🔻گزارش گفتگو با فعالان محیط‌زیستی در خوزستان🔻 بخش نخست:

🇮🇷: @darvishnameh

✍ همانطور که پیش‌تر اطلاع‌رسانی شده بود، شامگاه جمعه - ۱۸ آبان ۱۳۹۸ - در خانه‌ی سمن‌های خوزستان با گروهی از نمایندگان تشکل‌های محیط‌زیستی استان درباره مهم‌ترین رخدادهای محیط‌زیستی ایران و خوزستان به گفتگو پرداختم. از آنجا که در برخی خبرهای منتشرشده از این نشست، تحلیل‌ها و آمارهای متناقضی به نقل از نگارنده ارایه شده بود، در ادامه مهم‌ترین جستارهای مطرح شده را برای خوانندگان عزیز #درویش‌نامه منتشر می‌کنم:

1️⃣ در طرح‌های مقابله با بیابان‌زایی باید سه نکته لحاظ شود تا منجر به هدررفت میلیاردها ریال بودجه‌های مصوب نگردد؛ نخست آنکه اولویت کاشت باید به گونه‌های بومی و سازگار منطقه داده شود و نه گونه‌هایی غیربومی، مهاجم و یا با خواهش‌های بوم‌شناختی بالا چون کنوکارپوس یا کهور آمریکایی. دوم اینکه خوزستان را باید به شرایط طبیعی آن بازگرداند و هرگز نباید در پهنه‌ای که هزاران سال ماهیت تالابی داشته، اقدام به کاشت نهال کرد. سزاوارترین خدمت، مطالبه‌ی حقابه‌ی پنج تالاب اصلی استان؛ یعنی #هورالعظیم، #شادگان، #بامدژ، #میانگران و #شیمبار است. ضمن آنکه بازگشت تالاب‌های خوزستان به شرایط آرمانی، گردشگری، بوم‌گردی، صنایع دستی، پرنده‌نگری، حصیربافی و صیادی را نیز رونق می‌دهد و ظرفیت گرمایی ویژه را بهبود می‌بخشد. سوم آنکه به جز در مناطقی استثنایی که شدت باد بالا بوده و بیم متاثرشدن سکونتگاه‌ها یا تاسیسات زیربنایی حیاتی وجود دارد، نباید از #مالچ_نفتی برای تثبیت بیولوژیک شن‌زارهای خوزستان استفاده کرد. به‌ویژه #مالچ‌پاشی در منطقه #میشداغ که خود برخوردار از ذخیره‌ی بذر و پوشش گیاهی درخور است، کاملاً اشتباه بوده و بهترین کار مدیریت چرا و قرق‌های برنامه‌ریزی شده است تا بدین‌ترتیب نیاز به صرف میلیاردهاتومان برای مالچ‌پاشی هم نباشد. آشکار است که اصرار بر اجرای روش‌هایی چون مالچ‌پاشی نفتی و یا کاشت درختان غیربومی، نه‌تنها ضریب موفقیت طرح‌ها را کاهش داده و جامعه‌ی محلی را بی‌اعتماد می‌سازد، بلکه طبیعتاً پای نهادهای بازرسی، قضایی و مجلس را هم به ماجرا می‌کشاند. مشاهده‌ی کاشت گونه‌هایی چون نارنج و حرا در یکی از کانون‌های تولید گرد و خاک #هندیجان در شمارِ مصداق‌های پیش‌گفته و نشانه‌ی آشکار هدررفت بودجه است.

2️⃣ در بزرگ‌راه اهواز- ماهشهر که اکنون یکی از بزرگ‌ترین کانون‌های بحرانی فرسایش بادی و محل شکل‌گیری طوفان‌های شدید اهواز است؛ در گذشته زیستگاه اصلی شیر یال کوتاه ارژن بوده که اکنون منقرض شده است. در آن زمان، منطقه پر از ساوان‌ها و علفزارهای بلند و متراکم بود، اما با شکار و انقراض شیر ایرانی و افزایش فشار دام و تخریب زیستگاه به فاجعه‌ی امروز رسیدیم.

3️⃣ بازگشت ژینایی به خوزستان در گرو تغییر چیدمان توسعه متناسب با واقعیت‌های بوم‌شناختی‌ استان است. فعالان محیط‌زیستی و اعضای تشکل‌های مرتبط باید اقلیم و سرزمین خود را به خوبی بشناسند تا بتوانند مطالبه‌ی جدی داشته باشند، تنها در اینصورت است که مسئولان به نظرات فعالان محیط‌زیست توجه می‌کنند.

