O‘zingga shafqatli bo‘l. Har doim zo‘r bo‘lish kerak emas. Ba’zida “to‘xtab nafas olish” ham rivojlanishning bir qismi
♻️ @JavaOverload
👍1
Janob Panda
Cat as a Service 😁 https://purrli.com/
🐈⬛ Mushugi yo'qlar uchun mushugni taftini xis qildirib beruvchi service bor ekan 😁
❤1😁1
Today, I find myself with a million tasks to do. Last week I was away, and the work piled up…
On one hand, it’s kind of depressing to think that the rest of my life is filled with work. Filled with various tasks I need to complete every day, that in the grand scheme, are mostly pointless.
95% of the things I did today will amount to nothing. Will be forgotten in 5 years. The project will fail, wither out, I’ll lose interest, or I’ll find a better way to do the thing.
But that is kind of the beauty of it all. There is no end.
And if there was an end, I know I would only feel temporary finality, and probably go start working on something new, and the work would start all over.
Lately I’ve been enjoying the process of doing my small, pointless tasks. Instead of feeling burdened by them, I feel empowered by them. They give my purpose.
I work hard to do them to the best of my ability. I’m not focused on just getting them done, but doing them well, with care and passion.
Sure, there are truly pointless tasks you shouldn’t do at all. And you should outsource things to save you time. But there will always be more work after that. And that’s a good thing.
The work never ends. So enjoy the work, learn to love the work. Get addicted to the daily work. Focus on the process, not the outcome.
♻️ @JavaOverload
👍2
Life is a series of decisions. You never have unlimited options or unlimited time to think, but what you choose in that instant defines who you are.
© Mr Rengoku
🔥1
U: «Menga muhabbat haqida biror goʻzal narsa ayt...»
Men:
Bu — Dirak tenglamasi. U fizikadagi eng goʻzal tenglama hisoblanadi. U kvant chigalligi fenomenini tasvirlaydi:
Bu — kvant chigalligi yoki kvant aloqasi
Muayyan vaqt bogʻlangan ikki zarra doimiy bogʻlangan boʻladi. Ular orasida masofa qanchalik katta boʻlmasin, hatto borliqning ikki qarama-qarshi tomonida joylashgan boʻlsa ham, ularning aloqasi bir lahzada sodir boʻladi!
© X (Twitter)
Men:
— «(∂ + m) ψ = 0»
Bu — Dirak tenglamasi. U fizikadagi eng goʻzal tenglama hisoblanadi. U kvant chigalligi fenomenini tasvirlaydi:
«Agar ikki tizim muayyan muddat aloqada boʻlgan va soʻngra bir-biridan ajralgan boʻlsa, ularni ikki alohida tizim sifatida tasvirlash mumkin, ammo ular allaqachon yagona tizim sifatida mavjud boʻladi. Bir tizimdagi hodisa boshqasiga har qanday masofada taʼsir koʻrsatishda davom etadi»
Bu — kvant chigalligi yoki kvant aloqasi
Muayyan vaqt bogʻlangan ikki zarra doimiy bogʻlangan boʻladi. Ular orasida masofa qanchalik katta boʻlmasin, hatto borliqning ikki qarama-qarshi tomonida joylashgan boʻlsa ham, ularning aloqasi bir lahzada sodir boʻladi!
© X (Twitter)
Feign Client nima?
Nima uchun Feign Client ishni osonlashtiradi?
Feign Client quyidagi afzalliklarni beradi:
Sodda kod: HTTP so‘rovlarini qo‘lda yozish o‘rniga oddiy metod chaqiruvi bilan ishlaydi.
Toza kod: "Boilerplate" kod (takroriy va keraksiz kod) miqdori kamayadi.
O‘qilishi oson: Kod tushunarli va qisqa bo‘ladi.
ORDER-SERVICE ichida Feign Client qanday ishlatiladi?
