محمد درویش
15.4K subscribers
5.64K photos
1.31K videos
140 files
4.12K links
برای اعتلای طبیعت وطنی که دوستش داریم.
دیدگاه‌های رییس کمیته محیط‌زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو

نحوه درج پیام یا ارسال عکس در تلگرام:
@mohammaddarvish44

محمّد درویش در ویکی‌پدیا:
https://fa.m.wikipedia.org/wiki/محمد_درویش
Download Telegram
🔻سدها چگونه دزدی آب را تسهیل می‌کنند؟!🔻

🇮🇷
@darvishnameh

1️⃣ سدسازها پیوسته ادعا می‌کنند که به جریان پایه آب رودخانه تجاوزی نکرده و فقط از آب طغیانی به عنوان ذخیره استفاده می‌کنند. یعنی اگر دبی متوسط یک رودخانه بیست‌‌متر مکعب است، بعد از احداث سد هم این رقم ثابت می‌ماند. درحالیکه عملاً این اتفاق نمی‌افتد، وگرنه چرا باید اغلب تالاب‌ها در پایاب سدها خشک شوند؟

2️⃣ نگاه کنید به سد زرینه‌رود در حوضه آبخیز دریاچه ارومیه که پیش‌تر در مورد حضور موتورپمپ‌ها در دریاچه سد گزارشش را منتشر کرده بودم، رخدادی که معاون وقت وزارت نیرو - علیرضا دائمی - هم آن را پذیرفت، اما عملاً درمانی برای آن سراغ نداشت.

3️⃣ اینجا هم در سفر اخیرم به بالادست سد نفرین‌شده سیوند شاهد ده‌ها موتورپمپ بودم که چند صدمتر لوله‌گذاری شده و آب را از دریاچه سد و رودخانه در بالادست مخزن می‌ربایند؛ اقدامی که منجر به بروز خشکسالی مصنوعی در پایین‌دست سد می‌شود. اصولاً سدها علاوه بر افزایش نرخ تبخیر، بارگذاری در اطراف خود را تشدید می‌کنند و این مساله سبب برهم‌خوردن رژیم آب‌شناختی حوضه‌های آبخیز، به‌ویژه برای مردم پایین‌دست می‌شود. سد زاینده‌رود، سدهای رودخانه اترک، سدهای کشور افغانستان روی هیرمند و از همه فاحش‌تر، سدهای ترکیه روی دجله، فرات و اخیراً ارس از جمله مهم‌ترین دلایل تشدید ناپایداری و متروکه‌شدن آبادبوم‌ها در پایاب حوضه‌های آبخیز است.

4️⃣ تداوم جریان رودخانه از سراب تا پایاب، ضروری‌ترین، خردمندانه‌ترین و اخلاقی‌ترین شیوه مواجهه با سرزمین و نشانه فرهیختگی و توسعه‌یافتگی حکومت و مردمانی است که در آن سرزمین زیست می‌کنند. این ضرورت را شاید مردم تشنه در اطراف رودخانه‌های زاینده‌رود، هلیل‌رود، سفیدرود، کارون و ... بیشتر از هر جایی اینک با یاخته یاخته وجودشان حس می‌کنند.

#آب_ربایی
#نه_به_سندروم_سدسازی
#نه_به_غلبه_تفکر_سازه‌_ای_در_مدیریت_آب
#سد_سیوند
#زاینده_رود
#کارون
#زرینه_رود
#محمد_درویش

https://www.instagram.com/p/CUzKrmkFyCV/?utm_medium=copy_link
🔻در سرشاخه‌های منتهی به بختگان، آب‌دزدی بیداد می‌کند!🔻

🇮🇷
@darvishnameh

1️⃣ اینجا در حوالی جورگ در قلمرو شهرستان سپیدان فارس، یکی از سرشاخه‌ها در حوضه آبخیز رودخانه کُر است. رودخانه کُر به همراه سیوند و مُند از مهم‌ترین منابع آب سطحی استان و راهبردی‌ترین دلیل تاب‌آوری مهد تاریخ و فرهنگ ایران‌زمین در دیار شیراز است. این رودخانه واقعاً به اندازه عشق و ارادت ما به تخت‌جمشید، پاسارگاد، حافظ، سعدی، بیشابور، شاه‌چراغ، انجیرستان استهبان، بهشت گمشده و خلاصه همه‌ی مولفه‌هایی که شیراز را شیراز کرده است، می‌ارزد. چقدر قدرش را می‌دانیم؟

