✡ #یهودیان_مخفی مشهد
و #واقعه_الله‌داد (1)
✅ اندیشکده مطالعات یهود
1⃣ #یهودیان_مخفیِ مشهد ادعا می‌کنند در 27 مارس 1839 (1255ق و 1218ش) در زمان سلطنت محمد شاه و صدارت حاج میرزا آقاسی، مورد حمله مسلمانان قرار گرفتند و 28 تن از ایشان کشته و تعدادی مجروح شدند. چند ساعت پس از حمله، به پیشنهاد حاج میرزا عسکری امام جمعه مشهد، ابتدا هفت تن از بزرگان یهودی و سپس، تمام طایفه #یهودی مشهد مسلمان شدند. امام جمعه این روز را #روز_الله‌داد نامید و #یهودیان_مشهد از آن به‌عنوان #واقعه_الله‌داد یاد می‌کنند. شمار مسلمان شدگانِ اجباریِ مشهد 2400 نفر یا 400 خانوار ذکر شده است.
2⃣ ژاله پیرنظر می‌نویسد:
🔸 جدیدالاسلام‌های مشهد، پس از پذیرش اجباری دین نوین، اوّلین گام‌ها را در جهت خو گرفتن با چگونگی زندگانی و هوّیت جدید برداشتند. شماری از آنان قلباً و عمیقاً به دین تازه ایمان آوردند و آن را پذیرفتند… اما اکثریت خانوارهایِ #جدیدالاسلام تنها در ظاهر به مذهب نوین گرویدند و در خفا به دین اجدادی خود وفادار ماندند و بدین‌سان یک زندگیِ دوگانه پیچیده سراسر بیم و هراس را آغاز کردند.
🔸 اینان در ظاهر و در انظار عام مسلمان بودند و فرامین اسلام را گردن می‌نهادند و مراسم آن را به جا می‌آوردند، اما در پنهان، در حریم بسته خانه‌های خود، آئین و فرایض یهود را با جدّیت، تعصب و وسواسی به‌مراتب بیش از پیش اجرا می‌کردند. همه اعضای این گروه یکپارچه و یکدل به نگهبانانِ جمعیِ این زندگیِ سرّی بدل شدند.
📚 منبع: ژاله پیرنظر، «یهودیان جدیدالاسلام مشهد»، ایران‌نامه، بنیاد مطالعات ایران، سال نوزدهم، شماره 1-2، زمستان 1379- بهار 1380، صص 41-59.
✍ عبدالله شهبازی
@didebane_enghelab ak
و #واقعه_الله‌داد (1)
✅ اندیشکده مطالعات یهود
1⃣ #یهودیان_مخفیِ مشهد ادعا می‌کنند در 27 مارس 1839 (1255ق و 1218ش) در زمان سلطنت محمد شاه و صدارت حاج میرزا آقاسی، مورد حمله مسلمانان قرار گرفتند و 28 تن از ایشان کشته و تعدادی مجروح شدند. چند ساعت پس از حمله، به پیشنهاد حاج میرزا عسکری امام جمعه مشهد، ابتدا هفت تن از بزرگان یهودی و سپس، تمام طایفه #یهودی مشهد مسلمان شدند. امام جمعه این روز را #روز_الله‌داد نامید و #یهودیان_مشهد از آن به‌عنوان #واقعه_الله‌داد یاد می‌کنند. شمار مسلمان شدگانِ اجباریِ مشهد 2400 نفر یا 400 خانوار ذکر شده است.
2⃣ ژاله پیرنظر می‌نویسد:
🔸 جدیدالاسلام‌های مشهد، پس از پذیرش اجباری دین نوین، اوّلین گام‌ها را در جهت خو گرفتن با چگونگی زندگانی و هوّیت جدید برداشتند. شماری از آنان قلباً و عمیقاً به دین تازه ایمان آوردند و آن را پذیرفتند… اما اکثریت خانوارهایِ #جدیدالاسلام تنها در ظاهر به مذهب نوین گرویدند و در خفا به دین اجدادی خود وفادار ماندند و بدین‌سان یک زندگیِ دوگانه پیچیده سراسر بیم و هراس را آغاز کردند.
