بنەماڵەی جەڕاحانی هەورامان ــ گوندی ڕووەرێ ــ
استاد یعقوب ابن جراح ابن اسحاق
مردن ۱۲۱۰ کۆچی
بەڵگەکان ئەگەر بەرد بن پارێزراوترن.
دەمێکە دوای کۆکردنەوەی زانیاریم لەسەر ئەو بنەماڵەیە. خۆشبەختانە گەیشتمە سەرچاوەیەکی سەرەکی، هەم بەڵگەی نووسراوم دەست کەوت و هەم زانیاری زارەکی باش.
@dastnoosxane
@kelaterzankon
@irajmoradi
استاد یعقوب ابن جراح ابن اسحاق
مردن ۱۲۱۰ کۆچی
بەڵگەکان ئەگەر بەرد بن پارێزراوترن.
دەمێکە دوای کۆکردنەوەی زانیاریم لەسەر ئەو بنەماڵەیە. خۆشبەختانە گەیشتمە سەرچاوەیەکی سەرەکی، هەم بەڵگەی نووسراوم دەست کەوت و هەم زانیاری زارەکی باش.
@dastnoosxane
@kelaterzankon
@irajmoradi
Forwarded from ئیرەج مورادی Iraj Moradi
هاوڕێیانی ئازیز
سڵاو و ڕێز
تا وەکوو ئێستە لە زۆر کەسی خەمخۆر و بەئەمەگی وێژە و ئەدەبی کوردیم بیستووە، ئای چ دەبوو گۆڤاری سروە تا ژمارە ۵۰۰ بڕی کردبا؟
چ دەبوو ڕۆژنامەی کوهستان کە ساڵی ۱۳۲۲ دەستی پێ کرد و تا دوای ۱۳۲۵ درێژەی بوو، ئەوە بڕی بکردایە تا ساڵەکانی ۱۳۳۷؟
چ دەبوو ڕۆژنامەی کوردستان کە لە ۱۳۳۷ دەستی پێ کرد تا ۱۳٤۱، ئەوە تەمەنی تا ۱۳۵۰ بڕی بکردایە؟
یا بۆ ڕۆژنامە و گۆڤارەکانی دیکەش هەروا.
دەزانن ئەوانە یەکێ لە گەورەترین و دەوڵەمەندترین سەرچاوە و پاشخانەکانی ئەدەبیاتی کوردن بۆ هەر چوار پارچەی کوردستان. ئەوانەی سەدان و هەزاران بابەتی شێعر و پەخشان و بابەتی دیکەیان لە خۆ گرتووە کە ئێستە ئێمە دەستمان پێیانەوەیە بۆ نووسین و توێژینەوە.
چەند خۆشە خەمخۆری ئێستەی وێژە و مێژووی کورد بزانێ گۆڤاری کەشکۆڵ لە مهاباد کە خەریکە کارنامەی کاریی بۆ ژمارە ۲۰ دەڕوات، هەست پێ بکات.
وەک شارەزایەکی بواری بەڵگە و دەستنووسی زانایانی کورد ــ ئەگەرچی لەوانەیە لەگەڵ هەندێ بەرنامەی سەرنووسەریشی نەبووبم و نەبم، یا بەهۆی ناردنی وتار و چاپ نەبوونی وتارەکانم، دڵم لە کاک موحەمەد عەبدولی ئێشاوە ــ دەزانم ئەو پیاوە و مامۆستای هێژا کاک عەبدوڵا سەمەدی، چەندە خزمەتییان بەو بوارە کردووە. چەندە بەڵگە و دەستنووسیان لە مردن و فەوتان ڕزگار کردووە، چەندە شانازی بەرهەم و لاپەڕەی زێڕینیان دەرخستووە بۆ کورد، چەندە ناونیشانی سەرچاوەیان داوە بۆ کاری توێژینەوە و ...
من ئاگەدارم بەهۆی کەشکۆڵەوە دەیان نووسەر و توێژەر و ئەرشیڤدار لە ئیلام و کرماشان و سنە و تاران و ورمێ و مهاباد پێوەندییان بەستووە بە کەسانێتر لە باشوور و ڕۆژاوا و باکووری کوردستانەوە.
من ئاگەدارم کە چەند کەسی‌تر هەوڵیان خستووەتە گەڕ بۆ سەردانی کتێبخانە ڕسمیەکانی جیهان و کتێبخانە شەخسیەکانی میرزا و مەلا و ... لە ناوخۆ .
تکایە برایانی ئازیزم و خوشکانی دڵسۆز، خەمی تەمەنی گۆڤاری کەشکۆڵتان بێ. دوو ژمارەی ئامادەی چاپە و لەبەر باری کزی دارایی، خەریکە دوا دەکەوێ و خەریکە ئیتر نەتوانن وەک جاران چوار ژمارە لە ساڵێ چاپ بکەن.
با ڕێک بکەوین لەسەر ئەوە خەمی کەسایەتی و بەرهەمی زیندوو بخۆین نەک بۆ ڕۆیشتووان و لەدەست‌چووان و مردووان. با نەهێڵین کەشکۆڵیش وەک سروە و ژین و گەلاوێژ و ... گیان‌کەنشت بکا.
هاوکاری داراییتان بۆ ئەو گۆڤارە دەتوانێ تەمەنی ئەو گۆڤارە درێژ بکاتەوە.
"ئەم نووسینەم لەبەر خۆمەوە نووسیوە و هەستم بە خەمی سەرنووسەر و بەرپرسی گۆڤارەکە کردووە."
✍ ئیرەج مورادی
سڵاو و ڕێز
تا وەکوو ئێستە لە زۆر کەسی خەمخۆر و بەئەمەگی وێژە و ئەدەبی کوردیم بیستووە، ئای چ دەبوو گۆڤاری سروە تا ژمارە ۵۰۰ بڕی کردبا؟
چ دەبوو ڕۆژنامەی کوهستان کە ساڵی ۱۳۲۲ دەستی پێ کرد و تا دوای ۱۳۲۵ درێژەی بوو، ئەوە بڕی بکردایە تا ساڵەکانی ۱۳۳۷؟
چ دەبوو ڕۆژنامەی کوردستان کە لە ۱۳۳۷ دەستی پێ کرد تا ۱۳٤۱، ئەوە تەمەنی تا ۱۳۵۰ بڕی بکردایە؟
یا بۆ ڕۆژنامە و گۆڤارەکانی دیکەش هەروا.
دەزانن ئەوانە یەکێ لە گەورەترین و دەوڵەمەندترین سەرچاوە و پاشخانەکانی ئەدەبیاتی کوردن بۆ هەر چوار پارچەی کوردستان. ئەوانەی سەدان و هەزاران بابەتی شێعر و پەخشان و بابەتی دیکەیان لە خۆ گرتووە کە ئێستە ئێمە دەستمان پێیانەوەیە بۆ نووسین و توێژینەوە.
چەند خۆشە خەمخۆری ئێستەی وێژە و مێژووی کورد بزانێ گۆڤاری کەشکۆڵ لە مهاباد کە خەریکە کارنامەی کاریی بۆ ژمارە ۲۰ دەڕوات، هەست پێ بکات.
وەک شارەزایەکی بواری بەڵگە و دەستنووسی زانایانی کورد ــ ئەگەرچی لەوانەیە لەگەڵ هەندێ بەرنامەی سەرنووسەریشی نەبووبم و نەبم، یا بەهۆی ناردنی وتار و چاپ نەبوونی وتارەکانم، دڵم لە کاک موحەمەد عەبدولی ئێشاوە ــ دەزانم ئەو پیاوە و مامۆستای هێژا کاک عەبدوڵا سەمەدی، چەندە خزمەتییان بەو بوارە کردووە. چەندە بەڵگە و دەستنووسیان لە مردن و فەوتان ڕزگار کردووە، چەندە شانازی بەرهەم و لاپەڕەی زێڕینیان دەرخستووە بۆ کورد، چەندە ناونیشانی سەرچاوەیان داوە بۆ کاری توێژینەوە و ...