2️⃣ چگونه اجازه داده‌ایم تا در بالادست بختگان، طشک و کم‌جان مهم‌ترین پهنه‌های آبی استراتژیک استان فارس، به همین راحتی سرقت آب رخ دهد؟ مگر روزگار غم‌انگیز مردمان پایین‌دست حوضه آبخیز کر و سیوند در دشت کربال تا استهبان و نی‌ریز را نمی‌بینیم؟ مگر نمی‌بینیم که چگونه دارد بر وسعت چشمه‌های تولید گرد و خاک افزوده می‌شود؟ چرا نشانه‌های مرگ سرزمین، آن هم یکی از عزیزترین پاره‌های غرورآفرین وطن را جدی نمی‌گیرید ای سازمان متولی منابع‌طبیعی استان! چگونه اجازه می‌دهید دانش آبخیزداری به جای خدمت به تاب‌آوری فارس، ابزاری برای تسهیل خیانت شود؟ چرا با این سارقانِ جان در بالادست رودخانه کُر برخورد نمی‌کنید؟

3️⃣ این آب قرار است به سد درودزن برسد که یکی از مهم‌ترین منابع تامین آب شرب مردم شیراز است؛ چگونه اینجا سکوت می‌کنیم و آنگاه به بهانه تامین آب شرب مردم، می‌خواهید سد بسیار خطرناک تنگ‌سرخ را در غرب شیراز احداث کنید؟ اگر واقعاً کمبود آب جدی است که جدی است، نباید اجازه توسعه باغ‌ها، ویلاها و شالیزارها را در بالادست کر و سیوند بدهید.

4️⃣ به نظرم آنچه اینک در سرشاخه‌های کر و سیوند در جریان است و صدها موتورپمپ و کیلومترها لوله‌های پولیکایی که مسیر طبیعی رودخانه را تغییر داده و بارگزاری بیش از توان در سراب حوضه انجام می‌دهند، می‌تواند آزمایشگاه عبرت تاریخ باشد، آیندگان باید بدانند که چرا و چگونه زمین در اطراف مهد تمدنی ما در پاسارگاد، نقش رستم، تخت‌جمشید تا فسا، جهرم و ایج در حالِ فرورفتن است و مسوولین عملاً نه‌تنها پرِ خاطرشان نیست که در اندیشه ویرانی بافت تاریخی اطراف شاهچراغ و فروش قبرهای یک‌میلیاردی به از ما بهتران هستند. وای بر شما ... بترسید از آینده‌ای که از رگ گردن به خیانتکاران نزدیک‌تر است.
همین و تمام.

#آب_دزدی_در_بالادست_بختگان
#بختگان_بخت_ایران
#قدر_شیراز_را_بدانیم
#آبخیزداری_باید_احیاگر_باشد_نه_ویرانگر
#بهشت_گمشده
#جورگ
#محمد_درویش

https://www.instagram.com/p/CVPZUL7lzFQ/?utm_medium=copy_link
🔻در پالایشگاه نفت فلات قاره چه خبر است؟🔻

🇮🇷
@darvishnameh

1️⃣ چگونه است که پول به اندازه کافی داریم تا آب‌شیرین‌کن بزنیم، اما پول نداریم تا تصفیه‌خانه بزنیم؟!

2️⃣ به‌ویژه اگر بدانیم هزینه تصفیه مجدد پساب‌های شیرین و بازچرخانی آنها به مراتب کمتر از نمک‌زدایی و شیرین‌سازی آب دریاست.

3️⃣ مهم‌تر آنکه با تصفیه پساب‌ها از بار آلودگی کاسته و خسارت ناشی از بیماری را کاهش می‌دهیم. یعنی: هزینه‌کردن در حوزه تصفیه‌خانه، نوعی سرمایه‌گذاری است.

4️⃣ واقعاً در هرمزگانی که تراز منفی تجمعی آبخوان‌هایش از دومیلیارد مترمکعب هم گذشته، حتی امروز هم دیر است اگر بخواهیم از اهداف شهروز شجاعی و همکارانش در تصفیه پساب‌های استان و بازچرخانی آن حمایت کنیم. نباید بیش از این تعلل کرده و فرصت‌ها را سوزاند.

