(240) ........ Mustəvrid[3](radıyallahu anhu) rəvayət edir ki,Peyğəmbərﷺ demişdir:
*“Kim bir müsəlmana (etdiyi haqsızlıq) sayəsində bir qab yemək yesə, Allah ona Cəhənnəmdə onun bənzərini yedirdər. Kim bir müsəlmana (etdiyi haqsızlıq) sayəsində bir libas əldə edib geysə, Allah (Azzə və Cəllə) ona Cəhənnəm odundan paltar geyindirər.[4] Kim bir müsəlmana (etdiyi haqsızlıq) sayəsində özünü başqasına göstərməyə və şan-şöhrət qazanmağa can atsa,[5] Allah onu Qiyamət günü o riyaya və şan-şöhrətə çatdırar.”*
Bu hədisi Hakim (4/127) rəvayət etmiş və Muhəmməd Nasirəddin əl-Albani “Səhih əl-Ədəbul-Mufrad” əsərində onun “səhih” olduğunu demişdir.
Mustəvrid ibn Şəddad ibn Amr əl-Qurəşi əl-Fəhri (radıyallahu anhu)Peyğəmbərinﷺ səhabəsidir (İkmal Təhzib əl-Kəmal, 4509-cu tərcümeyi-hal).
[4] Yəni hər kim öz müsəlman qardaşına zülm etməklə yaxud onun namusuna toxunmaqla və ya onun düşməninin yanına gedib qardaşının nöqsanını ona danışmaqla bir qarın yemək və ya bir libas əldə edərsə, Allah onu Cəhənnəm oduna giriftar edər. Bu hədis dəlildir ki, müsəlmanın qanı da, malı da, namusu da digər müsəlmana haramdır.
[5] Yəni özünü Allah üçün nəsihət edən bir adam kimi göstərib bir müsəlmanın eyibini camaata danışan, əslində isə niyyəti özünü göstərmək və ad-san qazanmaq olan hər kəsi Allah Qiyamət günü rüsvay edər. Buna kufəlilərdən bəzisinin Səd ibn Əbu Vəqqasa (radıyallahu anhu) böhtan atmasını misal çəkmək olar. Bu xüsusda varid olmuş hədislərdə rəvayət edilir ki, kufəlilərdən bəzisi Ömərə (radıyallahu anhu) Səd ibn Əbu Vəqqasdan (radıyallahu anhu) şikayət etdilər, hətta onun namazı lazımi qaydada qılmadığını belə iddia etdilər. Belə olduqda, Ömər adam göndərib onu yanına çağırtdırdı və dedi: “Ey Əbu İshaq, bunlar iddia edirlər ki, sən namazı lazımi qaydada qılmırsan.” Əbu İshaq dedi: “Vallahi ki, mən onlara Peyğəmbərinﷺ namazını qıldırmışam və bundan heç bir şey əskiltməmişəm. İşa namazını qıldıranda ilk iki rükəti uzun, son iki rükəti isə qısa qıldırmışam.” Ömər: “Mən elə belə də bilirdim, ey Əbu İshaq!”– dedi, sonra da onunla birlikdə Kufəyə bir və ya iki adam göndərdi ki, gedib kufəlilərdən onun barəsində soruşsunlar. Kufədə elə bir məscid qalmadı ki, göndərilən adamorada Səd barəsində soruşmasın. Hamı onu tərifl
ədi. Axırda həmin adam Abs oğullarının məscidinə gəldi. Oradakılardan Əbu Sədə ləqəbi ilə tanınan Usamə ibn Qətadə adlı birisi ayağa qalxıb dedi: “Madam ki, and verib bizdən soruşdun, onda bil ki, Səd heç vaxt döyüşə gedən dəstəyə qoşulmayıb, qənimətləri düzgün bölüşdürməyib və şəriət məsələlərində ədalətlə hökm verməyib.” Səd dedi: “İndi ki belə oldu, onda vallahi ki, mən də üç şeylə bağlı Allaha dua edəcəyəm: “Allahım! Əgər sənin bu qulun yalançıdırsa, üstəlik, bunu özünü göstərmək və ad qazanmaq məqsədi ilə edirsə, onda onun ömrünü uzat, yoxsulluğunu artır və onu bəlalara düçar et!” (Uca Allah Sədin duasını qəbul etdi). Sonralar həmin adamdan onun halı barədə soruşanda deyərdi: “Mən başıbəlalı bir qocayam, məni Sədin bədduası tutub.” (Hədisin ravisi Abdul-Malik demişdir): “Sonralar mən o adamı gördüm, o qədər qocalmışdı ki, qaşları gözlərinin üstünə düşmüşdü, özü də küçələrdə cariyələrə əl atırdı”
(Səhih əl-Buxari, 755).
