جامعه‌شناسی افق‌نگر ـ دکتر احمد بخارایی
3.71K subscribers
67 photos
20 videos
1 file
644 links
تلاش من در جهت توصیف، تبیین و تحلیل پدیده‌ها و مسائل اجتماعی ایران معطوف به «آینده» است… منتظر دریافت نظر شما پیرامون تحلیل ارایه شده هستم. با سپاس: 👈 https://t.me/drbokharaei

www.dr-bokharaei.com

Ahmad Bokharaei, Sociologist
Download Telegram
❇️ جامعه‌ی سالم در گِرو سلامت اجتماعی

🗓 انتشار: چهارشنبه ۱ آبان ۱۳۹۸

📰 گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی درباره‌ی #سلامت_اجتماعی در گفت‌وگو با #احمد_بخارایی، #جامعه‌شناس

👈 نمایش گزارش

🔍 بخش‌هایی از سخن من در این گفت‌وگو:

… «سلامت اجتماعی» مفهومی است که در یک یا دو دهه‌ی اخیر برجسته شده‌است. وقتی بحث «سلامت» به میان می‌آید ذهن‌ها اکثراً معطوف به #سلامت جسم و روح می‌شود در حالی‌که «سلامت اجتماعی» امری فراتر از سلامت جسم و روان است ...

… به طور کلی احساس و ارزیابی‌ای که فرد نسبت به پیرامون خود دارد، با «سلامت اجتماعی» ارتباط تنگاتنگ دارد. در واقع بحث سلامت اجتماعی یک واژه‌ی کلی است و با جنبه‌ی فردی یا جنبه‌ی روانی یا جنبه‌های اقتصادی و سیاسی مرتبط است. در کل، آن‌چه در سلامت اجتماعی مهم است قید اجتماعی‌بودن آن است. اجتماعی به این معنا است که سلامت یک امر جمعی است و یک گروه یا یک جمع یا مردم را هدف قرار می‌دهد …

… عوامل مختلف اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در تحقق سلامت اجتماعی در #جامعه و میزان آن اثر می‌گذارند. هر چه رضایت فرد از زندگی بیش‌تر باشد و امید به آینده‌ی وی افزایش یابد، فقر و فساد کم‌تر باشد و مشارکت #شهروندان در تصمیمات مهم کشور بیش‌تر باشد، «سلامت اجتماعی» نیز افزایش می‌یابد و همین عوامل بر سلامت جسمانی و روانی فرد در ارتباط با دیگران اثر می‌گذارد …

… از ابعاد مهم سلامت اجتماعی، #مشارکت و #اعتماد است. در بعد سیاسی افراد نیازمند اعتماد هستند؛ اعتماد مردم به صاحبان قدرت و اعتماد صاحبان قدرت به مردم. مردم باید بدانند که فقط در زمان #انتخابات نیست که #دولت نیازمند مشارکت آن‌ها است بلکه در سایر تصمیم‌گیری‌ها نیز باید حس فعال‌بودن و مهم‌بودن داشته‌باشند …

… اهمیت سلامت اجتماعی در این است که افراد با برخورداری از آن بهتر می‌توانند نقش‌های اجتماعی را ایفا کنند و از عهده‌ی مشکلات برآیند. معمولاً، افراد برخوردار از سلامت اجتماعی در خانواده‌هایی رشد می‌کنند که ثبات و انسجام بسیار دارند و می‌توانند در فعالیت‌های گروهی و جمعی مشارکت بیش‌تر داشته باشند. انطباق این افراد با هنجارها و ارزش‌های جامعه بسیار است و چنین وضعی می‌تواند خود مانع وقوع بسیاری مسائل و آسیب‌هایی همچون خودکشی، فسا و مواردی از این دست باشد …

