|پارێزگای دهۆک ـ سەردانی زانکۆی زاخۆ ـ کۆلیژا زانستێن مرۆڤایەتی|
سپاس بۆ هاوڕێی هێژا دکتۆر فاخر گولی ڕاگری کۆلیژ ـ ۲٦ی گوڵان
✍ ئیرەج مورادی
۱ی جۆزەردانی ۱٤۰۳
@dastnoosxane
سپاس بۆ هاوڕێی هێژا دکتۆر فاخر گولی ڕاگری کۆلیژ ـ ۲٦ی گوڵان
✍ ئیرەج مورادی
۱ی جۆزەردانی ۱٤۰۳
@dastnoosxane
|هاوڕێی کۆڵنەدەر و تێکۆشەری بواری بەڵگەنامە و دەستنووسی کوردەواری و دەقی کۆنی زمانی پەهلەوی ـ مامۆستا ڕزگار جەباری لە هەولێر|
✍ ئیرەج مورادی
۲ی جۆزەردانی ۱٤۰۳
@dastnoosxane
✍ ئیرەج مورادی
۲ی جۆزەردانی ۱٤۰۳
@dastnoosxane
Forwarded from گەنجینەی حەکیمانی کوردەواری (ئیرەج مورادی Iraj Moradi)
دارستان نە؛ شەرابستان و ترشستان
کێ هەیە نەیبینێ ئەو کاولکارییەی مرۆڤی کورد بە سەر ماڵ و حاڵی خۆیدا دێنێت? بۆخۆم خەڵکی ناوچەی کەڵاتەرزانی سنەم و ئیستە دانیشتووی شاری ڕەبەت ـ سەردەشت‌ـم. لە یەکەم دەسپێکی دارستانی زاگرۆس لە گوندی پردانان و گەزگەسک ـ نێوان خانێ و سەردەشت‌ـ ڕۆژانە دەبینم هەتا هەورامان و مەریوان.
هەر جارێ بەرەو ماڵی باوکم دەگەڕێمەوە ـ چوار وەرزە ـ ڕووتاندنەوە و بڕینەوە و سووتانی ناو دارستانەکان دەبینم. ئەمە تەنیا تایبەتی یەک شوێن و شار نییە: بە چاوی خۆم لە پیرانشار و سەردەشت و بانە و مەریوان و هەورامان ئەو حاڵە دەیبنم.
ڕۆژانی ۲۵ تا ۲٨ی گوڵانی ئەوساڵ بۆ بەشداری (فستیڤاڵی جل‌وبەرگێن کوردی) بانگێشتی ئیدارەی سەربەخۆیی زاخۆ بووم. کاتێ بۆ دیوی باشوور دەچی، کاولکارییەکە جۆرێکی دیکەیە. لە حاجی‌عومەران و چۆمان و سۆران و شەقڵاوە و پیرمام دارستان دەبینی و پاش هەولێر دیسان لە چەمەک دەست پێ دەکا و لە باعەردێ و شێخان و دهۆک دارستان هەیە تا دەگاتە زاخۆ و خانکێ و سمێلکا و پیشخاپوور و شنگال. گەشتی من تا ناو زاخۆ بوو. بەداخەوە لە باشوور کاولکارییەکە زیاتر بەهۆی پڕۆژەکانی ڕێگاوبان، کارگە و ڤێلاسازی و خانووبەرەیە. دارا و دەوڵەمەندانی دەسەڵاتدار باکییان نییە ڕوخساری هەڵگورد و سەکران و کۆڕەک و هەندرێن و شنگل‌بانە و شێخەدارە و مەقبووڵ و بێخێریان بە بۆڵدێزر بریندار کردووە تاکوو لە لووتکە ویلایەک دروست بکەن و خۆ گیڤ بکەن کە پێش کەوتوون و سەر کەوتوون.
لە دیوی ڕۆژهەڵات بەداخەوە خەڵک لەبەر تەماح و زیادەڕەوی و چاوچنۆکی بۆ زیادکردنی مڵک و زەویەکەی بەری گرتووە لە جەستەی دارستان و دەبڕێت و دەسووتێنێ و دەڕووتێنێتەوە. ئینجا دەیکاتە باخی ترێ‌ڕەشە و ترشی سماق. ئای لەو کاڵفامی و ناتێگەیشتنە.
زۆربەی ئەم وێرانکەرانە دەیشزانن بەرهەمی ترێیەکەیان بۆچی دەبێ. دەزانن ئاوە سوور و جوانەکەی دەگرن بۆ ئەوانەی مەستی مەی و بادە دەبن...
باشە پرسیارێک: ئێمە بەردەوام داوای مافی سامانی گشتی و بیت‌المال دەکەین. باشە گاز و نەوتێ لە بەندەرعەباس و گەچساران و نەفتشار و ئەهوازەوە دێت، مڵکی ئێمەیە؟ مافی ئێمەی پێوەیە؟
دەی باشە ئەگەر ئەوە حەڵاڵی ئێمەیە و بە هەرزانترین نرخ دەگاتە ناوماڵی ئێمە و ئاسوودە لەبەری دادەنیشین، ئایا ئەو دارستان و گەڵاجاڕ و گیاجاڕەی کە لە تاپۆ و بەڵگە و گرێبەست و سەنەدی مڵکی ئێمەدا نییە، چۆن بە حەڵاڵی خۆمانی دەزانین؟
ئایا دەرهێنانی بوورە و دارستان و گەڵاجاڕ و گیاجاڕەکانی دەوروبەری کانی و باخ و زەویەکانی ئێمە داگیرکردن و غەسبی ماڵی گشتی وڵات و بیت‌المال نییە؟
دەی با ئیتر بەسی بکەین و دەست هەڵگرین. با نەکەوینە بەر تف و لەعنەتی نەوەکانی داهاتوو. بەدڵنیاییەوە ئەوەی دەریدێنین، داگیرکاری و غەسبە. ماڵی داگیرکراویش نوێژکردن لەسەری حەرامە تا بگات بە دەرامەت و داهات و ڕزق.
