Eyvaz Taha | ایواز طاها
1.23K subscribers
144 photos
27 videos
9 files
209 links
Söz candır əgər bilərsə insan/ Sözdür ki, deyirlər özgədir can @etaha
Download Telegram
نئجه یازاق: ایری (بزرگ) /أیری (کج) | ایواز طاها

بعضن أیلش یا أیله‌ش [بنشین]، أیری [بزرگ]، أیمک [کج کردن] کیمی کلمه‌لرین اوخونوشو چتین آلینیر.‌ سبب ایسه فتحه‌نین بوروشوق قونومونا قاییدیر. بو مسئله‌ اورتوگرافی قلاووزوندا دا چؤزولمه‌میش قالیب. چوخ‌لاری مثلن أیری سؤزونو “اه‌یری” کیمی یازیرلار. یعنی بیر سس اوچ کاراکتئرله یازیلیر: ا، ه، یاریم‌فاصیله. بو نه دقیق‌دیر، نه ده سؤز اقتیصادیاتی باخیمیندان صرفه‌لی. هابئله بو یازیلیشی‌لا أیله‌ش کیمی سؤزلرین اوخونوشو داها دا چتینله‌شیر: اه‌یله‌ش.

سورونو چؤزمه‌یین آسان یولو، حمزه‌لی الیف[أ] دیر. بیز همیشه فتحه‌نی حمزه ایله یازیرساق بئله‌جه پروبلئم‌لرین قارشیسینی آلا بیله‌ریک:
ــ أیری əyri [کج]، ایری iri [بزرگ]
ــ أیمک əymək [کج کردن]، imək ایمک [بودن]
ــ أیلن əylən [سرگرم شو]، ایلن ilən (بعضی أسکی متن‌لر و مرثیه‌لرده “ایله” سؤزونون دئییلیشی)
اؤرنک‌لر: بویور أیله‌ش، بوداغی أیمه، دوشمن قاباغیندا أییلمه، أینینه تمیز پالتار گئیین.

#نئجه_یازاق #دیل #آذربایجان_تورکجه‌سی #نگارش_ترکی_آذربایجانی
قایناق: http://www.eyvaz.org/?p=2352

@eyvaztaha
نئجه یازاق: یانلیش جومله‌لره دوزه‌لیش | #ایواز_طاها

قروپ‌لار و کانال‌لاردا گئتمیش آشاغیداکی یانلیش جومله‌لره دوزه‌لیش وئرمیشیک. (سایغیسیزلیق اولماسین دئیه آدلاری دییشمیشک.)

«قره داغ اولکه سی نین گور نئجه دیوانه سی یم. هم دوکتور یاشار، هم مهندس آنار هر ایکیسی توپراقلارینا اولان بورجلارینی وئردیلر... به قول آقای دوکتور: قره داغ توپراغی خیانت گوتورمز».

متنه بئله بیر دوزه‌لیش وئرمک اولار:
قاراداغ بؤلگه‌سی‌نین گؤر نئجه دیوانه‌سییم. هم دوکتور یاشار، هم ده مهندس آنار، هر ایکیسی، تورپاق‌لارینا اولان بورج‌لارینی اؤده‌دیلر. دوکتور دئمیش: قاراداغ تورپاغی خیانت گؤتورمز.

گؤردویونوز کیمی متنده ایملا قایدا‌لارینا رعایت اولونماییب، مثلن أک‌لرله کؤک‌لر آرالی یازیلیب. ”قره داغ“ سؤزونده آهنگ قانونو پوزولوب، ”اؤلکه“ و ”وئردیلر“ سؤزلری ایسه یانلیش گئدیب.

«منده اللها اند ورمیشدیلر پایلاشدیم یالاندی دوزدی بیلمیرم»
جومله‌یه بئله‌جه دوزه‌لیش وئرمک اولار:
منی ده آللاها آند وئرمیشدیلر پایلاشدیم. یالاندی، دوزدو بیلمیرم.

جومله‌نی دیلیمیزین قورال‌لارینا داها اویغون بیچیمده یازماق اولار:
آللاها آند وئردیکلری اوچون من ده پایلاشدیم. یالاندی، دوزدو بیلمیرم.

«بو قروپون یازیلی قوراللارین اوخویوب یارارلی پایلاشمالاریزلان قروپون گئدیشینده و دولاندیرماسیندا یاردیمجی اولون.»

جومله‌یه بئله بیر دوزه‌لیش وئرمک اولار:
بو قروپون یازیلی قورال‌لارینی اوخویوب یارارلی پایلاشمالارینیزلا قروپون دولاندیرماسیندا یاردیمچی اولون.

