шунингдек гормонлар секрецияси учун зарур хисобланади. Кальций етишмаслиги тегишли муаммоларни келтириб чиқаради.
100 грамм сут таркибида 112 мг кальций мавжуд. Тўғри бу қайнатилган исмалоқ (136 мг) ёки бодом (264 мг) га қараганда оз. Аммо сут таркибидаги кальцийнинг ўзлаштирилиши осон. Яъни сутдаги кальций лактоза, витамин D ва фосфор хисобига яхши ўзлаштирилади.

4. Бош мия саломатлигини таъминлайди
Сут таркибида глутатион моддаси кўп бўлиб, бу кучли антиоксидант бош мия хужайраларини эркин радикаллардан химоя қилади. Шу сабабли сут ичишни организми кўтарса қатта ёшдаги инсонларга хам тавсия қилинади.

СУТНИНГ ЗАРАРИ НИМАДА?

1. Гормонлар мажудлигида саратон ривожланиши хавфини оширади
Хомиладор сигирлар сутида эстроген ва прогестерон гормони кўп бўлади. Бундай сут инсонннинг гормонал фонига салбий таъсир этиб, бачадон, тухумдонлар ва сут бези саратони ривожланишини кучайтириши мумкин.

2. Хазмни бузиши мумкин
Сут таркибидаги углеводлар лактозадан иборат. Уни шунингдек, сутли шакар деб хам аталади. Лактозани ўзлаштириш учун организмга лактаза ферменти керак. Унинг етишмовчилиги лактозани тўлиқ ўзлаштирилмаслигига сабаб бўлади. Натижада сут махсулотларини истеъмолидан 30-120 дақиқа ўтгач, қорин дам бўлиши, ич кетиши, қайт қилиш, қорин мускуллари талвасаси каби белгилар кузатилади. Лактозани ўзлаштира олмасликни даволаш шарт эмас. Овқат рационидан сут ва сут махсулотларини чиқариб ташлаш кифоя.

СУТ ИЧИШГА АРЗИЙДИМИ
Сутни фойдали ёки зарарли деб узил-кесил гапириш нотўғри. Барчаси конкрет сут тури ва уни ичган одамга боғлиқ. Агар сизда лактоза ўзлаштира олмаслик мавжуд бўлса, шунингдек, гормонал дисбаланс ёки оилангизда бачадон, тухумдон, кўкрак безлари ёки простата бези саратони аниқланган бўлса сутдан воз кечганингиз маъқул
Организмда холестерин миқдори кўп бўлганда, тўйинган ёғлар миқдорини камайтириш учун ёғсиз сут ичиш тавсия этилади.
Қолган инсонлар учун сут фойдадан холи эмас. Чунки унда осон ўзлаштирилувчи оқсил ва кальций бор.


http://www.gepamed.uz/news/article_detail.php?action=detail&code=876
Каналга уланиш учун:https://t.me/gepamed_ultra

ЮРАК СТРЕССДАН ЖИСМОНАН АДО БЎЛИШИ МУМКИНМИ?

Ха, бу холат Такоцубо кардиомиопатияси ёки «парчаланган юрак синдроми» деб аталади. Японияда уни саккизоёқлилар учун тузоқ деб аталади. Негаки юрак УЗИ си (эхокардиографияси) да юрак чап қоринчаси кенгайиши хисобига шу шаклни эслатади («takotsubo» - япончадан саккизоёқлилар тутадиган сопол тувак идиш деб таржима қилинади).

Касаллик асосан кучли хиссий холат (эмоционал зўриқиш, ғам, қўрқув, нафрат, нотинчлик) ёки жисмоний стресс (инсульт, талваса, қон кетиши, нафас олишни қийинлашуви) таъсирида ривожланиши мумкин. Беморларнинг асосий қисмини 55 ёшдан ортган аёллар ташкил этади.

Касалликнинг аниқ сабаби маълум бўлмасада, симпатик стимулни ва катехоламинлар (стресс гормонларининг) нинг ортиқча таъсирига боғлиқлиги аниқланган.

Кучли стресс (масалан, яқин кишисининг ўлими) хисобига кўп миқдорда адреналиннинг ажралиши юрак чап қоринчаси хужайраларини иши тўхтатади ва юрак насоси нормал ишламай қўяди. Миокард инфарктидан фарқли равишда – Такоцубо кардиомиопатияси қайтадиган холат ва кўплаб беморлар 2 ой ичида тузалиб кетади.

