🔻بخش دوم و پایانی یادداشتم در شرق؛ همه در مصیبت غرب شریک جرم هستیم!🔻

🇮🇷: @darvishnameh

✍ فعالیت‌های سدسازی در ارتباط با توسعه کشاورزی در ایران در قلمرو سه رودخانه عمده از اواخر سال‌های ۱۹۹۰ عواقب منفی چشمگیری بر جریان آب به #دجله در بالادست #بصره و در پائین‌دست به شط‌العرب (اروندرود) داشته است. ارزیابی تصاویر ماهواره‌ای قدیمی توسط دیده‌بان حقوق بشر نشان می‌دهد که تا سال ۱۹۹۷ در حوضه آبخیز رودخانه #سیروان که در جنوب به سد حمرین/عراق وارد می‌شود، تنها دو سد فعال وجود داشته‌اند. از آن به بعد اما ۱۲ سد جدید ساخته شده‌اند، که ۹ عدد از آنها از سال ۲۰۱۱ بوده و یکی از آنها از سال ۲۰۱۹ به کار گرفته شده است. تصاویر حاکی از آنند که در حوضه آبخیز رود #کرخه تا سال ۲۰۰۱ که نخستین و بزرگترین سد ایران ساخته شد، هیج سدی وجود نداشت. سپس بین سال‌های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۷ پنج سد دیگر در بالادست اضافه شدند. در حوضه آبخیز کارون تصاویر نشان می‌دهند که تا سال ۲۰۰۱ چهار سد فعالیت داشتند؛ بین سال‌های ۲۰۰۲ و ۲۰۱۳ هشت سد دیگر به آنها افزوده شدند و درنهایت #سد_گتوند آبگیری شده است. دکتر ال‌اجودی، معاون فرماندار بصره می‌گوید: تا زمان ساخته شدن سدها در امتداد کارون، ۷۵% از آب مصرفی بصره از کارون سرچشمه می‌گرفت و به شط‌العرب - اروندرود - سرازیر می‌شد. مقامات عراقی بر تاثیرات منفی سدهای برق‌آبی در ایران بر جریان آب به شط‌العرب تأکید می‌کنند، اگرچه این احتمال وجود دارد که توسعه کشاورزی در ایران بر کاهش جریان آب، اگر که نه بیشتر، اما به همان اندازه سدسازی تأثیر داشته. علاوه بر ساخت سریع سدهای برق‌آبی، ارزیابی تصاویر ماهواره‌ای گسترش قابل ملاحظه‌ای در زمینه #کشت_نیشکر و پرورش ماهی را در طول ۲۵ سال آشکار می‌کنند. تصاویر نشان می‌دهند که مصرف آب از جانب صنعت نیشکر در این منطقه تأثیر چشمگیری به کاهش جریان آب به اروندرود داشته است. کشت نیشکر از نیمه سال‌های ۱۹۹۰ در منطقه #شوش، آنجا که کرخه و کارون به یکدیگر می‌رسند، آغاز شد و تا اوایل سالهای ۲۰۰۰ به سرعت توسعه پیدا کرد. تصاویر ماهواره‌ای در بین سال‌های ۲۰۰۰ و ۲۰۰۹ سه محدوده بزرگ کشت نیشکر و یک محل پرورش ماهی را در جنوب اهواز به مقیاس در مجموع ۱۰۰هزار هکتار نشان می‌دهند. تغذیه این مزارع شبکه پیچیده‌ای از چندین هزار کیلومتر کانال‌های سطحی و ده‌ها ایستگاه پمپاژ است که آب را از کرخه و کارون بیرون می‌کشد. اگرچه دیدبان حقوق بشر قادر نیست تا کمیت مصرف آب را محاسبه کند، اما واضح است که مقیاس و شدت انحراف آب برای کشت نیشکر آنطور که در تصاویر ماهواره‌ای دیده می‌شود، بر کاهش جریان آب اروندرود در حد چشمگیری تأثیرگذار است. علاوه بر این می‌توان افزایش چشمگیری از پوشش گیاهی در امتداد ساحل دز و کارون از سال ۲۰۰۱ را مشاهده کرد. در پائین‌دست سد دز و بالادست گتوند. جدا از مزارع عمده کشت نیشکر، تصاویر گسترش مکان‌های پرورش ماهی و دیگر محصولات کشاورزی را در امتداد نزدیک به ۸۰ کیلومتر آخر رود کارون را پیش از ریخته شدن به اروندرود در عراق نشان می‌دهند. تصاویر بین سال‌های ۲۰۰۰ و ۲۰۱۷ حاکی از آنند که کشاورزی در طول رودخانه بهمن‌شیر و به موازات کارون افزایش پیدا کرده که در مقایسه با کاهش کشاورزی در ساحل سمت راست اروندرود در عراق، تضاد فاحشی را نمایان می‌کنند.

🔻و این قصه‌ی پرغصه‌ی ما در منطقه‌ای است که طبیعتش از سیاست‌های آبی چهار کشور ترکیه، ایران، سوریه و عراق هر روز بیشتر از روز قبل می‌خراشد و فرسوده می‌شود. انگار تراژدی منابع عام و هشدار #گرت_هاردین آشکارتر از هرجای دیگری در غرب ایران، میان‌رودان، پایبن‌دست دجله و فرات و هورالعظیم درک می‌شود!

https://t.me/darvishnameh/8679