من ئاگەدارم بەهۆی کەشکۆڵەوە دەیان نووسەر و توێژەر و ئەرشیڤدار لە ئیلام و کرماشان و سنە و تاران و ورمێ و مهاباد پێوەندییان بەستووە بە کەسانێتر لە باشوور و ڕۆژاوا و باکووری کوردستانەوە.
من ئاگەدارم کە چەند کەسی‌تر هەوڵیان خستووەتە گەڕ بۆ سەردانی کتێبخانە ڕسمیەکانی جیهان و کتێبخانە شەخسیەکانی میرزا و مەلا و ... لە ناوخۆ .
تکایە برایانی ئازیزم و خوشکانی دڵسۆز، خەمی تەمەنی گۆڤاری کەشکۆڵتان بێ. دوو ژمارەی ئامادەی چاپە و لەبەر باری کزی دارایی، خەریکە دوا دەکەوێ و خەریکە ئیتر نەتوانن وەک جاران چوار ژمارە لە ساڵێ چاپ بکەن.
با ڕێک بکەوین لەسەر ئەوە خەمی کەسایەتی و بەرهەمی زیندوو بخۆین نەک بۆ ڕۆیشتووان و لەدەست‌چووان و مردووان. با نەهێڵین کەشکۆڵیش وەک سروە و ژین و گەلاوێژ و ... گیان‌کەنشت بکا.
هاوکاری داراییتان بۆ ئەو گۆڤارە دەتوانێ تەمەنی ئەو گۆڤارە درێژ بکاتەوە.
"ئەم نووسینەم لەبەر خۆمەوە نووسیوە و هەستم بە خەمی سەرنووسەر و بەرپرسی گۆڤارەکە کردووە."
✍ ئیرەج مورادی
Forwarded from mohammad abdoli
ڕێزدار و خۆشەویست
وێڕای سڵاو
بەشانازییە‌وە گۆڤاری کەشکۆڵ یەکەم گۆڤاری دەستنووس و بەڵگەنامەکانی کوردستان، گە‌یشتە ژمارەی 18. ماوه‌ی شه‌ش ساڵە بەردەوامین لە ناساندن دەستنووس و زیندووکردنە‌وەی میراتی نەتەوایە‌تی کوردی. ئەم 18 ژمارەیە، بەرهەمی نووسەران، وەرگێڕان، تۆێژەران و سەرجەم ستاڤی کەشکۆڵە کە بە هاوکاری یەکتر، قۆناغەکانیان بڕیوە.
کەشکۆڵ گۆڤارێکی سەربەخۆیە و لەباری ماڵییە‌وە سەر بە هیچ ناوەند و دەزگایەک نییە و لە ڕێگە فڕۆش و یارمەتی خێرخۆازانەوە دابین دەکرێ.
لەم ڕۆژانەدا کە نرخی چاپ و کاغەز گران بووە، و تێچووی کەشکۆڵ قورساییەکی زۆری هاویشتوتە سەرشانمان، چاوەڕوانی یاردەی ماڵی و دڵسۆزی خەمخۆرانین.
ژماره کارتی بانکی میللی به نێوی محەمەد عەبدولی
6037991842247219
سپاسی گەورەییتان دەکەین. 💐🙏💐
وێڕای سڵاو
بەشانازییە‌وە گۆڤاری کەشکۆڵ یەکەم گۆڤاری دەستنووس و بەڵگەنامەکانی کوردستان، گە‌یشتە ژمارەی 18. ماوه‌ی شه‌ش ساڵە بەردەوامین لە ناساندن دەستنووس و زیندووکردنە‌وەی میراتی نەتەوایە‌تی کوردی. ئەم 18 ژمارەیە، بەرهەمی نووسەران، وەرگێڕان، تۆێژەران و سەرجەم ستاڤی کەشکۆڵە کە بە هاوکاری یەکتر، قۆناغەکانیان بڕیوە.
کەشکۆڵ گۆڤارێکی سەربەخۆیە و لەباری ماڵییە‌وە سەر بە هیچ ناوەند و دەزگایەک نییە و لە ڕێگە فڕۆش و یارمەتی خێرخۆازانەوە دابین دەکرێ.
لەم ڕۆژانەدا کە نرخی چاپ و کاغەز گران بووە، و تێچووی کەشکۆڵ قورساییەکی زۆری هاویشتوتە سەرشانمان، چاوەڕوانی یاردەی ماڵی و دڵسۆزی خەمخۆرانین.
ژماره کارتی بانکی میللی به نێوی محەمەد عەبدولی
6037991842247219
سپاسی گەورەییتان دەکەین. 💐🙏💐
Forwarded from ئیرەج مورادی Iraj Moradi
20120325155829-1060-167.pdf
328.8 KB
وتووێژێک لەگەڵ موحەمەد عەلی سوڵتانی ــ کرماشان
Forwarded from گەنجینەی حەکیمانی کوردەواری (ئیرەج مورادی Iraj Moradi)
سایە مرد.
نازانم بەڕێز هووشەنگ ئیبتەهاج ناسراو بە سایە کە ۹۵ ساڵ ژیا، بۆ کام دەردی کورد فرمێسکی ڕشت و قەڵەمی جووڵا. مەگەر شاعیران خۆیان ناڵێن: هەستی ئەوان ئینسانییە و نەژادی نییە.
کاک سایە بۆ کام کارەساتی کورد لە قاڕنێ و پاوە و هەڵەبجە و ئەنفال و شەنگال و کۆبانێ و عەفرین نووکەقەڵەمەکەی سێبەری خست؟ من نەمدیوە، ئێوە چی؟ چەند ڕۆژە سەیری ئەو هەموو پرسەنامەی کوردە لەسەر گرووپ و کاناڵ و ئیستۆری و پڕۆفایلی تۆڕەکۆمەڵایه‌تیەکان دەکەم، دەڵێم بەشکوو پاکانەیەکم دەست کەوێ منیش تۆزێ خۆم فارسانە گیڤ بکەم. بەداخەوە هیچم نەبینی کاک سایە دێڕێک و بەیتێک بۆ ئینسانی کوردی نووسیبێ. ئەوەی بزانم ئەو پیاوە دەردناسی ئینسانی فارس و پان‌ئێرانیستەکان و خێڵی توودە بوو.
وایە یا نە؟
چی بکەم، تەنیا دەتوانم بێژم: ڕۆحی شاد
@dastnoosxane
@kelaterzankon
@irajmoradi
نازانم بەڕێز هووشەنگ ئیبتەهاج ناسراو بە سایە کە ۹۵ ساڵ ژیا، بۆ کام دەردی کورد فرمێسکی ڕشت و قەڵەمی جووڵا. مەگەر شاعیران خۆیان ناڵێن: هەستی ئەوان ئینسانییە و نەژادی نییە.
کاک سایە بۆ کام کارەساتی کورد لە قاڕنێ و پاوە و هەڵەبجە و ئەنفال و شەنگال و کۆبانێ و عەفرین نووکەقەڵەمەکەی سێبەری خست؟ من نەمدیوە، ئێوە چی؟ چەند ڕۆژە سەیری ئەو هەموو پرسەنامەی کوردە لەسەر گرووپ و کاناڵ و ئیستۆری و پڕۆفایلی تۆڕەکۆمەڵایه‌تیەکان دەکەم، دەڵێم بەشکوو پاکانەیەکم دەست کەوێ منیش تۆزێ خۆم فارسانە گیڤ بکەم. بەداخەوە هیچم نەبینی کاک سایە دێڕێک و بەیتێک بۆ ئینسانی کوردی نووسیبێ. ئەوەی بزانم ئەو پیاوە دەردناسی ئینسانی فارس و پان‌ئێرانیستەکان و خێڵی توودە بوو.