🔸 اینان در ظاهر و در انظار عام مسلمان بودند و فرامین اسلام را گردن می‌نهادند و مراسم آن را به جا می‌آوردند، اما در پنهان، در حریم بسته خانه‌های خود، آئین و فرایض یهود را با جدّیت، تعصب و وسواسی به‌مراتب بیش از پیش اجرا می‌کردند. همه اعضای این گروه یکپارچه و یکدل به نگهبانانِ جمعیِ این زندگیِ سرّی بدل شدند.
📚 منبع: ژاله پیرنظر، «یهودیان جدیدالاسلام مشهد»، ایران‌نامه، بنیاد مطالعات ایران، سال نوزدهم، شماره 1-2، زمستان 1379- بهار 1380، صص 41-59.
✍ عبدالله شهبازی
@didebane_enghelab ak
✡ #یهودیان_مخفی مشهد
و #واقعه_الله‌داد (2)
🎯 یکی از علل اصرار بر این «زندگی دوگانه» و پنهان را در همان مقاله‌ی ژاله پیرنظر می‌توان یافت. وی می‌نویسد:
1⃣ تجّار #جدیدالاسلام پس از #واقعه_الله‌داد حیطه‌ی فعالیتِ به‌مراتب وسیع‌تری یافتند زیرا از نظر اقتصادی امکانات نوینی به رویشان گشوده شد. پیش از این واقعه، گذر اغلب دست‌فروشان یهودی مشهد به بخش‌های بزرگ شهر نمی‌افتاد و کسب و کاری محدود به کوچه‌های اطراف و دهات دور و بر داشتند آن چنان که در اثر کمبود ارتباط و مراوده با دیگر ساکنان مشهد زبان محاوره‌ای آنان هنوز گیلکی مانده بود. امّا، پس از رویداد الله داد جدیدی‌ها، بدون پرداخت جزیه، قادر به داد و ستد و انجام معامله در مشهد شدند.
2⃣ به دنبال سفرهای متعدد و برخورداری از آزادیِ عمل بیش‌تر و نیز به‌واسطه زیارت مکه و عتبات و گذر از تهران، آنان موفق شدند شبکه‌های تجارتی وسیع‌تری در شهرهای مختلف ایران دائر کنند. پس از یکی دو دهه و به دنبال مسافرت‌های بازرگانی به روسیه (عشق‌آباد)، هندوستان (بمبئی)، افغانستان (هرات)، مرو و بخارا و بغداد، جدیدی‌ها در امر خرید و فروش پوست، سنگ‌های قیمتی، فرش، ابریشم و پارچه مهارت یافتند. جمعی از اینان از این طریق به ثروت رسیدند و شماری نیز در آسیای مرکزی به تجارت مشغول شدند.
3⃣ سایر افراد جدیدالاسلام که در همان شهر مشهد زندگی می‌کردند... با محافل #صوفیان آزادانه به رفت و آمد مشغول شدند...
4⃣ برخی از جدیدی‌ها که به القاب حاجی یا کربلائی شناخته شدند... مورد اعتماد کامل امام جمعه وقت قرار گرفتند. امام جمعه با اطمینان به امانت و دین‌داری این گروه آنان را به آستان قدس رضوی معرفی کرد. در آستان، مشاغلی چون #انبارداری، #صندوق‌داری و حتّی نظارت بر #امور_مالی خزانه، که بیش‌تر شامل نذورت و هدایای زائران بود، به آن‌ها محول شد!
5⃣ یکی از جهانگردان اروپائی که چند دهه بعد از الله داد (در دهه 1880) از مشهد دیدن کرده بود، در گزارش خود با اشاره به حضور هزاران هزار زائر در مشهد و اهمیت آنان به‌عنوان یک منبع درآمد مالی مهم به این نکته می‌پردازد که اداره‌ی بعضی از امور عمومی شهر به جدیدی‌های مؤمن محول شده است...