زۆر جاران بەو ڕێگایەدا لە ڕەبەت تا مەریوان دەڕۆم، تەنیا لە دەوروبەری ڕێگاکە دەیان کەس دەبینم خەریکی کاول کردن و ڕووشاندنی ڕوخساری دارستانن. جارجارە دابەزیوم و بانگی کابرام کردووە و پێم وتووە ئەو کارە دزێو و ناشیرینە. داگیرکاری و حەرامە. کابرا بەتیتاڵییەوە سەیرێکی کردووم و گوێی نەداوە و کاری خۆی کردووە...
ڕۆژی ۳۰ی گوڵانی ئەوساڵ لەگەڵ چەند هاوڕێیەکی خەمخۆری ژینگە لە باخی هاوڕێیەکمان لە مەحمووسەرواڵەی ئاوایی دەرەتفێ لای زرێبار کۆ بووینەوە. هەموومان لەسەر ئەو ڕووتانەوە و توانەوەی دارستانی نیشتمان، تەزین و مووچڕک بە گیانماندا هات. کەوتینە قسە و وتووێژ و مشوور خواردنێک. پاش چەند کاتژمێر گەیشتین بە دوو ئەنجام:
ــ داواکردن و ڕوونیان لە کەسانی پێگەبەرز کە ڕۆڵەی ئەو نیشتمانەن، وەکوو بیرمەندی گەورەی جیهانی پڕۆفیسۆر کۆچەر بیرکار. تاکوو بە دڵ و دیدە و دەمێکی کوردانە خەمی ئەم دەردە گەورەیە بانگەواز بکات و بیکەین بە هەرایەکی بەرز.
ــ دەستەوداوێنی لایەن و ڕێباز و دەستە جۆراوجۆرەکانی دینی ناو کوردەواری بین. واتا ڕوو بخەین لە (هیئت افتاء و قضا) هەمووان کە بێنە پیری هاواری دارستان و فتوایەک وەربگرین کە دەرهێنانی بوورە و دارستان حەڵاڵ نییە و داگیرکاری و غەسبی زەوی بیت‌المال و سامانی گشتی وڵاتە و حوکمی حەرام هەڵدەگرێ.
ئێمە دەزانین لایەن و ڕێکخراو و خەمخۆرانی زۆر هەن بۆ پارێزگاری ژینگەی نیشتمان، بەڵام دیارە وە بەرچاوی هەمووانەوە و بە ڕۆژی ڕووناک کاولکاران کۆ ناکەن و ناترسن و باکیان نییە و ماڵی گشتی نیشتمان دادەبڕن و دادەڕن و دەریدەهێنن و دەیخەنە سەر قەباڵە و تاپۆی خۆیان.
هیوادارم ئەوەی خەریکین دەیکەین، زوو بێتە دەستمانەوە و کاردانەوەیەکی باشی هەبێت بۆ بەرگری و پاراستنی دارستانەکانی زاگرۆس.
نیشتمان هەر ئاوەدان بێ
✍ ئیرەج مورادی
٦ی جۆزەردانی ۱٤۰۳
@kelaterzankon
@dastnoosxane
کێ هەیە نەیبینێ ئەو کاولکارییەی مرۆڤی کورد بە سەر ماڵ و حاڵی خۆیدا دێنێت? بۆخۆم خەڵکی ناوچەی کەڵاتەرزانی سنەم و ئیستە دانیشتووی شاری ڕەبەت ـ سەردەشت‌ـم. لە یەکەم دەسپێکی دارستانی زاگرۆس لە گوندی پردانان و گەزگەسک ـ نێوان خانێ و سەردەشت‌ـ ڕۆژانە دەبینم هەتا هەورامان و مەریوان.
هەر جارێ بەرەو ماڵی باوکم دەگەڕێمەوە ـ چوار وەرزە ـ ڕووتاندنەوە و بڕینەوە و سووتانی ناو دارستانەکان دەبینم. ئەمە تەنیا تایبەتی یەک شوێن و شار نییە: بە چاوی خۆم لە پیرانشار و سەردەشت و بانە و مەریوان و هەورامان ئەو حاڵە دەیبنم.
ڕۆژانی ۲۵ تا ۲٨ی گوڵانی ئەوساڵ بۆ بەشداری (فستیڤاڵی جل‌وبەرگێن کوردی) بانگێشتی ئیدارەی سەربەخۆیی زاخۆ بووم. کاتێ بۆ دیوی باشوور دەچی، کاولکارییەکە جۆرێکی دیکەیە. لە حاجی‌عومەران و چۆمان و سۆران و شەقڵاوە و پیرمام دارستان دەبینی و پاش هەولێر دیسان لە چەمەک دەست پێ دەکا و لە باعەردێ و شێخان و دهۆک دارستان هەیە تا دەگاتە زاخۆ و خانکێ و سمێلکا و پیشخاپوور و شنگال. گەشتی من تا ناو زاخۆ بوو. بەداخەوە لە باشوور کاولکارییەکە زیاتر بەهۆی پڕۆژەکانی ڕێگاوبان، کارگە و ڤێلاسازی و خانووبەرەیە. دارا و دەوڵەمەندانی دەسەڵاتدار باکییان نییە ڕوخساری هەڵگورد و سەکران و کۆڕەک و هەندرێن و شنگل‌بانە و شێخەدارە و مەقبووڵ و بێخێریان بە بۆڵدێزر بریندار کردووە تاکوو لە لووتکە ویلایەک دروست بکەن و خۆ گیڤ بکەن کە پێش کەوتوون و سەر کەوتوون.