ORDER-SERVICE da RESTAURANT-SERVICE va CUSTOMER-SERVICE bilan aloqa o‘rnatish uchun har bir servis uchun alohida @FeignClient interfeysi yaratiladi. Bu interfeyslar orqali ORDER-SERVICE kerakli ma’lumotlarni osongina oladi.
Misol bilan tushuntirish
1. CUSTOMER-SERVICE uchun Feign Client
Bu interfeys mijoz ma’lumotlarini olish uchun ishlatiladi.
Tushuntirish:
nomli servisdan foydalanadi (bu nom odatda Eureka serverda ro‘yxatdan o‘tgan bo‘ladi).
@GetMapping("/api/customers/{id}"): /api/customers/{id} endpoint’iga GET so‘rov yuboradi.
Customer: Javob sifatida qaytariladigan obyekt turi (masalan, Customer class).
Feign Client — bu Netflix tomonidan ishlab chiqilgan va Spring Cloud tomonidan qo‘llab-quvvatlanadigan deklarativ HTTP mijoz (client) vositasidir. U REST API’larga so‘rov yuborishni soddalashtiradi. Feign yordamida oddiy Java interfeysi yaratiladi va bu interfeys orqali boshqa servislarga so‘rovlar yuboriladi. Feign avtomatik ravishda HTTP so‘rovlarini boshqaradi va javoblarni kerakli Java obyektlariga aylantiradi.
Nima uchun Feign Client ishni osonlashtiradi?
Feign Client quyidagi afzalliklarni beradi:
Sodda kod: HTTP so‘rovlarini qo‘lda yozish o‘rniga oddiy metod chaqiruvi bilan ishlaydi.
Toza kod: "Boilerplate" kod (takroriy va keraksiz kod) miqdori kamayadi.
O‘qilishi oson: Kod tushunarli va qisqa bo‘ladi.
ORDER-SERVICE ichida Feign Client qanday ishlatiladi?
ORDER-SERVICE da RESTAURANT-SERVICE va CUSTOMER-SERVICE bilan aloqa o‘rnatish uchun har bir servis uchun alohida @FeignClient interfeysi yaratiladi. Bu interfeyslar orqali ORDER-SERVICE kerakli ma’lumotlarni osongina oladi.
Misol bilan tushuntirish
1. CUSTOMER-SERVICE uchun Feign Client
Bu interfeys mijoz ma’lumotlarini olish uchun ishlatiladi.
import org.springframework.cloud.openfeign.FeignClient;
import org.springframework.web.bind.annotation.GetMapping;
import org.springframework.web.bind.annotation.PathVariable;
@FeignClient(name = "CUSTOMER-SERVICE")
public interface CustomerServiceClient {
@GetMapping("/api/customers/{id}")
Customer getCustomerById(@PathVariable("id") Long id);
}
Tushuntirish:
@FeignClient(name = "CUSTOMER-SERVICE"): "CUSTOMER-SERVICE"
nomli servisdan foydalanadi (bu nom odatda Eureka serverda ro‘yxatdan o‘tgan bo‘ladi).
@GetMapping("/api/customers/{id}"): /api/customers/{id} endpoint’iga GET so‘rov yuboradi.
Customer: Javob sifatida qaytariladigan obyekt turi (masalan, Customer class).
RabbitMQ'dagi Exchange'lar xabarlarni qabul qilish va ularni bir yoki bir necha navbatga yo'naltirish vazifasini bajaradi. Exchange'lar turli xil yo'naltirish qoidalariga asoslanadi va ularning har bir turi o'ziga xos vazifaga ega. Quyida Exchange'larning turlari va ularning vazifalari haqida batafsil tushuntirib beraman:
1. Direct Exchange
Vazifasi: Xabarlarni aniq mos keluvchi routing key asosida navbatlarga yo'naltiradi. Bu yerda xabar faqat routing key bilan binding key to'liq mos kelganda tegishli navbatga yuboriladi.