6⃣ افرادی از این جامعه… به دین جدید #بهایی گرویدند. امّا، این جامعه در مجموع، شاید بیش‌تر از هر گروه یهودیِ جدیدالاسلامی در ایران، به هویت دینی خود پای بند ماند و به پاسداری از آن کوشید.
✍ عبدالله شهبازی
@didebane_enghelab ak
و #واقعه_الله‌داد (2)
🎯 یکی از علل اصرار بر این «زندگی دوگانه» و پنهان را در همان مقاله‌ی ژاله پیرنظر می‌توان یافت. وی می‌نویسد:
1⃣ تجّار #جدیدالاسلام پس از #واقعه_الله‌داد حیطه‌ی فعالیتِ به‌مراتب وسیع‌تری یافتند زیرا از نظر اقتصادی امکانات نوینی به رویشان گشوده شد. پیش از این واقعه، گذر اغلب دست‌فروشان یهودی مشهد به بخش‌های بزرگ شهر نمی‌افتاد و کسب و کاری محدود به کوچه‌های اطراف و دهات دور و بر داشتند آن چنان که در اثر کمبود ارتباط و مراوده با دیگر ساکنان مشهد زبان محاوره‌ای آنان هنوز گیلکی مانده بود. امّا، پس از رویداد الله داد جدیدی‌ها، بدون پرداخت جزیه، قادر به داد و ستد و انجام معامله در مشهد شدند.
2⃣ به دنبال سفرهای متعدد و برخورداری از آزادیِ عمل بیش‌تر و نیز به‌واسطه زیارت مکه و عتبات و گذر از تهران، آنان موفق شدند شبکه‌های تجارتی وسیع‌تری در شهرهای مختلف ایران دائر کنند. پس از یکی دو دهه و به دنبال مسافرت‌های بازرگانی به روسیه (عشق‌آباد)، هندوستان (بمبئی)، افغانستان (هرات)، مرو و بخارا و بغداد، جدیدی‌ها در امر خرید و فروش پوست، سنگ‌های قیمتی، فرش، ابریشم و پارچه مهارت یافتند. جمعی از اینان از این طریق به ثروت رسیدند و شماری نیز در آسیای مرکزی به تجارت مشغول شدند.
3⃣ سایر افراد جدیدالاسلام که در همان شهر مشهد زندگی می‌کردند... با محافل #صوفیان آزادانه به رفت و آمد مشغول شدند...
4⃣ برخی از جدیدی‌ها که به القاب حاجی یا کربلائی شناخته شدند... مورد اعتماد کامل امام جمعه وقت قرار گرفتند. امام جمعه با اطمینان به امانت و دین‌داری این گروه آنان را به آستان قدس رضوی معرفی کرد. در آستان، مشاغلی چون #انبارداری، #صندوق‌داری و حتّی نظارت بر #امور_مالی خزانه، که بیش‌تر شامل نذورت و هدایای زائران بود، به آن‌ها محول شد!
5⃣ یکی از جهانگردان اروپائی که چند دهه بعد از الله داد (در دهه 1880) از مشهد دیدن کرده بود، در گزارش خود با اشاره به حضور هزاران هزار زائر در مشهد و اهمیت آنان به‌عنوان یک منبع درآمد مالی مهم به این نکته می‌پردازد که اداره‌ی بعضی از امور عمومی شهر به جدیدی‌های مؤمن محول شده است...
6⃣ افرادی از این جامعه… به دین جدید #بهایی گرویدند. امّا، این جامعه در مجموع، شاید بیش‌تر از هر گروه یهودیِ جدیدالاسلامی در ایران، به هویت دینی خود پای بند ماند و به پاسداری از آن کوشید.
✍ عبدالله شهبازی
@didebane_enghelab ak