لە دیوی ڕۆژهەڵات بەداخەوە خەڵک لەبەر تەماح و زیادەڕەوی و چاوچنۆکی بۆ زیادکردنی مڵک و زەویەکەی بەری گرتووە لە جەستەی دارستان و دەبڕێت و دەسووتێنێ و دەڕووتێنێتەوە. ئینجا دەیکاتە باخی ترێ‌ڕەشە و ترشی سماق. ئای لەو کاڵفامی و ناتێگەیشتنە.
زۆربەی ئەم وێرانکەرانە دەیشزانن بەرهەمی ترێیەکەیان بۆچی دەبێ. دەزانن ئاوە سوور و جوانەکەی دەگرن بۆ ئەوانەی مەستی مەی و بادە دەبن...
باشە پرسیارێک: ئێمە بەردەوام داوای مافی سامانی گشتی و بیت‌المال دەکەین. باشە گاز و نەوتێ لە بەندەرعەباس و گەچساران و نەفتشار و ئەهوازەوە دێت، مڵکی ئێمەیە؟ مافی ئێمەی پێوەیە؟
دەی باشە ئەگەر ئەوە حەڵاڵی ئێمەیە و بە هەرزانترین نرخ دەگاتە ناوماڵی ئێمە و ئاسوودە لەبەری دادەنیشین، ئایا ئەو دارستان و گەڵاجاڕ و گیاجاڕەی کە لە تاپۆ و بەڵگە و گرێبەست و سەنەدی مڵکی ئێمەدا نییە، چۆن بە حەڵاڵی خۆمانی دەزانین؟
ئایا دەرهێنانی بوورە و دارستان و گەڵاجاڕ و گیاجاڕەکانی دەوروبەری کانی و باخ و زەویەکانی ئێمە داگیرکردن و غەسبی ماڵی گشتی وڵات و بیت‌المال نییە؟
دەی با ئیتر بەسی بکەین و دەست هەڵگرین. با نەکەوینە بەر تف و لەعنەتی نەوەکانی داهاتوو. بەدڵنیاییەوە ئەوەی دەریدێنین، داگیرکاری و غەسبە. ماڵی داگیرکراویش نوێژکردن لەسەری حەرامە تا بگات بە دەرامەت و داهات و ڕزق.
زۆر جاران بەو ڕێگایەدا لە ڕەبەت تا مەریوان دەڕۆم، تەنیا لە دەوروبەری ڕێگاکە دەیان کەس دەبینم خەریکی کاول کردن و ڕووشاندنی ڕوخساری دارستانن. جارجارە دابەزیوم و بانگی کابرام کردووە و پێم وتووە ئەو کارە دزێو و ناشیرینە. داگیرکاری و حەرامە. کابرا بەتیتاڵییەوە سەیرێکی کردووم و گوێی نەداوە و کاری خۆی کردووە...
ڕۆژی ۳۰ی گوڵانی ئەوساڵ لەگەڵ چەند هاوڕێیەکی خەمخۆری ژینگە لە باخی هاوڕێیەکمان لە مەحمووسەرواڵەی ئاوایی دەرەتفێ لای زرێبار کۆ بووینەوە. هەموومان لەسەر ئەو ڕووتانەوە و توانەوەی دارستانی نیشتمان، تەزین و مووچڕک بە گیانماندا هات. کەوتینە قسە و وتووێژ و مشوور خواردنێک. پاش چەند کاتژمێر گەیشتین بە دوو ئەنجام:
ــ داواکردن و ڕوونیان لە کەسانی پێگەبەرز کە ڕۆڵەی ئەو نیشتمانەن، وەکوو بیرمەندی گەورەی جیهانی پڕۆفیسۆر کۆچەر بیرکار. تاکوو بە دڵ و دیدە و دەمێکی کوردانە خەمی ئەم دەردە گەورەیە بانگەواز بکات و بیکەین بە هەرایەکی بەرز.
ــ دەستەوداوێنی لایەن و ڕێباز و دەستە جۆراوجۆرەکانی دینی ناو کوردەواری بین. واتا ڕوو بخەین لە (هیئت افتاء و قضا) هەمووان کە بێنە پیری هاواری دارستان و فتوایەک وەربگرین کە دەرهێنانی بوورە و دارستان حەڵاڵ نییە و داگیرکاری و غەسبی زەوی بیت‌المال و سامانی گشتی وڵاتە و حوکمی حەرام هەڵدەگرێ.
ئێمە دەزانین لایەن و ڕێکخراو و خەمخۆرانی زۆر هەن بۆ پارێزگاری ژینگەی نیشتمان، بەڵام دیارە وە بەرچاوی هەمووانەوە و بە ڕۆژی ڕووناک کاولکاران کۆ ناکەن و ناترسن و باکیان نییە و ماڵی گشتی نیشتمان دادەبڕن و دادەڕن و دەریدەهێنن و دەیخەنە سەر قەباڵە و تاپۆی خۆیان.
هیوادارم ئەوەی خەریکین دەیکەین، زوو بێتە دەستمانەوە و کاردانەوەیەکی باشی هەبێت بۆ بەرگری و پاراستنی دارستانەکانی زاگرۆس.