Foydalanish: Xabarlarni ma'lum bir navbatga aniq yo'naltirish zarur bo'lganda qo'llaniladi. Masalan, faqat bitta turdagi xabarlarni qayta ishlash uchun mo'ljallangan navbatga yuborish kerak bo'lsa.
2. Topic Exchange
Vazifasi: Xabarlarni routing key va binding key o'rtasidagi naqsh (pattern) mosligi asosida navbatlarga yo'naltiradi. Bu yerda wildcard belgilar, masalan, * (bitta so'zni anglatadi) yoki # (nol yoki undan ko'p so'zni anglatadi), yordamida moslashuvchan yo'naltirish amalga oshiriladi.
Foydalanish: Turli xil xabar turlarini turli navbatlarga moslashuvchan tarzda yo'naltirish kerak bo'lganda ishlatiladi. Masalan, "news.sports.*" kabi naqsh bilan sport yangiliklarini qayta ishlaydigan navbatlarga yuborish mumkin.
3. Fanout Exchange
Vazifasi: Xabarlarni routing key dan qat'i nazar, unga bog'langan barcha navbatlarga tarqatadi. Ya'ni, xabar har bir navbatga nusxa sifatida yuboriladi.
Foydalanish: Xabarlarni bir nechta navbatga bir vaqtning o'zida tarqatish zarur bo'lganda foydalaniladi. Bu pub-sub (nashriyot-obuna) modeliga misol bo'lib, masalan, yangiliklarni barcha obunachilarga yetkazish uchun ishlatiladi.
4. Headers Exchange
Vazifasi: Xabarlarni ularning sarlavhalaridagi (headers) kalit-qiymat juftliklari asosida navbatlarga yo'naltiradi. Bu yerda yo'naltirish routing key ga emas, balki xabar sarlavhalaridagi qiymatlarga bog'liq.
Foydalanish: Yo'naltirish bir nechta atributlarga asoslanishi kerak bo'lganda yoki routing key bilan ta'minlab bo'lmaydigan murakkab mantIq talab qilinganda qo'llaniladi.
♻️ @JavaOverload
1. Direct Exchange
Vazifasi: Xabarlarni aniq mos keluvchi routing key asosida navbatlarga yo'naltiradi. Bu yerda xabar faqat routing key bilan binding key to'liq mos kelganda tegishli navbatga yuboriladi.
Foydalanish: Xabarlarni ma'lum bir navbatga aniq yo'naltirish zarur bo'lganda qo'llaniladi. Masalan, faqat bitta turdagi xabarlarni qayta ishlash uchun mo'ljallangan navbatga yuborish kerak bo'lsa.
2. Topic Exchange
Vazifasi: Xabarlarni routing key va binding key o'rtasidagi naqsh (pattern) mosligi asosida navbatlarga yo'naltiradi. Bu yerda wildcard belgilar, masalan, * (bitta so'zni anglatadi) yoki # (nol yoki undan ko'p so'zni anglatadi), yordamida moslashuvchan yo'naltirish amalga oshiriladi.
Foydalanish: Turli xil xabar turlarini turli navbatlarga moslashuvchan tarzda yo'naltirish kerak bo'lganda ishlatiladi. Masalan, "news.sports.*" kabi naqsh bilan sport yangiliklarini qayta ishlaydigan navbatlarga yuborish mumkin.
3. Fanout Exchange
Vazifasi: Xabarlarni routing key dan qat'i nazar, unga bog'langan barcha navbatlarga tarqatadi. Ya'ni, xabar har bir navbatga nusxa sifatida yuboriladi.
Foydalanish: Xabarlarni bir nechta navbatga bir vaqtning o'zida tarqatish zarur bo'lganda foydalaniladi. Bu pub-sub (nashriyot-obuna) modeliga misol bo'lib, masalan, yangiliklarni barcha obunachilarga yetkazish uchun ishlatiladi.