ریتوریک گؤزللییی نظره آﻻراق جومله‌نی ساده‌لشدیرمک ده اولار:
قروپون یازیلی قورال‌لارینا رعایت ائده‌رک، یارارلی پایلاشمالارینیزی أسیرگه‌مه‌یین.
ـــــــــــ
* باشقا یئرلرده بللی سببه گؤره ”قروپ“ سؤزونو ”گروپ“ کیمی یازیرام. ألبته رسمی دیلده ”قروپ“ گئدیر.
#دیل #نئجه_یازاق
@eyvaztaha
نئجه یازاق: بیر پاراگرافدا گئتمیش یانلیشلیق‌لار | #ایواز_طاها

درس اوجاق‌لاریمیزین یوخلوغوندا عادی آدام‌لارین یانلیش یازماسی بیزی شاشیرمامالی‌دیر. بونلار یازاراق اؤیرنیرلر. ألبته یازی باخیمیندان یارین‌لاری بو گون‌لریندن فرقلنمه‌سی شرطی ایله. آنجاق دیل اوجاغی‌نین رولونو اوینایان درگی‌لریمیز، هابئله اؤیرتمن تیمثالیندا چیخیش ائدن یازارلاریمیزین یانلیش یازماق حاققی یوخ‌دور. دوغرودور، تام دوزگون و ایدئال بیر دیل سرگیله‌مک ایمکانینی بیزدن أسیرگه‌میشلر. لاکین بللی بیر قایناق قونوموندا چیخش ائدن یازالار، اؤیرتمن‌لر و رئداکتورلارین أثرلرینده ساده یانلیشلیق‌لار بوراخیلمامالی‌دیر.

آشاغیداکی متن یانلیشلیق بوراخیلمیش متن‌لرین بیر اؤرنه‌یی‌دیر. بو بان درگیسی‌نین رئکلامینا عایددیر. متن او قده‌ر ده پروبلئماتیک دئییل، آنجاق رسمی بیر درگیدن قایناق کیمی ایستیفاده اولوناجاغینی نظره آلاراق، داها دوزگون یازیلمالی ایدی:

«بان ایستیر بیر تریبون اولسون ٬تورکجه یازماغی باشارمیرام٬ دئین بوتون قیز و اوغلان‌لاریمیزا. اونا گؤره بیزیم باخیشیمیزدا بان تنهالیق‌لاریمیزی، سس‌سیز و گیزلین آغلاماق‌لاریمیزی اؤز آنا دیلیمیزده اوشاقلیغیمیزا دوشونرکن یازماغا بیر صحنه‌دی. بیر عؤمور دانیشماغا هئچ بیر کس تاپمامیشیق. آخی بیز اول داریخیب سونرا دانیشمیشیق. بیز ساعات‌لارجا سسسیز شهرلریمیزین خلوت خیاوان‌لارینی گَزمیشیک، بیز شهرلرده، کوچه‌لرده، کافه‌لرده، پارک‌لاردا، قبرستالیق‌لاردا خاطره‌لریمیز وار، بیز اونلاری یازماغی دوشونوروک.»

متنه وئریله‌جک دوزه‌لیش‌لرین بیری بئله اولا بیلر:

«بان بیر تریبون اولماق ایسته‌ییر ”تورکجه یازماغی باجارمیرام“ دئین بوتون قیز و اوغلان‌لاریمیزا. بونا گؤره، بیزیم باخیشیمیزدا بان تنهالیق‌لاریمیزی، سس‌سیز و گیزلین آغلاماق‌لاریمیزی اؤز آنا دیلیمیزده اوشاقلیغیمیزی دوشونرکن یازماغا بیر صحنه‌دیر. بیر عؤمور دانیشماغا هئچ بیر کس تاپمامیشیق. آخی بیز اول داریخیب سونرا دانیشمیشیق. بیز ساعات‌لارجا سسسیز شهرلریمیزین خلوت خیاوان‌لارینی گَزمیشیک، بیزیم شهرلرده، کوچه‌لرده، کافه‌لرده، پارک‌لاردا، قبریستانلیق‌لاردا خاطیره‌لریمیز وار، بیز اونلاری یازماغی دوشونوروک.»

متنده گئتمیش یانلیشلق‌لار:

ــ بان ایستیر بیر تریبون اولسون.
جومله فارسجانین گراماتیماسینا اویغون فورمالاشیب. دوزگون یازیلیش:
ــ بان بیر تریبون اولماق ایسته‌ییر.

