هەر کاتێک چاوگێکی لێکدراومان هەبێت و بمانەوێت گەردانی بکەین، هەموو کاتێک وشەی دوابەشی بەجیا دەنووسین.
چ تێپەڕ بێت وەک:
فڕێدان: فڕێ دەدەم. فڕێم دا. (نەک: فڕێدەدەم. فڕێمدا).
چ تێنەپەڕ بێت، وەک:
تێکچوون: تێک دەچێت. تێک چوو. (نەک: تێکدەچێت. تێکچوو).
گەرمبوون: گەرم دەبێت. گەرم بوو. (نەک: گەرمدەبێت. گەرمبوو).
شینبوون: شین دەبێت. شین بوو. (نەک: شیندەبێت، شینبوو).
لە ڕستەدا دەردەکەوێت باسی ڕووەک دەکەین یان باسی ڕەنگ دەکەین. خۆ دەکرێت زۆر وشە واتای جیاوازیان هەبێت و وەک یەک بنووسرێن. یان ڕوونکردنەوەی باشتر بدرێت، وەک:
ڕووەکەکە شین بوو. ڕەنگی دیوارەکە شین بوو.
***
ئەگەر سەرنج بدەین، دەبینین وشە لێکدراوەکان لە دۆخی چاوگدا پێکەوە گۆ دەکرێن (نانخواردن، شینبوون)، بەڵام لە دۆخی کاردا، گەردانکراودا، وەستانێکی زۆر زۆر کورت لەنێوانیاندا هەیە:
(نان دەخوات، شین دەبێت)، خێرا ناڵێین (ناندەخوات، شیندەبێت). هەر بۆیە بەپێی دەربڕین و سترسی سەر وشەکان، بەجیا دەنووسرێن.
کەوا بێت، ئەگەر چاوگەکە لێکدراو بوو و گەردان بکرێت، هەمیشە دوابەشەکەی جیا بکەینەوە.
بێ ئەوەی پێویست بکات نووسەر بزانێت ئەوە تێپەڕە یان تێنەپەڕە.
چ تێپەڕ بێت وەک:
فڕێدان: فڕێ دەدەم. فڕێم دا. (نەک: فڕێدەدەم. فڕێمدا).
چ تێنەپەڕ بێت، وەک:
تێکچوون: تێک دەچێت. تێک چوو. (نەک: تێکدەچێت. تێکچوو).
گەرمبوون: گەرم دەبێت. گەرم بوو. (نەک: گەرمدەبێت. گەرمبوو).
شینبوون: شین دەبێت. شین بوو. (نەک: شیندەبێت، شینبوو).
لە ڕستەدا دەردەکەوێت باسی ڕووەک دەکەین یان باسی ڕەنگ دەکەین. خۆ دەکرێت زۆر وشە واتای جیاوازیان هەبێت و وەک یەک بنووسرێن. یان ڕوونکردنەوەی باشتر بدرێت، وەک:
ڕووەکەکە شین بوو. ڕەنگی دیوارەکە شین بوو.
***
ئەگەر سەرنج بدەین، دەبینین وشە لێکدراوەکان لە دۆخی چاوگدا پێکەوە گۆ دەکرێن (نانخواردن، شینبوون)، بەڵام لە دۆخی کاردا، گەردانکراودا، وەستانێکی زۆر زۆر کورت لەنێوانیاندا هەیە:
(نان دەخوات، شین دەبێت)، خێرا ناڵێین (ناندەخوات، شیندەبێت). هەر بۆیە بەپێی دەربڕین و سترسی سەر وشەکان، بەجیا دەنووسرێن.
کەوا بێت، ئەگەر چاوگەکە لێکدراو بوو و گەردان بکرێت، هەمیشە دوابەشەکەی جیا بکەینەوە.
بێ ئەوەی پێویست بکات نووسەر بزانێت ئەوە تێپەڕە یان تێنەپەڕە.
Media is too big
VIEW IN TELEGRAM
پێوەر بۆ دانانی وشەی نوێ
دەق و دەنگ: دیاکۆ هاشمی
دیزاین و ڤیدیۆ: ئەمین شکوور
دەق و دەنگ: دیاکۆ هاشمی
دیزاین و ڤیدیۆ: ئەمین شکوور
وشەسازی لەناو گوێچکەدا بەپێی ڕێبازی ئاوەڵواتا (خوازە)
یەکێک لە ڕێبازەکانی ڕۆنانی وشە کە زمانی پێ دەوڵەمەند دەکرێت شێوازی خوازەکی/ئاوەڵواتا (مجاز، استعاره = metaphor)ـە. وشەیەکی کۆنی زمانێک دەهێنن، ئەگەر تۆزقاڵێک پێوەندیی لەگەڵ مەبەستێکی نوێدا هەبێت بۆ ئەم چەمکە نوێیە بەکاری دەهێنن.
لەناو گوێچکەی مرۆڤدا هەندێک بەش هەن کە شێوەیان لە ئامێرەکانی ناو کارگەی ئاسنگەری و کەرەستەی ئەسپسواری و جۆگە و خشۆک و پەردە و سروشت دەچێت. زمانەوانان هاتوون بەپێی ڕێبازی ئاوەڵواتا، ئەو ناوانەیان بۆ ئەو بەشانەی ناو گوێچکە بەکار هێناوە. بۆ نموونە:
ئێسکەچەکوش، ئێسکەدەزگا (سندان)، ئێسکەئاوزەنگی، لوولپێچ (حلزون)، جۆگەی گوێ، جۆگەی بیستن، جۆگەی کەوانی، پەردەی گوێ و هتد.
***
Telegram: @diyakohashemi
یەکێک لە ڕێبازەکانی ڕۆنانی وشە کە زمانی پێ دەوڵەمەند دەکرێت شێوازی خوازەکی/ئاوەڵواتا (مجاز، استعاره = metaphor)ـە. وشەیەکی کۆنی زمانێک دەهێنن، ئەگەر تۆزقاڵێک پێوەندیی لەگەڵ مەبەستێکی نوێدا هەبێت بۆ ئەم چەمکە نوێیە بەکاری دەهێنن.
لەناو گوێچکەی مرۆڤدا هەندێک بەش هەن کە شێوەیان لە ئامێرەکانی ناو کارگەی ئاسنگەری و کەرەستەی ئەسپسواری و جۆگە و خشۆک و پەردە و سروشت دەچێت. زمانەوانان هاتوون بەپێی ڕێبازی ئاوەڵواتا، ئەو ناوانەیان بۆ ئەو بەشانەی ناو گوێچکە بەکار هێناوە. بۆ نموونە:
ئێسکەچەکوش، ئێسکەدەزگا (سندان)، ئێسکەئاوزەنگی، لوولپێچ (حلزون)، جۆگەی گوێ، جۆگەی بیستن، جۆگەی کەوانی، پەردەی گوێ و هتد.
