| «امکان یا امتناع تفکر جامعه‌شناختی در ایران؟»

| آدینه ۱۴ آبان ۱۴۰۰

| #احمد_بخارایی: حدود چهار و نیم سال قبل در ۹ اسفند ۱۳۹۵ در #انجمن_جامعه‌شناسی_ایران نشستی برگزار شد با عنوان: «امکان یا امتناع تفکر جامعه‌شناختی در ایران؟» که من هم در کنار زنده‌یاد دکتر #محمدامین_قانعی‌راد، دکتر #مصطفی_مهر‌آیین و دکتر #حمید_پارسانیا حرف‌هایی زدم. با توجه به جهت‌گیری‌های متفاوت سخن‌رانان به ویژه دکتر پارسانیا که هم معمّم و مدرّس حوزه و نیز دانشگاه در دروس #جامعه‌شناسی هستند بحث ما رنگ و بوی خاصی پیدا کرد و تا حدودی چالشی شد. در آن نشست به «امتناع #تفکر_جامعه‌شناختی» در ایران تأکید داشتم اما از منظری که مفاهیم «#تفکر» و «#امتناع» را تعریف کردم نه به طور کلی و اشاره‌ای هم به نظر #فیلسوف #سکولار، «#آرامش_دوستدار» داشتم. حال که ایشان در سن ۹۰ سالگی در آلمان در ۵ آبان ۱۴۰۰ دیده از جهان فرو بست شاید بد نباشد فایل های صوتی آن نشست که موضوعش بی‌ارتباط با نظر زنده‌یاد آرامش دوستدار نبود بازنشر شود.

| فایل شنیداری کل برنامه: 👇
https://t.me/dr_bokharaei/590

| فایل شنیداری احمد بخارایی:👇
https://t.me/dr_bokharaei/589

در آن نشست به این موارد اشاره داشتم:

ـ واکاوی معنایی چهار مفهوم: «امکان»، «امتناع»، «تفکر» و «تفکر جامعه‌شناختی»،

ـ وجوه «تفکر» به ۹ اعتبار: ۱ـ انضمام و تعلق: مفاهیم، ۲ـ هدف: ابهام‌زادیی، ۳ـ جنس: ذهنی، ۴ـ مبدأ: تعریف مسئله، ۵ـ مقصد: ترسیم بهترین راه حل، ۶ـ مسیر: سامان بخشی به روند تحقیق، ۷ـ کارکرد: تغییر نظام شناختی، ۸ـ نوع: فرآیندی و ۹ـ روش‌ها: تحلیلی، استقرایی، انتقادی، راهبردی، اجرایی و خلاقانه (واگرا)،

ـ تفکر جامعه‌شناختی مبتنی بر درک و ترسیم تفاوت «فهم آکادمیک» با «فهم متعارف» و «عقل سلیم» که محصول استقرار «امر سیاسی» به جای «امر اجتماعی» است و نیز لزوم «بازاندیشی» در تفکر جامعه‌شناختی،

ـ تفاوت معنای «امکان» در #منطق و #فلسفه،

ـ تقسیم و توضیح «ممتنع‌الوجود» به سه وجه: «بالغیر»، «بالذات» و «بالقیاس الی‌الغیر»،

ـ دفاع از امتناع «تفکر جامعه‌شناختی» در ایران دهه‌های اخیر بنا به نوع سوم «ممتنع‌الوجود» یعنی «بالقیاس الی‌الغیر» به این معنا که «موانعی» به عنوان «الغیر» به طور جدی برای تحقق تفکر جامعه‌شناختی در ایران چهار دهه‌ی اخیر وجود داشته‌ که اساس آنها تعصبات و تفاسیر ارزشی و مذهبی بوده‌است،

ـ (خطاب به دکتر حمید پارسانیا): اتفاقاً همان نوع سوم «عقل» که شما به آن اشاره دارید یعنی «#عقل_عرفانی» که اساساً «#عقلانیت» نیست بلکه صرفاً تفاسیر مبتنی بر باورهای شخصی و گروه‌های خودی است یکی از همان موانعی است که معتقدم جلوی تحقق «تفکر جامعه‌شناختی» را در اکنون ایران گرفته‌است! ماهیت «عقل عرفانی» با دو نوع دیگر عقل یعنی «بیانی» و «برهانی» تمایز دارد و از یک جنس نیستند و «عقل عرفانی» صرفاً نام «#عقل» را یدک می‌کشد و ترکیب لغوی «عقل عرفانی» دارای مفهوم مخدوش است. مبنای «عقل عرفانی» بر «به شرط لا» بودن است یعنی به شرطی وارد گفت‌و‌شنود می‌شود که طرف مقابل دارای یک سری مبانی و اصول موضوعه و نگاه علمی و تجربی و استقرایی و … «نباشد» و این «نداشتن» همان «به شرط لا» است. پس «عقل عرفانی» اساساً با دو نوع دیگر عقل، یعنی «بیانی» (منطق کلام) و «برهانی» (تحلیل علمی) تعارض دارد،

ـ (خطاب به زنده‌یاد دکتر قانعی‌راد): یکی از موانع شکل‌گیری «تفکر جامعه‌شناختی» در ایران اکنون گاه، نیندیشیدن عمیق و بیگانگی جامعه‌شناسی خوانده‌ها با تفکر منطقی و فلسفی است،