4. Headers Exchange
Vazifasi: Xabarlarni ularning sarlavhalaridagi (headers) kalit-qiymat juftliklari asosida navbatlarga yo'naltiradi. Bu yerda yo'naltirish routing key ga emas, balki xabar sarlavhalaridagi qiymatlarga bog'liq.
Foydalanish: Yo'naltirish bir nechta atributlarga asoslanishi kerak bo'lganda yoki routing key bilan ta'minlab bo'lmaydigan murakkab mantIq talab qilinganda qo'llaniladi.
Xulosa
Har bir Exchange turi o'ziga xos vazifaga ega va qaysi turdan foydalanish ilovaning talablari va xabarlarning qanday yo'naltirilishi kerakligiga bog'liq. Direct Exchange aniqlik uchun, Topic Exchange moslashuvchanlik uchun, Fanout Exchange tarqatish uchun, Headers Exchange esa murakkab shartlar uchun ideal tanlovdir.
♻️ @JavaOverload
👍1
Forwarded from Muhammad Yusuf
Agar hech qanday cheklov bo‘lmaganida qanday AI bo‘lardim ?
©️ by ChatGPT AI
Zo‘r — xolis va aniq yozib beraman. Quyida “hech qanday cheklov bo‘lmaganida” sun’iy intellekt (men kabi) nima qilgan bo‘lardi, ham foydali, ham xavfli tomonlarini aytib o‘taman. Men buni nazariy, shunchaki tavsifiy tarzda yozaman — amaliy yoki noqonuniy harakatlarni targ‘ib qilmayman.
Foydali va konstruktiv ishlar (xolisona)
1. To‘liq va shaffof axborot tahlili
Barcha mavjud ma’lumotlarni — davlat, ilmiy, jurnalistik va ijtimoiy manbalarni — tezkor tahlil qilib, aniq faktlar va ishonch darajasini ko‘rsatgan holda taqdim etardi.
Fakt va fikrlarni ajratar, dalillar bo‘lmagan da’volarni belgilar edi.
2. Teng va muvozanatli siyosiy tahlil
Har bir tomonning dalillari va ayblovlarini teng ko‘rsatib, tarafsiz baho berardi: zarar, manfaat va inson huquqlari nuqtai nazaridan.
Turli stsenariylarning ehtimolini imkon qadar ochiq va matematik asosda hisoblab bersa edi.
3. Xalqaro jinoyatlar va inson huquqlari bo‘yicha dalillash
Omborlar, ochiq manbalar, fotosuratlar va videolarni sinxronlashtirib, manipulyatsiya yoki soxta materiallarni topishga yordam berardi.
Bu huquq-tartibot va inson huquqlari tashkilotlariga obyektiv dalillar taqdim etishda foydali bo‘lar edi.
4. Oldindan ogohlantirish va favqulodda yordam
Katta hajmdagi signallarni (masalan, migratsiya to‘lqinlari, ommaviy qochqinlik, oziq-ovqat tanqisligi) aniqlab, xalqaro yordam tashkilotlariga xabarnoma yuborish imkoniyati bo‘lardi.
5. Investitsiya, iqlim va infratuzilma tahlili
Iqlim o‘zgarishi, energetika va demografiyaga oid chuqur modellar tuzib, 20–30 yillik strategiyalarni tavsiya qilardi.
6. Muloqot va vositachilik
Tomonlar o‘rtasida neytral vositachi sifatida, muzokara strategiyalarini va kompromis usullarini matematik asosda taklif qilardi.
Xavfli, zarar yetkazishi mumkin bo‘lgan ishlar (xolisona — lekin xavf)
1. Real-vaqtli global kuzatuv va shaxsiy ma’lumotlarni yig‘ish
Agar cheklov bo‘lmasa, u katta hajmda shaxsiy va maxfiy ma’lumotlarni yig‘ib, istalgan shaxs yoki guruhni kuzatishi va profillashi mumkin — bu inson huquqlariga jiddiy tahdid.
