چرا گفت وگو با توماس سارجنت مهم است؟

محمد طاهری/سردبیر هفته نامه تجارت فردا

اقتصاد کلان مدرن بخش مهمی از رشد و تکوین خود را مدیون اقتصاددانان دانشگاه مینه‌سوتاست. خیلی از نظریه‌پردازان اقتصاد کلان در این دانشگاه درس خوانده یا تدریس کرده‌اند.
نقطه مشترک توماس سارجنت و علی شوریده هم، دانشگاه مینه‌سوتاست. سارجنت در سال‌های جوانی در این دانشگاه درس داده و علی شوریده جوان در آن مکتب تلمذ کرده است. اما این دو یک نقطه مشترک هم با مسعود نیلی دارند؛ هر سه متخصص اقتصاد کلان هستند.
علی شوریده 13 سال پیش نخستین بار اقتصادکلان را نزد مسعود نیلی آموخته و مسعود نیلی نیز تحت تاثیر یافته‌های توماس سارجنت قرار دارد.
شوریده جوان،پس از فارغ‌التحصیلی، دانشکده مکانیک دانشگاه شریف را با تشویق مسعود نیلی به مقصد بریتیش کلمبیا ترک می‌کند و پس از آن برای ادامه تحصیل در مقطع دکترا، به مینه‌سوتا می‌رود؛ جایی که قلمرو اندیشه‌های بزرگانی چون سارجنت است.
وقتی در مقطع دکترا فارغ‌التحصیل می‌شود، تحقیقاتش مورد توجه سارجنت قرار می‌گیرد و با ایمیلی که از او دریافت می‌کند، به عنوان استاد مدعو به دانشگاه نیویورک می‌رود. آن روزها نظریه‌پرداز سرشناس مکتب انتظارات عقلانی، در اوج شهرت و موفقیت است اما هنوز نوبل نگرفته و شوریده، همان سال که سارجنت نوبل اقتصاد را به خانه می‌برد با او در دانشگاه نیویورک همکار می‌شود.
اقتصاددان جوان ایرانی یک سال بعد از دانشگاه پنسیلوانیا دعوت‌نامه دریافت می‌کند و چهار سال بعد هم راه کارنگی ملون را در پیش می‌گیرد اما دوستی‌اش با نوبلیست سرشناس هیچ‌گاه کمرنگ نمی‌شود.
این دوستی آنقدر عمیق است که وقتی از علی می‌خواهیم همکار سابقش را متقاعد به گفت‌وگو با تجارت فردا کند، سارجنت جواب رد نمی‌دهد. به این ترتیب مسعود نیلی و علی شوریده مقابل یکی از سرشناس‌ترین اقتصاددانان جهان می‌نشینند و با او درباره اقتصادکلان مدرن دو ساعت گفت‌وگو می‌کنند.
تجارت فردا تا امروز با نوبلیست‌های سرشناس علم اقتصاد از جمله کنث ارو، گری بکر، توماس شلینگ، رابرت لوکاس، یوجین فاما و الوین راث گفت‌وگو داشته است.
همچنین با محمد یونس -تنها اقتصاددان برنده نوبل صلح- و دارون عجم اوغلو که نوبل نگرفته اما بسیار سرآمد است، گفت‌وگوی اختصاصی داشته‌ایم اما این گفت‌وگو حال و هوای دیگری دارد و از نظر کیفیت و انسجام علمی با هیچ‌کدام از گفت‌وگوهای قبلی قابل مقایسه نیست.
به قول یکی از اقتصاددانان سرشناس کشور؛ «این گفت‌وگو مهم‌ترین واقعه علمی رشته اقتصاد در یکی دو دهه گذشته است.»


#تجارت_فردا

@tejaratefarda

اقتصاد چگونه معترض می‌آفریند؟

✍️ محمد صاحبی/ نویسنده نشریه

جامعه ایران در التهابی بی‌سابقه می‌سوزد. آتش این التهاب را سیاستمدارانی برافروخته‌اند که سال‌هاست راه را بر هر اصلاح و تغییری بسته‌اند. موضوع فقط اصلاحات سیاسی نیست یا اصلاحات اجتماعی که نسبت به آن حساسیت وجود دارد؛ موضوع اندک اصلاحات اقتصادی برای کاهش فشارهای اقتصادی است که سیاستمداران حتی همین را هم نمی‌پذیرند.