ـ «آرامش دوستدار» با طرح مانعیت «بستر فرهنگ دینی» برای شکل‌گیری «تفکر» و #جواد_طباطبایی با طرح «#زوال_اندیشه_سیاسی» به #امتناع_تفکر اشاره کرده‌اند،

ـ به لحاظ «صورت» از سال ۱۳۲۰ تاکنون با گسترش دانشکده‌ها و دانش‌آموخته‌های #جامعه‌شناسی و تعداد کثیر پایان‌نامه‌ها و غیره شاهد گسترش صوری جامعه‌شناسی بوده‌ایم اما به سه اعتبار: ۱ـ مبانی نظری (آشنایی ناکافی با حوزه‌های دیگر تفکر)، ۲ـ محتوایی (وجود موانع ایدئولوژیک تفکر جامعه‌شناختی) و ۳ـ پی‌آمدی (احساس بی‌نیازی حاکمیت به نتایج تحقیقات جامعه‌شناختی)، «تفکر جامعه‌شناختی» در ایران رو به موت بوده است.

⚠️ درخواست: بازپخش پست‌ها در هرجا، لطفاً مستقیم از کانال یا با درج پیوند پست و نام کانال صورت پذیرد؛ هرگونه تغییر در ترکیب و چیدمان پست، شایسته نیست.

🎞🎙🖌 دیگر یادداشت‌ها و سخن‌رانی‌ها 👇
| Instagram | YouTube | SoundCloud | Site |

| دوره‌ی آشنایی با #جامعه‌شناسی
(از مبانی تا حوزه‌های تخصصی)

کلاس ۲۹ شهریور با رویکرد تحلیلی به مرگ مظلومانه دختر کورد، #مهسا_امینی #ژینا_امینی

با تدریس دکتر #احمد_بخارایی،
#جامعه‌شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه

| به صورت آنلاین، سه‌شنبه‌ها ساعت ۲۲

| درس‌گفتار ۱ ـ ۲۲ شهریور ۱۴۰۱:👇
https://drive.google.com/u/0/uc?id=190YB9SiJqKsv2K7jiawv_4nwYh4MZCA_&export=play

| درس‌نامه
موضوع‌های مطرح شده در کلاس نخست:
- تفکیک جوامع در سه سطح؛ ۱- خُرد: اجتماعات محلی و قومی، ۲- میانه: کشور با مرز جغرافیایی، ۳- کلان: جامعه جهانی
- تعریف «جامعه‌شناسی» به تفکیک «جامعه» و «شناسی».
- «#جامعه» به مثابه «#ابژه» یا «#پدیدار» یا «موجود» یا «نمود و نماد».
- رعایت «حصر منطقی» در «زمان» در تعریف «جامعه» به اعتبار: گذشته، حال و آینده.
- بهره‌گیری از «علت‌های چهارگانه» در #منطق_ارسطویی در تعریف کامل «جامعه».
- تعریف «جامعه» از چهار زاویه شامل: ۱- از منظر «گذشته» در مقولات «#فرهنگ» و «#تاریخ» و «#اقتدار»، ۲- از منظر «زمان حال» در دو بخش: الف: «صورت» در بخش مورفولوژی «#جمعیت‌شناختی» ومشخصات شهری و سازمانی، ب- «محتوا» در بخش ساختارها و نهادها، ۳- از منظر «آینده» در مقوله «کارکرد‌گرایی».
- تعریف بخش دوم ترکیب «جامعه‌شناسی» شامل: «شناسی» با اشاره به انواع روش‌های کمّی، کیفی و تلفیقی.
- اشاره به تکنیک‌ها و فنون پژوهش شامل: پرسش‌نامه، مصاحبه‌های ساخت‌یافته، نیمه ساخت‌یافته و عمیق و فن مشاهده.
- تناسب روش‌های پوزیتیویستی و غیر آن با دو نوع روش پژوهش: پهنانگر و ژرفانگر با توجه به لزوم تلفیق دو روش «قیاس» و «استقرا».
- ضرورت انجام پژوهش‌های کیفی و پدیدارشناسانه در جامعه‌ی ایران با توجه به وجود: تظاهر، محافظه‌کاری، ترس، کج‌فهمی و کم‌انگیزگی یا کم‌توانی در میان پاسخ‌گویان و افراد نمونه و ذکر مثال «سالمندان» و «تن‌فروشان».
- نقد آنتونی گیدنز در صفحات نخستین کتاب: «جامعه‌شناسی» در تعریف «جامعه‌شناسی».

| نام‌نویسی و درس‌گفتارهای دوره:👇
classroom.dr-bokharaei.com

برای دریافت اطلاعات بیش‌تر به شناسه‌ی زیر در تلگرام پیام بفرستید:
t.me/AmiiiirMahdavi

میزبان: دانشجویان رشته‌های غیر مرتبط با علوم اجتماعی
ورود برای همه‌ی علاقه‌مندان، آزاد و رایگان است.

⚠️ درخواست: بازپخش پست‌ها در هرجا، لطفاً مستقیم از کانال یا با درج پیوند پست و نام کانال صورت پذیرد؛ هرگونه تغییر در ترکیب و چیدمان پست، شایسته نیست.

🎞🎙🖌 دیگر یادداشت‌ها و سخن‌رانی‌ها 👇
| Instagram | YouTube | Site |