Bu həmin Səddir (radıyallahu anhu) ki, Peyğəmbərﷺ onun üçün ayrıca dua edib demişdir: *“Allahım, Səd nə vaxt Sənə dua etsə, onun duasını qəbul elə!”*
(Sunən ət-Tirmizi, 4117; Səhih ət-Tirmizi, 2950; Mişkatul-Məsabih, 6116)
https://chat.whatsapp.com/Au1PbZCW8zLJ6N4PS6I34I
https://chat.whatsapp.com/LVWt2LwxegD0ZVc9J2SrAR
*“Kim bir müsəlmana (etdiyi haqsızlıq) sayəsində bir qab yemək yesə, Allah ona Cəhənnəmdə onun bənzərini yedirdər. Kim bir müsəlmana (etdiyi haqsızlıq) sayəsində bir libas əldə edib geysə, Allah (Azzə və Cəllə) ona Cəhənnəm odundan paltar geyindirər.[4] Kim bir müsəlmana (etdiyi haqsızlıq) sayəsində özünü başqasına göstərməyə və şan-şöhrət qazanmağa can atsa,[5] Allah onu Qiyamət günü o riyaya və şan-şöhrətə çatdırar.”*
Bu hədisi Hakim (4/127) rəvayət etmiş və Muhəmməd Nasirəddin əl-Albani “Səhih əl-Ədəbul-Mufrad” əsərində onun “səhih” olduğunu demişdir.
Mustəvrid ibn Şəddad ibn Amr əl-Qurəşi əl-Fəhri (radıyallahu anhu)Peyğəmbərinﷺ səhabəsidir (İkmal Təhzib əl-Kəmal, 4509-cu tərcümeyi-hal).
[4] Yəni hər kim öz müsəlman qardaşına zülm etməklə yaxud onun namusuna toxunmaqla və ya onun düşməninin yanına gedib qardaşının nöqsanını ona danışmaqla bir qarın yemək və ya bir libas əldə edərsə, Allah onu Cəhənnəm oduna giriftar edər. Bu hədis dəlildir ki, müsəlmanın qanı da, malı da, namusu da digər müsəlmana haramdır.
[5] Yəni özünü Allah üçün nəsihət edən bir adam kimi göstərib bir müsəlmanın eyibini camaata danışan, əslində isə niyyəti özünü göstərmək və ad-san qazanmaq olan hər kəsi Allah Qiyamət günü rüsvay edər. Buna kufəlilərdən bəzisinin Səd ibn Əbu Vəqqasa (radıyallahu anhu) böhtan atmasını misal çəkmək olar. Bu xüsusda varid olmuş hədislərdə rəvayət edilir ki, kufəlilərdən bəzisi Ömərə (radıyallahu anhu) Səd ibn Əbu Vəqqasdan (radıyallahu anhu) şikayət etdilər, hətta onun namazı lazımi qaydada qılmadığını belə iddia etdilər. Belə olduqda, Ömər adam göndərib onu yanına çağırtdırdı və dedi: “Ey Əbu İshaq, bunlar iddia edirlər ki, sən namazı lazımi qaydada qılmırsan.” Əbu İshaq dedi: “Vallahi ki, mən onlara Peyğəmbərinﷺ namazını qıldırmışam və bundan heç bir şey əskiltməmişəm. İşa namazını qıldıranda ilk iki rükəti uzun, son iki rükəti isə qısa qıldırmışam.” Ömər: “Mən elə belə də bilirdim, ey Əbu İshaq!”– dedi, sonra da onunla birlikdə Kufəyə bir və ya iki adam göndərdi ki, gedib kufəlilərdən onun barəsində soruşsunlar. Kufədə elə bir məscid qalmadı ki, göndərilən adamorada Səd barəsində soruşmasın. Hamı onu tərifl