***
Telegram: @diyakohashemi
دەنگی کوردستان لە شەست و نۆیەمین ساڵیادی تەمەنیدا
ئەمڕۆ لە خۆرهەڵاتنێکی تردا، خۆر سترانی لەدایکبوونی پیاوێک دەچرپێنێت کە دەنگەکەی گۆرانیی ڕۆحی کوردستانە. ناسر ڕەزازی، هونەرمەندێک کە زیاتر لە نیوسەدەیە گۆرانی و سروودی هەتاهەتایی دەچڕێت و بە سەمای پەیڤەکانی و مێلۆدیی سەرسامکەر، تانوپۆی ڕۆحی هەموو کوردێکی هەژاندووە.
دەنگی ناسر ڕەزازی زایەڵەی خۆشەویستی و ئازاری مرۆڤەکانە کە ڕەگ و ڕیشەی لە خاکی هەزاران ساڵەی مێژوودا داکوتاوە. گۆرانی و سروودەکانی، هەڵگری داستان و دابێکن کە لە دڵی چیا بەرز و دەشتە سەوزەکانی کوردستانەوە سەرهەڵدەدەن و شۆڕشێک لە هەژان و سۆز لە ڕۆحی هەر گوێگرێکدا دەئافرێنن.
ئەمڕۆ لە ساڵیادی لەدایکبوونی ئەم گەورەهونەرمەندەدا، گۆرانیی خۆشی و شادی لە کەنارەکانی کوردستاندا زایەڵەی دێت. زۆر کەس لەگەڵ هەر بەیتێکی گۆرانییەکانیدا پێداچوونەوە بە یادەوەری و کێیەتیی خۆیان دەکەن و بە هەر یەکێک لە گۆرانییەکانی سەمای ڕۆحی خۆیان نیشان دەدەن.
ناسر ڕەزازی گەنجینەیەکی بەنرخە بۆ فەرهەنگ و هونەری کوردستان. بە دەنگە ئەفسوناوییەکەی، داستان و خۆشەویستیی لەسەر تابلۆی بوون هەڵکەندووە و گۆرانیی وای چڕیوە کە هەتاهەتایە لە یادەوەریی نەتەوەی کورددا دەمێنێتەوە.
ئەمڕۆ لە شەست و نۆیەمین ساڵیادی ئەم هونەرمەندە بێ جێگرەوەدا، لەبەر ساڵانێک ماندووبوون و خۆشەویستیی بێوچانی بۆ مۆسیقا و فەرهەنگی کوردستان، ڕێزی لێ دەگرین و هیوای لەشساغی و تەمەندرێژیی بۆ دەخوازین.
ڕۆژی لەدایکبوونت پیرۆز بێت، دەنگی هەرماوی کوردستان!
ئەمڕۆ لە خۆرهەڵاتنێکی تردا، خۆر سترانی لەدایکبوونی پیاوێک دەچرپێنێت کە دەنگەکەی گۆرانیی ڕۆحی کوردستانە. ناسر ڕەزازی، هونەرمەندێک کە زیاتر لە نیوسەدەیە گۆرانی و سروودی هەتاهەتایی دەچڕێت و بە سەمای پەیڤەکانی و مێلۆدیی سەرسامکەر، تانوپۆی ڕۆحی هەموو کوردێکی هەژاندووە.
دەنگی ناسر ڕەزازی زایەڵەی خۆشەویستی و ئازاری مرۆڤەکانە کە ڕەگ و ڕیشەی لە خاکی هەزاران ساڵەی مێژوودا داکوتاوە. گۆرانی و سروودەکانی، هەڵگری داستان و دابێکن کە لە دڵی چیا بەرز و دەشتە سەوزەکانی کوردستانەوە سەرهەڵدەدەن و شۆڕشێک لە هەژان و سۆز لە ڕۆحی هەر گوێگرێکدا دەئافرێنن.
ئەمڕۆ لە ساڵیادی لەدایکبوونی ئەم گەورەهونەرمەندەدا، گۆرانیی خۆشی و شادی لە کەنارەکانی کوردستاندا زایەڵەی دێت. زۆر کەس لەگەڵ هەر بەیتێکی گۆرانییەکانیدا پێداچوونەوە بە یادەوەری و کێیەتیی خۆیان دەکەن و بە هەر یەکێک لە گۆرانییەکانی سەمای ڕۆحی خۆیان نیشان دەدەن.
ناسر ڕەزازی گەنجینەیەکی بەنرخە بۆ فەرهەنگ و هونەری کوردستان. بە دەنگە ئەفسوناوییەکەی، داستان و خۆشەویستیی لەسەر تابلۆی بوون هەڵکەندووە و گۆرانیی وای چڕیوە کە هەتاهەتایە لە یادەوەریی نەتەوەی کورددا دەمێنێتەوە.
ئەمڕۆ لە شەست و نۆیەمین ساڵیادی ئەم هونەرمەندە بێ جێگرەوەدا، لەبەر ساڵانێک ماندووبوون و خۆشەویستیی بێوچانی بۆ مۆسیقا و فەرهەنگی کوردستان، ڕێزی لێ دەگرین و هیوای لەشساغی و تەمەندرێژیی بۆ دەخوازین.
ڕۆژی لەدایکبوونت پیرۆز بێت، دەنگی هەرماوی کوردستان!
Forwarded from لکێنەر بات
ئایا زمانی کوردی لە باشوور تێک دراوە؟
جاروبار لێرە و لەوێ دەبیستین کە کورد لە باشوور زمانی کوردیی تێک داوە.
با هەڵوێستەیەک لەو بارەیەوە بکەین و بزانین تا چ ڕادەیەک ئەم قسەیە وایە یان نە.
زمان بەردەوام لە گۆڕاندایە، لە کۆمەڵگەیەکدا کە زمان ڕێپێنەدراو بێت و خەڵک بەگشتی بە زمانی باڵادەست قسە بکەن، هەموو گەشەسەندنێکی لێکۆڵینەوەیی، ڕێزمانی، زاراوەسازی، زمانەوانی و گشتاندنی زمان قەتیس دەمێنێت. کورد بە کوردی ناخوێنێت و خەڵک بەگشتی زمانەکەی لەژێر کاریگەریی زمانی باڵادەستدا تێک دەچێت. تەنیا زمانێکی ئاسایی بەکار دەهێنێت لە ئاستی قسەکردنی ڕۆژانە و گۆرانی و هەواڵ و هۆنراوە. چەمک و زاراوە زانستی و بەربڵاوەکانی بوارە جۆربەجۆرەکان هەرگیز جێگیر نابن، چونکە خوێندن بە کوردی نییە. بەڵام لەو کۆمەڵگەیەی کە زمان، زمانی قوتابخانە و ڕاگەیاندن و حکوومەت بێت، زمان لە سەدان لاوە ناچارە گەشە بستێنێت.