نیشتمان هەر ئاوەدان بێ
✍ ئیرەج مورادی
٦ی جۆزەردانی ۱٤۰۳
@kelaterzankon
@dastnoosxane
Forwarded from گەنجینەی حەکیمانی کوردەواری (ئیرەج مورادی Iraj Moradi)
Forwarded from ده‌نگی‌کوردستان
Media is too big
VIEW IN TELEGRAM
🔺نوێترین ده‌رکه‌وتنی "شەریف حوسێن‌پەناهی" ناسراو به "مامۆستا شەریف" بە خوێندنەوەی هۆنراوەی "پردی سوور" لە دیوانی ملوانکەی شین.
کۆنێ‌ڕەش
کەسایەتیەکی وێژەوان و شاعیر و نووسەری ناوداری ڕۆژاوای کوردستان کە لە فستیڤاڵی شەلوشەپک و جل‌وبەرگێن کوردی لە زاخۆ هاوڕێمان بوو.
Festîvala Zaxo Ya Cil û Bergên Kurdî Dîrokî bû û Ji Encamê Tivinga Berno bû – ÇandName
https://candname.com/festivala-zaxo-ya-cil-u-bergen-kurdi-diroki-bu-u-ji-encame-tivinga-berno-bu/
کەسایەتیەکی وێژەوان و شاعیر و نووسەری ناوداری ڕۆژاوای کوردستان کە لە فستیڤاڵی شەلوشەپک و جل‌وبەرگێن کوردی لە زاخۆ هاوڕێمان بوو.
Festîvala Zaxo Ya Cil û Bergên Kurdî Dîrokî bû û Ji Encamê Tivinga Berno bû – ÇandName
https://candname.com/festivala-zaxo-ya-cil-u-bergen-kurdi-diroki-bu-u-ji-encame-tivinga-berno-bu/
ÇandName
Festîvala Zaxo Ya Cil û Bergên Kurdî Dîrokî bû û Ji Encamê Tivinga Berno bû
Eşkere ye ku sê tişt nasname û hebûna miletan destnîşan dikin û dibin simbola jihevcudakirina her miletekî ji miltên din, ew jî ev in: Erdnîgariya ku her miletek li ser xaka wê dijî.. Zimanê ku her…
Forwarded from کردستان نامه
🔶سالگرد فتح استانبول، به نام آنان، به کام آنان
✍ اسماعیل شمس
🔺امروز ۵۷۱ سال از تصرف استانبول در دوران خلافت سلطان محمد فاتح گذشت. رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه طی پیامی در شبکه اجتماعی ایکس 571'مین سالگرد فتح استانبول از سوی سلطان محمد فاتح را به مردم کشورش تبریک گفت.آقای اردوغان در این پیام نوشت: با حکومت بردبار و عادلانه سلطان محمد فاتح، استانبول به مرکزی تبدیل شده است که در آن باورها و فرهنگ‌های مختلف در کنار هم زندگی می‌کنند. وی افزود: 571'مین سالگرد فتح استانبول که یکی از بزرگترین پیروزی‌ها در طول تاریخ بوده را تبریک می‌گویم. یاد قهرمانان به‌ویژه سلطان محمد فاتح که این سرزمین را برای ما میهن کردند، گرامی می‌دارم.اردوغان ادامه داد: ایمان، عزم و استقامت سلطان محمد فاتح و سربازان قهرمان او در فتح استانبول امروز به ما برای رسیدن به هدف قرن تورک الهام می‌بخشد".
🔺می‌گویند تاریخ علم بررسی گذشته است، اما دست کم تاریخ یک سده اخیر به ویژه در خاورمیانه نشان می‌دهد که تاریخ علم حال حاضر است و ربط چندانی به گذشته ندارد. ایدئولوژی‌اندیشان با وجود تفاوت دیدگاههایشان در یک چیز اشتراک نظر دارند و آن استفاده از تاریخ و نمادهای تاریخی برای تثبیت و توسعه قدرت خود است. تاریخ مهمان ویژه قدرت است و همواره با ظاهری جذاب و رتوریک در خدمت قدرت و ایدئولوژی قرار می‌گیرد. شاعر می‌گوید "رنج گل، بلبل کشید و بوی گل را باد برد" و تاریخنگار هم می‌نویسد که گنج حاصل از رنج ساختن تاریخ توسط دیگران، امروز تنها و تنها در سبد صاحبان قدرت ریخته می‌شود و سازندگان اصلی فراموش می‌گردند؛ تنها به این سبب که صاحب قدرت و دولت نیستند.
🔺پرسش این است که آیا به راستی سلطان محمد فاتح و ترکان به تنهایی استانبول را فتح کردند؟ آیا فتح استانبول، فارغ از درست بودن یا نبودن آن از منظر تاریخی، باید تنها به نام سلطان محمد که در روز فتح، تازه ۲۱ ساله شده بود، سند زده شود و سایر نامها و اقوام و ملل همراه در سپاه او حذف گردند؟ من در اینجا تنها به نام دو شخصیت برجسته کرد،آق شمس الدین و ملا گورانی، اشاره می‌کنم که پیشتر هم درباره آنان نوشته بودم و تاریخ نشان می‌دهد که نقش اصلی را در فتح استانبول آنان و پیروان و سپاهیانشان داشتند.
🔺محمد بن حمزه مشهور به آق شمس الدین از نوادگان شیخ شهاب الدین عمر سهروردی از صوفیان نامدار کرد و فرمانده شمار زیادی از جنگجویان حاضر در جنگ بود. او را رهبرمعنوی فتح استانبول می‌دانند. سه روز پس از فتح، نخستین نماز جمعه در مسجد ایاصوفیا به امامت آق شمس الدین برگزار شد و او به نام سلطان محمد فاتح خطبه خواند. شمس الدین محل قبر ابوایوب انصاری را در استانبول برای سلطان مشخص کرد و سلطان، مسجد و مدرسه‌ای در کنار آن برای او ساخت که البته نپذیرفت و به شهر گوینوک بازگشت. از شمس الدین ۴ رساله به نامهای الصوفیه و رقصهم، النوریه فی التصوف،فی دفع مطاعن الصوفیه و مادة الحیات باقی مانده است.