ədi. Axırda həmin adam Abs oğullarının məscidinə gəldi. Oradakılardan Əbu Sədə ləqəbi ilə tanınan Usamə ibn Qətadə adlı birisi ayağa qalxıb dedi: “Madam ki, and verib bizdən soruşdun, onda bil ki, Səd heç vaxt döyüşə gedən dəstəyə qoşulmayıb, qənimətləri düzgün bölüşdürməyib və şəriət məsələlərində ədalətlə hökm verməyib.” Səd dedi: “İndi ki belə oldu, onda vallahi ki, mən də üç şeylə bağlı Allaha dua edəcəyəm: “Allahım! Əgər sənin bu qulun yalançıdırsa, üstəlik, bunu özünü göstərmək və ad qazanmaq məqsədi ilə edirsə, onda onun ömrünü uzat, yoxsulluğunu artır və onu bəlalara düçar et!” (Uca Allah Sədin duasını qəbul etdi). Sonralar həmin adamdan onun halı barədə soruşanda deyərdi: “Mən başıbəlalı bir qocayam, məni Sədin bədduası tutub.” (Hədisin ravisi Abdul-Malik demişdir): “Sonralar mən o adamı gördüm, o qədər qocalmışdı ki, qaşları gözlərinin üstünə düşmüşdü, özü də küçələrdə cariyələrə əl atırdı”
(Səhih əl-Buxari, 755).
Bu həmin Səddir (radıyallahu anhu) ki, Peyğəmbərﷺ onun üçün ayrıca dua edib demişdir: *“Allahım, Səd nə vaxt Sənə dua etsə, onun duasını qəbul elə!”*
(Sunən ət-Tirmizi, 4117; Səhih ət-Tirmizi, 2950; Mişkatul-Məsabih, 6116)
https://chat.whatsapp.com/Au1PbZCW8zLJ6N4PS6I34I
https://chat.whatsapp.com/LVWt2LwxegD0ZVc9J2SrAR
*YAXŞI VƏ PİS DOSTUN MİSALI*
Əbu Musa əl-Əşari(رضي الله عنه)
*Peyğəmbərinﷺ belə buyurduğunu demişdir: “Yaxşı və pis dostun misalı, müşk daşıyanla körüyə üfürənə bənzəyir. Müşk daşıyan ya ondan sənə hədiyyə verər, ya sən ondan nə isə alarsan, ya da ondan gələn xoş qoxunu duyarsan. Körüyə üfürənə gəlincə, o, ya sənin paltarını yandırar, ya da ondan gələn pis qoxunu duyarsan.”*
Buxari: Kəsilən heyvanlar və ovlar № 5214. Müslim: Xeyirxahlıq, qohumluq əlaqələri və ədəblər № 2628. Əhməd: 4/405.
*ŞƏRH*
Bu hədis, pis dostlardan çəkinməyə, əvəzində əməlisaleh dostlar seçməyə ruhlandırır.
Peyğəmbərﷺ yuxarıda çəkdiyi bu iki misalla açıqlamışdır ki, yaxşı dostla qurulan əlaqələr bütün hallarda sənə qazanc və xeyir gətirir. Necə ki, müşk daşıyan özündə olanlarla sənə ya onlardan hədiyyə etməklə, ya malından satmaqla fayda verir. Ən azı onun yanında oturduğun müddətcə ətrinin iyindən məmnun olursan.
İnsanın yaxşı dostundan əldə etdiyi xeyrə gəlincə, bu, əzfər müşkündən daha üstündür. O, ya sənə dini və dünyəvi işlərdən öyrədər, ya xeyirli nəsihət verər, ya da zərərinə olan şeydən çəkindirər. Səni, Allaha itaət etməyə və valideynlərə yaxşılıq etməyə, qohumluq əlaqələrini saxlamağa, eyiblərinə diqqət etməyə və gözəl əxlaqla davranmağa sövq edər. O, öz sözləri və əməlləri ilə sənə nümunə olar. İnsanın təbiəti belədir ki, o, özünü dostuna və ya oturub-durduğu adama oxşadır. İnsanın təbiəti və ruhu eyni qoşunun əsgəri kimidir. Onlar bir-birlərini xeyrə və ya şərə sövq edirlər.