… معمولاً جامعه‌ای که فاقد سلامت اجتماعی است از سلامت روانی و جسمانی نیز به دور است. چون همان‌طور که اشاره شد سلامت اجتماعی و ابعاد و مؤلفه‌های آن به شدت بر سایر ابعاد سلامت اثرگذار است. از هم‌گسیختگی اجتماعی (#فرار_مغزها#مهاجرت از روستا به شهر، افزایش #طلاق و مشکلات خانوادگی، #بدرفتاری با #کودک، #ترک_تحصیل و #افت_تحصیل، رفتارهای ضد اجتماعی، #جرایم مربوط به #مواد_مخدر، #ازخودبیگانگی_اجتماعی، #بزهکاری، #پرخاش‌گری، #خشونت و #انحرافات_اجتماعی از پی‌آمدهای منفی یک جامعه است که از نظر «سلامت اجتماعی» دارای نقصان است …

… اگر سلامت اجتماعی تهدید شود زمینه‌های گسست #خانواده، بی‌کاری و حتی گسست فرد با خود که یا به صورت #خودکشی یا به صورت تنهایی و انزواگزینی آشکار می‌شود، افزایش می‌یابد. حتی در مورد خشونت هم همین‌طور است. از خشونت‌های خیابانی گرفته تا خشونت‌های سازمان‌یافته، همه نشان از ضعف در سلامت اجتماعی دارد. از این رو توجه به سلامت اجتماعی و ابعاد آن از موضوعات بسیار مهم در هر جامعه‌ای است …

⚠️ درخواست: بازپخش پست‌ها در هرجا، لطفاً مستقیم از کانال forward شود یا با درج پیوند پست و کانال «جامعه‌شناسی افق‌نگر» (t.me/dr_bokharaei/…postID) صورت پذیرد؛ هرگونه تغییر در ترکیب و چیدمان پست، شایسته نیست.

🎞🎙🖌 دیگر یادداشت‌
ها و سخن‌رانی‌ها 👇
| Instagram | YouTube | SoundCloud | Site |
| مهاجرت، فرار مغزها و پناهندگی: نابودی سرمایه‌های انسانی!

| گفت‌وگوی تلویزیون بی‌بی‌سی فارسی با احمد بخارایی و سعید پیوندی و مهدیه گلرو درباره‌ی فرار مغزها، فشار بر استادان دانش‌گاه و خویشاوندسالاری | پخش‌شده در برنامه‌ی صفحه‌ی ۲، پنج‌شنبه ۷ بهمن ۱۴۰۰، ساعت ۲۲

| پخش فایل ویدئویی: 👇
https://youtu.be/ZcQj1nHeyhI

| پخش فایل شنیداری: 👇(پخش در پایین پست)
https://drive.google.com/file/d/12usG3Cig6tWSAjiuCUOIsATN-fS_BQef/view

| #احمد_بخارایی: دراین گفت‌وشنود اشاره داشتم به موضوع‌هایی مانند،

۱ـ دو دیدگاه «#جهان‌گرا» و «#ملی‌گرا» در تحلیل پدیده‌ی #مهاجرت و #فرار_مغزها و این‌که در ایران، «عوامل دفع از کشور» دارای ضریب اثرگذاری دو برابری نسبت به «عوامل جذب در کشورهای مقصد» در فرمول مهاجرت است …

۲ـ مدافعان بی چون و چرای نظام حکم‌رانی در ایران تلاش داشته‌اند در یک نگاه «ساده‌انگارانه»، جذابیت‌های اقتصادی کشورهای مقصد را عامل عمده‌ی مهاجرت از ایران قلمداد کنند و نشر دهند اما در واقع، «عامل اقتصادی» (بی‌کاری و دست‌مزد و تبعیض و …) یکی از عوامل در کنار عناصر سیاسی، اجتماعی و فرهنگی است که از جمله‌ی «عوامل دفع» از ایران و به بیان دیگر از جمله "موانع جذب به درون" و به ایران بوده است. تفاوت است میان: «موانع جذب به داخل» و «عوامل جذب به خارج» که اولی حکایت از «دفع» دارد …

