❇️ آیا برای شرکت در #انتخابات #مجلس_شورای_اسلامی در اسفند ۱۳۹۸ باید تجدید نظر کرد؟

🗓 دوشنبه ۲۵ آذر ۱۳۹۸

| #احمد_بخارایی، #جامعه‌شناس |

| یادداشت ۱۴ | چهاردهمین مکث
«شرکت‌کردن در انتخابات، امری غیر اخلاقی!»

۱ـ پس از انتشار «مکث سیزده» در هفته‌ی گذشته، مطلبی به این صورت به دستم رسید: «این تلاشی که قالیباف و امثالهم برای گرفتن مجلس می‌کنند آدم را می‌ترساند که اگر هیچی نیست پس چرا تلاش می‌کنند قبضه‌اش کنند. نکند قوانینی تصویب کنند که تا صد سال بیفتیم توی دام». قبل از آن هم حرف یکی از کاندیداهای نمایندگی مجلس هنگام ثبت نام یعنی حمید رسایی که لباس آخوندی به تن دارد خوف‌انگیز شده‌بود آن جا که گفته بود: «کلید را از روحانی پس می‌گیریم، کلید روحانی آمریکایی بود کلید ما نه». قبل از این‌که به تحلیل نگرانی‌هایی بپردازم که ممکن است سراغ برخی شهروندان ناشی از عدم مشارکت بیاید متذکر می‌شوم که پیش‌فرض گفته‌هایی از نوع فوق‌الذکر عبارت است از: «تداوم #حاکمیت کنونی طی سال‌های آتی». به نظر می‌رسد این پیش‌فرض به شدت با چالش مواجه است!

۲ـ اشاره می‌کنم به رابطه‌ی «#اخلاق» و «#سیاست». قرن حاضر، قرن تنیدگی #اخلاق_اجتماعی با سیاست است. مکاتب اخلاقی با اندیشه‌های سیاسی ارتباط تنگاتنگی دارند. عمدتاً سه رویکرد اخلاقی وجود دارد که عبارتند از: فضیلت‌محور، وظیفه‌انگار و غایت‌انگار. در بندهای بعدی بنا به هر یک از این رویکردها استدلال خواهم‌کرد که شرکت نکردن در انتخابات مجلس، نسبت به شرکت کردن اولویت دارد.

۳ـ «اخلاق فضیلت‌محور» از یونان باستان در منظر «سقراط» که به استقلال فردی معتقد بود و نگاه «ارسطو» که فرایندها را هدفمند می‌دانست و توصیه به زندگی اخلاقی و سیاسی با تکیه بر رعایت «حد وسط» می‌کرد و «‌تقدیر‌گرایی» یا فاتالیسم مدعی رواقی‌گری را نمی‌پذیرفت تا رویکردهای جدید اخلاق مبتنی بر «فضیلت‌محوری»، به «اخلاقی، زندگی کردن» بر پایه‌ی دو اصل تأکید داشته‌اند: وجود انگیزه و وجود ارزش‌های ذاتی در فضائل. بر این اساس می‌توان گفت «فضیلت‌محوری» در امر انتخابات ایجاب می‌کند «عزت نفس شهروندان» که دارای ارزش ذاتی است و طی بیش از چهار دهه با تزلزل و تهدید مواجه شده‌است با شرکت‌نکردن در انتخابات مجلس که توأم با یک انتخاب آگاهانه و «انگیزه‌مند» است حفظ شود. در چارچوب اخلاق سیاسی، به جای مبارزه‌ی رو در رو که خشونت‌بار است با «#مواجهه_سلبی» که حتی‌الامکان «#خشونت» را به «حاشیه» می‌راند «عزت نفس» و فضائل اخلاق سیاسی تجلی می‌یابد.

۴ـ «اخلاق وظیفه‌انگار»، قواعد اخلاقی را دارای «ارزش ابزاری» (Instrumental Value) می‌داند. این رویکرد، عمدتاً بر «جنبه‌ی سلبی» و به جای «بایدها» بیشتر بر «نبایدها» تأکید دارد و به وجود دو مرجع اقتدار معتقد است: #قانون و #نخبگان. «اخلاق ایمان‌محور» و آباء کلیسا و مسجد در این رویکرد با چالش مواجه می‌شوند. بر این اساس می‌توان گفت «وظیفه‌انگاری» در امر انتخابات ایجاب می‌کند «مواجهه‌ی سلبی» یعنی «شرکت‌نکردن» اتفاق بیفتد. این تاکتیک بنا به پیشنهاد بسیاری از نخبگان سیاسی و اجتماعی فارغ از تعصبات ایدئولوژیک و اعتقادی و نیز فارغ از ارزش‌های تحزّب‌محور در احزابی است که بیش‌تر جنبه‌ی «حکومتی» دارند. رویه «مواجهه‌ی سلبی» به عنوان یک «ابزار» برای نقّادی یک نظام ناکارامد است که طی دهه‌های گذشته نشان داده که اهل تعامل و تفاهم نیست.

۵ـ «اخلاق غایت‌انگار» به «تولید بیش‌ترین خیر» توصیه دارد. بر این اساس می‌توان گفت «#عدم_مشارکت در #انتخابات_مجلس در #اسفند۹۸» دارای این نتایج است:

الف: به صدا درآوردن زنگوله‌ی بحران مشروعیت در گوش سنگین #نظام_سیاسی.

ب: انتخاب امر «متوسط» ( یعنی مواجهه‌ی سلبی به صورت «#رأی‌ندادن») در مقابل امر «بد» (یعنی مشارکت و تأیید رویه‌ی فاقد کارکرد در ده دوره‌ی قبلی مجلس).

۶ـ یادمان باشد که #مجلس کنونی به رغم آن‌که برخوردار از اکثریت نمایندگان موسوم به #اصلاح‌طلب و اعتدالی ‌است نتوانسته کاری از پیش ببرد زیرا در رأس امور نبوده است. فرض کنیم مجلس یازدهم جز این شود و #اصلاح‌طلبان_حکومتی و اعتدالیون فاقد کارکرد، دارای اکثریت نباشند. بر این اساس امکان رویارویی مستقیم با نمایندگان فرمایشی که دارای «مرز مشخص»‌تری با شهروندان حق‌جو هستند پدیدار می‌شود. فراموش نکنیم که در عرصه نظام اجتماعی به منظور دست یافتن به یک نظم کارا، هر جامعه‌ای نیازمند شفافیت در مواجهه و نقد و تعامل دیالکتیکی است.

«اگر با نگاه من هم‌سو هستید لطفاً بازنشر کنید.»

⚠️ درخواست: بازپخش پست‌ها در هرجا، لطفاً مستقیم از کانال (forward) یا با درج پیوند پست و کانال «جامعه‌شناسی افق‌نگر» (t.me/dr_bokharaei/…postID) صورت پذیرد؛ هرگونه تغییر در ترکیب و چیدمان پست، شایسته نیست.

🎞🎙🖌 دیگر یادداشت‌ها و سخن‌رانی‌ها 👇
| Instagram | YouTube | SoundCloud | Site |