Yaxşı dostun ən az faydası, dostluğunu nəzərə alıb, yaxud onunla xeyirli işlərdə yarışıb və ya şərdən qaçıb onun səbəbi ilə pis əməllərdən və asiliklərdən çəkinməkdir. Bu heç də dəyərsiz fayda deyil. Yaxşı dost, yanında olanda və olmayanda sənə təsiri toxunan, öz sevgisi və duası ilə sağlığında və ölümündən sonra sənə xeyir verən, sənə olan bağlılığı və istəyinə görə səni müdafiə edən kimsədir.
Qeyd olunan pisliklərdən sən təkbaşına müdafiə oluna bilməzsən. Yaxşı dostun sayəsində sən elə insanlarla ünsiyyət saxlayacaqsan ki, onlardan sənə fayda gələcək və sən xeyirli işlərlə məşğul olacaqsan.
Yaxşı dostların vasitəsilə əldə edilən faydalar saydıqca qurtarmaz. Buna görə də hər bir insan yadında saxlamalıdır ki, onun kimliyi, oturub-durduğu dostuna görə təyin edilir və o, sevdiyindən nümunə götürür.
Pis adamlarla dostluq edilməsinə gəlincə, bu yuxarıda qeyd olunanın tam əksidir. Onlar hər bir işdə dostluq etdiklərinə və ya onlarla ünsiyyətdə olana ziyan vururlar. Onların səbəbi ilə neçə-neçə insan toplumları həlak olmuşdur. Belələri nə qədər dostlarını bilərəkdən və bilməyərəkdən məhvə sürükləmişlər.
Nümunəvi şəxslərlə dostluq etmək, Allahın mömin quluna bəxş etdiyi ən böyük nemətlərdəndir. Pis dostlarla sınağa çəkilmək isə, insana verilən cəzalardandır.
Seçilmiş xeyirli dostlar insanı ən yüksək mərtəbələrə qaldırır. Pis dostlar isə, insanı ən aşağı təbəqələrə endirir.
Seçilmiş dostlarla insan faydalı elmlərə, gözəl əxlaqa və saleh əməllərə yiyələnir. Pis dostlarla isə, insan bütün bunlardan məhrum olur. Uca Allah buyurur:
*“O gün zalım (küfrə düşməklə özünə zülm edən peşmançılıqdan) əllərini çeynəyib deyəcəkdir: “Kaş ki, mən Peyğəmbər vasitəsilə (özümə) doğru bir yol tutardım; Vay halıma! Kaş filankəsi özümə dost etməyəydim; And olsun ki, Quran mənə gəldikdən sonra məni ondan (Qurana iman gətirməkdən) o sapdırdı. Şeytan insanı (yoldan çıxartdıqdan, bəlaya saldıqdan sonra) yalqız buraxar (zəlil, rüsvay edər).”*
(Furqan, 27-29).
https://chat.whatsapp.com/Au1PbZCW8zLJ6N4PS6I34I
https://chat.whatsapp.com/LVWt2LwxegD0ZVc9J2SrAR
Əbu Musa əl-Əşari(رضي الله عنه)
*Peyğəmbərinﷺ belə buyurduğunu demişdir: “Yaxşı və pis dostun misalı, müşk daşıyanla körüyə üfürənə bənzəyir. Müşk daşıyan ya ondan sənə hədiyyə verər, ya sən ondan nə isə alarsan, ya da ondan gələn xoş qoxunu duyarsan. Körüyə üfürənə gəlincə, o, ya sənin paltarını yandırar, ya da ondan gələn pis qoxunu duyarsan.”*
Buxari: Kəsilən heyvanlar və ovlar № 5214. Müslim: Xeyirxahlıq, qohumluq əlaqələri və ədəblər № 2628. Əhməd: 4/405.
*ŞƏRH*
Bu hədis, pis dostlardan çəkinməyə, əvəzində əməlisaleh dostlar seçməyə ruhlandırır.
