🖌 جامعه‌شناسی در ایران، زمین‌گیر شده است
🗓 سه‌شنبه ۲۹ مهر ۱۳۹۹
📰 یادداشت #احمد_بخارایی در روزنامه‌ی ایران درباره‌ی نگرش و رویکرد زنده‌یاد #غلام‌عباس_توسلی در جریان جامعه‌شناسی ایران | منتشرشده در شماره‌ی ۷۴۷۱، دوشنبه ۲۸ مهر ۱۳۹۹
👈 نمایش گزارش
آن‌چه زنده‌یاد غلام‌عباس توسلی، #جامعه‌شناس سرشناس را از دیگر جامعه‌شناسان ایرانی متمایز می‌کند، این است که وی «جامعه‌شناسی انتقادی» بود؛ نخست عمق‌نگری وی و دوم #کنش‌گری_اجتماعی ایشان حائز اهمیت است. #جامعه‌شناسی را در یک تقسیم‌بندی اولیه به جامعه‌شناسی «پیشاانتقادی» و «انتقادی» می‌توان تقسیم کرد. «جامعه‌شناسی پیشاانتقادی» یک جامعه‌شناسی محافظه‌کارانه و کلی‌نگر است که کم‌تر به «انتقاد» که وظیفه‌ی اصلی جامعه‌شناسی است، نزدیک است. اما «جامعه‌شناسی انتقادی» جامعه‌شناسی‌ای است که علاوه بر این‌که یک جامعه‌شناس به علم جامعه‌شناسی احاطه دارد، وظیفه‌ی خودش را پیشروی تا مرز کنش‌گری هم می‌داند.
جامعه‌شناسی انتقادی به شدت نسبت به #نظام_سیاسی نگاه انتقادی دارد و هرچه نظام سیاسی ناکارآمدتر باشد، انتقادها تندتر می‌شود.
دو وجهی که دکتر توسلی را از دیگران متمایز می‌کرد، نخست این بود که وی تحصیل‌کرده‌ی فرانسه بود و در فرانسه حوزه‌ی فلسفه و جامعه‌شناسی، آمیزه‌ای کارکردی و کاربردی داشت. فرانسه جامعه‌شناسانی مانند ژورژ گورویچ داشت که نگاه عمیقی به جامعه‌شناسی و به مجموعه‌ی علل و لایه‌های تودرتوی علت‌های یک پدیده‌ی اجتماعی داشتند که کم‌تر در جامعه‌شناسی فهم می‌شد؛ در واقع جامعه‌شناسی فرانسه با فلسفه بــه نحوی درآمیخته بود و جامعه‌شناسی را عمیق کرده بود و دکتر توسلی دانش‌آموخته‌ی چنین فضایی بود؛ از این‌رو دکتر توسلی دارای «ذهن فلسفی» بود.
در درس «نظریه‌های جامعه‌شناسی» که در دانش‌گاه تهران شاگرد وی بودم، تسلط بی‌بدیل ایشان در #پدیدارشناسی بر موضوع پیچیده‌ای که به نظریه‌ی «ادموند هوسرل» مربوط می‌شد، یا در بحث‌هایی درباره‌ی «تالکوت پارسونز» در حوزه‌ی جامعه‌شناسی آمریکایی که بسیار زیبا ارتباط بین خرده‌نظام‌ها را بیان می‌کرد، کاملاً در خاطرم نقش بسته است و این نگاه عمیق، وی را از دیگر استادان این حوزه متمایز می‌کرد.
دیگر این‌که وی از پیش از #انقلاب در #نهضت_آزادی ایران عضویت داشت و جامعه‌شناسی را به کنش‌گری نزدیک کرده بود، بعد از انقلاب هم به سبب این نوع مواجهه در حوزه‌ی کنش‌گری اجتماعی، به نحوی مؤاخذه شد و در دوره‌ی اول دولت احمدی‌نژاد در دانش‌گاه تهران مورد بی‌مهری قرار گرفت.