وایە یا نە؟
چی بکەم، تەنیا دەتوانم بێژم: ڕۆحی شاد
@dastnoosxane
@kelaterzankon
@irajmoradi
Forwarded from ئیرەج مورادی Iraj Moradi
هاوڕێیان
سڵاو و ڕێز
جیا لە دیوانی ملوانکەی شین ــ‌مامۆستا شەریف حسێن‌پەناهی‌ــ کێ سوراغی شێعری دیکەی ــ‌چاپنەکراوی‌ــ ئەو شاعیرە بەخت ناخۆشەی هەیە؟
من چەند پارچەیەکم دەست کەوتووە. ئێوەش هەرچی شک دەبەن و لاتانە، بۆمانی ڕەوانە بکەن. بە ناوی ئەرشیڤی خۆتانەوە هەڵیدەگرین (ئەمانەت‌پارێز دەبین.)
با بزانین کەی سەرجەم دیوانەکەی کاری چاپی بۆ دەکرێ، ئێمەش ئامادە دەبین بە پێدانی ئەو شێعرانە.
✍ ئیرەج مورادی
سڵاو و ڕێز
جیا لە دیوانی ملوانکەی شین ــ‌مامۆستا شەریف حسێن‌پەناهی‌ــ کێ سوراغی شێعری دیکەی ــ‌چاپنەکراوی‌ــ ئەو شاعیرە بەخت ناخۆشەی هەیە؟
من چەند پارچەیەکم دەست کەوتووە. ئێوەش هەرچی شک دەبەن و لاتانە، بۆمانی ڕەوانە بکەن. بە ناوی ئەرشیڤی خۆتانەوە هەڵیدەگرین (ئەمانەت‌پارێز دەبین.)
با بزانین کەی سەرجەم دیوانەکەی کاری چاپی بۆ دەکرێ، ئێمەش ئامادە دەبین بە پێدانی ئەو شێعرانە.
✍ ئیرەج مورادی
Forwarded from کۆماری کوردستان
بەیانی ژمارە دە.pdf
3.8 MB
"#بەیان" ژمارە دە تایبەتی ڕۆژنامەگەری کوردییە.
ئێستێ ژمارە ٢٤ لەژێر چاپدایە.
https://t.me/Komarikurdistn
ئێستێ ژمارە ٢٤ لەژێر چاپدایە.
https://t.me/Komarikurdistn
Forwarded from ئیرەج مورادی Iraj Moradi
گۆڤاری بەیان ــ ژمارە ۱۰ ــ ۱۳۹۹
مەهاباد
پێڕستی شێعری شاعیرانی کورد لە گۆڤاری (نامەی هەفتەگی کووهستان)
✍ ئیرەج مورادی
@dastkhatkurdistan
@kelaterzankon
@irajmoradi
مەهاباد
پێڕستی شێعری شاعیرانی کورد لە گۆڤاری (نامەی هەفتەگی کووهستان)
✍ ئیرەج مورادی
@dastkhatkurdistan
@kelaterzankon
@irajmoradi
Forwarded from ئیرەج مورادی Iraj Moradi
مامۆستا قەلەندەری ئازیز و خۆشەویست
شاعیری هەست‌جوان و ناسک‌بێژی سەردەشتی
وێڕای ڕێز و سڵامی فراوان
وەک نامەیەک بۆ جەنابت، گەرەکمە داواکارییەک بگەینم بە دۆستان و پێشنیارێکیشتان ئاراستە بکەم.
ئەو ڕۆژانە لەسەر پەڕەی FB بابەتێکتان لەسەر ساڵیادی کۆچی دوایی کاک سمایل سەردەشتی گۆرانیبێژ، دانابوو. بەتایبەت چەند پارچە گۆرانی دانراوی خۆتان لەسەر کێشی ۷ بڕگەیی خۆماڵی، هەروەها نووسیبووتان کەسانێ وەکوو ئەو گۆرانیبێژە و کاک ڕزگار شەرەفکەندی و سترانبێژ و بەندبێژانی‌تر سوودیان لەو شێعرە گۆرانیانەی بەڕێزتان وەرگرتووە.
ئافەرین لە بوێریت کە ئەسپی قەڵەمت لەو بوارەیش غار داوە و سەرکەوتوو بووی.
تکایە جیا لە ۷ بڕگەیی لەسەر کێشی ۳ و ۵ و ۹ و پتر و کەمتر گۆرانی دیکە دابنن.
زستانی ۱٤۰۰ کە بۆ کۆنفڕانسی (مێژووی کورد لە ئاوێنەی دەستنووس ــ زانکۆی سلێمانی) دیدارم لەگەڵ مامۆستا مەزهەری خالقی کرد، ڕێک ئەم باسەی هێنایە گۆڕێ کە:
ــ گۆرانیەکانیی وا شێعرەکەیان لەسەر کێشی خۆماڵین زیاتر مۆرکی کوردانەیان پێوە دیارە تا ئەوانەی لەسەر کێشی عەرووزی فارسی و عەرەبین.
ــ گۆرانیبێژێ کە گۆرانی لەسەر کێشی بڕگەیی خۆماڵی هەڵدەبژێرێ، لاساکردنەوەی کەمترە و هەموو کەسێ ناتوانێ وێنەی لەبەر هەڵبگرێتەوە.
ــ سەردەمانی زوو واتا پێش شێخ شەهابەدینی کاکۆزەکریایی ۱۰۰۲ــ۱۰۷۳ کۆچی کە دەبێتە یەکەم شاعیری کورد کە شێعری کوردی لەسەر کێشی عەرووزی داناوە (بڕوانە: دیوانی شاعیرانی کۆنی کەڵاتەرزان ــ دانەر: ئیرەج مورادی)، کورد و هەموو ئەوانەی شێعریان بە زمانی پەهلەوی کۆن داناوە، شێعرەکانیان لەسەر کێشی بڕگەیی خۆماڵی بووە. وەکوو: بابا سەرهەنگی دەودانی لە سەدەی ٤، مەلا پەرێشانی دینەوەری لە سەدەی ۹، مەلا مستەفا بێسارانی و شێخ مستەفا تەختەیی لە سەدەی ۱۰، و یۆسف یاسکە لە سەدەی ۱۱ کۆچی و ...
کاتێ کاروانی شاعیرانی کورد وەک هەموو وەرسووڕانەکانی‌تر بەرگ و زینی ئەسپی خۆیان گۆڕی و کێشی عەرووزیان لەبەر شێعری خۆ کرد، ئیتر مۆرکی کوردایەتی لەبەر شێعری کوردی کەوت و شێوازی ڕەسەنی شێعردانانی کوردی بەرەو فەرامۆشی چوو.
وەک دەزانن هەموو سترانە ڕەسەنەکانی کوردی شێعریان لەسەر کێشی خۆماڵییە، وەکوو: هۆرە، سیاچەمانە، لۆرە، مۆرە، حەیران، لاوک و ...
تکایە با دۆستانی خۆتان بەتایبەت ئەوانەی ناوچەی موکریان دیسانەوە دنە بدەن کە شاعیری ڕەسەنی تەواو کوردیبێژ بن.
براتان
ئیرەج مورادی
۱ی خەرمانانی ۱٤۰۱ ــ ڕەبەت
@dastkhatkurdistan
@kelaterzankon
@irajmoradi
شاعیری هەست‌جوان و ناسک‌بێژی سەردەشتی
وێڕای ڕێز و سڵامی فراوان
وەک نامەیەک بۆ جەنابت، گەرەکمە داواکارییەک بگەینم بە دۆستان و پێشنیارێکیشتان ئاراستە بکەم.
ئەو ڕۆژانە لەسەر پەڕەی FB بابەتێکتان لەسەر ساڵیادی کۆچی دوایی کاک سمایل سەردەشتی گۆرانیبێژ، دانابوو. بەتایبەت چەند پارچە گۆرانی دانراوی خۆتان لەسەر کێشی ۷ بڕگەیی خۆماڵی، هەروەها نووسیبووتان کەسانێ وەکوو ئەو گۆرانیبێژە و کاک ڕزگار شەرەفکەندی و سترانبێژ و بەندبێژانی‌تر سوودیان لەو شێعرە گۆرانیانەی بەڕێزتان وەرگرتووە.
ئافەرین لە بوێریت کە ئەسپی قەڵەمت لەو بوارەیش غار داوە و سەرکەوتوو بووی.