5️⃣ مردم هرمزگان باید از پیله درآمده و مطالبه‌گرانه تصفیه پساب‌ها را مقدم بر شیرین‌سازی آب دریا از دولت بخواهند.

6️⃣ در جزیره قشم که علی‌القاعده باید مقصد جذاب گردشگری باشد، واقعاً استقرار صنایع آلاینده، انرژی‌بر و آب‌بر آشکارا سوزاننده این آرمان است. چگونه همه دربرابر این ناسازه سکوت کرده‌اند؟

7️⃣ در قشم باید از همت مردمان هوشمند، توانا و عاشقی چون عبید و محمد ایمانی، زینت‌ دریایی، ابراهیم خانگاه، حسن سعادت، علی پوزن، زمزم ایمانی، محمدهاشم داخته، مهدی زارعی، صدیق نصیری و ... برای تقویت و رونق میراث طبیعی، تاریخی و فرهنگی حمایت کرد و نه از استقرار صنعتی که جذابیت‌های گردشگری را می‌خراشد.

#قشم_را_دریابید
#پالایشگاه_نفت_فلات_قاره
#شهروز_شجاعی
#تصفیه_پساب_مقدم_بر_شیرین_سازی
#آب_شیرین_کن
#عبید_ایمانی
#محمد_درویش

https://www.instagram.com/tv/CW3hkJblnaN/?utm_medium=copy_link
🔻درویش و بهانه‌های سر کردن زمستان!🔻

🇮🇷
@darvishnameh

به قلم: سالم توکلی
۲۹ آذر ۱۴۰۰

محمد درویش مرد خستگی‌ناپذیر محیط‌زیست ایران است. مدام سفر می‌کند، در اینستا و تلگرام پست می‌گذارد، در مجالس و همایش‌ها سخنرانی می‌کند، با اهالی رسانه گفتگو می‌کند، به مناظره می‌نشیند، با تشکل‌های مردم‌نهاد و انسان‌های شیفته و عاشق محیط‌زیست در جای جای ایران ارتباط برقرار می‌کند، در حمایت از محیط‌بان‌های دربند و یا آسیب‌دیده فراخوان می‌دهد و موجی از کمک به سویش سرازیر می‌شود و از همه مهم‌تر او مدام به دادخواهی از حقوق ضایع شده محیط‌زیست وطن برمی‌خیزد. محمد درویش در همه این عرصه‌ها روزانه حضور دارد بدون آنکه شرایط سخت، ناگوار و دشوار وطن ذره‌ای در اراده‌ی او خدشه‌ای وارد کند و یا او را دچار ملال کند. محمد درویش همواره برای من شگفت‌آور بوده است. او این‌بار به هرمزگان آمده بود. ابتدا به بستک و فتویه رفت. درویش مردم بستک را ستود که با همبستگی خود جلو استقرار نابجای یک صنعت در معدن نمک را گرفته‌اند. آنگاه به بندرعباس سفر کرد تا ساحل سورو را به کمک جامعه محلی و خیرین از پساب‌ها و تردد دلهره‌آور خودروها رهایی بخشد. برای این مهم او با شیخ محمد صالح پُردل گفتگویی سازنده داشت. گفتگویی که از نظر او بسیار امیددهنده و رضایت‌بخش بوده و پُردل را انسانی خردمند دیده است. در همین ارتباط به دیدار مدیرکل محیط زیست استان هم رفت. به گفته خودش همه اینها برای این است که اجازه ندهیم پساب‌ها وارد دریا شوند و هم جلو تردد خودروها گرفته شود تا مردم بتوانند با خیالی آسوده پیاده‌روی و تفریح کنند. او که در بندرعباس با سه تن دیگر از فعالان محیط زیست و گردشگری، علی شادلو، سعید ضروری و ستاره طالبیان همراه شده بود به قشم هم سفر کرد. در قشم هم با جامعه محلی و فعالین اجتماعی و گردشگری دیدار داشت. او گفت: «چگونه است که پول به اندازه کافی داریم تا آب‌شیرین‌کن بزنیم، اما پول نداریم تا تصفیه‌خانه بزنیم؟! به‌ویژه اگر بدانیم هزینه تصفیه مجدد پساب‌های شیرین و بازچرخانی آنها به مراتب کمتر از نمک‌زدایی و شیرین‌سازی آب دریاست. مهم‌تر آنکه با تصفیه پساب‌ها از بار آلودگی کاسته و خسارت ناشی از بیماری را کاهش می‌دهیم. یعنی: هزینه‌کردن در حوزه تصفیه‌خانه، نوعی سرمایه‌گذاری است. واقعاً در هرمزگانی که تراز منفی تجمعی آبخوان‌هایش از دومیلیارد مترمکعب هم گذشته، حتی امروز هم دیر است اگر بخواهیم از اهداف شهروز شجاعی و همکارانش در تصفیه پساب‌های استان و بازچرخانی آن حمایت کنیم. نباید بیش از این تعلل کرده و فرصت‌ها را سوزاند. مردم هرمزگان باید از پیله درآمده و مطالبه‌گرانه تصفیه پساب‌ها را مقدم بر شیرین‌سازی آب دریا از دولت بخواهند. در جزیره قشم که علی‌القاعده باید مقصد جذاب گردشگری باشد، واقعاً استقرار صنایع آلاینده، انرژی‌بر و آب‌بر آشکارا سوزاننده این آرمان است. چگونه همه دربرابر این ناسازه سکوت کرده‌اند؟ در قشم باید از همت مردمان هوشمند، توانا و عاشقی چون عبید و محمد ایمانی، خدیجه، زینت‌ دریایی، ابراهیم خانگاه، حسن سعادت، علی پوزن، زمزم ایمانی، محمدهاشم داخته، مهدی زارعی، صدیق نصیری و ... برای تقویت و رونق میراث طبیعی، تاریخی و فرهنگی حمایت کرد و نه از استقرار صنعتی که جذابیت‌های گردشگری را می‌خراشد.»
درویش به کمک دوستان همراهش دو کارگاه آموزشی در زمینه ایجاد فرصت‌های شغلی در عین حفظ محیط زیست در روستای کورزین و همچنین برای دانش‌آموزان هنرستان روستای طبل برگزار کردند.
درویش و همراهانش در پایان سفر به هرمزگان، قصد کنگان در استان بوشهر و شوشتر در استان خوزستان را داشتند. که در میانه راه در روستای میلکی گاوبندی توقفی کوتاه داشتند و ما با آنها در خانه با صفای یعقوب دلدار از طبیعت دوستان منطقه، نشست صمیمانه و دوستانه‌ای داشتیم. او مثل همیشه هر جا رفت شور آفرید و آگاهی بخشید و سخنانی امیدآفرین را به قلم آورد: «کارِ ما شاید این است که فقط بر شمارِ این استثناها بیافزاییم؛ بر شمارِ این بهانه‌های سرکردن زمستان؛ این دلایل حال خوب ... کارِ ما شاید این است که اندکی دیوانگی چاشنی زندگی کنیم تا در این سبکی تحمل‌ناپذیر هستی، نفس کم‌نیاورده و تخته‌گاز برانیم ... چون مقصد چیزی جز توهمِ مسافری در راه مانده نیست ...