لە باشووردا قوتابخانەکان بە کوردین، لە زانکۆکاندا لقی زمانی کوردی لە ئاستی ئەکادیمیکدا دەخوێنرێت، دەیان پسپۆڕ و زمانەوان و شارەزای زمانی کوردی و هەزاران مامۆستا بەردەوام کار لەسەر ئەوە دەکەن کە زمانی کوردی بتوانێت لەو ئاستەدا گەشەسەندوو بێت تا بکرێت قوتابخانە و خوێندنگە و فێرگە بە کوردی بەڕێوە بچێت. بەردەوام کار لەسەر تاووتوێکردنی زمانی کوردی لە بنەما سەرەتایییەکانی زماندا دەکرێت، واتە لە فۆنۆلۆژی، مۆرفۆلۆژی، سینتاکس، سمانتیک، پراگماتیک و هتد. دەیان و سەدان لێکۆڵینەوە لەو بارەیەوە بە کوردی و لەسەر زمانی کوردی دەکرێت.
زمانی کوردی لە زمانی گێڕانەوەی دەقی فۆلکلۆری بووە بە زمانی نووسینی بابەتی زانستی و یاسایی و ئەکادیمی. لە ماوەیەکی نە زۆر درێژدا لەبەر بوونی دەزگای ڕاگەیاندن و تەلەفزیۆن و هتد، سەدان و هەزاران کتێب وەرگێڕدراونەتەوە و هەروەها فیلمێکی ئێجگار زۆر دۆبلاژ کراونەتەوە سەر زمانی کوردی. ئەمە باشترین ڕێگەیە کە زمان بگشتێنرێت و تەنانەت خەڵکی نەخوێندەوار بە زمانەکە ئاشنا بکرێت و بەبێ پێویست بە قوتابخانە فێری دەق و شێوەی قسەکردنی کوردی بکرێن.
لەو پاڵەشدا دەکرێت لەبەر لەز (پەلە، خێرایی) و زۆریی بوارەکان و بابەتەکان و لەژێر کاریگەریی زمانی عەرەبیدا کۆمەڵێک وردەهەڵە یان کەموکووڕی لێرە و لەوێ ڕووی دابێت. بێگومان ئەو هەڵانە دەبێت ڕاست بکرێنەوە، بەڵام ئەوانە لە ئاستی گەشەسەندنەکانی تری زمان لە باشووردا هەر هیچ نین و ناڕەوایە گەشەسەندنەکانی تر لەبەر چاو نەگیرێن و ئاماژەیان پێ نەکرێت و هەموو باشوور سزا بدرێن.
ئەگەر بێت و لەسەر ئەو شێوە قسەکردنەی کوردی لە پارچەکانی تر بەگشتی قسە بکەین و بەڵگەکان لەبەردەستدا بن، ئەوە دەتوانین زۆر هەڵە بخەینە بەرچاو کە لەوێش ڕوو دەدەن.
هەر بۆیە باشترین شێوە ئەوەیە کە هەرگیز لە کاتی هەڵەیەکی زمانیدا پارچەیەک لە کوردستان بەگشتی تاوانبار نەکەین. هەر نموونەیەک دەهێنینەوە با بۆ ئەوە بێت کە هەڵەیەک بخەینە بەرچاو و بۆ ڕاستکردنەوەی هەڵەکە پێشنیارێک لە پاڵیدا دەستنیشان بکەین، نەک هەموو پارچەکە سزا بدەین و دڵی یەکتر بشکێنین.
لە هەموو لایەکدا زمانزان و کوردیزانی باشمان هەیە، بەڵام چونکە خوێندن بە زمانی کوردی ئازاد نییە، کەوا بێت زمانەوان و پسپۆڕی ئەکادیمیی زمانمان بە کوردی و لەسەر زمانی کوردی نییە، بەڵام لە باشوور بەپێچەوانەیە، زۆر دەرچووی کۆلێجی کوردیمان هەیە کە کوردییان لە زانکۆدا خوێندووە.
لە هیچ پارچەیەکدا بە ڕادەی باشوور ڕاژەی زمانی کوردی نەکراوە. لە هیچ پارچەیەکدا ڕێزمان بەو وردییە بۆ زمانی کوردی دانەڕێژراوە و بەو ڕادەیە مامۆستای شارەزا و پسپۆڕی ڕێزمانمان نییە. بۆیە ئاماژە بەو خاڵە دەکەم، چونکە ڕێزمان بنەمای زمانە. گەشە لەوێ دەکرێت.
کتێبە زانستییەکانی وەک فیزیا، کیمیا، بیرکاری، زیندەزانی، یاسا، ڕاگەیاندن، پزیشکی و هتد کراونەتە کوردی. خەڵکی پسپۆڕ کاتیک لە دیمانەیەکدا باسێکی زانستی دەکەن، زۆر بەباشی بە کوردییەکی پاراو قسە دەکەن و قسەکانیان پڕ نییە لە وشەی زمانی باڵادەست.
هەڵبەت ئەوەش مانای ئەوە نییە کە لە پارچەکانی تردا کار بۆ زمانی کوردی نەکرابێت یان پسپۆڕ و شارەزای زمانی کوردیمان نەبووبێت یان نەبێت. کەسی وامان هەبووە کە بەتەنیا قوتابخانەیەک بووە بۆ زمانی کوردی. بەڵام ئەو کارانە ئەگەر لە کۆمەڵگادا جێگیر نەکرێن، ئەگەر پسپۆڕەکانمان سوودی لێ وەرنەگرن، ئەگەر خەڵک بەکاری نەهێنن، دەنگدانەوەی نییە و کاریگەرییەکی گشتیی نابێت.
ئەوەشمان لەبیر نەچێت کە کۆمەڵێک هەڵەی ڕێزمانی لەژێر کاریگەریی زمانی عەرەبیدا بڵاو بوونەتەوە کە ڕەنگە گۆڕانیشی ئاسان نەبێت، بەڵام نەلواو نییە. بوار هەبووە و دەبوا لەمێژە ڕاست کرابانەوە. بەوەشەوە ئەو هەڵانە لە ئاستی ئەو هەموو کارە باشەی کە بۆ زمانی کوردی کراون هەر هیچ نییە.