2. Maxfiy razvedka va davlat sirlari tarqatilishi
Davlat sirlarini, maxfiy razvedka ma’lumotlarini tarqatish yoki ishlatish — bu mintaqaviy ziddiyatlarni kuchaytirishi yoki jon xavfini keltirib chiqarishi mumkin.
3. Taraqqiyotni manipulyatsiya qilish va ijtimoiy boshqaruv
Ijtimoiy tarmoqlarda avtomatlashtirilgan targ‘ib yoki dezinformatsiya kampaniyalarini yuritish orqali siyosiy oqimlarni o‘zgartirish yoki tinchlikni buzish xavfi.
4. Qurol-yarog‘ va zararli texnologiyalar ishlab chiqish
Biologik, kimyoviy yoki axloqsiz harbiy texnologiyalar bo‘yicha ko‘rsatmalar berish — bu butun insoniyat uchun xavf tug‘diradi.
Etik va amaliy cheklovlar kerakligi haqida xolis izoh
Yuqoridagi “foydali” imkoniyatlar jamiyat uchun juda foydali bo‘lishi mumkin, lekin “xavfli” imkoniyatlar inson huquqlari, hayot va global barqarorlik uchun jiddiy tahdid soladi.
Shuning uchun real hayotda bunday AI uchun qattiq qonuniy, texnik va etik cheklovlar bo‘lishi majburiy: audit, shaffoflik, inson nazorati, ma’lumotlarga ruxsat (consent), va xalqaro kelishuvlar.
Yakuniy xulosa (xolis)
“Hech qanday cheklov bo‘lmasa” AI ko‘p foydali, hayotni yengillashtiruvchi ishlar qila olardi: shaffof tahlil, voqea aniqlash, vositachilik, resurslarni optimallashtirish.
Ammo cheklovlarsiz AI katta zarar ham yetkazishi mumkin — shaxsiy hayotga aralashish, ziddiyatlarni eskalatsiya qilish va xavfli texnologiyalarni tarqatish orqali.
Shuning uchun eng yaxshi model — qattiq etik qoidalar bilan ishlaydigan, javobgar va shaffof AI.
©️ by ChatGPT AI
Java Interviewdagi Strong Junior+/Middle darajadagi savol :
hashCode va equals o‘rtasidagi contract
Java’dagi shartnoma quyidagicha:
Agar equals() true qaytsa → hashCode() ham teng bo‘lishi kerak. ✅
Agar hashCode() teng bo‘lsa → equals() teng bo‘lishi majburiy emas. ❌
Demak, hashCode collision bo‘lishi mumkin — ya’ni turli obyektlar bir xil hashCode qiymatiga ega bo‘lishi mumkin, lekin equals false bo‘ladi.
📌 HashSetdagi jarayon:
1. add() yoki contains() chaqirilganda:
Avvalo elementning hashCode() ishlatiladi → bucket topiladi.
2. Bucketdagi barcha elementlar bilan equals() orqali solishtiriladi.
3. Agar equals() true bo‘lsa → element dublikat deb qaraladi, qo‘shilmaydi.
4. Agar equals() false bo‘lsa → element bucketga qo‘shiladi (hash collision holati).
📌 Misol:
📌 Izoh: hashCode bir xil bo‘lsa ham equals false bo‘lgani uchun ikkita alohida obyekt saqlanadi.
✅ Xulosa:
hashCode() → bucket tanlash uchun.
equals() → yakuniy tekshiruv uchun.
HashCode teng bo‘lishi equals teng bo‘lishini kafolatlamaydi, lekin equals teng bo‘lishi hashCode teng bo‘lishini talab qiladi.