خلاصه آنکه:
از بختیاری من بوده که سیزده سال پیش محمد درویش را یافتم و روزی میزبانش شدم. او در میان این همه سفرها، دغدغه‌ها، آمدن‌ها و رفتن‌ها؛ ذره ذره اتفاقات و لحظه‌های گذشته را از یاد نمی‌برد. او الگویی تمام معنا از انسانی عاشق، دغدغه‌مند، مطالبه‌گر و دادخواه و در عین حال سرشار از شور و نشاط و امید است.

#سالم_توکلی
#نشریه_ماراک
#سفر_به_هرمزگان
#بستک
#میلکی
#آب_شیرین_کن
#شهروز_شجاعی
#محمدصالح_پردل
#علی_شادلو
#سعید_ضروری
#ستاره_طالبیان
#محمد_درویش

https://t.me/darvishnameh/9953
Audio
مسئله‌شناسی پایداریِ محیط‌زیستی ایران
ایران و مسئلهٔ
آب (قسمت اول)
(نسخهٔ صوتی)



ایران امروز با چالش‌هایی گوناگون در حوزه‌های مختلف روبروست، که پایداریِ آن را با مخاطراتی جدی روبرو کرده‌ است.
مجموعهٔ ایرانِ پایدار در تلاش است تا در بخش مسئله‌شناسی پایداریِ ایران با یاریِ متخصصین حوزه‌های گوناگون به توصیف و تبیین این چالش‌ها پرداخته و در حد امکان راهکارهایی را برای مواجهۀ بهتر با آنها ارائه نماید.