۳ـ پدیده‌ی مهاجرت، سنتز بین نزاع «دل» و «عقل» است که اولی بر پیوند برخاک و تاریخ مبتنی است و دومی، تلاشی است برای «زندگی» در مقابل «زنده بودن صرف» …

۴ـ ۳۵درصد ایرانی‌ها علاقه‌مند به مهاجرت هستند که عمده‌ی آن‌ها جوان و تحصیل کرده‌اند. حال اگر این رقم، با ضریب کیفی «سن» و «تحصیلات» که در پیشرفت و جهش اقتصادی نقش کلیدی دارند و لوکوموتیو قطار رشد هستند بازخوانی شود اهمیتش دو برابر می‌شود و گویی ۷۰درصد ایرانی‌ها علاقه‌مندند از ایران بروند …!

۵ـ ضرر مالی سالانه‌ی مهاجرت و فرار مغزها از ایران حدود ۵۰ میلیارد دلار محاسبه شده که تقریباً سه برابر درآمد ناشی از صادرات نفت و حواشی آن از ایران است و به بیان دیگر در مقایسه با بودجه‌ی سال ۱۴۰۰ ایران معادل ۱۲۰ میلیارد دلار (با احتساب دلار بیست‌هزار تومانی)، خسارت فرار مغزها بیش از ۴۰درصد بودجه سالانه کشور بوده‌است …

۶ـ به نظر می‌رسد نقش «عوامل دفع» از کشور در ابعاد اجتماعی (آموزش، رفاه، مدنیت، اداری)، اقتصادی (بی‌کاری و درآمد سرانه و رقابت سالم)، فرهنگی (عقلانیت و مظاهر آن) و سیاسی (آزادی‌های مذهبی و قومی و اجتماعی) دارای اثر دو برابر در پدیده‌ی «مهاجرت» نسبت به «عوامل جذب» در کشورهای خارجی است …

۷ـ پس از دوره‌ی ریاست‌جمهوری آقای احمدی‌نژاد، اینک در دور دوم در دوره‌ی ریاست‌جمهوری آقای رئیسی بازهم سراغ دانشگاهیان و آزاداندیشان رفته‌اند و به بهانه‌ی غرب‌ستیزی و پاک کردن محافل آکادمیک از عوامل نفوذ لیبرال و سکولار غرب‌زده، دست به اخراج و بازنشسته‌سازی اجباری زده‌اند و امید زیادی به بهبودی جامعه‌ی ایران وجود ندارد …

۸ـ ۹۶درصد اختراعات ثبت شده توسط متولدین ایران بین سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۲ توسط ایرانیان مقیم خارج از کشور بوده و این محصول فراری دادن مغزهاست که یکی از شاخص‌های «فروپاشی اجتماعی» است و ریشه در نگاه بسته‌ی ایدئولوژیک دارد …

⚠️ درخواست: بازپخش پست‌ها در هرجا، لطفاً مستقیم از کانال یا با درج پیوند پست و نام کانال صورت پذیرد؛ هرگونه تغییر در ترکیب و چیدمان پست، شایسته نیست.

🎞🎙🖌 دیگر یادداشت‌ها و سخن‌رانی‌ها 👇
| Instagram | YouTube | SoundCloud | Site |
| «اخراج و فرار انسان‌ها از ایران یا جذب نخبگان، کدام‌یک؟!»

| یک‌شنبه ۲۶ تیر ۱۴۰۱

| گفت‌وگوی روزنامه‌ی «شرق» با احمد بخارایی درباره‌ی دلایل مهاجرت فزاینده | منتشرشده در ۲۰ تیر ۱۴۰۱