تکایە جیا لە ۷ بڕگەیی لەسەر کێشی ۳ و ۵ و ۹ و پتر و کەمتر گۆرانی دیکە دابنن.
زستانی ۱٤۰۰ کە بۆ کۆنفڕانسی (مێژووی کورد لە ئاوێنەی دەستنووس ــ زانکۆی سلێمانی) دیدارم لەگەڵ مامۆستا مەزهەری خالقی کرد، ڕێک ئەم باسەی هێنایە گۆڕێ کە:
ــ گۆرانیەکانیی وا شێعرەکەیان لەسەر کێشی خۆماڵین زیاتر مۆرکی کوردانەیان پێوە دیارە تا ئەوانەی لەسەر کێشی عەرووزی فارسی و عەرەبین.
ــ گۆرانیبێژێ کە گۆرانی لەسەر کێشی بڕگەیی خۆماڵی هەڵدەبژێرێ، لاساکردنەوەی کەمترە و هەموو کەسێ ناتوانێ وێنەی لەبەر هەڵبگرێتەوە.
ــ سەردەمانی زوو واتا پێش شێخ شەهابەدینی کاکۆزەکریایی ۱۰۰۲ــ۱۰۷۳ کۆچی کە دەبێتە یەکەم شاعیری کورد کە شێعری کوردی لەسەر کێشی عەرووزی داناوە (بڕوانە: دیوانی شاعیرانی کۆنی کەڵاتەرزان ــ دانەر: ئیرەج مورادی)، کورد و هەموو ئەوانەی شێعریان بە زمانی پەهلەوی کۆن داناوە، شێعرەکانیان لەسەر کێشی بڕگەیی خۆماڵی بووە. وەکوو: بابا سەرهەنگی دەودانی لە سەدەی ٤، مەلا پەرێشانی دینەوەری لە سەدەی ۹، مەلا مستەفا بێسارانی و شێخ مستەفا تەختەیی لە سەدەی ۱۰، و یۆسف یاسکە لە سەدەی ۱۱ کۆچی و ...
کاتێ کاروانی شاعیرانی کورد وەک هەموو وەرسووڕانەکانی‌تر بەرگ و زینی ئەسپی خۆیان گۆڕی و کێشی عەرووزیان لەبەر شێعری خۆ کرد، ئیتر مۆرکی کوردایەتی لەبەر شێعری کوردی کەوت و شێوازی ڕەسەنی شێعردانانی کوردی بەرەو فەرامۆشی چوو.
وەک دەزانن هەموو سترانە ڕەسەنەکانی کوردی شێعریان لەسەر کێشی خۆماڵییە، وەکوو: هۆرە، سیاچەمانە، لۆرە، مۆرە، حەیران، لاوک و ...
تکایە با دۆستانی خۆتان بەتایبەت ئەوانەی ناوچەی موکریان دیسانەوە دنە بدەن کە شاعیری ڕەسەنی تەواو کوردیبێژ بن.
براتان
ئیرەج مورادی
۱ی خەرمانانی ۱٤۰۱ ــ ڕەبەت
@dastkhatkurdistan
@kelaterzankon
@irajmoradi
Forwarded from کۆماری کوردستان
📖 #وانەکانی_مێژوو
مامۆستا سەعید ناکام ئەڵێ:
کاتێک سوپای ڕووس ناوچەی موکوریانی داگیر کردبوو، سەید حسەین چونکە ڕووسی و فارسی و تورکی جوان دەزانی ببووە دیلمانج لای فەرماندەی ڕووس.
ڕۆژێک ئەفسەرێکی عوسمانی گیرابوو، لێی دەکۆڵدرایەوە و من قسەکانیم وەردەگێڕا.
فەرماندەی ڕووس لێی پرسی:
هێزی سەرەکی ئێوە چەندە و لە کوێیە؟
ئەفسەرە تورکەکە کوتی:
«ئیمە لێرە هێزێکمان نییە، تەنیا چەند ئەفسەر و جەندرمەین و هەندێ مەلای پیاوی خۆمانمان لەگەڵدایە، هاتووین بە ناو ئیسلامەتی و خەزای کافران کوردەکانی ئەم ناوچەیە بورووژێنین و بە گژ ئیوەیاندا بکەین تا بتوانین پێشی پێشکەوتنتان بگرین، ئەم ورووژاندنەش بۆ ئیمە لە قسە بە ولاوە هیچی تێ ناچێت».!
فەرماندەی ڕووس گوتی: « ئەدی بیر لەوە ناکەنەوە کە ئەم خەڵکە بە بێ چەک ناتوانن بۆ ماوەیێکی درێژ ئیمە ڕابگرن و پاشان خۆیان تێدا ئەچن».
ئەفسەری تورک خێرا گوتی: ئەمە بۆ ئیمە بایەخی نییە، ئێوە دوژمنن و کوردەکانیش نەیارن، لە هەر لایێک بکوژرێ سوودی ئیمەی تێدایە.!
📚لە کتێبی بیرەوەریەکانی "#سەعید_ناکام"، وەرگیراوە.
https://t.me/Komarikurdistn
مامۆستا سەعید ناکام ئەڵێ:
کاتێک سوپای ڕووس ناوچەی موکوریانی داگیر کردبوو، سەید حسەین چونکە ڕووسی و فارسی و تورکی جوان دەزانی ببووە دیلمانج لای فەرماندەی ڕووس.
ڕۆژێک ئەفسەرێکی عوسمانی گیرابوو، لێی دەکۆڵدرایەوە و من قسەکانیم وەردەگێڕا.
فەرماندەی ڕووس لێی پرسی:
هێزی سەرەکی ئێوە چەندە و لە کوێیە؟
ئەفسەرە تورکەکە کوتی:
«ئیمە لێرە هێزێکمان نییە، تەنیا چەند ئەفسەر و جەندرمەین و هەندێ مەلای پیاوی خۆمانمان لەگەڵدایە، هاتووین بە ناو ئیسلامەتی و خەزای کافران کوردەکانی ئەم ناوچەیە بورووژێنین و بە گژ ئیوەیاندا بکەین تا بتوانین پێشی پێشکەوتنتان بگرین، ئەم ورووژاندنەش بۆ ئیمە لە قسە بە ولاوە هیچی تێ ناچێت».!
فەرماندەی ڕووس گوتی: « ئەدی بیر لەوە ناکەنەوە کە ئەم خەڵکە بە بێ چەک ناتوانن بۆ ماوەیێکی درێژ ئیمە ڕابگرن و پاشان خۆیان تێدا ئەچن».
ئەفسەری تورک خێرا گوتی: ئەمە بۆ ئیمە بایەخی نییە، ئێوە دوژمنن و کوردەکانیش نەیارن، لە هەر لایێک بکوژرێ سوودی ئیمەی تێدایە.!
📚لە کتێبی بیرەوەریەکانی "#سەعید_ناکام"، وەرگیراوە.
https://t.me/Komarikurdistn
هەرگیز بەسەرهاتی ئەم وێنەیە فەرامۆش نەکەن.
خۆ لە بیرتانە خەڵیفە ڕەجەب چووە ناوبەینی ئەو ژن و پیاوە بێ‌عارە و گۆرانی سەرکەوتنی خوێند بۆ داگیرکردنی بەشێک لە خاکی کوردستان ــ عەفرینی پڕ لە زەیتوونی ئاشتی.
ئەوانەی ئەو دیمەنەیان لە بیرە، با بیشزانن، هێشتا شەرعزانەکان داماون لە دانانی فتوا کە ژنێکی سۆزانی و پیاوێکی پیسکار، چۆن دەتوانن ئایەتی (الفتح) بخوێننەوە بۆ ئەو ڕمووزنە سوورە.
@dastnoosxane
@kelaterzankon
@irajmoradi
خۆ لە بیرتانە خەڵیفە ڕەجەب چووە ناوبەینی ئەو ژن و پیاوە بێ‌عارە و گۆرانی سەرکەوتنی خوێند بۆ داگیرکردنی بەشێک لە خاکی کوردستان ــ عەفرینی پڕ لە زەیتوونی ئاشتی.