در این چهارچوب صفحهٔ اینستاگرام ايران پایدار، یکشنبه ۱۲ تیرماه با حضور دکتر هدایت فهمی و مهندس محمد درویش به مسئلهٔ آب در ایران پرداخت.
در این برنامه تلاش شد تا ضمن ارائۀ توصیفی از وضعیت کنونی منابع و مصارف آب به برخی علت‌های اصلی پیدایش بحران کنونی آب در ایران پرداخته شود.
قسمت دوم این برنامه هفتهٔ آینده برگزار خواهد شد.
نسخهٔ تصویری این برنامه را می‌توانید از طریق کانال آپارات و یوتیوب ايران پایدار مشاهده نمایید.

#ایران_پایدار
#پایداری_ایران
#محیط‌_زیست #آب
#هدایت_فهمی
#محمد_درویش


⭕️ ایران پایدار بستری برای ایران‌شناسی و ایران‌شناسی بنیانی برای پایداریِ ایران
https://t.me/iranepaydar_official
Media is too big
VIEW IN TELEGRAM
مسئله‌شناسی پایداری محیط‌زیستی ایران
ایران و مسئلهٔ
آب
(گزيدهٔ برنامه: وضعیت منابع و مصارف آب در ایران)

صفحهٔ اینستاگرام ايران پایدار، یکشنبه ۱۲ تیرماه برنامه‌ای را با حضور دکتر هدایت فهمی و مهندس محمد درویش برگزار نمود و به مسئلهٔ آب در ایران پرداخت.

در این بخش از گفتگو هدایت فهمی (معاون سابق وزارت نیرو) ضمن ارائهٔ توصیفی از وضعیت منابع و مصارف آب در ایران بیان نمود که ایران تنها ۲ سال تا رسیدن به نقطهٔ بی بازگشت برای مدیریت مسئلهٔ آب در ایران فاصله دارد و بعد از آن این بحران ابعاد ویرانگری خواهد یافت.

نسخهٔ صوتی کامل برنامه

#ایران_پایدار
#پایداری_ایران
#محیط‌_زیست #آب
#هدایت_فهمی
#محمد_درویش


⭕️ ایران پایدار بستری برای ایران‌شناسی و ایران‌شناسی بنیانی برای پایداریِ ایران
https://t.me/iranepaydar_official
ایران و مسئلهٔ آب
(قسمت دوم)


خشکیدگی هامون، گاوخونی، شادگان، درياچهٔ ارومیه، زاینده‌رود و بسیاری دیگر از رودخانه‌ها، تالاب‌ها و دریاچه‌های ایران، ناشی از مواجههٔ نامناسب نظام حکمرانی با مسئلهٔ ديرينهٔ آب در ایران است. مسئله‌ای که هرچه‌ پیشتر می‌رویم ابعاد پیچیده‌تر و وخیم‌تری می‌یابد. مجموعهٔ ايرانِ پایدار بر آن است تا در بخش مسئله‌شناسی پایداری محیط‌زیستی ایران سلسله‌ نشست‌هایی را با موضوع ایران و مسئلهٔ آب برگزار نماید.

در این چهارچوب صفحهٔ اینستاگرام ايران پایدار، روز یکشنبه ۲۶ تیرماه برنامه‌ای را با حضور دکتر هدایت فهمی و مهندس محمد درویش برگزار می‌نماید.

در بخش نخست این برنامه که در هفته‌های پیش برگزار شد ضمن ارائهٔ توصیفی از وضعیت کنونی منابع و مصارف آب در ایران به برخی از علل بحران کنونی آب در ایران اشاره شد؛ در قسمت دوم به علت‌های دیگر این بحران پرداخته می‌شود.

نسخهٔ صوتی قسمت اول


#ایران_پایدار
#پایداری_ایران
#محیط‌_زیست #آب
#هدایت_فهمی
#محمد_درویش


⭕️ ایران پایدار بستری برای ایران‌شناسی و ایران‌شناسی بنیانی برای پایداریِ ایران
https://t.me/iranepaydar_official
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
مسئله‌شناسی پایداری محیط‌زیستی ایران
ایران و مسئلهٔ
آب
(گزيدهٔ برنامه: انتخاب سیاسی رؤسا در سازمان‌ها)


صفحهٔ اینستاگرام ايران پایدار، یکشنبه ۱۲ تیرماه برنامه‌ای را با حضور دکتر هدایت فهمی و مهندس محمد درویش برگزار نمود و به مسئلهٔ آب در ایران پرداخت.