Такоцубо синдроми белгилари миокард инфаркига ўта ўхшайди – юрак сохасида кучли оғриқ кузатилади. Тез ёрдам врачлари хам ЭКГ қилганда – юрак хуружига гумон қилади. Фарқи шундаки бундай беморларда стационарда коронарография текширувида юрак тож томирларини тиқилиб қолганлиги белгиси ёки бошқа нуқсонлари аниқланмайди.

Такоцубо синдромидан ёки бошқача айтганда стрессдан келиб чиққан кардиомиопатия деб аталадиган беморларда ўлим даражаси умумий популяцияга қараганда сезилари даражада юқори ва миокарда инфаркти бўлган беморлар ўлими билан тенглаштириш мумкин.

http://www.gepamed.uz/news/article_detail.php?action=detail&code=877

Каналга уланиш учун:https://t.me/gepamed_ultra

Қон босимини тушиши – гипотония деб аталади.
Артериал қон босимининг энг паст кўрсаткичлари 90/60 мм с.у. ни ташкил этиб, улардан исталган бирини пасайиши - гипотония хисобланади.
Қон босимини 130/80 мм с.у. дан доимий ортиши – қон босимини кўтарилиши деб саналади ва бу барча организм учун хавфли. Қон босимини пастлиги эса кимларнингдир организми учун ўзига хос хисобланади ва тегишли қўшимча белгилар қўшилмаса хавф туғдирмайди. Улар қайсилар бўлиши мумкин:
• бўшашиш;
• терлаш;
• концентрацияни бузилиши;
• кўришни пасайиши;
• кўнгил айниши;
• бош айланишидан тортиб то онгни хирлашувигача;
• хушдан кетиш.

Айтиб ўтилган белгилар хаёт сифатини бузади. Гипотония касаллик эмас ва ўз навбатида қайсидир патологик холатнинг белгиси бўлиши мумкин. Жумладан кескин сувсизланиш, стресс, гормонал бузилишлар, ички қон кетиш, миокард инфаркти, сийдик хайдовчи препаратлар ёки антидепрессантлар ичиш ва бошқалар. Демакки, асосий касаллик сабабини аниқлаш ва уни даволаш гипотонияни йўқотади.

Қон босими тушиб кетганда қачон тез ёрдам чақирилади:
• тана териси оқариб, ёпишқоқ тер билан қопланганда;
• нафас олиш тез-тез ва юзаки бўлиб қолганда;
• пульс бўшашиб, тезлашганда;
• онг хиралашганда.
Бу симптомлар ўткир артериал гипотензия (коллапс, шок) нинг белгилари хисобланиб, хаёт учун хавфли саналади – бош мия ва ички аъзолар гипоксиясини келтириб чиқариши мумкин.

Қон босимини уй шароитида қандай кутариш мумкин?
Врачлар етиб келгунига қадар қуйида айтилганларни бирини ёки бир нечтасини қўллаган холда қон босимини тушириш мумкин:

1. Тузли бирон-бир нарса истеъмол қилинг.
Селёдка ёки брынза бўлаги, тузланган бодринг ва хаказолар, негаки натрий хлор қон босимини кўтаради.

2. Бир-икки стакан сув ичинг.
Суюқлик қон хажмини ошириб, томирлар тонусига таъсир этади. Минерал ёки тузланган сув – бу эффектни янада оширади.

3. Компрессион гольф ёки пайпоқлар кийинг.
Эластик пайпоқлар оёқнинг варикоз кенгайган веналаридаги шиш ва оғриқни камайтиришдан ташқари, улардаги қон хажмини хам камайтиради. Сиқиб чиқарилган қон тананинг асосий қон томирларига йўналтирилади.

4. Тананинг тўғри вазиятини танланг.
Бу усул қон оқимини тананинг пастки қисмларидан тепага йўналтиришга асосланган. Оёқларингизни бир-бирини устига қўйманг, ётган холингизда оёғингизни кўтарган холатга келтиринг ва хаказо.