ئەوانەی ئەو دیمەنەیان لە بیرە، با بیشزانن، هێشتا شەرعزانەکان داماون لە دانانی فتوا کە ژنێکی سۆزانی و پیاوێکی پیسکار، چۆن دەتوانن ئایەتی (الفتح) بخوێننەوە بۆ ئەو ڕمووزنە سوورە.
@dastnoosxane
@kelaterzankon
@irajmoradi
Forwarded from ده‌نگی‌کوردستان
🔺هفته‌نامه ده‌نگی‌کوردستان
🔹شنبه ۱٤۰۱/۰٥/٠٦
🔹سال هفتم
🔹شماره ۱٦٣
🌈ده‌نگی‌کوردستان را دنبال کنید
@DengiKurdistan
🔹شنبه ۱٤۰۱/۰٥/٠٦
🔹سال هفتم
🔹شماره ۱٦٣
🌈ده‌نگی‌کوردستان را دنبال کنید
@DengiKurdistan
Forwarded from بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار
جنگنامۀ رستم و زنون.pdf
1.3 MB
جنگنامۀ رستم و زنون
فصلنامۀ فرهنگی‌‌هنری رود
شمارۀ ۸، ص ۲۰
رستم و زنون سومین داستان از دستنویس هفت لشکر گورانی و از آثار ارزشمند حماسه‌های ایرانی به زبان گورانی و به تعبیر دیگر، داستانی از شاهنامۀ گورانی یا شاهنامۀ کردی است. متن گورانی براساس دستنویس کتابخانۀ آستان قدس رضوی تصحیح شده است. مصحح افزون بر تصحیح این دستنویس، با دشواری‌های خاص خود، متن گورانی را به فارسی برگردانده است. این متن دربردارندۀ متن گورانی، آوانگاری متن و ترجمۀ فارسی و یادداشت‌های جامعی دربارۀ این داستان، جایگاه و خاستگاه اساطیری-حماسی و رگه‌های یونانی آن است.
[جنگنامۀ رستم و زنون، به کوشش دکتر آرش اکبری مفاخر، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، ۱۴۰۰]
بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی و تحکیم وحدت ملّی
@AfsharFoundation
فصلنامۀ فرهنگی‌‌هنری رود
شمارۀ ۸، ص ۲۰
رستم و زنون سومین داستان از دستنویس هفت لشکر گورانی و از آثار ارزشمند حماسه‌های ایرانی به زبان گورانی و به تعبیر دیگر، داستانی از شاهنامۀ گورانی یا شاهنامۀ کردی است. متن گورانی براساس دستنویس کتابخانۀ آستان قدس رضوی تصحیح شده است. مصحح افزون بر تصحیح این دستنویس، با دشواری‌های خاص خود، متن گورانی را به فارسی برگردانده است. این متن دربردارندۀ متن گورانی، آوانگاری متن و ترجمۀ فارسی و یادداشت‌های جامعی دربارۀ این داستان، جایگاه و خاستگاه اساطیری-حماسی و رگه‌های یونانی آن است.
[جنگنامۀ رستم و زنون، به کوشش دکتر آرش اکبری مفاخر، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، ۱۴۰۰]
بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی و تحکیم وحدت ملّی
@AfsharFoundation
گۆشەیەک لە ژیانی ونبووی ئەحمەد بەگی کۆماسی ــ شاعیر
کۆماسییەکان بەپێی سەرچاوەکانی مێژووی ئەردەڵان سەردەمی هەڵۆخان ــ ۹۹٨ تا ۱۰۲٨ کۆچی ــ هاتوونەتە کوڕەوێز. بۆخۆیان خەڵکی لای هەرسین و سونقور و لوڕستانن.
یەکەم کەس لە ناو کۆماسییەکان کە سەرچاوە ئاماژەی پێ کردووە مستەفا فەرزعەلی هاوڕێی کەریم خانی زەند بووە. ئێستەش کانی مچەفەرزاڵی لە سەرڕێ گاڕان ناوی ماوە.
سەرەتای شەجەرەی بەگزادەی کۆماسی لە موحەمەد بەگی هەرات دەست پێ دەکا. بەڵگەم پێ نییە پێوەندی ئەم هەراتە بە کۆماسییەکانەوە هەیە یا خەڵکانێ لە سەردەمی هێرشی ئازاد خانی ئەفغانی بۆ سەر سنە بێت. ئایا لەوان بێ یا نە، نازانم، بەڵام بنەماڵەی ئەفغانی لە ئەنجامی ئەو هێرشە لە کوردستان ماونەتەوە. وەکوو ئاوایی قشڵاقی ئەفغانان لای سەقز و ئەفغانیەکانی بێژاوەی لای هەڵەبجە (بنەماڵەی ئەکرەم خانی ئەفغانی).
کاتی خۆی لەگەڵ کۆکەرەوەی شەجەرەنامەی کۆماسی ــ کاک یەدوڵا کوڕی فەرەج خانی زەنووری ــ لەسەر کەموکۆڕییەکانی شەجەرەکە قسەمان کرد. ئەوکاتە وامان دانا دوای کۆرۆنا دانیشین و تێبینیەکانی من ــ پاڵپشت بە ئاماژەی ناو قەباڵەکان و زانیاری زارەکی مەیدانی ــ لەو کۆلکە بنەماڵەییە بنووسینەوە. بەداخەوە کۆرۆنا دیدارەو قیامەتی کردین.
هەندێ زانیاری تازە کە دەستم کەوتوون (پوخت و کورت.)
© موحەمەد بەگی هەرات باوکی عەبدوڵا خان باوکی شێر ئەحمەد و شێر موحەمەد بووە و ماڵی لە هەڵیزاوا بووە.
© خاتوو پەریزاد دایکی شێرە ئەحمەد خەڵکی پیرخێران بووە. بۆیە سەردەمی گەنجی کە باوکی دەمرێ، دەچێتە ماڵی خاڵوانی و لە حوجرەی پیرخزران دەست بە خوێندن دەکا.
© شێر موحەمەد لە شێر ئەحمەد گەورەتر بووە. ماڵیان سەرەتا لە هەڵیزاوا بووە دواتر کە ئەحمەد بەگ لە خوێندن گەڕاوەتەوە، شێر موحەمەد هەڵیزاوا بە جێ دێڵێ بۆ ئەحمەد بەگ و دیواخانی دەباتە هەنگەژاڵە.
© شێر بەگ بەپێی بەڵگە یووزباشی کوڕەوێزی پێ بووە و بنکەی چەکدارەکانی کاروانسەرای کاکۆزەکریا ــ سەر ڕێی سنە بۆ سلێمانی ـ بووە.
© ئەو مێژووە بۆ لەدایکبوون و مردنی شاعیر دانراوە، لەگەڵ مەودای ژیانی شێخ مستەفای باقلاوا و شێخ عەزیزی جانەوەرە و میرزا حەیبەڵای سوورکەوڵ هاوڕێی ئەحمەد بەگ دێتەوە و دەبێ هەمان مەودای ۱۲۱۰ تا ۱۲۹۵ کۆچی بێ.
© لەگەڵ شێخ مستەفای باقلاوا و شێخ عەزیزی جانەوەرە لە سنە لای شێخ وەسیم مەردۆخی دەخوێنن. هەر لەوێ بنەمای ئاشناییان لەگەڵ مەولەوی دابەستووە.
© ئەحمەد بەگ پاش نیشتەجێ‌بوونی لە هەڵیزاوا بە هۆکاری نادیار کێشەیان بۆ دێتە ئاراوە لەگەڵ شێر موحەمەدی برای و گوایە برا و کەسەکانی دیکەی لە هەڵیزاوا. هەر بۆیە لەوبەر هەڵیزاوا ئاوایی ئەحماوا دادەمەزرێنێ.