🔺شهاب الدین احمد بن اسماعیل بن عثمان گورانی معروف به ملا گورانی دانشمند و مفسر کرد از مردم گوران شهرزور بود.او به رسم علمای کرد برای تحصیل علوم دینی به شهرهای مجاور کردستان و تبریز و همدان رفت و از آنجا راهی بغداد شد. او نزد عالمانی مانند قزوینی بغدادی در بغداد و جلال حلوانی در حصن کیفا و برخی علمای دیگر در دیاربکر تلمذ کرد و آنگاه راهی دمشق شد. ملا گورانی سرانجام به قاهره رفت.
🔺در دوره سلطنت سلطان مراد دوم ملا یگان از علمای نزدیک به سلطان با ملا گورانی درسفر حج آشنا شد و او را با خود نزد سلطان برد. سرانجام شهرت ملا گورانی به حدی رسید که سلطان مراد او را به عنوان معلم فرزندش محمد انتخاب کرد. ملا گورانی آموزش محمد را از دوران کودکی‌اش به عهده گرفت و نخستین بار قرآن را به او آموخت. سلطان محمد فاتح پس از رسیدن به سلطنت ملا گورانی را به تناوب قاضی القضات و مفتی خلافت کرد. به روایت منابع تاریخی موضوع فتح استانبول را نخستین بار ملا گورانی به سلطان محمد گوشزد کرد. ملا گورانی تا اندازه ای بر سلطان محمد نفوذ کلام داشت که به او تذکر می‌داد و از انجام برخی کارها برحذرش می‌داشت. پس از مرگ گورانی در سال ٨۹۳ ق سلطان بایزید بر جنازه او نماز خواند.ملا گورانی که ابتدا شافعی مذهب بود، در میانه عمر مذهب حنفی را برگزید و کتابهای زیادی تٲلیف کرد که شماری از آنان چاپ و منتشر شده اند.
🔺 امروزه ملا گورانی و شیخ شمس‌الدین نه تنها در ترکیه،بلکه در میان همزبانان خود نیز غریب هستند. نقل است که شیخ سعید برزنجی زمانی که فرزندش شیخ محمود جوان را با خود به استانبول برده بود،با این پرسش مهم او روبرو شد که پدر جان! چرا ترکها این همه پیشرفت کرده اند و ما کردها عقب مانده ایم؟ پاسخ پدر به پسر جوانش قابل تٲمل بود: " چون ما برای آنان کار می کنیم و آنان برای خود" .
https://t.me/kurdistanname
✍ اسماعیل شمس
🔺امروز ۵۷۱ سال از تصرف استانبول در دوران خلافت سلطان محمد فاتح گذشت. رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه طی پیامی در شبکه اجتماعی ایکس 571'مین سالگرد فتح استانبول از سوی سلطان محمد فاتح را به مردم کشورش تبریک گفت.آقای اردوغان در این پیام نوشت: با حکومت بردبار و عادلانه سلطان محمد فاتح، استانبول به مرکزی تبدیل شده است که در آن باورها و فرهنگ‌های مختلف در کنار هم زندگی می‌کنند. وی افزود: 571'مین سالگرد فتح استانبول که یکی از بزرگترین پیروزی‌ها در طول تاریخ بوده را تبریک می‌گویم. یاد قهرمانان به‌ویژه سلطان محمد فاتح که این سرزمین را برای ما میهن کردند، گرامی می‌دارم.اردوغان ادامه داد: ایمان، عزم و استقامت سلطان محمد فاتح و سربازان قهرمان او در فتح استانبول امروز به ما برای رسیدن به هدف قرن تورک الهام می‌بخشد".
🔺می‌گویند تاریخ علم بررسی گذشته است، اما دست کم تاریخ یک سده اخیر به ویژه در خاورمیانه نشان می‌دهد که تاریخ علم حال حاضر است و ربط چندانی به گذشته ندارد. ایدئولوژی‌اندیشان با وجود تفاوت دیدگاههایشان در یک چیز اشتراک نظر دارند و آن استفاده از تاریخ و نمادهای تاریخی برای تثبیت و توسعه قدرت خود است. تاریخ مهمان ویژه قدرت است و همواره با ظاهری جذاب و رتوریک در خدمت قدرت و ایدئولوژی قرار می‌گیرد. شاعر می‌گوید "رنج گل، بلبل کشید و بوی گل را باد برد" و تاریخنگار هم می‌نویسد که گنج حاصل از رنج ساختن تاریخ توسط دیگران، امروز تنها و تنها در سبد صاحبان قدرت ریخته می‌شود و سازندگان اصلی فراموش می‌گردند؛ تنها به این سبب که صاحب قدرت و دولت نیستند.
🔺پرسش این است که آیا به راستی سلطان محمد فاتح و ترکان به تنهایی استانبول را فتح کردند؟ آیا فتح استانبول، فارغ از درست بودن یا نبودن آن از منظر تاریخی، باید تنها به نام سلطان محمد که در روز فتح، تازه ۲۱ ساله شده بود، سند زده شود و سایر نامها و اقوام و ملل همراه در سپاه او حذف گردند؟ من در اینجا تنها به نام دو شخصیت برجسته کرد،آق شمس الدین و ملا گورانی، اشاره می‌کنم که پیشتر هم درباره آنان نوشته بودم و تاریخ نشان می‌دهد که نقش اصلی را در فتح استانبول آنان و پیروان و سپاهیانشان داشتند.