| نمایش گزارش:👇
https://www.sharghdaily.com/fa/tiny/news-850431

| #احمد_بخارایی: به نظر می‌رسد عوامل دفع از کشور که در این سال‌ها از سوی دولت‌ها اتفاق افتاده، دارای ضریب اثرگذاری دو‌برابری نسبت به عوامل جذب در کشورهای مقصد است. از نگاه #جهان‌گرا، افراد به شکل طبیعی تمایل دارند در فضایی بهتر زندگی کنند و از فرصت‌ها استفاده بیش‌تری داشته باشند و از دیدگاه #ملی‌گرا اگرچه همه افراد وطن‌شان را دوست دارند و می‌خواهند در کشورشان بمانند، اما عوامل دفع و تخریبی وزن بیش‌تری دارد و افراد رفتن و فرارکردن را انتخاب می‌کنند. وقتی شنیده می‌شود بیش از دو‌سوم کسانی که #مهاجرت کرده یا #پناهنده شده‌اند، از طرق غیرقانونی و از مبادی غیر از ایران بوده، نشان می‌دهد وزن دافعه و فشارها حداقل دو برابر جاذبه بوده است.

عوامل اقتصادی شامل وضع معیشت، #بی‌کاری، دست‌مزد پایین، #تبعیض، #فساد و … تنها یکی از عوامل دفع از ایران است که در کنار عوامل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی و نبود آزادی‌های اجتماعی مطرح می‌شود و افزود: مهاجرت، پدیده‌ای است که در آن فرد نزاعی بین عقل و دل دارد و با موضوعات مختلفی مثل دوری از خانواده و دوستان، خاک و زبان مادری درگیر می‌شود، اما زندگی‌کردن را به تنها زنده‌بودن ترجیح می‌دهد و فرار می‌کند.

آخرین آماری که از نظر‌سنجی رصدخانه‌ی مهاجرت ایران منتشر شده است، حدود ۳۵درصد ایرانی‌ها علاقه‌مند به مهاجرت هستند؛ اما به نظر می‌رسد لازم است این عدد کمی را با توجه به سن و تحصیلات افراد شرکت‌کننده در نظرسنجی در نظر بگیریم تا کیفیت آن مشخص شود. عمده‌ی این افراد را #جوانان و #نخبگان تشکیل می‌دهند که موتور محرک اقتصاد و سرمایه‌های انسانی هستند.

زندگی و شرایط روزمره‌ی ما در ایران کاملاً گویاست که در چه شرایطی قرار داریم و نیاز چندانی به فهم عمیق و نظرسنجی‌ها وجود ندارد. با نگاهی به افراد و خانواده و اطرافیان‌مان به‌خوبی می‌بینیم که چه تعدادی تمایل به مهاجرت و رفتن دارند و به نظر من رقم واقعی افرادی که تمایل به مهاجرت و رفتن از ایران دارند، حتی بیش از آن ۳۵درصد است.

ضرر مالی سالانه‌ی مهاجرت و #فرار_مغزها از ایران رقمی حدود ۵۰ میلیارد دلار است و این رقم تقریباً سه برابر درآمد ناشی از صادرات نفت و معادل ۴۰درصد بودجه‌ی سال ۱۴۰۰ دولت است. تازه این‌ها خسارت‌های مادی و قابل اندازه‌گیری است؛ وقتی می‌شنویم که ۹۶درصد اختراعات ثبت‌شده از سوی متولدان بین سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۲ از سوی ایرانیان مقیم خارج از کشور بوده، بیش از قبل به موضوع آسیب اجتماعی پی می‌بریم. این موضوع محصول فراری‌دادن مغزها است که یکی از شاخص‌های «#آسیب_اجتماعی» است و ریشه در نگاه بسته‌ی #ایدئولوژیک دارد و نمی‌توان در کوتاه‌مدت امیدی به اصلاح این شرایط داشت.