© ئەحماوا هەتا ساڵەکانی ۱۳۰٤ کۆچی ناوی لە قەباڵەکانی باقلاوا هەیە. لەو قەباڵانە موحەمەد زەمان بەگ ئەحماوا ناوی هاتووە. گوایە ئەحمەد بەگ دوو مناڵی بووە: موحەمەد و پەروانە. کچەکەی لە بلچەسوور مێردی کردووە.
© ئەو سەردەمە ئاواییەکانی بێرە و گڵیەیش مڵکی ئەحمەد بەگی کۆماسی بووە. کاتێ لەگەڵ براکەی شەڕیان توند دەبێتەوە و بەتایبەت لایەنگری لە سیاسەتی بابانەکان، وا دەکا دەسەڵاتی ئەردەڵان ــ سەردەمی فەرهاد میرزا مامی ناسرەدین شا، والی ئەردەڵان ــ چەند جار هەڵدەکوتێتە سەر کۆماسی و ئەحمەد بەگی بۆ ناگیردرێ.
© ئێستەش شوێنەواری ماڵی ئەحمەد بەگ لە ئاوایی بێرە ماوە. گوایە لەوێ شەوێ دەیگرن و لەگەڵ میرزا حەبیب سوورکەوڵ بەرەو زیندانی تاران و دواتر ڕەشت دەیانبەن.
© ئەو شاترەی وا چەند جار هەواڵی بردووە بۆ شێرە بەگ، کوڕەکەی ساڵی ۱۳۳۰ هەتاوی لە تەمەنی ٨۰ ساڵی لە قەڵاشێخان بووە، وتوویە ئەحمەد بەگ لە ڕێی سنە تا تاران زۆر گلەیی لە هۆزەکەی کردووە کە لەسەریان نەکردۆتەوە.
© مەولەوی کاتێ هاتووەتە کۆماسی و لە کانی تایلەکان بلچەسوور لەگەڵ ئەحمەد بەگ بوون، گۆچانێکی یادگاری لای کچەکەی ئەحمەد بەگ بە جێ دەهێڵێ. ئەو گۆچانە هەتا ساڵەکانی ۱۳٤۰ هەتاوی مابوو.
© دەستنووسێکی شێعرەکانی ئەحمەد بەگ لای فەرەج خان کوڕی حەیبەڵا خان کوڕی ئیسماعیل بەگ (موباشیر کوڕەوێز) کوڕی شێر موحەمەد بەگ بووە. ساڵی ۱۳۱۰ هەتاوی کە ڕەزا خان بەگزادەکان زیندانی دەکا، لە هێرشێکی کەسانی نەناسراو دوای دەستبەسەرکردنی فەرەج خان، ئەو دەستنووسە و بەڵگە و کتێبی دیکە دەسووتێندرێن.
© مەزاری ئەحمەد بەگ لە نێوان باخ میللی ــ شوێنی ئیدارە برق ــ و گومبەزەکەی ناو زیارەتانی تایلەی شاری سنەدا بووە. هەتا ساڵەکانی ۱۳۱۵ و ۱۳۲۰ هەتاوی مەزارەکە شوێنی کۆبوونەوەی گۆرانیبێژ و دڵدارانی سنەیی بووە.
© هەندێ دەڵێن وەچەی موحەمەد زەمان کوڕی ئەحمەد بەگ لە شاری سنە بوون.
© بەگزادەی کۆماسی دوای ئەحمەد بەگ وەچەی شێر موحەمەد بەگ بوون. بەپێی بەڵگەنامەکان شێرە بەگ هەتا ۱۲۹۷ کۆچی لە ژیاندا بووە. ۱۳۰۰ کۆچی وەک (مرحوم) ناوی هاتووە.
و ... چەند وردەباسی تر
✍ ئیرەج مورادی باقلاوایی
@dastnoosxane
@kelaterzankon
@irajmoradi
کۆماسییەکان بەپێی سەرچاوەکانی مێژووی ئەردەڵان سەردەمی هەڵۆخان ــ ۹۹٨ تا ۱۰۲٨ کۆچی ــ هاتوونەتە کوڕەوێز. بۆخۆیان خەڵکی لای هەرسین و سونقور و لوڕستانن.
یەکەم کەس لە ناو کۆماسییەکان کە سەرچاوە ئاماژەی پێ کردووە مستەفا فەرزعەلی هاوڕێی کەریم خانی زەند بووە. ئێستەش کانی مچەفەرزاڵی لە سەرڕێ گاڕان ناوی ماوە.
سەرەتای شەجەرەی بەگزادەی کۆماسی لە موحەمەد بەگی هەرات دەست پێ دەکا. بەڵگەم پێ نییە پێوەندی ئەم هەراتە بە کۆماسییەکانەوە هەیە یا خەڵکانێ لە سەردەمی هێرشی ئازاد خانی ئەفغانی بۆ سەر سنە بێت. ئایا لەوان بێ یا نە، نازانم، بەڵام بنەماڵەی ئەفغانی لە ئەنجامی ئەو هێرشە لە کوردستان ماونەتەوە. وەکوو ئاوایی قشڵاقی ئەفغانان لای سەقز و ئەفغانیەکانی بێژاوەی لای هەڵەبجە (بنەماڵەی ئەکرەم خانی ئەفغانی).
کاتی خۆی لەگەڵ کۆکەرەوەی شەجەرەنامەی کۆماسی ــ کاک یەدوڵا کوڕی فەرەج خانی زەنووری ــ لەسەر کەموکۆڕییەکانی شەجەرەکە قسەمان کرد. ئەوکاتە وامان دانا دوای کۆرۆنا دانیشین و تێبینیەکانی من ــ پاڵپشت بە ئاماژەی ناو قەباڵەکان و زانیاری زارەکی مەیدانی ــ لەو کۆلکە بنەماڵەییە بنووسینەوە. بەداخەوە کۆرۆنا دیدارەو قیامەتی کردین.
هەندێ زانیاری تازە کە دەستم کەوتوون (پوخت و کورت.)
© موحەمەد بەگی هەرات باوکی عەبدوڵا خان باوکی شێر ئەحمەد و شێر موحەمەد بووە و ماڵی لە هەڵیزاوا بووە.
© خاتوو پەریزاد دایکی شێرە ئەحمەد خەڵکی پیرخێران بووە. بۆیە سەردەمی گەنجی کە باوکی دەمرێ، دەچێتە ماڵی خاڵوانی و لە حوجرەی پیرخزران دەست بە خوێندن دەکا.
© شێر موحەمەد لە شێر ئەحمەد گەورەتر بووە. ماڵیان سەرەتا لە هەڵیزاوا بووە دواتر کە ئەحمەد بەگ لە خوێندن گەڕاوەتەوە، شێر موحەمەد هەڵیزاوا بە جێ دێڵێ بۆ ئەحمەد بەگ و دیواخانی دەباتە هەنگەژاڵە.
© شێر بەگ بەپێی بەڵگە یووزباشی کوڕەوێزی پێ بووە و بنکەی چەکدارەکانی کاروانسەرای کاکۆزەکریا ــ سەر ڕێی سنە بۆ سلێمانی ـ بووە.
© ئەو مێژووە بۆ لەدایکبوون و مردنی شاعیر دانراوە، لەگەڵ مەودای ژیانی شێخ مستەفای باقلاوا و شێخ عەزیزی جانەوەرە و میرزا حەیبەڵای سوورکەوڵ هاوڕێی ئەحمەد بەگ دێتەوە و دەبێ هەمان مەودای ۱۲۱۰ تا ۱۲۹۵ کۆچی بێ.
© لەگەڵ شێخ مستەفای باقلاوا و شێخ عەزیزی جانەوەرە لە سنە لای شێخ وەسیم مەردۆخی دەخوێنن. هەر لەوێ بنەمای ئاشناییان لەگەڵ مەولەوی دابەستووە.
© ئەحمەد بەگ پاش نیشتەجێ‌بوونی لە هەڵیزاوا بە هۆکاری نادیار کێشەیان بۆ دێتە ئاراوە لەگەڵ شێر موحەمەدی برای و گوایە برا و کەسەکانی دیکەی لە هەڵیزاوا. هەر بۆیە لەوبەر هەڵیزاوا ئاوایی ئەحماوا دادەمەزرێنێ.