جاروبار لێرە و لەوێ دەبیستین کە کورد لە باشوور زمانی کوردیی تێک داوە.
با هەڵوێستەیەک لەو بارەیەوە بکەین و بزانین تا چ ڕادەیەک ئەم قسەیە وایە یان نە.
زمان بەردەوام لە گۆڕاندایە، لە کۆمەڵگەیەکدا کە زمان ڕێپێنەدراو بێت و خەڵک بەگشتی بە زمانی باڵادەست قسە بکەن، هەموو گەشەسەندنێکی لێکۆڵینەوەیی، ڕێزمانی، زاراوەسازی، زمانەوانی و گشتاندنی زمان قەتیس دەمێنێت. کورد بە کوردی ناخوێنێت و خەڵک بەگشتی زمانەکەی لەژێر کاریگەریی زمانی باڵادەستدا تێک دەچێت. تەنیا زمانێکی ئاسایی بەکار دەهێنێت لە ئاستی قسەکردنی ڕۆژانە و گۆرانی و هەواڵ و هۆنراوە. چەمک و زاراوە زانستی و بەربڵاوەکانی بوارە جۆربەجۆرەکان هەرگیز جێگیر نابن، چونکە خوێندن بە کوردی نییە. بەڵام لەو کۆمەڵگەیەی کە زمان، زمانی قوتابخانە و ڕاگەیاندن و حکوومەت بێت، زمان لە سەدان لاوە ناچارە گەشە بستێنێت.
لە باشووردا قوتابخانەکان بە کوردین، لە زانکۆکاندا لقی زمانی کوردی لە ئاستی ئەکادیمیکدا دەخوێنرێت، دەیان پسپۆڕ و زمانەوان و شارەزای زمانی کوردی و هەزاران مامۆستا بەردەوام کار لەسەر ئەوە دەکەن کە زمانی کوردی بتوانێت لەو ئاستەدا گەشەسەندوو بێت تا بکرێت قوتابخانە و خوێندنگە و فێرگە بە کوردی بەڕێوە بچێت. بەردەوام کار لەسەر تاووتوێکردنی زمانی کوردی لە بنەما سەرەتایییەکانی زماندا دەکرێت، واتە لە فۆنۆلۆژی، مۆرفۆلۆژی، سینتاکس، سمانتیک، پراگماتیک و هتد. دەیان و سەدان لێکۆڵینەوە لەو بارەیەوە بە کوردی و لەسەر زمانی کوردی دەکرێت.
زمانی کوردی لە زمانی گێڕانەوەی دەقی فۆلکلۆری بووە بە زمانی نووسینی بابەتی زانستی و یاسایی و ئەکادیمی. لە ماوەیەکی نە زۆر درێژدا لەبەر بوونی دەزگای ڕاگەیاندن و تەلەفزیۆن و هتد، سەدان و هەزاران کتێب وەرگێڕدراونەتەوە و هەروەها فیلمێکی ئێجگار زۆر دۆبلاژ کراونەتەوە سەر زمانی کوردی. ئەمە باشترین ڕێگەیە کە زمان بگشتێنرێت و تەنانەت خەڵکی نەخوێندەوار بە زمانەکە ئاشنا بکرێت و بەبێ پێویست بە قوتابخانە فێری دەق و شێوەی قسەکردنی کوردی بکرێن.
لەو پاڵەشدا دەکرێت لەبەر لەز (پەلە، خێرایی) و زۆریی بوارەکان و بابەتەکان و لەژێر کاریگەریی زمانی عەرەبیدا کۆمەڵێک وردەهەڵە یان کەموکووڕی لێرە و لەوێ ڕووی دابێت. بێگومان ئەو هەڵانە دەبێت ڕاست بکرێنەوە، بەڵام ئەوانە لە ئاستی گەشەسەندنەکانی تری زمان لە باشووردا هەر هیچ نین و ناڕەوایە گەشەسەندنەکانی تر لەبەر چاو نەگیرێن و ئاماژەیان پێ نەکرێت و هەموو باشوور سزا بدرێن.
ئەگەر بێت و لەسەر ئەو شێوە قسەکردنەی کوردی لە پارچەکانی تر بەگشتی قسە بکەین و بەڵگەکان لەبەردەستدا بن، ئەوە دەتوانین زۆر هەڵە بخەینە بەرچاو کە لەوێش ڕوو دەدەن.
هەر بۆیە باشترین شێوە ئەوەیە کە هەرگیز لە کاتی هەڵەیەکی زمانیدا پارچەیەک لە کوردستان بەگشتی تاوانبار نەکەین. هەر نموونەیەک دەهێنینەوە با بۆ ئەوە بێت کە هەڵەیەک بخەینە بەرچاو و بۆ ڕاستکردنەوەی هەڵەکە پێشنیارێک لە پاڵیدا دەستنیشان بکەین، نەک هەموو پارچەکە سزا بدەین و دڵی یەکتر بشکێنین.
لە هەموو لایەکدا زمانزان و کوردیزانی باشمان هەیە، بەڵام چونکە خوێندن بە زمانی کوردی ئازاد نییە، کەوا بێت زمانەوان و پسپۆڕی ئەکادیمیی زمانمان بە کوردی و لەسەر زمانی کوردی نییە، بەڵام لە باشوور بەپێچەوانەیە، زۆر دەرچووی کۆلێجی کوردیمان هەیە کە کوردییان لە زانکۆدا خوێندووە.
لە هیچ پارچەیەکدا بە ڕادەی باشوور ڕاژەی زمانی کوردی نەکراوە. لە هیچ پارچەیەکدا ڕێزمان بەو وردییە بۆ زمانی کوردی دانەڕێژراوە و بەو ڕادەیە مامۆستای شارەزا و پسپۆڕی ڕێزمانمان نییە. بۆیە ئاماژە بەو خاڵە دەکەم، چونکە ڕێزمان بنەمای زمانە. گەشە لەوێ دەکرێت.
کتێبە زانستییەکانی وەک فیزیا، کیمیا، بیرکاری، زیندەزانی، یاسا، ڕاگەیاندن، پزیشکی و هتد کراونەتە کوردی. خەڵکی پسپۆڕ کاتیک لە دیمانەیەکدا باسێکی زانستی دەکەن، زۆر بەباشی بە کوردییەکی پاراو قسە دەکەن و قسەکانیان پڕ نییە لە وشەی زمانی باڵادەست.
