🔹حضور علی بهرامیان، معاون علمی، مسعود تاره، مدیر علمی کتابخانۀ دیجیتال و الهام افسریان، دستیار بخش حقوق مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی در نخستین روز سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران؛ چهارشنبه، نوزدهم اردیبهشت ١۴٠٣/ مصلای امام خمینی، شبستان، راهروی ٢٢، غرفۀ ۵٣٠.
@cgie_orgIr

🔹حضور احمد مسجدجامعی، قائم‌مقام و لیلا مرادی، دستیار بخش تاریخ معاصر مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی در دومین‌روز سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران؛ پنج‌شنبه، بیستم اردیبهشت ١۴٠٣/ مصلای امام خمینی، شبستان، راهروی ٢٢، غرفۀ ۵٣٠.
@cgie_org_ir

🔹 حضور «عنایت‌الله مجیدی»، رئیس کتابخانه؛ «محمّد جعفری قنواتی»، مدیر دانشنامۀ فرهنگ مردم ایران و «مریم صادقی»، مدیر بخش‌های بررسی و گزینش عناوینِ مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی در سومین‌روز سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران؛ جمعه، بیست‌ویکم اردیبهشت ١۴٠٣/ مصلّای امام خمینی، شبستان، راهروی ٢٢، غرفۀ ۵٣٠.
@cgie_org_ir

🔹حضور «علی بلوکباشی»، مدیر بخش مردم‌شناسی؛ «کیانوش کیانی هفت‌لنگ»، عضو شورای عالی علمی و «مهبانو علیزاده»، معاون بخش مردم‌شناسی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی در چهارمین‌روز سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران؛ شنبه، بیست‌ودوم اردیبهشت ١۴٠٣/ مصلّای امام خمینی، شبستان، راهروی ٢٢، غرفۀ ۵٣٠.
@cgie_org_ir

🔹حضور «علی همدانی»، مدیر و «شیوا جعفری»، دستیار بخش جغرافیا، و «مریم همایونی‌افشار»، مدیر و «فریبا افتخار»، معاون بخش هنر و معماری مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی در پنحمین‌روز سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران؛ یک‌شنبه، بیست‌وسوم اردیبهشت ١۴٠٣/ مصلّای امام خمینی، شبستان، راهروی ٢٢، غرفۀ ۵٣٠.
@cgie_org_ir

🔹حضور «عنایت‌الله فاتحی‌نژاد»، مدیر و «مژگان علی‌نژاد»، دستیار دائرة‌المعارف‌الإسلامیة‌الکبری (دِبا به زبان عربی) و «ملیحه علی‌نژاد»، نویسنده و ویراستارِ مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی در ششمین‌روز سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران؛ دو‌شنبه، بیست‌چهارم اردیبهشت ١۴٠٣/ مصلّای امام خمینی، شبستان، راهروی ٢٢، غرفۀ ۵٣٠.
@cgie_org_ir

زبان‌شناسِ فرهنگ‌نگار

♦️دبا: «علی‌اشرف صادقی»، عضو شورای عالی علمی مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، امروز، هشتادوسومین صفحۀ دفتر زندگی را ورق زد.

♦️او که از یاران نخستین این مؤسسۀ علمی و پژوهشی است، در فرهنگ‌‎نویسی و زبان‌شناسی از زبدگان روزگار ماست.

♦️در ادامه، ضمن مروری بر زندگی علمی او، بخشی از مدخل «اُمُّ الْكِتاب» نوشتۀ او در دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی را می‌خوانیم.

🔸«یكی از كتابهای مقدس و سرّی اسماعیلیان منطقۀ جیحون علیا در آسیای مركزی كه به زبان فارسی نوشته شده، و عمدۀ مطالب آن را پاسخهایی تشكیل می‌دهد كه امام محمدباقر (ع) در جواب پرسشهای شاگردان خود گفته است و ایوانف آن را برای نخستین‌بار در ۱۹۳۶ م در جلد ۲۳ مجلۀ «اسلام» همراه با مقدمه‌ای به انگلیسی منتشر كرد.

🔸زبان كتاب آشكارا زبان فارسی قدیم یا فارسی كلاسیک است (زبان پایان قرن ۵ و قرنهای ۶ و ۷ ق). وجود جمعهای مكسر عربی كه دوباره با علامتهای جمع فارسی جمع بسته شده‌اند و استعمال یای شرطی در جملات غیرمحقق و استعمال « بِ‍ِ » تأكید با ماضی مطلق و ماضی نقلی و كاربرد مصدر تام بعد از فعلهای توانستن و بایستن این نک‍ته را تأیید می‌كند. همچنین است كاربرد فعلهای پیشوندی كه خاص زبان فارسی به ویژه تا قرنهای ۷ و ۸ ق است. اما در كنار این ویژگیها بعضی خصوصیات دیگر نیز دیده می‌شود كه در فارسی متون خراسانی و ماوراءالنهری به چشم نمی‌خورد.

🔸در میان لغات كتاب نیز لغات متعلق به این مناطق اندک نیست. از آن جمله است كلمات تیرست (سیصد)، دیم (صورت)، وش (روشن كه در لهجه‌های تاتی زنده است)، ژاله (زهره در گویش ده آورزمان در نهاوند)، گل و تول (كه در گیلكی شرقی به معنی گِلاب و گل و شل به كار می‌رود).

🔸بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت كه ام الكتاب در فاصلۀ قرنهای ۵ تا ۷ ق و به احتمال قوی‌تر در قرن ۶ ق در مناطق مركزی ایران یا فهله (ری، قم، اصفهان، قزوین و همدان) و به احتمال ضعیف‌تر در سرزمینهای اطراف دریای خزر به فارسی ترجمه و تحریر شده است. احتمالاً در این روزگار گروههایی از غلات شیعه در این مناطق بوده كه بعدها از بین رفته‌اند و كتاب از آنان به دست اسماعیلیان نزاری افتاده است. گروههایی از نزاریان تا قرن گذشته در كهك محلات زندگی می‌كردند كه آقاخان محلاتی پیشوای نزاریان از آنان است.»

🔹متن کامل این نوشتار را در صفحاتِ ٢٣٢ تا ٢٣۴ از جلد دهمِ دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی و هم‌چنین پیوند آن در تارنمای مرکز بخوانید:
https://www.cgie.org.ir/fa/article/225739/%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8
@cgie_org_ir

🔹حضور «هدی اویارحسین»، دستیار بخش علوم و «نازنین عنایتی»، پژوهش‌گرِ مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی در هفتمین‌روز سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران؛ سه‌شنبه، بیست‌وپنجم اردیبهشت ١۴٠٣/ مصلّای امام خمینی، شبستان، راهروی ٢٢، غرفۀ ۵٣٠.
@cgie_org_ir