در این بخش از گفتگو محمّد درویش انتخاب سیاسی رؤسای سازمان‌ها، از جمله سازمان حفاظت محیط‌زیست، در چند دهۀ گذشته را یکی از عوامل ضعف این سازمان در انجام وظایف خود می‌داند و بیان می‌کند که انتخاب رؤسا حتی در سازمان‌های تخصصی به شدت سیاسی است و این موضوع به عملکرد سازمان‌ها به شدت آسیب وارد کرده است.

نسخهٔ صوتی کامل برنامه

#ایران_پایدار
#پایداری_ایران
#محیط‌_زیست #آب
#هدایت_فهمی
#محمد_درویش


⭕️ ایران پایدار بستری برای ایران‌شناسی و ایران‌شناسی بنیانی برای پایداریِ ایران
https://t.me/iranepaydar_official
ایران و مسئلهٔ آب
(قسمت سوم: راهکارها)


خشکیدگی هامون، گاوخونی، شادگان، درياچهٔ ارومیه، زاینده‌رود و بسیاری دیگر از رودخانه‌ها، تالاب‌ها و دریاچه‌های ایران، ناشی از مواجههٔ نامناسب نظام حکمرانی با مسئلهٔ ديرينهٔ آب در ایران است. مسئله‌ای که هرچه‌ پیشتر می‌رویم ابعاد پیچیده‌تر و وخیم‌تری می‌یابد. مجموعهٔ ايرانِ پایدار بر آن است تا در بخش مسئله‌شناسی پایداری محیط‌زیستی ایران سلسله‌ نشست‌هایی را با موضوع ایران و مسئلهٔ آب برگزار نماید.

در این چهارچوب صفحهٔ اینستاگرام ايران پایدار، روز دوشنبه ۳ اَمرداد برنامه‌ای را با حضور دکتر هدایت فهمی و مهندس محمد درویش برگزار می‌نماید.

در قسمت‌های اول و دوم این برنامه که در هفته‌های پیش برگزار شد ضمن ارائهٔ توصیفی از وضعیت کنونی منابع و مصارف آب در ایران به علت‌های بحران کنونی آب در ایران اشاره شد؛ در قسمت سوم به راهکارهای مواجهه با این بحران پرداخته می‌شود.


#ایران_پایدار
#پایداری_ایران
#محیط‌_زیست #آب
#هدایت_فهمی
#محمد_درویش


⭕️ ایران پایدار بستری برای ایران‌شناسی و ایران‌شناسی بنیانی برای پایداریِ ایران
https://t.me/iranepaydar_official
Audio
مسئله‌شناسی پایداری محیط‌زیستی ایران
ایران و مسئلهٔ
آب
(قسمت دوم)


مجموعهٔ ايرانِ پایدار بر آن است تا سلسله‌ نشست‌هایی را با موضوع ایران و مسئلهٔ آب برگزار نماید تا ضمن توصیف ابعاد گوناگون بحران کنونی آب در ایران به علت‌های وقوع این بحران و راهکارهای مواجهه با آن بپردازد.

در این چهارچوب صفحهٔ اینستاگرام ايران پایدار، روز یکشنبه ۲۶ تیرماه برنامه‌ای را با حضور دکتر هدایت فهمی و مهندس محمد درویش برگزار نمود.

در بخش نخست این برنامه که در هفته‌های پیش برگزار شد ضمن ارائهٔ توصیفی از وضعیت کنونی منابع و مصارف آب در ایران به برخی از علت‌های بحران کنونی آب در ایران اشاره شد؛ در قسمت دوم به علت‌های دیگر این بحران پرداخته شده‌ است.

نسخهٔ صوتی این برنامه در این فايل در دسترس است و نسخهٔ تصویری آن را نیز می‌توانید از طریق کانال آپارات و یوتیوب ايران پایدار دريافت کنید.

نسخهٔ صوتی قسمت اول برنامه

#ایران_پایدار
#پایداری_ایران
#محیط‌_زیست #آب
#هدایت_فهمی
#محمد_درویش


⭕️ ایران پایدار بستری برای ایران‌شناسی و ایران‌شناسی بنیانی برای پایداریِ ایران
https://t.me/iranepaydar_official