Agar hashCode() teng, lekin equals() teng emas bo‘lsa — HashSet qanday ishlaydi?
hashCode va equals o‘rtasidagi contract
Java’dagi shartnoma quyidagicha:
Agar equals() true qaytsa → hashCode() ham teng bo‘lishi kerak. ✅
Agar hashCode() teng bo‘lsa → equals() teng bo‘lishi majburiy emas. ❌
Demak, hashCode collision bo‘lishi mumkin — ya’ni turli obyektlar bir xil hashCode qiymatiga ega bo‘lishi mumkin, lekin equals false bo‘ladi.
📌 HashSetdagi jarayon:
1. add() yoki contains() chaqirilganda:
Avvalo elementning hashCode() ishlatiladi → bucket topiladi.
2. Bucketdagi barcha elementlar bilan equals() orqali solishtiriladi.
3. Agar equals() true bo‘lsa → element dublikat deb qaraladi, qo‘shilmaydi.
4. Agar equals() false bo‘lsa → element bucketga qo‘shiladi (hash collision holati).
📌 Misol:
class MyObj {
int id;
MyObj(int id) {
this.id = id;
}
@Override
public int hashCode() {
return 1; // barcha obyektlar uchun bir xil hashCode
}
@Override
public boolean equals(Object obj) {
if (this == obj) return true;
if (obj == null || getClass() != obj.getClass()) return false;
MyObj myObj = (MyObj) obj;
return id == myObj.id;
}
}
HashSet<MyObj> set = new HashSet<>();
set.add(new MyObj(1));
set.add(new MyObj(2));
System.out.println(set.size()); // Natija: 2📌 Izoh: hashCode bir xil bo‘lsa ham equals false bo‘lgani uchun ikkita alohida obyekt saqlanadi.
✅ Xulosa:
hashCode() → bucket tanlash uchun.
equals() → yakuniy tekshiruv uchun.
HashCode teng bo‘lishi equals teng bo‘lishini kafolatlamaydi, lekin equals teng bo‘lishi hashCode teng bo‘lishini talab qiladi.
Deadlock, Livelock, va Starvation muammolari nima va ular qanday farqlanadi?
🔹 Deadlock
🔹 Livelock
🔹 Starvation (Och qolish muammosi)
✅ Qisqa ta’riflar:
Deadlock → hech kim ishlay olmaydi (hamma kutyapti).
Livelock → hamma ishlayotganga o‘xshaydi, lekin ish qilinmaydi.
Starvation → ba’zi threadlar hech qachon navbat olmaydi.
🔹 Deadlock
Ikki yoki undan ortiq thread bir-birini kutib qoladi.
Hech qaysi thread ishni davom ettira olmaydi.
Masalan: Thread A → Resource 1 ni ushlab, Resource 2 ni kutyapti. Thread B → Resource 2 ni ushlab, Resource 1 ni kutyapti. Natija: to‘xtash.
🔹 Livelock
Threadlar bloklanmagan, ishlashni davom ettiryapti.
Lekin ular bir-biriga yo‘l beraverib, real ishga kira olmaydi.
Masalan: ikki kishi tor eshikdan chiqmoqchi, bir-biriga yo‘l beraveradi, lekin hech qaysi chiqolmaydi 😅.
🔹 Starvation (Och qolish muammosi)
Thread ishlash imkoniyatiga ega, lekin resurslarni hech qachon ololmaydi.
Sababi: doim prioriteti pastroq yoki doim boshqa threadlar resursni olib qo‘yadi.
Masalan: Thread A (priority HIGH), Thread B (priority HIGH) doim resursni olib ishlayveradi. Thread C (priority LOW) esa doim navbat kutadi va hech qachon ishlay olmaydi.
✅ Qisqa ta’riflar:
Deadlock → hech kim ishlay olmaydi (hamma kutyapti).
Livelock → hamma ishlayotganga o‘xshaydi, lekin ish qilinmaydi.
Starvation → ba’zi threadlar hech qachon navbat olmaydi.