5. Харакатланинг
Узоқ ўтирган холда қолиб, қон босими тушиши белгиларини хис қилсангиз, қўл-бармоқларингизни харакатга келтиринг, оёқ ва товонлар билан айланма харакат қилинг. Бу қон айланишини тезлатади.

6. Кофе истеъмол қилинг
Кофеин қон босимини оширади. Айтиб ўтамиз кофеманлар учун бу усул ёрдам бермайди.

7. Енгил чигал ёзди машқларини бажаринг
Жисмоний фаоллик пайтида мускулларга кўп кислород керак бўлади. Бу талабни қондириш учун юрак тезроқ уришни бошлайди, кўпроқ қон хажмини хайдаб чиқаради.

8. Совуқ душ қабул қилинг
Бу қон томирларни торайиб, юракни тезроқ ишлашга ундайди.

http://www.gepamed.uz/news/article_detail.php?action=detail&code=878

Каналга уланиш учун:https://t.me/gepamed_ultra

ЖИҒИЛДОН ҚАЙНАШИ САБАБИ НИМА?

Кўпчилик кўксимиз ортида жиғилдон қайнаши хиссини ўзимизда туйганмиз. Бу холат шунингдек, зарда бўлиши деб хам номланиб, шу қадар кўп учрамоқдаки, уни бемалол «гастрономик касаллик» деб аташ мумкин.

Зарда бўлиши нима ва у қандай пайдо бўлади? Тасаввур қилинг, овқат хазм қилиш тизими гармоник тарзда ишлайди. Инсон овқат тановул қилганда озуқа моддаси қизилўнгач орқали ўтиб, ошқозонга тушади ва у ерда ошқозон шираси таъсирига учрайди. Овқат массасини ошқозондан қайтиб қизилўнгачга ўтмаслиги учун уларнинг чегарасида мускулли клапанли сфинктер мавжуд бўлиб, у «пастки қизилўнгач сфинктери» деб аталади.

Айрим одамларда бу клапан бўш ишлаб, зич ёпилмайди. Бунинг натижасида ошқозоннинг кислотали мухити ва овқат массасини бир қисми ошқозондан қизилўнгачга қайтиб ўтиши мумкин. Бу қизилўнгач пастки учдан бир қисми шиллиқ қаватини таъсирлаб, кўкрак ортида ва томоқда ёқимсиз гўёки оловли хиссиётга сабаб бўлади – жиғилдон қайнайди.

Зарда бўлишни келтириб чиқарувчи бир нечта омиллар мавжуд бўлиб, улар стресс, овқатланиш одатлари, семириш, хомиладорлик ва бошқа хроник касалликлар бўлиши мумкин. Агар сизда зарда бўлишга мойиллик бўлса, аччиқ, нордон, ёғли овқатларни, шунингдек, кофе, алкогол ва газланган ичимликларни чегаралаши керак бўлади.

Зарда бўлиш шунингдек, овқатланиб бўлибоқ ётиб оладиган инсонларда кўп кузатилади – тананинг горизонтал холатида хазм ширасининг ошқозондан қизилўнгачга «қуйилиши» осонлашади.

Шундай экан, кўксингиз ортида «оловли фаввора» қайнаб чиқиши кузатилса – буни кулинар чақириқ сифатида қабул қилинг. Ўз соғлиғингиз хақида қайғуринг ва шунда ошқозонингиз сизга миннатдорчилик билан жавоб қайтаради.


http://www.gepamed.uz/news/article_detail.php?action=detail&code=879

Каналга уланиш учун:https://t.me/gepamed_ultra

ЎТ ДИМЛАНИШИ ҚАНДАЙ БЎЛАДИ?

Ўт димланишини нима?
Ўт суюқлиги – жигар томонидан ишлаб чиқаридиган сафро суюқлиги бўлиб, овқат таркибида кирган ёғ ва ёғ кислоталарини парчаланишига ва уларнинг хазм трактида ўзлаштирилишига ёрдам беради. Шунингдек ўт суюқлиги организмдан кераксиз гемоглобинни чиқариб ташлайди.
Ўт суюқлигини жигардан ичакка ўтиши бузилганда (секинлаганда ёки тўхтаганда) ўт димланиши (холестаз) хақида гапирилади. Бунда сафро ўт пуфаги ва ўт йўлларида тўпланиб, уларнинг ишини бузади.