© ئەحماوا هەتا ساڵەکانی ۱۳۰٤ کۆچی ناوی لە قەباڵەکانی باقلاوا هەیە. لەو قەباڵانە موحەمەد زەمان بەگ ئەحماوا ناوی هاتووە. گوایە ئەحمەد بەگ دوو مناڵی بووە: موحەمەد و پەروانە. کچەکەی لە بلچەسوور مێردی کردووە.
© ئەو سەردەمە ئاواییەکانی بێرە و گڵیەیش مڵکی ئەحمەد بەگی کۆماسی بووە. کاتێ لەگەڵ براکەی شەڕیان توند دەبێتەوە و بەتایبەت لایەنگری لە سیاسەتی بابانەکان، وا دەکا دەسەڵاتی ئەردەڵان ــ سەردەمی فەرهاد میرزا مامی ناسرەدین شا، والی ئەردەڵان ــ چەند جار هەڵدەکوتێتە سەر کۆماسی و ئەحمەد بەگی بۆ ناگیردرێ.
© ئێستەش شوێنەواری ماڵی ئەحمەد بەگ لە ئاوایی بێرە ماوە. گوایە لەوێ شەوێ دەیگرن و لەگەڵ میرزا حەبیب سوورکەوڵ بەرەو زیندانی تاران و دواتر ڕەشت دەیانبەن.
© ئەو شاترەی وا چەند جار هەواڵی بردووە بۆ شێرە بەگ، کوڕەکەی ساڵی ۱۳۳۰ هەتاوی لە تەمەنی ٨۰ ساڵی لە قەڵاشێخان بووە، وتوویە ئەحمەد بەگ لە ڕێی سنە تا تاران زۆر گلەیی لە هۆزەکەی کردووە کە لەسەریان نەکردۆتەوە.
© مەولەوی کاتێ هاتووەتە کۆماسی و لە کانی تایلەکان بلچەسوور لەگەڵ ئەحمەد بەگ بوون، گۆچانێکی یادگاری لای کچەکەی ئەحمەد بەگ بە جێ دەهێڵێ. ئەو گۆچانە هەتا ساڵەکانی ۱۳٤۰ هەتاوی مابوو.
© دەستنووسێکی شێعرەکانی ئەحمەد بەگ لای فەرەج خان کوڕی حەیبەڵا خان کوڕی ئیسماعیل بەگ (موباشیر کوڕەوێز) کوڕی شێر موحەمەد بەگ بووە. ساڵی ۱۳۱۰ هەتاوی کە ڕەزا خان بەگزادەکان زیندانی دەکا، لە هێرشێکی کەسانی نەناسراو دوای دەستبەسەرکردنی فەرەج خان، ئەو دەستنووسە و بەڵگە و کتێبی دیکە دەسووتێندرێن.
© مەزاری ئەحمەد بەگ لە نێوان باخ میللی ــ شوێنی ئیدارە برق ــ و گومبەزەکەی ناو زیارەتانی تایلەی شاری سنەدا بووە. هەتا ساڵەکانی ۱۳۱۵ و ۱۳۲۰ هەتاوی مەزارەکە شوێنی کۆبوونەوەی گۆرانیبێژ و دڵدارانی سنەیی بووە.
© هەندێ دەڵێن وەچەی موحەمەد زەمان کوڕی ئەحمەد بەگ لە شاری سنە بوون.
© بەگزادەی کۆماسی دوای ئەحمەد بەگ وەچەی شێر موحەمەد بەگ بوون. بەپێی بەڵگەنامەکان شێرە بەگ هەتا ۱۲۹۷ کۆچی لە ژیاندا بووە. ۱۳۰۰ کۆچی وەک (مرحوم) ناوی هاتووە.
و ... چەند وردەباسی تر
✍ ئیرەج مورادی باقلاوایی
@dastnoosxane
@kelaterzankon
@irajmoradi
Forwarded from ئیرەج مورادی Iraj Moradi
کەلەپووری بێ‌ناز
#کەشکۆڵی فەقێ قادری شوێ
زۆر جار لەبەر خۆمەوە ئاواتێکی ــ نەزانانە و جاهیلانە‌ــ دەبەم بە کەسانێ وا قڕوقپ و بێدەنگن بەرامبەر بە هەموو بەرپرسیارەتی و ئەرکی نیشتمانی و خەمە گەورەکانی نەتەوە.
ئەڵبەت وابزانم تامی خەمی گەورە، وەک خواردنی قاوەی تاڵ خۆشە.
شوێ ئاواییەکی ناسراوی ناوچەی بانەیە. بەپێی کتێبی شەرەفنامە کاتی خۆی دوو قەڵای ناسراوی حوکمڕانی لە ناوچەی بانەدا بووە: بەڕۆژە ــ‌تەنیشت شاری بانە‌ــ و شوێ. بەڕۆژە شوێنی سڵێمان بەگ و شوێ هی میر خزر بووە.
بنەماڵەی عەبدی و شەریفی لە شوێ دوای زیاتر لە دە پشت دەگەڕێنەوە سەر میر خزر. گوایە دوای تێکشکانی قەڵای شوێ و کوژرانی میر خزر لە هێرشی سپای بەڕۆژە، ئیتر ئەو بنەماڵەیە بۆ هەمیشە لە قەڵاکە دادەبەزن و لە ناودێ نیشتەجێ دەبن. زۆربەی گەورەکانی ئەو بنەماڵەیە بەپێی شەجەرەی نووسراو لە پشتی کتێبی دەستنووسیان دوای میرخزر ئیتر ناویان بە فەقێ و مەلا هاتووە.
شوێ شوێنی شاعیری گەورە گورگین بووە. بەداخەوە شێعری زۆری لێ تۆمار نەکراوە و بەهۆی پرژوبڵاوی و کەمتەرخەمییەوە زۆربەی فەوتاوە.
لە کەشکۆڵی حەسەن بەگی کانی‌ناو ـ بانە ناسراو بە مەندەی زەمانە (نووسراو لە ۹۰ ـ ۱۰۰ ساڵ پێش ئێستا) دوو پارچە شێعری موحەمەدی گورگین و گورگینی دووەم هاتووە. مەلا ئەحمەد بەهرامی ناسراو بە گورگینی دووەم ئەویش هەر ڕێچکەی باوکی درێژە پێ داوە.
وەک باسی دەکەن لە شوێ کەشکۆڵی فەقێ قادر باوکی مەلا شەریف باپیری بنەماڵەی عەبدی و شەریفی هەتا ۳۰ ــ ۴۰ ساڵ لەمەو پێش لە ئارادا بووە. زیاتر بە سیپارەی فەقێ قادری شوێ ناسراوە. [بۆخۆم زاوای ئەو بنەماڵەیەم.] هەتا ئێستە دوای پشکنین و گەڕانێ زۆر، هیچ سۆراخێکی دەرنەکەوتووە.
بەشێک لەو کەشکۆڵە دەستخەتی مەلا شەریف [مەزاری لە چوارتایە و بووەتە خزنێ پیرۆز] بووە. مەلا شەریف و گورگینی یەکەم دۆست و هاوڕێ بوون. وەک باسی دەکەن زۆر پابەندی باوی ئەو سەردەمەی خانەقا و شێخ و دیواخان و ئاغا نەبوون. هەر بۆیە لای دەسەڵاتی کۆمەڵایەتی ئەو سەردەمە لەبەر دڵان نەبوون. وا باس دەکرێ زۆربەی شێعری گورگینی یەکەم لە کەشکۆڵی فەقێ قادر باوکی مەلا شەریفی شوێدا بووە.
هیوادارم بتوانین ئەو گەنجینە کەلەپوورییە کۆنە هیچ نەبێ تیتۆڵێکی لێ بدۆزینەوە و پێشکەشی کتێبخانەی کوردی بکەین.