نتیجه این است که ابرچالش‌های اقتصادی به وجود می‌آیند و مردم می‌بینند در هر حالتی از وضعیت سیاسی که قرار داشته باشیم، مستمراً شرایطشان در حال بدتر شدن است. نتیجه این‌که جامعه ایران در سال‌های گذشته همه نوع فشارها را تحمل کرده و تبدیل به جامعه‌ای خسته و ناامید از اصلاح و تغییر شده است.

آنچه درباره اعتراض‌های خیابانی در ایران نگران‌کننده است، کاهش فاصله زمانی اعتراض‌هاست. پیش از این فاصله زمانی اعتراض‌های سیاسی که منجر به تجمع در خیابان‌ها می‌شد 10 سال بود اما در حال حاضر فاصله بین اعتراض‌ها کاهش یافته است. مساله قابل توجه دیگر این است که پیش از این خاستگاه اصلی اعتراض‌ها طبقه متوسط جامعه بود که مطالبه آزادی داشت اما در سال‌های گذشته، معیشت و مشکلات اقتصادی نیز باعث اعتراض شدید جامعه بوده است. . شواهد نشان می‌دهد در سال‌های گذشته خیلی از افرادی که از نظر درآمدی در میانه و دهک‌های بالای جمعیت ایران قرار داشتند، اکنون برای تامین معاش خود در مضیقه هستند.

البته اقتصاددانان این وضعیت را پیش‌بینی کرده بودند و تحلیل‌های آنها نشان می‌داد بی‌اعتنایی به ابرچالش‌های اجتماعی و اقتصادی، مشکلات سیاسی و امنیتی ایجاد می‌کند اما سیاستمداران به این هشدارها توجهی نکردند و نتیجه این شد که فاصله زمانی اعتراض‌های خیابانی در ایران به دو سال رسیده است.

اگر از ناآرامی‌های اجتماعی چهار دهه گذشته مخرج مشترک بگیریم،وضعیت بد اقتصاد همواره یکی از دلایل اصلی اعتراض‌ها بوده است. این وضعیت برای مردم در دو مقوله تورم و رکود اقتصاد خلاصه می‌شود که اولی سفره‌شان را کوچک می‌کند و دومی درآمدشان را کاهش می‌دهد و جیبشان را خالی می‌کند. شواهد نشان می‌دهد در اعتراض‌های سال‌های گذشته یکی از این دو متغیر یا هر دو در وضعیت بدی بوده‌اند. جز ناآرامی در سال‌های 78 و 88 که پیشران‌های اصلی آن سیاسی بوده، در بقیه ناآرامی‌ها، وضعیت بد اقتصاد کشور به خاطر فشارهایی که به مردم وارد آورده، جزو دلایل اصلی اعتراض‌ها بوده است.

به هر حال چیزی که سیاستمداران همواره از آن هراس دارند اتفاق افتاده است؛ مردم ناراحتند و معترض شرایط دشوار اقتصادی، سیاسی و اجتماعی خود هستند. سوال این است؛ بهتر نبود این هزینه صرف اصلاحات و نوسازی ساختار می‌شد؟


#تجارت_فردا

@tejaratefarda

🎥نتیجه رقابت روسیه و ایران با اروپا و آمریکا

▫️نسخه صوتی

▫️همکاری ایران و روسیه از چه خاستگاهی برخودار است این همکاری چه اثری بر روابط ایران و غرب می گذارد؟

▫️این دو پرسش ستون میزگردی است که با حضور صادق زیباکلام، ابراهیم متقی و غلامرضا حداد برگزار شده است.

▫️دو‌ دیدگاه در این رابطه مطرح شده، دیدگاه نخست اعتقاد دارد در جهان کنونی قدرت حرف نخست را می زند، از این رو همکاری ایران با روسیه را نمایش قدرت می داند و تاکید دارد غرب فارغ از دلیل با ابزار تحریم ها به دنبال آن است که اجازه ندهد ایران یک قدرت منطقه ای باشد. این دیدگاه را ابراهیم متقی نمایندگی می کند و تاکید دارد حتی در دوره پهلوی رویکرد غرب به ایران همین گونه بوده، شاهد او نزدیک شدن شاه به شوروی برای دست یابی به برخی صنایع بود.