بعضی سؤزلر یانلیش یازیلیب. دوزگون یازیلیش:
ــ ایستیر > ایسته‌ییر؛
ــ اوشاقلیغیمیزا دوشونمک > اوشاقلیغیمیزی دوشونمک؛
ــ صحنه‌دی > صحنه‌دیر؛
ــ بیز شهرلرده > بیزیم شهرلرده؛
ــ قبرستالیق > قبریستانلیق.


گراماتیکا جومله‌لرله اوغراشیر. جومله‌لرین سینیرینی آشیب ریتوریقا و سؤیلم پئرسپئکتیویندن متنه باخدیقدا، اونو داها دا دقیقلشدیرمک اولار. بو قبیلدن‌دیر ”بیز“ سؤزونون یئرسیز تکراریندان چکینمک، ”بیر عؤمور“ کیمی سؤز بیرلشمه‌شینی ”عؤمور بویو“ ایله دیشیدیرمک، ”قیز” سؤزونو ”قیزلار“ یازماق، و ”هئچ بیر کس“ یئرینه ”کیمسه“ ایشلتمک.

”هئچ بیر کس“ یانلیش اولماسا دا یاخشی ترکیب دئییل. گئنللیک‌له سهو ایشله‌نن ”کیمسه“ سؤزونون یئری بو متن‌دیر. چونکو بو سؤزجوک أساسن منفی جومله‌لرده گئتمه‌لی‌دیر. بونون اوچون ”هئچ بیر کس“ عیبارتیندن‌سه ساده‌جه ”کیمسه“ و یا ”کیمسه‌نی“ یازیلمالی‌ ایدی.

آشاغیداکی جومله‌‌یه آنلاشیلمازلیق سیزیب:

«بیزیم باخیشیمیزدا بان تنهالیق‌لاریمیزی، سس‌سیز و گیزلین آغلاماق‌لاریمیزی اؤز آنا دیلیمیزده اوشاقلیغیمیزا دوشونرکن یازماغا بیر صحنه‌دی.»

یوخاریداکی جومله‌ده ”اؤز“ و ”بیزیم باخیشیمیز“ کیمی سؤزلره گره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ک یوخ‌دور.

متن اوچون اؤنردیییمیز سون دییشیکلیک بئله‌دیر:

«بان بیر تریبون اولماق ایسته‌ییر ”تورکجه یازماغی باجارمیرام” دئین بوتون قیزلار و اوغلان‌لاریمیزا. بونا گؤره، بان آنا دیلیمیزده اوشاقلیغیمیزی دوشونرکن تنهالیق‌لاریمیزی، سس‌سیز و گیزلین آغلاماق‌لاریمیزی یازماغا بیر صحنه‌دیر. عؤمور بویو دانیشماغا کمیسه‌نی تاپمامیشیق. آخی بیز اول داریخیب سونرا دانیشمیشیق. ساعات‌لارجا سسسیز شهرلریمیزین خلوت خیاوان‌لارینی گَزمیشیک. شهرلرده، کوچه‌لرده، کافه‌لرده، پارک‌لاردا، قبریستانلیق‌لاردا خاطیره‌لریمیز وار، بیز اونلاری یازماغی دوشونوروک.»

#ایوازطاها #نئجه_یازاق #بان
#آذربایجان_تورکجه‌_سی #آنادیلی #دیل_کورسلاری

@eyvaztaha
نئجه یازاق: آغلاماقدانسا گولمک یاخشی‌دیر | #ایواز_طاها

‏آشاغیداکی جومله دوزگون‌دور:
اونون یئرینه سس وئردیم. (به جای او رأی دادم.).

آنجاق آشاغیداکی جومله سورونسال‌دیر:
آغلاماق یئرینه گولمک یاخشی‌دیر.

بو فورماداکی جومله‌لر بیزده "قارشیلیق بوداق جومله‌سی‌"نین قایداسینا اویغون یازیلمالی‌دیر:
آغلاماقدانسا گولمک یاخشی‌دیر.

@eyvaztaha

#نئجه_یازاق
#آذربایجان_تورکجه_سی
#آنادیلی
#دیل_کورسلاری

https://t.co/Ihiqbn8anH
نئجه یازاق: جومله‌لره دوزه‌لیش | #ایواز_طاها

۱. ‏یانلیش دیلده بیر متن:

«منجه قدیمی تورکی مثل لر کی کمردن آشاغیا مربوط اولور شبکه لرده طرح اولماسا یاخجیدی. هر سوزون بیر یئری وار.»