شێعرەکانی گورگینی یەکەم و دووەم زیاتر دەکەونە خانەی هەجو و داشۆرین، بەڵام پڕاوپڕ لە پەند و واتا و تێهەڵکێشی قسەی ناو کۆمەڵگا. ئەمە بۆخۆی لایەنێکی لێڵی مێژووی وێژەی کورد ڕوون دەکاتەوە، بەتایبەت لە قوتابخانەی وێژەی سۆرانیدا.
خانەیی گورگی وەهایە هەر وەکوو بەیتولعەقیق
سەگ لە دەورم لوورەیانە چونکە پیر بووم ئەی ڕەفیق
سەیری گورگی کەن کە پیرە چۆن لە ئەتراف و کەنار
دێنە مەیدانی مەسافم دێڵەڕێوی و کەمتیار
من لە ئەم عەهدە عەزیزم فێڵترینم پێ ئەڵێن
ئێوە چۆن بوو زاتو کرد هوجووم کەن ئەی خاکەسار
هەر زەمانێ تووشوو هاتم کەس نەبوو لەو مەسکەنە
گورگ چۆن پارێز دەبا بۆ کەر وەها دەوکەم بە لار
✍ ئیرەج مورادی
@dastnoosxane
@kelaterzankon
@irajmoradi
#کەشکۆڵی فەقێ قادری شوێ
زۆر جار لەبەر خۆمەوە ئاواتێکی ــ نەزانانە و جاهیلانە‌ــ دەبەم بە کەسانێ وا قڕوقپ و بێدەنگن بەرامبەر بە هەموو بەرپرسیارەتی و ئەرکی نیشتمانی و خەمە گەورەکانی نەتەوە.
ئەڵبەت وابزانم تامی خەمی گەورە، وەک خواردنی قاوەی تاڵ خۆشە.
شوێ ئاواییەکی ناسراوی ناوچەی بانەیە. بەپێی کتێبی شەرەفنامە کاتی خۆی دوو قەڵای ناسراوی حوکمڕانی لە ناوچەی بانەدا بووە: بەڕۆژە ــ‌تەنیشت شاری بانە‌ــ و شوێ. بەڕۆژە شوێنی سڵێمان بەگ و شوێ هی میر خزر بووە.
بنەماڵەی عەبدی و شەریفی لە شوێ دوای زیاتر لە دە پشت دەگەڕێنەوە سەر میر خزر. گوایە دوای تێکشکانی قەڵای شوێ و کوژرانی میر خزر لە هێرشی سپای بەڕۆژە، ئیتر ئەو بنەماڵەیە بۆ هەمیشە لە قەڵاکە دادەبەزن و لە ناودێ نیشتەجێ دەبن. زۆربەی گەورەکانی ئەو بنەماڵەیە بەپێی شەجەرەی نووسراو لە پشتی کتێبی دەستنووسیان دوای میرخزر ئیتر ناویان بە فەقێ و مەلا هاتووە.
شوێ شوێنی شاعیری گەورە گورگین بووە. بەداخەوە شێعری زۆری لێ تۆمار نەکراوە و بەهۆی پرژوبڵاوی و کەمتەرخەمییەوە زۆربەی فەوتاوە.
لە کەشکۆڵی حەسەن بەگی کانی‌ناو ـ بانە ناسراو بە مەندەی زەمانە (نووسراو لە ۹۰ ـ ۱۰۰ ساڵ پێش ئێستا) دوو پارچە شێعری موحەمەدی گورگین و گورگینی دووەم هاتووە. مەلا ئەحمەد بەهرامی ناسراو بە گورگینی دووەم ئەویش هەر ڕێچکەی باوکی درێژە پێ داوە.
وەک باسی دەکەن لە شوێ کەشکۆڵی فەقێ قادر باوکی مەلا شەریف باپیری بنەماڵەی عەبدی و شەریفی هەتا ۳۰ ــ ۴۰ ساڵ لەمەو پێش لە ئارادا بووە. زیاتر بە سیپارەی فەقێ قادری شوێ ناسراوە. [بۆخۆم زاوای ئەو بنەماڵەیەم.] هەتا ئێستە دوای پشکنین و گەڕانێ زۆر، هیچ سۆراخێکی دەرنەکەوتووە.
بەشێک لەو کەشکۆڵە دەستخەتی مەلا شەریف [مەزاری لە چوارتایە و بووەتە خزنێ پیرۆز] بووە. مەلا شەریف و گورگینی یەکەم دۆست و هاوڕێ بوون. وەک باسی دەکەن زۆر پابەندی باوی ئەو سەردەمەی خانەقا و شێخ و دیواخان و ئاغا نەبوون. هەر بۆیە لای دەسەڵاتی کۆمەڵایەتی ئەو سەردەمە لەبەر دڵان نەبوون. وا باس دەکرێ زۆربەی شێعری گورگینی یەکەم لە کەشکۆڵی فەقێ قادر باوکی مەلا شەریفی شوێدا بووە.
هیوادارم بتوانین ئەو گەنجینە کەلەپوورییە کۆنە هیچ نەبێ تیتۆڵێکی لێ بدۆزینەوە و پێشکەشی کتێبخانەی کوردی بکەین.
شێعرەکانی گورگینی یەکەم و دووەم زیاتر دەکەونە خانەی هەجو و داشۆرین، بەڵام پڕاوپڕ لە پەند و واتا و تێهەڵکێشی قسەی ناو کۆمەڵگا. ئەمە بۆخۆی لایەنێکی لێڵی مێژووی وێژەی کورد ڕوون دەکاتەوە، بەتایبەت لە قوتابخانەی وێژەی سۆرانیدا.
خانەیی گورگی وەهایە هەر وەکوو بەیتولعەقیق
سەگ لە دەورم لوورەیانە چونکە پیر بووم ئەی ڕەفیق
سەیری گورگی کەن کە پیرە چۆن لە ئەتراف و کەنار
دێنە مەیدانی مەسافم دێڵەڕێوی و کەمتیار
من لە ئەم عەهدە عەزیزم فێڵترینم پێ ئەڵێن
ئێوە چۆن بوو زاتو کرد هوجووم کەن ئەی خاکەسار
هەر زەمانێ تووشوو هاتم کەس نەبوو لەو مەسکەنە
گورگ چۆن پارێز دەبا بۆ کەر وەها دەوکەم بە لار
✍ ئیرەج مورادی
@dastnoosxane
@kelaterzankon
@irajmoradi
چەند بەیتێ لە چیرۆکی گوڵە فیفۆکە (ئاوەنیا ــ جووتیارە ــ بکێڵ‌ومەکێڵ)
ئەم چیرۆکە بە شێوەی بەند و پەخشان (فەرد و تەخت) گێڕدراوەتەوە، واتا تێکەڵاوی شێعر و پەخشان. وەک باسی دەکەن پاییزانە کە جووتیار گەڕاوەتەوە بۆ ناودێ و نەقیزەی هەڵپەساردووە، پێش کاتی نوێژ میرزا یا فەقێیەک ئەو چیرۆکەی خوێندووەتەوە بۆ دڵگەرم کردنی کاکی جووتێر بە چاندنی دەغڵ و دان. چیرۆکێ دوورودرێژ بووە.
دەفتەری ۱٨ (زنجیرە یاداشتی ڕۆژانەم)
✍ ئیرەج مورادی
@dastnoosxane
@kelaterzankon
@irajmoradi
ئەم چیرۆکە بە شێوەی بەند و پەخشان (فەرد و تەخت) گێڕدراوەتەوە، واتا تێکەڵاوی شێعر و پەخشان. وەک باسی دەکەن پاییزانە کە جووتیار گەڕاوەتەوە بۆ ناودێ و نەقیزەی هەڵپەساردووە، پێش کاتی نوێژ میرزا یا فەقێیەک ئەو چیرۆکەی خوێندووەتەوە بۆ دڵگەرم کردنی کاکی جووتێر بە چاندنی دەغڵ و دان. چیرۆکێ دوورودرێژ بووە.
دەفتەری ۱٨ (زنجیرە یاداشتی ڕۆژانەم)
✍ ئیرەج مورادی
@dastnoosxane
@kelaterzankon
@irajmoradi