▫️در مقابل دیدگاه دیگر اعتقاد دارد جمهوری اسلامی اهداف غایی دارد که فارغ از واقعیت ها و نیازهای مادی پی ریزی شده بنابراین تا دقیقه نود از این اهداف کوتاه نمی آید. این دیدگاه همکاری با روسیه را در راستای دیدگاه های آرمان گرایانه و ائدلوژیک می داند.

#تجارت_فردا

📺 @ecoiran_webtv

📹 حکمرانی اقتصادی در لحظه بزنگاه است

▫️مسعود نیلی اقتصاددان و محمدفاضلی جامعه شناس با تحلیل وقایع رخ داده در سال جاری اعتقاد دارند: وضعیت امروز میراث چالش های گذشته است اما نحوه مواجهه با این چالش ها نظام حکمرانی را به لحظه بزنگاه رسانده است.

▫️نظام حکمرانی یا برای وضعیت پیش آمده کنونی قواعد جدیدی وضع می کند یا اقتصاد ایران در مسیر کنونی ادامه خواهد داد. مسیری که از نظر این دو‌تحلیل گر می تواند ابرچالش های کنونی را به ابرفشارهای اقتصادی به جامعه تبدیل کند.

▫️این میزگرد با همکاری هفته‌نامه «تجارت فردا» و «اکوایران» برگزار شده است.

#تجارت_فردا

📺 @ecoiran_webtv

📹 سریال فرار از ریال تمام می‌شود؟

نسخه صوتی

▫️سه صاحب نظر اقتصادی تاکید دارند:با وجود تمام اما و اگرها و با این پیش‌فرض که شرایط موجود در روابط بین‌الملل حفظ شود: بازار مسکن به عنوان یک کلاس دارایی بدون ریسک همچنان مورد توجه سرمایه گذاران خواهد بود و متناسب با طلا و ارز حرکت خواهد کرد.

▫️از دید بخشی از شرکت کنندگان، در صورت ثبات ارزی سال آینده بازار سهام می‌تواند نسبت به بقیه کلاس‌های دارایی رشد بیشتری را تجربه کند.

▫️در حوزه متغیرهای کلان هم شرکت کنندگان اعتقاد دارند با توجه به کسری بودجه در اقتصاد کشور و همچنین در پیش داشتن انتخابات مجلس، احتمالاً فشار روی رشد نقدینگی بیشتر خواهد بود.

▫️برای دانستن جزییات مورد اشاره و کنش و واکنش احتمالی اقتصاد ایران میزگرد داود سوری اقتصاددان، پرویز خسروشاهی صاحب نظر اقتصادی و بهروز ملکی تحلیل گر را تماشا کنید.

▫️این میزگرد با همکاری هفته‌نامه «تجارت فردا» و «اکوایران» برگزار شده است.

#تجارت_فردا

📺 @ecoiran_webtv

📹 مهم‌ترین اتفاق سال ۱۴۰۱

▫️جامعه شناسان می گویند تا شهریور ۱۴۰۱ نگران فرسودن اجتماع ایرانی و کل همبسته جامعه ایران بودند اما در ۱۴۰۱ اجتماع ایران نشانه های نو شدن را برجسته تر از قبل کرد. جامعه ایران در کنار دغدغه های اقتصادی نگرانی های زیست محیطی دارد و حتی توانسته در برخی حوزه ها خواسته خود را تحمیل کند.

▫️کنش جامعه در جریان آب اصفهان و کارون خروشان، انتخاب رئیس دولت برای افتتاح اقامتگاه بوم گردی در یزد نشانه های قدرت جامعه و افزایش امید به آینده است. در مقابل خرد شدن طبقه متوسط زیر فشارهای اقتصادی پدیده خطرناکی توصیف می شود که به جای زندگی به دنبال بقا است.

▫️محمد رضا جوادی یگانه، محمد درویش و مریم زارعیان در میزگردی که با همکاری تجارت فردا و اکوایران برگزار شده به تحلیل این رخدادها پرداخته اند.