Ўт димланиши нимаси билан хавфли?
Холестаз ўлим хавфини келтириб чиқармасада, бир қатор асоратларни келтириб чиқариши мумкин:
• Жигар, ошқозон ости бези, ўт пуфаги ва ўт йўлларини яллиғланиши.
• Ёғларни эриши билан боғлиқ муаммолар: диарея, ёғда эрувчи витаминлар А, D, Е, K ни сўрилишини бузилиши натижасида ёш болаларни ўсишини секинлашуви.
• Ўтни қонда тўпланиши натижасида: сариқлик ва танадаги кучли қичишиш.
• Хомиладорларда холестаз натижасида: преэклампсия, эрта туғруқлар ва ўлик туғиш холлари.

Ўт димланишини қандай белгилари бор?
Энг кўп учрайдиган белгилар қуйидагилар:
• Интенсив қичишиш, айниқса кечаси кучаяди;
• Сариқлик;
• Қон кетишлар;
• Сийдик рангини тўқариши;
• Ахлат рангини оқариши;
• Қориннинг ўнг устки қисмида (қовурға остида) оғриқ;
• Кўнгил айниши ва қайт қилиш;
• Ёғли таомларни хазм қилишни бузилиши: мол гўшти, лосось, сут ва бошқалар.

Врачга қачон мурожаат қилинади?
Айтиб ўтилган шикоятлар кузатилганда. Айниқса, танадаги кучли қичишишда. Қичишиш – холестазнинг асосий белгиси.

Ўт димланиши нима сабабдан пайдо бўлади?
Ўт димланишини сабаблари шартли равишда икки турга бўлинади:

1. Жигар билан боғлиқ муаммолар. Бунда жигар томонидан ўт суюқлигини ўт йўлларига ажралиши бузилади: Вирусли ва алкоголли гепатит, жигар бактериал абсцесси ёки ўсмаси, сепсис, сил, дори воситалари таъсири.
2. Ўт йўлларидаги муаммолар. Бунда ўт йўллари орқали етарли хажмда ўт суюқлиги ўтиши бузилади. Бунинг сабаби ўт йўлларидаги тош, кисталар ёки ўсмалар, ўт йўллари яллиғланиши (холангит) ошқозон ости бези яллиғланиши (панкреатит) ёки ўсмаси бўлиши мумкин.

**Ўт димланишини қандай ташхисланади?**
Врач барча симптомларни сўраб суриштиргандан сўнг қуйидаги тахлилларга жўнатиши мумкин::
• Қон ва сийдикнинг умумий тахлили: организм холатини бахолаш учун.
• Қоннинг биохимик тахлили: холестазга хос бўлган билирубин миқдорини аниқаш учун.
• Ўт суюқлиги тахлили: ўт суюқлиги таркиби ва зичлигини аниқлаш учун.
• Жигар ва ўт йўллари УТТ текшируви: ўт ўлларида тош ва ўсмалар бор йўқлигини аниқлаш учун.
• Копрограмма: ичак фаолияти ва хазм қилиш сифатини аниқлаш учун.
• Компьютерли магнит резонансли томография: холестаз сабабини аниқлаш учун.

Ўткир ўт димланиши қандай даволанади?
Ўткир кечувчи холестаздан қутулиш учун уни келтириб чиқарувчи омилларни йўқотиш керак. Врач томонидан қуйидаги препаратлар буюрилиши мумкин:
• Антибиотиклар ёки вирусга қарши препаратлар (инфекцияга қарши даво учун);
• Холестаз дори туфайли келиб чиққан бўлса, у препаратни бошқасига алмаштириш;
• Эндоскопик муолажа: ўт йўллари тиқилган бўлса – очиш, тошни олиш ёки стентлаш.
• Холестаз витамин К етишмаслиги натижасида ривожланган бўлса – биоқўшимчалар ичиш ва ўрнини тўлдириш.