نکته‌ی درخور عنایت این‌که متأسفانه در حوزه‌های جامعه‌شناختی در ایران ممکن است ما استادتمام‌هایی داشته باشیم که کتاب‌های زیادی هم نوشته باشند و در شمار استادان دانش‌گاه‌های مطرح مانند دانش‌گاه تهران هم بوده باشند اما از عمق در تحلیل یا جسارت در بیان برخوردار نباشند. «جامعه‌شناسی خواندن» با «جامعه‌شناس شدن» بسیار فاصله دارد؛ بسیاری جامعه‌شناسی خوانده‌اند و در نهایت یک معلم ساده‌ی جامعه‌شناسی شده‌اند یا یک گام جلوتر رفته‌اند و در حوزه‌ی محلی خودشان ایفای نقش کرده‌اند؛ اما در سطح وسیع ورود نکرده‌اند؛ ما بسیار انگشت‌شمار داریم کسانی که جامعه‌شناسی را خوب خوانده‌اند و جامعه‌شناس واقعی شده‌اند و نیز به حوزه‌ی #کنش‌گری با جرأت و جسارت و با عمق‌نگری ورود کرده‌اند؛ شاید بشود گفت این‌گونه استادان در ایران به تعداد انگشتان دو دست هم نرسند و این چیزی است که جامعه‌شناسی را آزار می‌دهد.
دکتر توسلی تلاش کرد جامعه‌شناسی را به رسالت اصلی خود نزدیک کند؛ اما باید بگویم که تلاش‌های ایشان چندان مثمر در حدی که انتطار می‌رفت، نشد؛ چون جامعه‌شناسی در ایران، زمین‌گیر شده است.
⚠️ درخواست: بازپخش پست‌ها در هرجا، لطفاً مستقیم از کانال forward شود یا با درج پیوند پست و کانال «جامعه‌شناسی افق‌نگر» (t.me/dr_bokharaei/…postID) صورت پذیرد؛ هرگونه تغییر در ترکیب و چیدمان پست، شایسته نیست.
🎞🎙🖌 دیگر یادداشت‌ها و سخن‌رانی‌ها 👇
| Instagram | YouTube | SoundCloud | Site |
🗓 سه‌شنبه ۲۹ مهر ۱۳۹۹
📰 یادداشت #احمد_بخارایی در روزنامه‌ی ایران درباره‌ی نگرش و رویکرد زنده‌یاد #غلام‌عباس_توسلی در جریان جامعه‌شناسی ایران | منتشرشده در شماره‌ی ۷۴۷۱، دوشنبه ۲۸ مهر ۱۳۹۹
👈 نمایش گزارش
آن‌چه زنده‌یاد غلام‌عباس توسلی، #جامعه‌شناس سرشناس را از دیگر جامعه‌شناسان ایرانی متمایز می‌کند، این است که وی «جامعه‌شناسی انتقادی» بود؛ نخست عمق‌نگری وی و دوم #کنش‌گری_اجتماعی ایشان حائز اهمیت است. #جامعه‌شناسی را در یک تقسیم‌بندی اولیه به جامعه‌شناسی «پیشاانتقادی» و «انتقادی» می‌توان تقسیم کرد. «جامعه‌شناسی پیشاانتقادی» یک جامعه‌شناسی محافظه‌کارانه و کلی‌نگر است که کم‌تر به «انتقاد» که وظیفه‌ی اصلی جامعه‌شناسی است، نزدیک است. اما «جامعه‌شناسی انتقادی» جامعه‌شناسی‌ای است که علاوه بر این‌که یک جامعه‌شناس به علم جامعه‌شناسی احاطه دارد، وظیفه‌ی خودش را پیشروی تا مرز کنش‌گری هم می‌داند.
جامعه‌شناسی انتقادی به شدت نسبت به #نظام_سیاسی نگاه انتقادی دارد و هرچه نظام سیاسی ناکارآمدتر باشد، انتقادها تندتر می‌شود.