🔺محمد بن حمزه مشهور به آق شمس الدین از نوادگان شیخ شهاب الدین عمر سهروردی از صوفیان نامدار کرد و فرمانده شمار زیادی از جنگجویان حاضر در جنگ بود. او را رهبرمعنوی فتح استانبول می‌دانند. سه روز پس از فتح، نخستین نماز جمعه در مسجد ایاصوفیا به امامت آق شمس الدین برگزار شد و او به نام سلطان محمد فاتح خطبه خواند. شمس الدین محل قبر ابوایوب انصاری را در استانبول برای سلطان مشخص کرد و سلطان، مسجد و مدرسه‌ای در کنار آن برای او ساخت که البته نپذیرفت و به شهر گوینوک بازگشت. از شمس الدین ۴ رساله به نامهای الصوفیه و رقصهم، النوریه فی التصوف،فی دفع مطاعن الصوفیه و مادة الحیات باقی مانده است.
🔺شهاب الدین احمد بن اسماعیل بن عثمان گورانی معروف به ملا گورانی دانشمند و مفسر کرد از مردم گوران شهرزور بود.او به رسم علمای کرد برای تحصیل علوم دینی به شهرهای مجاور کردستان و تبریز و همدان رفت و از آنجا راهی بغداد شد. او نزد عالمانی مانند قزوینی بغدادی در بغداد و جلال حلوانی در حصن کیفا و برخی علمای دیگر در دیاربکر تلمذ کرد و آنگاه راهی دمشق شد. ملا گورانی سرانجام به قاهره رفت.
🔺در دوره سلطنت سلطان مراد دوم ملا یگان از علمای نزدیک به سلطان با ملا گورانی درسفر حج آشنا شد و او را با خود نزد سلطان برد. سرانجام شهرت ملا گورانی به حدی رسید که سلطان مراد او را به عنوان معلم فرزندش محمد انتخاب کرد. ملا گورانی آموزش محمد را از دوران کودکی‌اش به عهده گرفت و نخستین بار قرآن را به او آموخت. سلطان محمد فاتح پس از رسیدن به سلطنت ملا گورانی را به تناوب قاضی القضات و مفتی خلافت کرد. به روایت منابع تاریخی موضوع فتح استانبول را نخستین بار ملا گورانی به سلطان محمد گوشزد کرد. ملا گورانی تا اندازه ای بر سلطان محمد نفوذ کلام داشت که به او تذکر می‌داد و از انجام برخی کارها برحذرش می‌داشت. پس از مرگ گورانی در سال ٨۹۳ ق سلطان بایزید بر جنازه او نماز خواند.ملا گورانی که ابتدا شافعی مذهب بود، در میانه عمر مذهب حنفی را برگزید و کتابهای زیادی تٲلیف کرد که شماری از آنان چاپ و منتشر شده اند.
🔺 امروزه ملا گورانی و شیخ شمس‌الدین نه تنها در ترکیه،بلکه در میان همزبانان خود نیز غریب هستند. نقل است که شیخ سعید برزنجی زمانی که فرزندش شیخ محمود جوان را با خود به استانبول برده بود،با این پرسش مهم او روبرو شد که پدر جان! چرا ترکها این همه پیشرفت کرده اند و ما کردها عقب مانده ایم؟ پاسخ پدر به پسر جوانش قابل تٲمل بود: " چون ما برای آنان کار می کنیم و آنان برای خود" .
https://t.me/kurdistanname
Telegram
کردستان نامه
کردستان نامه کانالی است با مدیریت اسماعیل شمس، دکترای تاریخ ، هدف کانال، تولید دانش آکادمیک و تخصصی در حوزه مطالعات کردی و به ویژه تاریخ کردستان و کرد است.
ارتباط با ادمین:
@Esmail_shams
esmailshams54@gmail.com
ارتباط با ادمین:
@Esmail_shams
esmailshams54@gmail.com
Forwarded from گەنجینەی حەکیمانی کوردەواری (ئیرەج مورادی Iraj Moradi)
ئەی خەجاڵەت و شەرمەزار و ڕووزەردی بەرامبەر دەروون و بیروونی خۆتان بن.
شەرمەزاری هەرچی گەورە و بووچکی دنیا و دیوانی هەرچی گڵ و گیا و گیاندارە بن، وا ئەو خەڵکەتان بەو ڕۆژە گەیاندووە هیچ نرخێک بۆ کات و ڕۆژ و تەمەنیان نەماوە.
نرخێک کە هەر کەس دەبینی لە جوان و پیر و ژن و پیاو لە هەر تەمەنێ دانیشتوون، سەرەقامک ئەکوتن و پارەی خەیاڵی کۆ ئەکەنەوە.
ئەشێ ئەو سەرزل و سەرکەرانە چۆن حەساو بکەن بۆ ئاستی دەسەڵات و هێزیان وا ئەو خەڵکە هەژار و کوێرەوەر و ماڵ‌وێرانەیان بەو ڕۆژە گەیاندووە.
ئەی قەڵای پووشینە و مێشکی بۆگەنی ئێوەی تەقلەوەسەر و ناوچاوان ڕەشی دەسەڵاتتان بڕووخێ و نۆغرۆ بێ.
بەخوا گریانم دێ، یەکەم بەدەس خۆمەوە و دوایی حاڵی ئەو ڕۆژانەی خەڵکەوە.