Хроник ўт димланиши қандай даволанади?
Сурункали холестазга олиб келувчи сабабларни даволаш қийинроқ. Врач томонидан қуйидаги даво чоралари қўлланилиши мумкин:
• Овқатланиш режимини коррециялаш. клетчаткага бой ва витаминли махсулотлар истеъмол қилиш.
• Хаёт тарзини ўзгартириш: жисмоний фаол бўлиш ва алкоголдан воз кечиш.
• Урсодезоксихол кислота тутувчи препаратларни ичиш: одатда ўт пуфагида тош аниқланган беморларга буюрилади.
• Налтрексон ёки холестирамин: кучли қичишиш бўлганда буюрилади, улар холестеринни қонга сўрилишини камайтириб, ахлат билан чиқишини тезлатади.

Ўт димланишини олдини олиш чоралари:
• Вирусли гепатит А ва В га қарши эмланиш.
• Алкогол ва наркотикларни истеъмол қилмаслик.
• Юқори миқдорда ёғ ва холестерин тутувчи пархездан воз кечиш, айниқса илгари ўт пуфагида тош аниқланган бўлса.




http://www.gepamed.uz/news/article_detail.php?action=detail&code=880

Каналга уланиш учун:https://t.me/gepamed_ultra

Аспирин нима?
Аспирин- ацетилсалицил кислота номи билан танилган бўлиб, ностероид яллиғланишга қарши препарат хисобланади. Организмда у оғриқ, иситма ва яллиғланиш келтириб чиқарувчи моддалар миқдорини камайтиради ва қуйидаги холларда қўлланилади:
• Мускуллар оғриғида;
• Бош оғриғида;
• Хайз цикли оғриқларида;
• Тиш оғриғида;
• Бўғимлар оғриғида;
• Тана харорати кўтарилганда;
• Инсульт, юрак хуружлари (стенокардияни) ни олдини олишда

Аспирин қандай ишлайди?
Аспирин – яллиғланиш чақирувчи простагландинлар синтезини камайтиради, силлиқ мускулатураларни қисқартиради ва бўшаштиради,қон томирларни торайтириш ва кенгайтириш орқали қон босимини назорат қилади. Шунингдек, аспирин қон ивиш хусусиятини камайтиради, миокарда инфаркти хавфини камайтиради ва ичаклар саратонини олдини олади.

Аспиринни қабул қилишдан олдин у хақида нималарни билиш керак?
Аспирин ёш ва ўсмир болаларга тана харорати юқори бўлганда, грипп ва сувчечак белгилари бўлганида берилмайди. Шунингдек, аспиринни унинг компонентларига аллергия бўлганда ва қуйидаги холатларда қабул қилиш мумкин эмас:
• Яқин орада ошқозон ва ичакда қон кетиш белгилари кузатилганда;
• Қон ивиши билан боғлиқ муаммолар (масалан, гемофилия) мавжуд бўлганда;
• Астма хуружлари кузатилганда;
• Бошқа ностероид препаратларга аллергик реакция бўлганда.
Аспиринни алкогол билан аралаштириб бўлмайди, акс холда ошқозондан қон кетиш холатлари кузатилиши мумкин.

Аспириннинг қандай ножўя таъсирлари бор?
Аспириннинг энг тарқалган ножўя таъсирлари қаторига ошқозон бузилишлари, зарда бўлиш, уйқучанлик, енгил бош оғриғи киради. Қуйидаги белгилар кузатилганда аспирин қабули дархол тўхталиши лозим:
• Қулоқлар шанғиллаши;
• Онгни хиралашуви, галлюцинациялар;
• Нафас олишни тезлашиши;
• Талвасалар;
• Кучли кўнгил айниши, қайт қилиш ва қориндаги оғриқларда;
• Ахлатда қон аралашиб қолганда;
• Қон аралаш йўтал ёки кофе қолдиғи каби қайт қилганда
• Иситма 3 кундай кўпга чўзилганда:
• Шиш ва оғриқлар 10 кундан кўпга чўзилганда.

Крапивница тошмалари, нафас олишни қийинлащуви, юз, лаб, тил ва томоқни шишида эса дархол тез ёрдамга мурожаат қилиш зарур.

Аспиринни дозаси ортиб кетганда нималар кузатилади:
• Қайт қилиш;
• Қориндаги оғриқлар;
• Диарея;
• Онгни хиралашуви;
• Кўриш ва эшитишдаги муаммолар;
• Нафасни тезлашуви ёки секинлашуви.

http://www.gepamed.uz/news/article_detail.php?action=detail&code=881

Каналга уланиш учун:https://t.me/gepamed_ultra