دکتر سرگلزایی drsargolzaei

کژتابی #قصه ها در
#مصاحبه_مجله_موفقیت
با #دکترسرگلزایی -قسمت دوم
"ترسی که شنگول و منگول ایجاد می کنند!"

پرسش- غیر از عشق و اعتقاد به مسائل ماورایی به نظر شما چه مسائل دیگری در این زمینه وجود دارد؟

پاسخ- موضوع دیگر، «جنسیت‌ محوری» است. مثلأ در قصه ی کودکانه‌ای مثل خاله‌سوسکه که می‌خواست به همدان برود و در طول راه هرکسی او را می‌دید می‌گفت: «زنم می‌شی؟» و خاله‌سوسکه جواب می‌داد: «اگر بین ما دعوا بشه، من رو با چی می‌زنی؟»؛ کودک مؤنث به این باور می‌رسد که در آینده وقتی بین من‌ و همسرم دعوا شود، من باید کتک بخورم! در ادامه قصه هم مي بينيم نهایتا آقاموشه که مردی عاشق ‌پیشه است، می‌گوید: «من تو رو نمی‌زنم بلكه تو رو با دمم ناز و نوازش می‌کنم.»؛ اما بعد مشخص می‌شود که این آقاموشه ي مهربان، مردی بی‌عرضه است؛ چون وقتی می‌رود غذا بیاورد، در دیگ آش می‌افتد و می‌میرد! پس پیام ضمنی داستان این است: مردانی که می‌خواستند او را کتک بزنند، باعرضه و زرنگ بودند و کسی که همسرش را نوازش می‌کرد، بی‌عرضه بود. درواقع این داستان، از سنین پایین، پیامی چندوجهی در مورد زندگی مشترک به افراد می‌دهد؛ زيرا یکی از ویژگی‌های قصه، پیام‌های چندبُعدی آن است. وقتی كه من مقاله‌ای به شما می‌دهم و در مورد موضوعي موارد مختلفی را برمی‌شمارم، شما می‌توانید بگویید که با فلان موارد مقاله مخالف هستید و یا اینکه تأکید کنید که مقاله متقاعد کننده نبود، اطلاعات کافی نمی‌داد یا استنتاج منطقی نداشت؛ اما خصوصیت قصه این است که تمام عناصر و اجزای آن درکنار هم معنا می‌دهند؛ یعنی شما نمی‌توانید یک قسمت را نادیده بگیرید؛ بلكه لازم است آن را با تمام مفاهیم ضمنی‌اش باور کنید. قصه‌ها، حاوی یک‌سری پیام‌های مستقیم و برجسته و نیز مجموعه‌ای از پیام‌های پنهان هستند که افراد مختلف ممکن است برداشت‌های متفاوتی از آن‌ها داشته باشند؛ و اتفاقأ، مواردی که در لایه‌های قصه پنهانند، خطرناک‌تر هستند.

پرسش- آیا ضرب‌المثل‌ها هم به بیماری‌های فرهنگی کمک می‌کنند؟

پاسخ- بله، مثلأ محافظه كاري یکی از پیامدهای ضرب‌المثل‌های کشور ماست. در فرهنگ ما، كار حتي از احتیاط هم گذشته است و افراد را به سمت ترس سوق مي دهد. برای مثال در ضرب‌المثل‌های ما تأكيد مي شود که: «زبان سرخ، سر سبز می‌دهد بر باد»، «آسته بيا، آسته برو که گربه شاخت نزنه»، «تو سر پیازی یا ته پیاز؟»، «سری که درد نمی‌کنه، دستمال نمی‌بندن»، «خواهی نشوی رسوا، هم‌رنگ جماعت شو»، «با یه گل بهار نمی‌شه» و ... . این‌ ها همه ضرب‌المثلهایی هستند که فرهنگ ترس و احتیاط افراطي را ترویج می‌دهند؛ درحالی‌که مردم چندان به تأثیر این ضرب‌المثل‌ها آگاه نیستند.
متاسفانه نوعی بی‌توجهی در فرهنگ ما وجود دارد؛ مثلا اگر بگویند دو کوچه بالاتر برق یا آب قطع شده است، ما واقعأ احساس نگرانی نمی‌کنیم و برایمان مهم نیست کساني که الان آب یا برق ندارند چه وضعیتی دارند، چون ما در آن شرایط نیستیم؛ اما اگر برفرض فرزندمان در آن خیابان ساکن باشد، به‌شدت نگران می‌شویم. یا اینکه اگرچه در یک شهر زندگی می‌کنیم، اما منافع شهری برای ما معنای خاصی ندارد. وقتی در قصه، ضرب‌المثل، فیلم و سریال‌های ما مفهوم و مصداق منافع شهری وجود نداشته باشد، طبیعی است که چنین چیزی برای ما بی‌معنا می‌شود. مغز ما لایه‌های مختلفی دارد؛ لایه هیجان‌مدار مغز، بیشتر با شعر، قصه و موسیقی سروکار دارد، در حالي كه لایه منطقی مغز با «دیتا» یا «داده‌ها» سروکار دارد. خیلی وقت‌ها می‌بینیم که داده‌ها به ما می‌گویند چه بکنیم و چه نکنیم، اما ما آن کار را انجام نمی‌دهیم؛ چون انگیزش ما انرژی خودش را از لایه هیجانی می‌گیرد و اگر لایه هیجانی انرژی توليد نكند، بخش منطقی هم بی‌انرژی خواهد شد. قصه‌ها، ضرب‌المثل‌ها و اشعار، انرژی ما را تأمین می‌کنند. گاهي ما می‌دانیم که نفع جمعی ما در چيست اما احساسی نسبت به آن نداریم. عكس اين موضوع نيز صادق است، مثلا اگر دست فرزند ما خراشی بردارد، با اينكه مي دانيم با این خراش مشکلی برایش پیش نمی‌آید، بازهم برایش نگران می‌شویم. بنابراین همیشه مغز منطقی غالب نیست. اگر مغز هیجان‌مدار به درستي با مواردي مثل قصه، نمایش، شعر و فیلم تغذیه نشود، ما کارهایی را انجام خواهیم داد که می‌دانیم به‌ نفعمان نیستند.

@drsargolzaei

13.0K views04:59