4️⃣ مهمترین مشکلات محیط‌زیستی خوزستان را شاید بتوان آلودگی آب و هوا دانست که دیگر حوزه‌ها را نیز متاثر می‌کنند. اگر مردم خوزستان به عنوان بزرگترین تولیدکننده کشاورزی، نفت و گاز، منطقه آزاد و مقصد ۳۳ درصد آب‌های جاری، به دنبال مهاجرت باشند دیگر نباید از سایر استان‌ها انتظاری داشت. مردم این استان علی‌القاعده باید ثروتمند و برخوردار باشند، اما به گفته رئیس مجمع نمایندگان خوزستان ۹۵ درصد خوزستانی‌ها تمایل به مهاجرت دارند. اگر نگران تالاب‌های شادگان و هورالعظیم، نگران تخلیه فاضلاب به رودخانه‌ها و نگران نخلستان‌های جنوب و تنوع زیستی هستیم به این دلیل است که خسارت به اکوسیستم به انسان به عنوان مهمترین بخش از آن آسیب وارد می کند و باعث ترک زیستگاهش می شود. خوزستان یک آزمایشگاه برای آنهایی است که مدعی هستند اقتصاد مهمتر از محیط زیست است و به بهانه ملاحظات اقتصادی، اجتماعی و امنیتی، ملاحظات محیط زیستی را نادیده می‌گیرند، اما اکنون علاوه بر محیط زیست، اقتصاد و امنیت نیز در این استان آسیب دیده است. به عنوان نمونه در زمان ساخت دایک مرزی در هورالعظیم، اعتراض کردیم و گفتیم که نباید در این تالاب دیوارکشی بشود، اما پاسخ دادند که مساله امنیت مطرح است، درباره ساخت صنایع استراتژیک در مرکز کم آب کشور نیز مساله امنیت تاسیسات را مطرح کردند و صدای فعالان محیط زیست به جایی نرسید، ولی حالا این استدلال‌ها شبیه شوخی شده است.

#نه_به_مالچ‌پاشی
#نه_به_صادرات_آب_مجازی
#نه_به_انتقال_آب

🔻 ادامه دارد ...

🇮🇷https://t.me/darvishnameh

🔻گزارش گفتگو با فعالان محیط‌زیستی در خوزستان🔻 بخش دوم و پایانی:

🇮🇷: @darvishnameh

5️⃣ در سال ۱۳۴۹ زمان شکل‌گیری نخستین کنوانسیون محیط‌زیستی جهان در ایران (کنوانسیون رامسر) که بسیاری از تالاب‌های کشور ثبت شد، هورالعظیم در این معاهده بین‌المللی ثبت نشد! چرا؟ #اسکندر_فیروز رئیس وقت سازمان حفاظت محیط زیست، اگر چه به دلیل کهولت سن بسیاری از وقایع را به خاطر نمی‌آورد، اما می‌گوید که مسایلی در این زمینه وجود داشته که مانع این کار شده است و این مسایل تاکنون گریبان هورالعظیم را گرفته است، به طوری که هورالعظیم اکنون با جاده‌سازی‌ها و دیوارکشی‌ها دیگر یک تالاب واقعی نیست. سازمان حفاظت محیط‌زیست در زمان فاطمه واعظ جوادی، واگذاری بخش‌هایی از هورالعظیم برای استخراج نفت را مشروط کرده بود به رعایت هفت شرط، اما به گفته #دلاور_نجفی، معاون وقت محیط‌طبیعی سازمان، وزارت نفت هیچکدام از این شرط‌ها را رعایت نکرد، اما دلیل این اتفاق در واقع نبود آگاهی و حمایت از سوی مردم و تشکل‌های مردم نهاد بوده است. سیل تاریخی امسال شرایط فوق العاده و رویایی را می‌توانست برای هورالعظیم به همراه داشته باشد اما در عمل دیدیم که به دلیل ممانعت نفت، حوضچه‌های ۴ و ۵ تالاب کمتر از نیم متر آبگیری شده است، زیرا حوضچه‌ها به شکلی درست شده که هیچوقت نمی‌تواند آبگیری کامل داشته باشد و طبیعی است که این مکان با کمترین وزش باد خشک‌شده و به کانون گرد و غبار دوباره تبدیل شود.