هەڵبەت ئەوەش مانای ئەوە نییە کە لە پارچەکانی تردا کار بۆ زمانی کوردی نەکرابێت یان پسپۆڕ و شارەزای زمانی کوردیمان نەبووبێت یان نەبێت. کەسی وامان هەبووە کە بەتەنیا قوتابخانەیەک بووە بۆ زمانی کوردی. بەڵام ئەو کارانە ئەگەر لە کۆمەڵگادا جێگیر نەکرێن، ئەگەر پسپۆڕەکانمان سوودی لێ وەرنەگرن، ئەگەر خەڵک بەکاری نەهێنن، دەنگدانەوەی نییە و کاریگەرییەکی گشتیی نابێت.
ئەوەشمان لەبیر نەچێت کە کۆمەڵێک هەڵەی ڕێزمانی لەژێر کاریگەریی زمانی عەرەبیدا بڵاو بوونەتەوە کە ڕەنگە گۆڕانیشی ئاسان نەبێت، بەڵام نەلواو نییە. بوار هەبووە و دەبوا لەمێژە ڕاست کرابانەوە. بەوەشەوە ئەو هەڵانە لە ئاستی ئەو هەموو کارە باشەی کە بۆ زمانی کوردی کراون هەر هیچ نییە.
Forwarded from لکێنەر بات
کەوا بێت با وەبیرمان بهێنینەوە کە لە باشوورێکی بچووکدا زۆر کار بۆ زمانی کوردی کراوە و بووە بە بنەمایەکی پتەو بۆ هەموو زمانەکە. هەروەها کەموکووڕییش هەیە، بەڵام هەڵەی هەموو پارچەکە نییە. هەڵە هی تاکێک یان بەشێکمانە، بەڵام زمان هی هەموومانە.
با لە کاتی بینینی هەڵەیەکی زمانەوانی، پارچەیەک سزا نەدەین. خراپەکانی بدۆزینەوە و بژاری بکەین و باشەکانی بکەینە بنەما بۆ کاری بەپێزتر.
ئەگەر بێت و لە باشوور، بە فەرمانێکی فەرمی هەموو خوێندنگەکان و قوتابخانەکان و فەرمانگە حکوومییەکان ناچار بکرێن یەک ڕێنووس بەکار بهێنن و هەڵەی تایپۆلۆجیی ناوەکان و تابلۆکان ڕاست بکرێنەوە، ئەوە زۆر کارمان کردووە. هەروەها دەتوانین ئەو هەموو کارە باشەی تر کە لەسەر زمان کراون، بکەینە بنەما و لەم دنیا دیجیتاڵییەدا کاری هەرە باشتر و گەورەتری پێ بکەین. بۆ نموونە وەک پرۆژەکانی ناوەندی ڤەژین.
فەرمانگە ئایتییە زەبەلاحە جیهانییەکان هان بدەین کە زمانی کوردی بخەنە ناو ژیریی دەستکردەوە و لەو شۆڕشە تەکنۆلۆجیاییەدا بەشدار بین و زمانەکەمان نەمر و دەوڵەمەند بکەین.
دیاکۆ هاشمی، مامۆستای ڕێنوێنی زمان لە سوید
وێنە: ئەمین شکوور
***
Telegram: @diyakohashemi
با لە کاتی بینینی هەڵەیەکی زمانەوانی، پارچەیەک سزا نەدەین. خراپەکانی بدۆزینەوە و بژاری بکەین و باشەکانی بکەینە بنەما بۆ کاری بەپێزتر.
ئەگەر بێت و لە باشوور، بە فەرمانێکی فەرمی هەموو خوێندنگەکان و قوتابخانەکان و فەرمانگە حکوومییەکان ناچار بکرێن یەک ڕێنووس بەکار بهێنن و هەڵەی تایپۆلۆجیی ناوەکان و تابلۆکان ڕاست بکرێنەوە، ئەوە زۆر کارمان کردووە. هەروەها دەتوانین ئەو هەموو کارە باشەی تر کە لەسەر زمان کراون، بکەینە بنەما و لەم دنیا دیجیتاڵییەدا کاری هەرە باشتر و گەورەتری پێ بکەین. بۆ نموونە وەک پرۆژەکانی ناوەندی ڤەژین.
فەرمانگە ئایتییە زەبەلاحە جیهانییەکان هان بدەین کە زمانی کوردی بخەنە ناو ژیریی دەستکردەوە و لەو شۆڕشە تەکنۆلۆجیاییەدا بەشدار بین و زمانەکەمان نەمر و دەوڵەمەند بکەین.
دیاکۆ هاشمی، مامۆستای ڕێنوێنی زمان لە سوید
وێنە: ئەمین شکوور
***
Telegram: @diyakohashemi
Telegram
attach📎
بۆ ئەوەی بە کوردییەکی باش بنووسیت و قسە بکەیت، پێویستت بە سێ شتی سەرەکییە:
ڕێنووس، ڕێزمان و وشە.
ئەم بەستەرانە، باشترین یارمەتیدەرن بۆ ئەو مەبەستە:
بۆ ڕێنووس:
http://diyako.yageyziman.com/%DA%95%DB%8E%D9%86%D9%88%D9%88%D8%B3/#25
***
بۆ ڕێزمان:
http://diyako.yageyziman.com/%da%95%db%8e%d8%b2%d9%85%d8%a7%d9%86/
***
بۆ وشە:
http://diyako.yageyziman.com/%d9%88%d8%b4%db%95%d9%86%d8%a7%d9%85%db%95/
***
بۆ ئەوانەی ڕێگەیان پێ نەدراوە یان نادرێت بچنە قوتابخانە و خوێندنگەی کوردی:
کتێبەکانی قوتابخانە:
http://diyako.yageyziman.com/%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8%DB%8C-%D9%82%D9%88%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%DB%95/20/11/2020/
***
@diyakohashemi
ڕێنووس، ڕێزمان و وشە.