متنه بئله‌جه دوزه‌لیش وئرمک اولار:

منجه قورشاقدان آشاغی قدیم تورکجه مثل‌لر طرح اولونماسا یاخشی‌دیر. هر سؤزون بیر یئری وار.

۲. ‏سئویملی دوست‌لارین بیری یازیب:

«گلین اوینیَمَز دیَر اوتاق اَیری دی.»

معیار دیل گؤز اؤنونه آلیندیقدا جومله بئله‌ یازیلمالی‌دیر:

گلین اوینایا بیلمز دئیر اوتاق أیری‌دیر.

۳. ‏توییتئرده مثل‌لر باره‌ده بیر فعالیت باشلانیب. مثل‌لر تورکجه‌دیرسه بو ‎#چالش_ترکی_مثل هشتگی‌ ده تورکجه یازیلمالی ایدی. ساده‌جه ‎#تورکجه_مثل یئتر. آنجاق "مثل" سؤزو بیزده بیر آز دییشیک ایشلندییینه گؤره داها دقیق هشتگ بودور: ‎#ائل_سؤزو.

‌‎أصلینده بیزده "آتالار سؤزو" گئدیر. معین دئییم‌لری رحمتلیک فرزانه ده بئله‌جه آدلاندیرمیشدیر. لاکین بو ایصطیلاح جینسییت یوکونو داشییاراق آنالاری قیراغا قویدوغو اوچون یئنی بیر قارشیلیق اؤنردیم.

#نئجه_یازاق
#تورکجه_یازاق
#دیل
#آنادیلی
#محمدعلی_فرزانه

@eyvaztaha
Cul (1)
<unknown>
نئجه یازاق: جومله‌لره دوزه‌لیش
#ایواز_طاها

آشاغیداکی یانلیش جومله‌لره نئجه بیر دوزه‌لیش وئرمه‌یینیزی ریجا ائتمیشدیم:

۱. ایراندا شایعه‌لر اخباردان دقیقراق دیر...
۲. هر شكلاتي كه آليرام اليمه بو مكالمه ذهنيم ده ردو بدل اولور يمه بسدي دا اوكوز جان اولوسان يه بابا آخيرده كي بو ويروس سني اولدورجاخ.
۳. ایچیم اوزومو یاندییر چوولوم اوزگه نی.


دوزه‌لیشین بیر واریانتی:
1. ایراندا شاییعه‌لر [سؤیلنتی‌لر، دئدی‌قودولار] خبرلردن داها دقیق‌دیر...
2. ألیمه شوکولات آلدیقدا/آلاندا بو دانیشیق بئینیمدن کئچیر: یئمه، بسدیر، اؤکوز کیمی اولاجاقسان... یئ، اونسوز دا بو ویروس سنی اؤلدوره‌جک.
3. ایچیم اؤزومو یاندیریر، چؤلوم اؤزگه‌نی.

گئنیش ایضاح سس فایلیندا.

#دیل
#تورکجه_کورسلار
#نئجه_یازاق
@eyvaztaha
#دیل ۱
#ایوازطاها

‏۱ . دیل نه‌دیر؟
سورونون جاوابینی ساده دیل‌له فلسفه، دیلچیلیک وپسیخولوگولییا قووشاغیندا [تقاطع] آرایاجاغام. بو آرایؽش سؤسور، ویتگئنشتاین و لکان‌ین قاریشیغی کیمی آلینا بیلر.

ایل‌لردیر باشلیجا غایه‌م بودور: باجاردیغیم قده‌ر تۆرکجه‌میزی دۆشونجه ساحه‌سینده دیللندیریب زنگینلشدیرمک.

۲. ‏اینسان نؤوعو باشقا حئیوان جینس‌لریندن "نیطق"له سئچیلیر؛ یعنی دیل‌له.

کاسیرئر اینسانی سیمگه‌چی [سمبل‌ساز] حئیوان آدلاندیریر. اینسان ائوره‌نی تانیماق اۆچون سیمگه‌سل عالم‌لر یارادیر. دیل اینسانین یاراتدیغی ایلک سیمگه‌سل دۆنیادیر. اینسان هئچ بیر شئیی دیله تؤکمه‌دن قاورایا بیلمیر.

۳. ‏اینسان دیل باجاسیندان عالمه باخیر. باشقا تانیشلیق یولو یوخدور.