6️⃣ با نگاهی به پیشینه‌ی موضوع طرح‌های انتقال آب درمی‌یابیم که هیچکدام از این طرح‌ها عملاً نه‌تنها نتوانسته مشکل حوضه‌های مقصد را حل کند که بر مشکلات حوضه‌ی مبدا هم افزوده است. زیرا این طرح‌ها شبیه مسکن است و ممکن است در کوتاه مدت، مشکل کم آبی را مرتفع کند اما در طولانی مدت این مشکل همچنان پابرجاست. در #سمنان حدود ۵۰۰ میلیون مترمکعب هدررفت آب داریم که بیش از ۲ برابر مقدار طرح انتقال آب از #کاسپین است، از سوی دیگر سرانه آب مردم سمنان بیشتر از میانگین کشوری است. اصولاً انتقال آب باید به عنوان آخرین گزینه و بعد از مدیریت مصرف آب در حوزه‌های شرب، کشاورزی و صنعت اتفاق افتد.

7️⃣ برخلاف اتهامات مخالفان، فعالان محیط‌زیست با خودکفایی در کشاورزی مخالف نیستند و معتقد هستیم باید محصولات استراتژیک مثل گندم، جو، ذرت و برنج به اندازه نیاز کشور کشت شود؛ اما در کشوری که با تنش آبی مواجه است و میانگین ریزش‌های آسمانی‌اش یک‌سوم میانگین جهانی است نباید با افتخار از صادرات آب مجازی دفاع کرد و میزان صدور محصولاتی چون هندوانه، سیب، انار و ... را به رخ کشیید. درواقع مشکل کم آبی در کشور ریشه در «خشکسالی مدیریتی» دارد. چراکه میزان آب قابل استحصال در کشور ۱۰۰ میلیارد مترمکعب است و نیاز آب شرب کشور با هشت درصد آن تامین می‌شود، بنابراین مشکل آب در ایران با کشوری همانند عربستان که به طور طبیعی با تنش آبی مواجه است و در مقابل سه میلیارد مترمکعب نیاز آب شرب، تنها یک میلیارد مترمکعب آب قابل استحصال دارد، متفاوت است.

8️⃣ حتی در استانی مانند گیلان که ریزش‌های آسمانی‌اش چهار برابر نیاز آبی است، به بهانه تامین آب شرب، طرح‌های سدسازی در حال اجراست، زیرا به دلیل ورود شیرابه زباله و زهاب‌های کشاورزی به سفره‌های زیرزمینی و رودخانه‌ها، منابع آبی استان با افت کیفیت مواجه هستند، این در حالی‌است که برای حل مشکل کیفیت آب، به سراغ گران‌ترین و مخرب‌ترین گزینه، یعنی سدسازی می‌روند.

9️⃣ موضع‌گیری‌های فعالان محیط زیست باید علمی و فارغ از ملاحظات سیاسی و قومیتی و استانی باشد. به فعالان محیط زیست اصفهان گفته‌ام تنها زمانی جامعه به آنها اعتماد می‌کند که با طرح انتقال آب #بهشت‌آباد همانطور مخالفت کنند که با طرح #بن‌بروجن مخالفت می‌ورزند، زیرا طرح‌های انتقال آب در هر جایی مخرب است. فعالان محیط زیست باید به یک زبان مشترک برسند. آنها باید صرفنظر از مسائل منطقه‌ای و بخشی و محلی نسبت به طرح‌های مخرب محیط زیست موضع گیری علمی و یکسانی داشته باشند. به طور نمونه سمن‌های خوزستانی باید اگر می‌خواهند برنج‌کاری در #لنجان اصفهان یا #لردگان چهارمحال و بختیاری و یا #کامفیروز فارس را محکوم کنند، باید قبل از آن، سه برابر شدن برنجکاری در جنوب کرخه را محکوم کنند، زیرا توسعه و افزایش برداشت آب، حقابه هورالعظیم و زیست‌پالایی کرخه را کاهش می‌دهد.

#نه_به_مالچ‌پاشی
#نه_به_صادرات_آب_مجازی
#نه_به_انتقال_آب

https://t.me/darvishnameh/8840