ئەم بەستەرانە، باشترین یارمەتیدەرن بۆ ئەو مەبەستە:
بۆ ڕێنووس:
http://diyako.yageyziman.com/%DA%95%DB%8E%D9%86%D9%88%D9%88%D8%B3/#25
***
بۆ ڕێزمان:
http://diyako.yageyziman.com/%da%95%db%8e%d8%b2%d9%85%d8%a7%d9%86/
***
بۆ وشە:
http://diyako.yageyziman.com/%d9%88%d8%b4%db%95%d9%86%d8%a7%d9%85%db%95/
***
بۆ ئەوانەی ڕێگەیان پێ نەدراوە یان نادرێت بچنە قوتابخانە و خوێندنگەی کوردی:
کتێبەکانی قوتابخانە:
http://diyako.yageyziman.com/%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8%DB%8C-%D9%82%D9%88%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%DB%95/20/11/2020/
***
@diyakohashemi
فێرگەی زمانی کوردی
ڕێزمان - فێرگەی زمانی کوردی
ڕێزمان ڕێزمان چییە؟ دیاکۆ هاشمی ڕێزمانی کوردی، نەریمان خۆشناو ڕێزمانی کوردی، پۆلی دوازدەهەمی ئامادەیی ڕێزمانی ئاخاوتنی کوردی، بەپێی لێکۆڵینەوەی لێژنەی زمان و زانستەکانی کۆڕی زانیاریی کورد چەند بابەتێکی ڕێزمانی کوردی، د. ڕەفیق شوانی ئەو وشانەی لە چاوگەوە…
پوختەی ڕێنووس و خاڵبەندی، نوێ کراوەتەوە لە 30-08-2024:
ڕێنووسێک کە زیاتر لە ٢٠ ساڵە کاری لەسەر دەکرێت و بەردەوام بە خاڵی گرنگی ڕێنووسی دەوڵەمەندتر دەکرێت و هەمیشە، بەخۆڕایی، بە شێوەی سەرهێڵ لە بەردەستی هەموواندایە.
https://diyako.yageyziman.com/wp-content/uploads/2024/08/Puxtey_Renus_U_Xallbendi_Weshani_4.pdf
***
@diyakohashemi
ڕێنووسێک کە زیاتر لە ٢٠ ساڵە کاری لەسەر دەکرێت و بەردەوام بە خاڵی گرنگی ڕێنووسی دەوڵەمەندتر دەکرێت و هەمیشە، بەخۆڕایی، بە شێوەی سەرهێڵ لە بەردەستی هەموواندایە.
https://diyako.yageyziman.com/wp-content/uploads/2024/08/Puxtey_Renus_U_Xallbendi_Weshani_4.pdf
***
@diyakohashemi
پوختەی ڕێنووس و خاڵبەندی
ڕێنووسێک کە زیاتر لە ٢٠ ساڵە کاری لەسەر دەکرێت و بەردەوام بە خاڵی گرنگی ڕێنووسی دەوڵەمەندتر دەکرێت. سەرچاوەیەکی متمانەپێکراو بۆ مامۆستایان و کتێبەکانی قوتابخانە، خوێندکاران، نووسەران و ڕاگەیاندن و هەموو ئەوانەی بە کوردی دەنووسن. بە شێوەی سەرهێڵ و پەرتووک لە هەندەران، ڕۆژهەڵات و باشوور.
چاپەکەی ئەکادیمیا لە باشوور لە ئەکادیمیای کوردی دەست دەکەوێت.
***
@diyakohashemi
ڕێنووسێک کە زیاتر لە ٢٠ ساڵە کاری لەسەر دەکرێت و بەردەوام بە خاڵی گرنگی ڕێنووسی دەوڵەمەندتر دەکرێت. سەرچاوەیەکی متمانەپێکراو بۆ مامۆستایان و کتێبەکانی قوتابخانە، خوێندکاران، نووسەران و ڕاگەیاندن و هەموو ئەوانەی بە کوردی دەنووسن. بە شێوەی سەرهێڵ و پەرتووک لە هەندەران، ڕۆژهەڵات و باشوور.
چاپەکەی ئەکادیمیا لە باشوور لە ئەکادیمیای کوردی دەست دەکەوێت.
***
@diyakohashemi
گرنگیی ئامرازی دانەپاڵی "ی" لە زمانی کوردیدا
ئامرازی دانەپاڵی "ی" ڕۆڵێکی بنەڕەتی لە دروستکردنی واتا و پێکهاتەی ڕێزمانیی دروست لە زمانی کوردیدا دەگێڕێت. ئەم ئامرازە نەک تەنها پەیوەندیی نێوان وشەکان دیاری دەکات، بەڵکوو بۆ ڕوونکردنەوەی مەبەستی نووسەر و خۆپاراستن لە لێکدانەوەی هەڵە زۆر پێویستە.
لە زمانی پێوەر و ئەدەبیدا، بەکارهێنانی دروستی ئەم ئامرازە نیشانەی پابەندبوونە بە ڕێزمانی ستاندارد و پیشاندانی توانای زمانەوانییە. بۆ نموونە، جیاوازیی نێوان "سلێمانی جوان" (کەسێک بە ناوی سلێمان) و "سلێمانیی جوان" (شاری سلێمانی) تەنیا لە ڕێگەی ئەم ئامرازەوە دەردەکەوێت.
کەمتەرخەمی لە بەکارهێنانی ئەم ئامرازەدا دەتوانێت ببێتە هۆی تێکچوونی واتا و کەمکردنەوەی کاریگەریی پەیامی نووسراو. هەر بۆیە، گرنگە نووسەران و خوێندکارانی زمانی کوردی بایەخێکی تایبەت بەم لایەنەی ڕێزمان بدەن و لە نووسینە فەرمی و ئەدەبییەکاندا بەوردی پەیڕەویی لێ بکەن.
بەم شێوەیە، ئامرازی دانەپاڵی "ی" وەک بەردی بناغەی ڕێزمانی کوردی، ڕۆڵێکی سەرەکی لە پاراستنی دروستی و ڕوونیی زمانەکەماندا دەگێڕێت.
ئامرازی دانەپاڵی "ی" ڕۆڵێکی بنەڕەتی لە دروستکردنی واتا و پێکهاتەی ڕێزمانیی دروست لە زمانی کوردیدا دەگێڕێت. ئەم ئامرازە نەک تەنها پەیوەندیی نێوان وشەکان دیاری دەکات، بەڵکوو بۆ ڕوونکردنەوەی مەبەستی نووسەر و خۆپاراستن لە لێکدانەوەی هەڵە زۆر پێویستە.
لە زمانی پێوەر و ئەدەبیدا، بەکارهێنانی دروستی ئەم ئامرازە نیشانەی پابەندبوونە بە ڕێزمانی ستاندارد و پیشاندانی توانای زمانەوانییە. بۆ نموونە، جیاوازیی نێوان "سلێمانی جوان" (کەسێک بە ناوی سلێمان) و "سلێمانیی جوان" (شاری سلێمانی) تەنیا لە ڕێگەی ئەم ئامرازەوە دەردەکەوێت.
کەمتەرخەمی لە بەکارهێنانی ئەم ئامرازەدا دەتوانێت ببێتە هۆی تێکچوونی واتا و کەمکردنەوەی کاریگەریی پەیامی نووسراو. هەر بۆیە، گرنگە نووسەران و خوێندکارانی زمانی کوردی بایەخێکی تایبەت بەم لایەنەی ڕێزمان بدەن و لە نووسینە فەرمی و ئەدەبییەکاندا بەوردی پەیڕەویی لێ بکەن.