دو وجهی که دکتر توسلی را از دیگران متمایز می‌کرد، نخست این بود که وی تحصیل‌کرده‌ی فرانسه بود و در فرانسه حوزه‌ی فلسفه و جامعه‌شناسی، آمیزه‌ای کارکردی و کاربردی داشت. فرانسه جامعه‌شناسانی مانند ژورژ گورویچ داشت که نگاه عمیقی به جامعه‌شناسی و به مجموعه‌ی علل و لایه‌های تودرتوی علت‌های یک پدیده‌ی اجتماعی داشتند که کم‌تر در جامعه‌شناسی فهم می‌شد؛ در واقع جامعه‌شناسی فرانسه با فلسفه بــه نحوی درآمیخته بود و جامعه‌شناسی را عمیق کرده بود و دکتر توسلی دانش‌آموخته‌ی چنین فضایی بود؛ از این‌رو دکتر توسلی دارای «ذهن فلسفی» بود.
در درس «نظریه‌های جامعه‌شناسی» که در دانش‌گاه تهران شاگرد وی بودم، تسلط بی‌بدیل ایشان در #پدیدارشناسی بر موضوع پیچیده‌ای که به نظریه‌ی «ادموند هوسرل» مربوط می‌شد، یا در بحث‌هایی درباره‌ی «تالکوت پارسونز» در حوزه‌ی جامعه‌شناسی آمریکایی که بسیار زیبا ارتباط بین خرده‌نظام‌ها را بیان می‌کرد، کاملاً در خاطرم نقش بسته است و این نگاه عمیق، وی را از دیگر استادان این حوزه متمایز می‌کرد.
دیگر این‌که وی از پیش از #انقلاب در #نهضت_آزادی ایران عضویت داشت و جامعه‌شناسی را به کنش‌گری نزدیک کرده بود، بعد از انقلاب هم به سبب این نوع مواجهه در حوزه‌ی کنش‌گری اجتماعی، به نحوی مؤاخذه شد و در دوره‌ی اول دولت احمدی‌نژاد در دانش‌گاه تهران مورد بی‌مهری قرار گرفت.
نکته‌ی درخور عنایت این‌که متأسفانه در حوزه‌های جامعه‌شناختی در ایران ممکن است ما استادتمام‌هایی داشته باشیم که کتاب‌های زیادی هم نوشته باشند و در شمار استادان دانش‌گاه‌های مطرح مانند دانش‌گاه تهران هم بوده باشند اما از عمق در تحلیل یا جسارت در بیان برخوردار نباشند. «جامعه‌شناسی خواندن» با «جامعه‌شناس شدن» بسیار فاصله دارد؛ بسیاری جامعه‌شناسی خوانده‌اند و در نهایت یک معلم ساده‌ی جامعه‌شناسی شده‌اند یا یک گام جلوتر رفته‌اند و در حوزه‌ی محلی خودشان ایفای نقش کرده‌اند؛ اما در سطح وسیع ورود نکرده‌اند؛ ما بسیار انگشت‌شمار داریم کسانی که جامعه‌شناسی را خوب خوانده‌اند و جامعه‌شناس واقعی شده‌اند و نیز به حوزه‌ی #کنش‌گری با جرأت و جسارت و با عمق‌نگری ورود کرده‌اند؛ شاید بشود گفت این‌گونه استادان در ایران به تعداد انگشتان دو دست هم نرسند و این چیزی است که جامعه‌شناسی را آزار می‌دهد.
دکتر توسلی تلاش کرد جامعه‌شناسی را به رسالت اصلی خود نزدیک کند؛ اما باید بگویم که تلاش‌های ایشان چندان مثمر در حدی که انتطار می‌رفت، نشد؛ چون جامعه‌شناسی در ایران، زمین‌گیر شده است.
⚠️ درخواست: بازپخش پست‌ها در هرجا، لطفاً مستقیم از کانال forward شود یا با درج پیوند پست و کانال «جامعه‌شناسی افق‌نگر» (t.me/dr_bokharaei/…postID) صورت پذیرد؛ هرگونه تغییر در ترکیب و چیدمان پست، شایسته نیست.
🎞🎙🖌 دیگر یادداشت‌ها و سخن‌رانی‌ها 👇
| Instagram | YouTube | SoundCloud | Site |
Google Docs
دکتر توسلی؛ جامعه‌شناسی انتقادی، عمیق و کنش‌گر