برای هیچ...تان
ئیرەج
۱٦ی جۆزەردانی ۱٤۰۳
@kelaterzankon
@dastnoosxane
شەرمەزاری هەرچی گەورە و بووچکی دنیا و دیوانی هەرچی گڵ و گیا و گیاندارە بن، وا ئەو خەڵکەتان بەو ڕۆژە گەیاندووە هیچ نرخێک بۆ کات و ڕۆژ و تەمەنیان نەماوە.
نرخێک کە هەر کەس دەبینی لە جوان و پیر و ژن و پیاو لە هەر تەمەنێ دانیشتوون، سەرەقامک ئەکوتن و پارەی خەیاڵی کۆ ئەکەنەوە.
ئەشێ ئەو سەرزل و سەرکەرانە چۆن حەساو بکەن بۆ ئاستی دەسەڵات و هێزیان وا ئەو خەڵکە هەژار و کوێرەوەر و ماڵ‌وێرانەیان بەو ڕۆژە گەیاندووە.
ئەی قەڵای پووشینە و مێشکی بۆگەنی ئێوەی تەقلەوەسەر و ناوچاوان ڕەشی دەسەڵاتتان بڕووخێ و نۆغرۆ بێ.
بەخوا گریانم دێ، یەکەم بەدەس خۆمەوە و دوایی حاڵی ئەو ڕۆژانەی خەڵکەوە.
برای هیچ...تان
ئیرەج
۱٦ی جۆزەردانی ۱٤۰۳
@kelaterzankon
@dastnoosxane
|فارس وەک خاک و کورد وەک نەتەوە بۆ جوغرافیا و پێناسەیەک|
مێژوونووسی ئینگلیسی پیتەر هایلین ساڵی ۱٦٦۲ لە پەرتووکە ناسراوەکەی بەو شێوە فارس و کوردی ناساندووە.
تەنانەت زۆر مێژوونووسی ئیسلامیش هەیە لە کۆندا ئەو باسەیان کردووە کە فارس، ناوچەیە.
✍ ئیرەج مورادی
۱٨ی جۆزەردانی ۱٤۰۳
@dastnoosxane
@kelaterzankon
مێژوونووسی ئینگلیسی پیتەر هایلین ساڵی ۱٦٦۲ لە پەرتووکە ناسراوەکەی بەو شێوە فارس و کوردی ناساندووە.
تەنانەت زۆر مێژوونووسی ئیسلامیش هەیە لە کۆندا ئەو باسەیان کردووە کە فارس، ناوچەیە.
✍ ئیرەج مورادی
۱٨ی جۆزەردانی ۱٤۰۳
@dastnoosxane
@kelaterzankon
Forwarded from 🌹خانای قوبادی🌹
یادێ لە خانای قوبادی
کەماڵ ڕەحمانی › چرای خەیاڵ ›
هه‌زار ڕه‌حمه‌تت له گۆڕی خانا
خاوه‌ن هه‌ڵبه‌ستی به نرخ و خانا
هه‌ر تاکه بەیتێ که تۆ وتووته
به‌قیمه‌ت‌تر له زێڕ و یاقووته
که‌س ده‌بێ هه‌بێ ئه‌م بەیتەی خوارێ
گوێ لێ‌نه‌بووبێ جارێ له زارێ
«ڕاسته‌ن مه‌واچان فارسی شه‌که‌ره‌ن
کوردی جه فارسی به‌ل شیرین ته‌ره‌ن»
ڕاسته که ده‌ڵێن: فارسی هه‌نگوینه
کوا وه‌کوو کوردی خۆش و شیرینه
«گه‌نجه‌وی» نادا شانت له شانی
به شاگردیشت ناشێ «گورگانی»
به‌های «دیوانت» خاکی ئێرانه
«خه‌سره‌و و شیرن»، ئه‌رمه‌نستانه
نه‌جدی ڕه‌وانی«مه‌جنوون و له‌یلات»
ئه‌وه‌نده به‌رزه، که‌سی پێ‌ناگات
«یۆسف و زلێخات»١، له وێنه‌ی نییه
عه‌زیزی میسری ورده‌کارییه
«که‌ماڵ» مەحتی تۆی پێ ته‌واو نابێ
جه‌وهه‌ر و خامه‌ی دار و ده‌ریا بێ
@xanai_qubadi
کەماڵ ڕەحمانی › چرای خەیاڵ ›
هه‌زار ڕه‌حمه‌تت له گۆڕی خانا
خاوه‌ن هه‌ڵبه‌ستی به نرخ و خانا
هه‌ر تاکه بەیتێ که تۆ وتووته
به‌قیمه‌ت‌تر له زێڕ و یاقووته
که‌س ده‌بێ هه‌بێ ئه‌م بەیتەی خوارێ
گوێ لێ‌نه‌بووبێ جارێ له زارێ
«ڕاسته‌ن مه‌واچان فارسی شه‌که‌ره‌ن
کوردی جه فارسی به‌ل شیرین ته‌ره‌ن»
ڕاسته که ده‌ڵێن: فارسی هه‌نگوینه
کوا وه‌کوو کوردی خۆش و شیرینه
«گه‌نجه‌وی» نادا شانت له شانی
به شاگردیشت ناشێ «گورگانی»
به‌های «دیوانت» خاکی ئێرانه
«خه‌سره‌و و شیرن»، ئه‌رمه‌نستانه
نه‌جدی ڕه‌وانی«مه‌جنوون و له‌یلات»
ئه‌وه‌نده به‌رزه، که‌سی پێ‌ناگات
«یۆسف و زلێخات»١، له وێنه‌ی نییه
عه‌زیزی میسری ورده‌کارییه
«که‌ماڵ» مەحتی تۆی پێ ته‌واو نابێ
جه‌وهه‌ر و خامه‌ی دار و ده‌ریا بێ
@xanai_qubadi
allekok.ir
شیعرەکانی کەماڵ ڕەحمانی زەنگیاوەیی
Forwarded from پەیلوای عادل محمدپور
Media is too big
VIEW IN TELEGRAM
📖 هێجران‌بار تۆم
📝 شێعره: جه‌هان‌ئارا خانم پاوه‌یی
🎤 دێکله‌مه: ماریا عه‌زیزی
🎼 ڕێک وسته‌ی: شایان ڕۆسته‌میان/ @hawramyanah
✨✨
https://t.me/paylway
📝 شێعره: جه‌هان‌ئارا خانم پاوه‌یی
🎤 دێکله‌مه: ماریا عه‌زیزی
🎼 ڕێک وسته‌ی: شایان ڕۆسته‌میان/ @hawramyanah
✨✨
https://t.me/paylway
|نامەکانی نامی: مامۆستا عەبدولکەریم مودەڕیس|
بە تەمای خوا ڕۆژانێکمان بە وردبوونەوە و خوێندنەوە و ڕاستکردنەوەی نامە دەستخەتەکانی زانای گەورە مامۆستا عەبدولکەریم مودەڕیس تەرخان کردووە و لەگەڵ برای ئازیزم دکتۆر عەدنان هەورامی لە کتێبێکی قەبارە ۴۰۰ ـ ۴۵۰ لاپەڕەدا پێشکەشی کتێبخانەی کوردی دەکەین.