بەم شێوەیە، ئامرازی دانەپاڵی "ی" وەک بەردی بناغەی ڕێزمانی کوردی، ڕۆڵێکی سەرەکی لە پاراستنی دروستی و ڕوونیی زمانەکەماندا دەگێڕێت.
نوێترین وەشانی سەرهێڵی پوختەی ڕێنووس و خاڵبەندی بە شێوەی PDF:
https://diyako.yageyziman.com/wp-content/uploads/2024/08/Puxtey_Renus_U_Xallbendi_Weshani_4.pdf
***
@diyakohashemi
https://diyako.yageyziman.com/wp-content/uploads/2024/08/Puxtey_Renus_U_Xallbendi_Weshani_4.pdf
***
@diyakohashemi
ڕای کاک ناسری حسامی لەسەر پوختەی ڕێنووس و خاڵبەندیی کوردیی دیاکۆ هاشمی:
بەرهەمێکی یەکجار بەنرخی کاک دیاکۆ هاشمی.
ڕێنوێنێکی یەکجار باشە بۆ ئەوانەمان کە بە کوردی دەنووسین و بۆ ئەوانەش کە لەبەر ئەوەی نیگەرانی بەهەڵەنووسینن لەوانەیە بە پارێزەوە دەست بۆ نووسینی کوردی بەرن.
سپاس و دەستخۆشیی زۆرم بۆ کاک دیاکۆی هێژا.
بەرهەمێکی یەکجار بەنرخی کاک دیاکۆ هاشمی.
ڕێنوێنێکی یەکجار باشە بۆ ئەوانەمان کە بە کوردی دەنووسین و بۆ ئەوانەش کە لەبەر ئەوەی نیگەرانی بەهەڵەنووسینن لەوانەیە بە پارێزەوە دەست بۆ نووسینی کوردی بەرن.
سپاس و دەستخۆشیی زۆرم بۆ کاک دیاکۆی هێژا.
تەنیا هەبوونی وشە و زاراوەی زانستی بەس نییە، دەقیش گرنگه
ڕەنگە لەناو فەرهەنگە زانستییە کوردییەکاندا، زۆر وشە و زاراوەمان بە کوردی هەبێت، بەڵام ئەوانە بەس نین. ئێمە دەبێت دەقی زانستیی زۆرمان هەبێت. دەقی زانستی دەبێتە هۆی ئەوەی کە زاراوەکان جێ بگرن و بکەونە بەردەستی خەڵکی ئاسایی. خەڵک چاویان بەو جۆرە زاراوانە ڕابێت. ڕەنگە بەئاسانی بتوانین دەقێکی زانستی بە یارمەتیی فەرهەنگە زانستییەکان بکەینە کوردی، بەڵام گرنگە ئەگەر لەولاشەوە دقەکە بە کوردی بخرێتە بەردەستی کەسێک کە زمانێکی تر دەزانێت، بتوانێت ڕاستەوخۆ بیری بۆ زاراوە زانستییەکانی زمانی دووەم کە لەو زمانەدا باوە بچێت.
واتە زاراوەی زانستی دەبێت لە زمانەکەماندا جێ کەوتبێت.
زمانەکەمان پێویستی بە دەقی زانستیی زۆر زۆرە. هەر بۆیە تکایە زانست بە کوردی وەربگێڕنەوە یان بنووسن.
***
@diyakohashemi
ڕەنگە لەناو فەرهەنگە زانستییە کوردییەکاندا، زۆر وشە و زاراوەمان بە کوردی هەبێت، بەڵام ئەوانە بەس نین. ئێمە دەبێت دەقی زانستیی زۆرمان هەبێت. دەقی زانستی دەبێتە هۆی ئەوەی کە زاراوەکان جێ بگرن و بکەونە بەردەستی خەڵکی ئاسایی. خەڵک چاویان بەو جۆرە زاراوانە ڕابێت. ڕەنگە بەئاسانی بتوانین دەقێکی زانستی بە یارمەتیی فەرهەنگە زانستییەکان بکەینە کوردی، بەڵام گرنگە ئەگەر لەولاشەوە دقەکە بە کوردی بخرێتە بەردەستی کەسێک کە زمانێکی تر دەزانێت، بتوانێت ڕاستەوخۆ بیری بۆ زاراوە زانستییەکانی زمانی دووەم کە لەو زمانەدا باوە بچێت.
واتە زاراوەی زانستی دەبێت لە زمانەکەماندا جێ کەوتبێت.
زمانەکەمان پێویستی بە دەقی زانستیی زۆر زۆرە. هەر بۆیە تکایە زانست بە کوردی وەربگێڕنەوە یان بنووسن.
***
@diyakohashemi
هەڵە باوەکانی زمانی کوردی
لە هەموو زمانێکدا گەلێک هەڵەی باو هەن کە لای خەڵک جێ کەوتوون و ڕەنگە هەرگیزیش نەکرێت بەتەواوی بسڕێنەوە. لێرەدا ئاماژە بە هەندێک لەوانە دەکەین کە هیوادارین بەرە بەرە دروستەکانیان جێگیر بکرێن:
هەستا بە گێڕانی ئاهەنگێک. (لێرەدا هەستا بەپێی تایپۆلۆجیی عەرەبی داڕێژراوە) دەبێت بوترێت:
ئاهەنگێکی گێڕا.
***
فڕۆکەخانەی هەوڵیری نێودەوڵەتی. (ئەمە بەپێی داڕشتنی عەرەبی داڕێژراوە) دەبێت بوترێت:
فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتیی هەولێر
***
زانکۆی هەولێری پزیشکی (ئەمە داڕشتنێکی کوردی نییە) دەبێت بوترێت:
زانکۆی پزیشکیی هەولێر
***
قوتابخانەی زەڵمی بنەڕەتی تێکەڵاو (داڕشتنێکی ناکوردییە) دەبێت بوترێت:
قوتابخانەی بنەڕەتیی تێکەڵی زەڵم
***
سەنتەری کوردستانی نێودەوڵەتی. (داڕشتنێکی ناکوردییە)، دەبێت بوترێت:
سەنتەری نێودەوڵەتیی کوردستان.
***
ئەمریکی (داڕشتنێکی عەرەبییە). وڵاتەکە ناوی “ئەمریکا”یە، کەوا بێت دەبێت بوترێت:
ئەمریکایی
***
فەرەنسی (داڕشتنێکی عەرەبییە). وڵاتەکە ناوی “فەرەنسا”یە، کەوا بێت دەبێت بوترێت:
فەرەنسایی
***
ئەلفوبێ، ئەلفبێ باشترە بنووسرێت:
ئەلفبێ چونکە وشەی لێکدراو هەتا بکرێت باشترە بەبێ ناوبەند بنووسرێت.