موجی که برای بازنشسته‌کردن استادان در دهه‌ی ۸۰ رخ داد، یک بار در دوره‌ی ریاست‌جمهوری آقای #احمدی‌نژاد بود و جمع زیادی از استادان را به شکل اجباری بازنشسته کردند و دانشگاه‌ها را از حضور افراد نخبه پاک کردند و پیام خودشان را به جامعه دادند و حالا در این دوره هم سراغ دانشگاهیان آمده‌اند و به بهانه‌ی #غرب‌ستیزی و پاک‌کردن محافل آکادمیک از عوامل نفوذ #لیبرال و #سکولار غرب‌زده، دست به اخراج و #بازنشسته‌سازی اجباری می‌زنند و این یعنی عقب‌گرد و ناامیدشدن از هرگونه تغییر! این رویه که از سال‌ها قبل شروع شده، با توصیه و دستور و وعده و وعید حل نمی‌شود و بیش از قبل باعث پراکنده‌شدن سرمایه‌های انسانی خواهد شد.

t.me/dr_bokharaei

⚠️ درخواست: بازپخش پست‌
ها در هرجا، لطفاً مستقیم از کانال یا با درج پیوند پست و نام کانال صورت پذیرد؛ هرگونه تغییر در ترکیب و چیدمان پست، شایسته نیست

| دیگر یادداشت‌
ها و سخن‌رانی‌ها 👇
| Instagram | YouTube | Site |
| سیاست‌های اجتماعی زیر سایه‌ی تاریک معیشت!

| دوشنبه ۱۴ خرداد ۱۴۰۳

| گفت‌وگوی روزنامه‌ی «آرمان امروز» با احمد بخارایی درباره‌ی نسبت سیاست‌های اجتماعی با ساختار و رویکردهای سیاسی | منتشرشده در ۱۲ خرداد ۱۴۰۳

| نمایش گزارش:👇
https://www.armandaily.ir/?p=47441

| #احمد_بخارایی: زمانی که از سیاست‌ها و #مطالبات_اجتماعی برای چهارسال می‌خواهیم صحبت و آن را مرور کنیم، با مسائل اجتماعی مواجه خواهیم شد. امروزه وقتی می‌گویم «#مسائل_اجتماعی»، #فقر، #بی‌کاری، #اعتیاد، #طلاق و … در ذهن ما تداعی می‌شود یا موضوعی نظیر #فرار_مغز‌ها و #مهاجرت افراد غیر نخبه به میان می‌آید. همان‌طور که شاهد هستیم در این مسائل اجتماعی، موضوعات سیاسی و اقتصادی وجود دارد. زمانی ما از فقر و بی‌کاری سخن می‌گوییم عمدتاً مسائل اقتصادی و آن‌جایی که از مهاجرت صحبت می‌کنیم رنگ و بوی سیاسی به خود می‌گیرد، به نحوی که مدیریت کلان، در اداره‌ی جامعه و در بسیاری از موضوعات کارکرد لازم و مناسب را ندارد. بنابراین چهار #خرده‌نظام فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی در یک #جامعه، در هم تنیده هستند و یک #نظام_اجتماعی متشکل از این چهار خُرده‌نظام است. ما نمی‌توانیم این‌ها را از یک‌دیگر جدا کنیم و فقط به شکل انتزاعی و در ذهن، قابل تفکیک هستند. این چهار خُرده‌نظام یک برون‌داد دارند و آن چیزی است که ما شاهد آن هستیم؛ مثلاً در حوزه‌ی نظام #آموزش_و_پرورش و دانشگاه‌ها شاهد بحران #گروه_مرجع هستیم، به این معنا که فاصله‌ی قابل توجهی میان #دانش‌آموز و #دانش‌جو با معلم و استاد دانشگاه به وجود می‌آید و طبیعتاً به کم‌میلی در تحصیل می‌انجامد و کارکرد‌های آشکار و پنهان که باید یک #نظام_آموزشی داشته باشد را نخواهند داشت. یا در #نظام_رفاه_اجتماعی که در هر کشوری ضرورت است و در کشور‌های #سوسیال_دموکرات و حتی در کشور‌هایی که در ذهن ما با عنوان #سرمایه‌داری نظیر آلمان و انگلیس وجود دارند، یک نظام #سوسیال_دموکراسی وجود دارد و محوریت #عدالت به شکل کم‌رنگ، اما در بحث #سوسیالیسم مورد توجه است و #دموکراسی، بعد از سوسیالیسم مطرح می‌شود.