بیز عالمین گئرچه‌یینی دئییل، گؤرکمینی تانییا بیله‌ریک. بو گؤره‌و دیلین اۆزرینه دۆشور. دیل حرف‌لره، سؤزجوک‌لره، جۆمله‌لره بؤلونور. ائوره‌نی پارچالاییب، سؤزجوک‌لره تؤکمه‌دن نه تانییا بیله‌ریک، نه ده تانیملایا.

__________
أتک یازی‌لار:
‏* ارنست کاسیرر: فیلسوف آلمانی
۱۸۷۴-۱۹۴۵
*سیمگه‌سل: نمادین
Symbolique
دسترسی انسان به جهان از طریق نظم نمادین میسر است. و مهمترین این نظم‌ها "زبان" است.
*ائورن: کائنات

*‏ائندیرگه‌مه‌چی [تقلیل‌گرایانه] بیر دیل‌له دئسم "تانیماق" اؤزو اۆچون آلغیلاماق، ایدراک ائتمک‌دیر؛ "تانیملاماق" ایسه قاورامی باشقاسی اۆچون تعریف ائتمک.
*گئرچک سوؤزۆنۆ "امر واقع" آنلامیندا ایشله‌دیرم.
the real
بو، عالمین دیله تؤکولمز، تانینماز اؤزه‌یی‌دیر.
* گؤرکم: appearance

@eyvaztaha
#دیل ۳
#ایوازطاها

‏۱. غرب مدنیتینده دیل ایکی یئره بؤلونموشدور: شعر و فلسفه.

شعر بیلییین نسنه‌سینی تانیمادان، گؤزل فورمادا یییه‌له‌نیر؛ قاورامادان باغرینا باسیر. فلسفه ایسه اؤزبیلینجینه رغمن نسنه‌نی یییه‌له‌نه بیلمیر، یالنیز تانیییر، قاوراییر.

شعر دیلین گۆجونه ایمگه یارادیر، فلسفه ایسه قاورام.

۲. دیلین نه اولدوغونو آنلامادان، دۆشونجه و گۆج قاورام‌لاری یئترینجه آنلاشیلماز.

دیل نئیترال [خنثا] بیر فئنومئن دئییل، اؤز بطنینده گۆج قوللانیشی‌نین اولاناق‌لارینی گزدیریر. عینی حالدا دۆشونجه‌نین گئرچکلشمه‌‌سی‌نین شرطی‌دیر. داها دقیق دئسک، دیل دۆشونجه ایله دیالئکتیکال ایلیشکیده‌دیر.

‏۳. آگامبئن‌دن ایلهام آلاراق:
بۆتون وارلیق‌لار اؤزلرینی گؤرکم‌لرینده آچیقلاییب پارلاییرلار. لاکین اینسان، بو گؤرکمین پارلاییشینی نظارت آلتینا آلماق ایسته‌ین تکجه وارلیق‌دیر. اینسان، اؤزونون نئجه گؤرونمه‌سینی اؤزو بلیرله‌مک ایسته‌ییر.

نئجه گؤرونمه‌یین باشلیجا آراجی دیل‌دیر.
_____________
‏*گؤرکم: ظاهر
appearance
*جورجو آگامبئن: ایتالیان فیلوسوف،
Giorgio Agamben, ۱۹۴۲

@eyvaztaha
نئجه یازاق: جومله‌لره دوزه‌لیش
#ایواز_طاها

آشاغیداکی یانلیش جومله‌لره نئجه بیر دوزه‌لیش وئرمه‌یینیزی ریجا ائتمیشدیم:

۱. ایراندا شایعه‌لر اخباردان دقیقراق دیر...
۲. هر شكلاتي كه آليرام اليمه بو مكالمه ذهنيم ده ردو بدل اولور يمه بسدي دا اوكوز جان اولوسان يه بابا آخيرده كي بو ويروس سني اولدورجاخ.
۳. ایچیم اوزومو یاندییر چوولوم اوزگه نی.


دوزه‌لیشین بیر واریانتی:
1. ایراندا شاییعه‌لر [سؤیلنتی‌لر، دئدی‌قودولار] خبرلردن داها دقیق‌دیر...
2. ألیمه شوکولات آلدیقدا/آلاندا بو دانیشیق بئینیمدن کئچیر: یئمه، بسدیر، اؤکوز کیمی اولاجاقسان... یئ، اونسوز دا بو ویروس سنی اؤلدوره‌جک.
3. ایچیم اؤزومو یاندیریر، چؤلوم اؤزگه‌نی.

گئنیش ایضاح سس فایلیندا.

#دیل
#تورکجه_کورسلار
#نئجه_یازاق
@eyvaztaha