***
بەتوانا، (هەڵەیە، چونکە “توانا” خۆی واتاکە دەگەیەنێت و پێویست بە پێشگری “بە” ناکات. واتە:
توانا دروستە. وەک چۆن دەوترێت “زانا” و کەس ناڵێت “بەزانا”.
شێوەی پێکهاتن:
توانا: ڕەگی توانین (توان) + پاشگری “ا”: توانا.
زانا: ڕەگی زانین (زان) + پاشگری “ا”: زانا.
***
بەروار هەڵەیە چونکە ناوی ناوچەیەکە. دروستەکەی دەبێتە:
ڕێکەوت
***
مەسعوودمحەمەد:
جێناو، نەک ڕاناو.
***
بەرهەمە زمانەوانییەکانی ئەوڕەحمانی حاجی مارف:
بەرانبەر، نەک بەرامبەر.
سەرپەرشت، نەک سەرپەرشتیار.
سەرنجڕاکێش، نەک سەرنجڕاکێشەر.
پێوەندی، نەک پەیوەندی.
پێڕۆ، نەک پەیڕەو.
***
ناوە ئینگلیزییەکان بەپێی عەرەبی و فارسی نەنووسینەوە، چونکە ئێمە پیتی خۆمان هەیە بۆ دەنگە ئینگلیزییەکان. لە عەرەبیدا (ڕیچارد) بە (ریتشارد) دەنووسنەوە. ئێمە پیتی “چ”مان هەیە. بۆیە دەبێت بنووسین: ڕیچارد.
هەروەها:
(ئەرشیف/ آرشیو) بە (ئەرشیڤ) دەبێت بنووسرێت.
(بانق) بە (بانک)،
(صین) بە (چین)،
(یابان) بە (ژاپۆن)،
(غوستاف) بە (گوستاڤ)،
(مارغاریتا) بە (مارگاریتا)،
(غابرییل غارسیا) بە (گابریەل گارسیا)،
(غاندی) بە (گاندی) بنووسرێنەوە.
سەدان ناوی تر هەن کە لە فارسی و بەتایبەت لە عەرەبیدا نووسینەوەیان گۆڕانیان بەسەر هاتووە و دەبێت هەوڵ بدەین بە ڕێنووسی کوردی بیاننووسینەوە.
لە هەموو زمانێکدا گەلێک هەڵەی باو هەن کە لای خەڵک جێ کەوتوون و ڕەنگە هەرگیزیش نەکرێت بەتەواوی بسڕێنەوە. لێرەدا ئاماژە بە هەندێک لەوانە دەکەین کە هیوادارین بەرە بەرە دروستەکانیان جێگیر بکرێن:
هەستا بە گێڕانی ئاهەنگێک. (لێرەدا هەستا بەپێی تایپۆلۆجیی عەرەبی داڕێژراوە) دەبێت بوترێت:
ئاهەنگێکی گێڕا.
***
فڕۆکەخانەی هەوڵیری نێودەوڵەتی. (ئەمە بەپێی داڕشتنی عەرەبی داڕێژراوە) دەبێت بوترێت:
فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتیی هەولێر
***
زانکۆی هەولێری پزیشکی (ئەمە داڕشتنێکی کوردی نییە) دەبێت بوترێت:
زانکۆی پزیشکیی هەولێر
***
قوتابخانەی زەڵمی بنەڕەتی تێکەڵاو (داڕشتنێکی ناکوردییە) دەبێت بوترێت:
قوتابخانەی بنەڕەتیی تێکەڵی زەڵم
***
سەنتەری کوردستانی نێودەوڵەتی. (داڕشتنێکی ناکوردییە)، دەبێت بوترێت:
سەنتەری نێودەوڵەتیی کوردستان.
***
ئەمریکی (داڕشتنێکی عەرەبییە). وڵاتەکە ناوی “ئەمریکا”یە، کەوا بێت دەبێت بوترێت:
ئەمریکایی
***
فەرەنسی (داڕشتنێکی عەرەبییە). وڵاتەکە ناوی “فەرەنسا”یە، کەوا بێت دەبێت بوترێت:
فەرەنسایی
***
ئەلفوبێ، ئەلفبێ باشترە بنووسرێت:
ئەلفبێ چونکە وشەی لێکدراو هەتا بکرێت باشترە بەبێ ناوبەند بنووسرێت.
***
بەتوانا، (هەڵەیە، چونکە “توانا” خۆی واتاکە دەگەیەنێت و پێویست بە پێشگری “بە” ناکات. واتە:
توانا دروستە. وەک چۆن دەوترێت “زانا” و کەس ناڵێت “بەزانا”.
شێوەی پێکهاتن:
توانا: ڕەگی توانین (توان) + پاشگری “ا”: توانا.
زانا: ڕەگی زانین (زان) + پاشگری “ا”: زانا.
***
بەروار هەڵەیە چونکە ناوی ناوچەیەکە. دروستەکەی دەبێتە:
ڕێکەوت
***
مەسعوودمحەمەد:
جێناو، نەک ڕاناو.
***
بەرهەمە زمانەوانییەکانی ئەوڕەحمانی حاجی مارف:
بەرانبەر، نەک بەرامبەر.
سەرپەرشت، نەک سەرپەرشتیار.
سەرنجڕاکێش، نەک سەرنجڕاکێشەر.
پێوەندی، نەک پەیوەندی.
پێڕۆ، نەک پەیڕەو.
***
ناوە ئینگلیزییەکان بەپێی عەرەبی و فارسی نەنووسینەوە، چونکە ئێمە پیتی خۆمان هەیە بۆ دەنگە ئینگلیزییەکان. لە عەرەبیدا (ڕیچارد) بە (ریتشارد) دەنووسنەوە. ئێمە پیتی “چ”مان هەیە. بۆیە دەبێت بنووسین: ڕیچارد.
هەروەها:
(ئەرشیف/ آرشیو) بە (ئەرشیڤ) دەبێت بنووسرێت.
(بانق) بە (بانک)،
(صین) بە (چین)،
(یابان) بە (ژاپۆن)،
(غوستاف) بە (گوستاڤ)،
(مارغاریتا) بە (مارگاریتا)،
(غابرییل غارسیا) بە (گابریەل گارسیا)،
(غاندی) بە (گاندی) بنووسرێنەوە.
سەدان ناوی تر هەن کە لە فارسی و بەتایبەت لە عەرەبیدا نووسینەوەیان گۆڕانیان بەسەر هاتووە و دەبێت هەوڵ بدەین بە ڕێنووسی کوردی بیاننووسینەوە.