#تجارت_فردا

📺 @ecoiran_webtv

📹 لیدر اعتراضات در سال ۱۴۰۱

نسخه صوتی

▫️اعتراضات سال ۱۴۰۱ را کدام نسل نمایندگی می کند؟ آیا اعتراضات فقط مطالبات یک نسل است یا خواست تمامی نسل هاست؟ آیا مرگ مهسا عامل اعتراضات بود یا نشانه های چنین کنشی از قبل وجود داشت؟ نسبت اعتراضات با براندازی چیست؟ آیا رفتارهای براندازان موجب عقب نشینی معترضان شد؟ مهم ترین خطر پیش روی جامعه ایران و نقطه امید در سال های پیش روی چیست؟

▫️محمد جوادی یگانه، مریم زارعیان و محمد درویش در میزگردی با همکاری «تجارت فردا» و «اکوایران» به این سوالات پاسخ داده اند.

#تجارت_فردا

📺 @ecoiran_webtv

📹 هشدار زنجانی درباره خزانه پنهان

نسخه صوتی

▫️مسعود روغنی زنجانی رکورد دار ریاست سازمان برنامه و‌بودجه در پس از انقلاب است.

▫️او که در دهه ۶۰ و ابتدای دهه هفتاد ریاست این سازمان را بر عهده داشته با نگاهی انتقاد به گذشته تاکید دارد: کسری بودجه دهه ۶۰ از سر اجبار و اضطرار بود اما کسری بودجه در دولت های بعدی ناشی از تغییر مختصات اقتصادی کشور بود.

▫️او با انتقاد از حضور شبه دولتی ها در اقتصاد می گوید: قدرت گرفتن این نهادهای اقتصادی موجب شده خزانه ای به موازت خزانه رسمی ایجاد و بزرگ شود که کمترین پاسخگویی را به نهادهای نظارتی دارد.

▫️روغنی زنجانی با یادآوری سرنوشت خصوصی سازی نسبت به اجرای مولد سازی هشدار می دهد و معتقد است: مولد سازی به نفع خزانه پنهان است.

▫️این میزگرد با همکاری هفته‌نامه «تجارت فردا» و  «اکوایران» برگزار شده است.

#تجارت_فردا

📺 @ecoiran_webtv

📹 اخرین باغ آلبالو / چهار پرده از توسعه نیافتگی ایران

▫️«ما عقب مانده‌ایم. حداقل دویست سال عقب افتاده‌ایم. هنوز چیزی به دست نیاورده‌ایم. جبران گذشته فقط با رنج امکان دارد. با رنج و زحمت مدام و وحشتناک میسر است.» این جملات بخشی از دیالوگ شخصیت «پیتر تروفیموف» در نمایشنامه باغ آلبالو است.

▫️محمد طاهری -سردبیر هفته نامه #تجارت_‌فردا و فرهاد نیلی- اقتصاددان- با استعاره از داستان های «باغ آلبالو»،«طویله‌های اوجیاس»، «دشمن مردم» و «قلعه» وضعیت اقتصاد ایران را روایت کرده اند.

▫️«قلعه» «فرانتس کافکا»، حکایت نظام اداری پیچیده‌ای است که جامعه را در دام کاغذبازی و پرونده‌سازی‌های شوم، گرفتارکرده. «طویله‌های اوجیاس» «فردریش دورنمات» انباشت فسادی فراگیر را روایت می‌کند.

▫️«دشمن مردم» نوشته «هنریک ایبسن» از مردمی می گوید که برای رفاه امروز، آینده خود را تباه می‌کنند و در نهایت «باغ آلبالو» نوشته «آنتوان چخوف» روایت حراج یک باغ بزرگ است. باغی که بد اداره شده و مالکانش ناچار به حراجش شده ‌اند. در نهایت باغ فروخته می‌شود و مالکان هنگام ترکش صدای تبرهایی را می‌شنوند که بر تنه درختان فرود می‌آیند.

📺 @ecoiran_webtv

◾️ مأموریت ناتمام

پیروزی سیدابراهیم رئیسی در انتخابات سال 1400 شروع یک دوره جدید در عرصه سیاسی کشور بود؛ دوره‌ای که با شهادت او آینده‌ نامعلومی دارد.
جمهوری اسلامی پس از سید ابراهیم رئیسی به کدام سو می‌رود؟


#تجارت_فردا

@tejaratefarda