«شما در این کشور‌ها شاهد هستید که یک فرد ممکن است ۷۰ درصد درآمد خود را #مالیات بدهد تا #شکاف_طبقاتی افزایش پیدا نکند» ولی وقتی از شکاف طبقاتی و اختلاف بین طبقات به عنوان یک موضوع اجتماعی صحبت می‌شود، ریشه در تبعیض، پی‌آمدها و خروجی‌های ناخوشایندی برای جامعه دارد و ماهیت آن اقتصادی است. از این‌رو ماهیت اقتصادی زمانی سامان پیدا می‌کند که #نظام_سیاسی، تکلیف خود را روشن کرده باشد با مسأله‌ی #ثروت و #سرمایه، پس نیازمند سیاست‌گذاری کلان در حوزه‌ی سیاسی (که طبیعتاً یک نوع سوسیالیستی است) خواهد بود که هر نوع مالکیت را می‌خواهد از سطح خرد تا کلان محترم بشمارد، پس به #اختلاف_طبقاتی مانند جامعه‌ی ما دامن‌زده می‌شود. امروزه شاهد هستیم که ۹۰ درصد ثروت و سرمایه در اختیار ۱۰ درصد از جامعه‌ی ما است. در هر جامعه‌ای جرائم، #آسیب‌های_اجتماعی و ناهنجاری‌ها، خروجی و پی‌آمد وجود #تبعیض است. در این شرایط [شرایط تبعیض] افراد در جامعه احساس فقر می‌کنند. خود فقر ممکن است به تنهایی به #جرم ختم نشود، اما احساس فقر ناشی از وجود تبعیض، افراد را به سوی جرم سوق می‌دهد و بی‌علت نیست در جامعه‌ی ما اینقدر زندانی و پرونده در دادگاه وجود دارد. بنابراین آن نظام جامع رفاهی نیز به مسائل کلان بازمی‌گردد، بنابراین مسائل و سیاست‌های اجتماعی ما بدون شک ارتباط تنگاتنگی با مسائل سیاسی دارند و در هر جامعه‌ای نظام سیاسی، تعیین‌کننده‌ی اصلی است. ما به مسائل عدیده‌ی اجتماعی از هر زاویه‌ای که نگاه کنیم از منظومه‌ی فکری نظام سیاسی ریشه می‌گیرد و برای #انتخابات آینده نیز یک کاندیدا برای آن حوزه‌ی سیاسی تعریف می‌شود. به عنوان مثال افرادی برای انتخابات ثبت نام کرده‌اند که سوابق‌شان نشان می‌دهد که اختلاف معناداری با #اصلاح‌طلبان و اعتدالیون حکومتی ندارند، این افراد نمی‌توانند جلوی ناکارآمدی‌های اقتصادی و سیاسی بایستند. در این شرایط نمی‌توان انتظار داشت که مسائل اجتماعی سامان پیدا کند.

شما در شعار‌ها و مناظره‌های انتخاباتی دیده‌اید و باز هم خواهید دید که کاندیدا‌ها نسبت به مسائل اجتماعی موضعی ندارند و عمدتاً شعار‌های کلی و غیر قابل عملیاتی اقتصادی و معیشتی می‌دهند. مثلاً تاکنون کدام کاندیدای #ریاست‌جمهوری از #عدالت_اجتماعی یا شکاف طبقاتی در جامعه و لزوم رفع آن‌ها سخن گفته است؟ متأسفانه درک لازم را ندارند در حالی که مسائل و مشکلات اصلی و ساختاری در جامعه‌ی ما جنبه‌ی اجتماعی دارند و لازم است نگاه جامعه‌شناسانه داشت.

⚠️ بازپخش در هرجا، مستقیم از کانال یا با درج پیوند پست انجام شود.

| دیگر یادداشت‌ها و سخن‌رانی‌ها 👇
| Instagram | YouTube | Site |