✍ ئیرەج مورادی
۲۱ی جۆزەردانی ۱٤۰۳
@dastnoosxane
@kelaterzankon
بە تەمای خوا ڕۆژانێکمان بە وردبوونەوە و خوێندنەوە و ڕاستکردنەوەی نامە دەستخەتەکانی زانای گەورە مامۆستا عەبدولکەریم مودەڕیس تەرخان کردووە و لەگەڵ برای ئازیزم دکتۆر عەدنان هەورامی لە کتێبێکی قەبارە ۴۰۰ ـ ۴۵۰ لاپەڕەدا پێشکەشی کتێبخانەی کوردی دەکەین.
✍ ئیرەج مورادی
۲۱ی جۆزەردانی ۱٤۰۳
@dastnoosxane
@kelaterzankon
ڕیزبەندییەک لە کۆڤار و ڕۆژنامەین کورد ژ باکووری کوردستان ژ ساڵێن ۱۹۰٨ تا ۱۹۹۱
✍ ئیرەج مورادی
۲۲ی جۆزەردانی ۱٤۰۳
@dastnoosxane
@kelaterzankon
✍ ئیرەج مورادی
۲۲ی جۆزەردانی ۱٤۰۳
@dastnoosxane
@kelaterzankon
|چەند دەستنووسی کوردیی گۆرانی بە ڕێنووسی عێبری|
📩 میواندارییەکی زانستیانە لە ڕێگەی ژووری zoom لە نێوان دوو مامۆستای وێژەی و مێژووی کوردی (دکتۆر چەمەن‌ئارا و دکتۆر نیک‌ڕەوش)
📩 ناساندنی ناوەرۆکی ۵ دەستنووسی وێژە و مێژووی کوردی
📩 سەرچاوەی دەستنووسیی بۆ شاعیران: ئەڵماس خان کەنوولەیی، میرزا شەفیعی کولیایی، مەڵا وەڵەد خان گۆرانی، میرزا یاقووب مایەشتی، کەوکەب و ...
📩 سەرچاوەیەکی ناوازە و دەگمەن بۆ مێژووی سمایل ئاغای سمکۆ
📩 سەرچاوەیەک بۆ باسی گیادەرمانی و چارەسەریی پزیشکی لە کوردستان (بۆ نموونە شاری داڵاهۆ و کرماشان)
📩 پێوەندییەک لە نێوان کۆمەڵگەی یارسان و جوولەکەی ئەوسای ناوچەی کرماشان
لە ڕێی ئەم بەستەرەوە دیمانەکە ببینن: (https://www.facebook.com/behrooz.chamanara/videos/1640485923367968/?app=fbl)
✍ ئیرەج مورادی
۲۳ی جۆزەردانی ۱٤۰۳
@dastnoosxane
@kelaterzankon
📩 میواندارییەکی زانستیانە لە ڕێگەی ژووری zoom لە نێوان دوو مامۆستای وێژەی و مێژووی کوردی (دکتۆر چەمەن‌ئارا و دکتۆر نیک‌ڕەوش)
📩 ناساندنی ناوەرۆکی ۵ دەستنووسی وێژە و مێژووی کوردی
📩 سەرچاوەی دەستنووسیی بۆ شاعیران: ئەڵماس خان کەنوولەیی، میرزا شەفیعی کولیایی، مەڵا وەڵەد خان گۆرانی، میرزا یاقووب مایەشتی، کەوکەب و ...
📩 سەرچاوەیەکی ناوازە و دەگمەن بۆ مێژووی سمایل ئاغای سمکۆ
📩 سەرچاوەیەک بۆ باسی گیادەرمانی و چارەسەریی پزیشکی لە کوردستان (بۆ نموونە شاری داڵاهۆ و کرماشان)
📩 پێوەندییەک لە نێوان کۆمەڵگەی یارسان و جوولەکەی ئەوسای ناوچەی کرماشان
لە ڕێی ئەم بەستەرەوە دیمانەکە ببینن: (https://www.facebook.com/behrooz.chamanara/videos/1640485923367968/?app=fbl)
✍ ئیرەج مورادی
۲۳ی جۆزەردانی ۱٤۰۳
@dastnoosxane
@kelaterzankon