Peyğəmbərﷺ yuxarıda çəkdiyi bu iki misalla açıqlamışdır ki, yaxşı dostla qurulan əlaqələr bütün hallarda sənə qazanc və xeyir gətirir. Necə ki, müşk daşıyan özündə olanlarla sənə ya onlardan hədiyyə etməklə, ya malından satmaqla fayda verir. Ən azı onun yanında oturduğun müddətcə ətrinin iyindən məmnun olursan.
İnsanın yaxşı dostundan əldə etdiyi xeyrə gəlincə, bu, əzfər müşkündən daha üstündür. O, ya sənə dini və dünyəvi işlərdən öyrədər, ya xeyirli nəsihət verər, ya da zərərinə olan şeydən çəkindirər. Səni, Allaha itaət etməyə və valideynlərə yaxşılıq etməyə, qohumluq əlaqələrini saxlamağa, eyiblərinə diqqət etməyə və gözəl əxlaqla davranmağa sövq edər. O, öz sözləri və əməlləri ilə sənə nümunə olar. İnsanın təbiəti belədir ki, o, özünü dostuna və ya oturub-durduğu adama oxşadır. İnsanın təbiəti və ruhu eyni qoşunun əsgəri kimidir. Onlar bir-birlərini xeyrə və ya şərə sövq edirlər.
Yaxşı dostun ən az faydası, dostluğunu nəzərə alıb, yaxud onunla xeyirli işlərdə yarışıb və ya şərdən qaçıb onun səbəbi ilə pis əməllərdən və asiliklərdən çəkinməkdir. Bu heç də dəyərsiz fayda deyil. Yaxşı dost, yanında olanda və olmayanda sənə təsiri toxunan, öz sevgisi və duası ilə sağlığında və ölümündən sonra sənə xeyir verən, sənə olan bağlılığı və istəyinə görə səni müdafiə edən kimsədir.
Qeyd olunan pisliklərdən sən təkbaşına müdafiə oluna bilməzsən. Yaxşı dostun sayəsində sən elə insanlarla ünsiyyət saxlayacaqsan ki, onlardan sənə fayda gələcək və sən xeyirli işlərlə məşğul olacaqsan.
Yaxşı dostların vasitəsilə əldə edilən faydalar saydıqca qurtarmaz. Buna görə də hər bir insan yadında saxlamalıdır ki, onun kimliyi, oturub-durduğu dostuna görə təyin edilir və o, sevdiyindən nümunə götürür.
Pis adamlarla dostluq edilməsinə gəlincə, bu yuxarıda qeyd olunanın tam əksidir. Onlar hər bir işdə dostluq etdiklərinə və ya onlarla ünsiyyətdə olana ziyan vururlar. Onların səbəbi ilə neçə-neçə insan toplumları həlak olmuşdur. Belələri nə qədər dostlarını bilərəkdən və bilməyərəkdən məhvə sürükləmişlər.
Nümunəvi şəxslərlə dostluq etmək, Allahın mömin quluna bəxş etdiyi ən böyük nemətlərdəndir. Pis dostlarla sınağa çəkilmək isə, insana verilən cəzalardandır.
Seçilmiş xeyirli dostlar insanı ən yüksək mərtəbələrə qaldırır. Pis dostlar isə, insanı ən aşağı təbəqələrə endirir.
Seçilmiş dostlarla insan faydalı elmlərə, gözəl əxlaqa və saleh əməllərə yiyələnir. Pis dostlarla isə, insan bütün bunlardan məhrum olur. Uca Allah buyurur:
*“O gün zalım (küfrə düşməklə özünə zülm edən peşmançılıqdan) əllərini çeynəyib deyəcəkdir: “Kaş ki, mən Peyğəmbər vasitəsilə (özümə) doğru bir yol tutardım; Vay halıma! Kaş filankəsi özümə dost etməyəydim; And olsun ki, Quran mənə gəldikdən sonra məni ondan (Qurana iman gətirməkdən) o sapdırdı. Şeytan insanı (yoldan çıxartdıqdan, bəlaya saldıqdan sonra) yalqız buraxar (zəlil, rüsvay edər).”*
(Furqan, 27-29).
https://chat.whatsapp.com/Au1PbZCW8zLJ6N4PS6I34I
https://chat.whatsapp.com/LVWt2LwxegD0ZVc9J2SrAR
(370)Cərir(radiyallahu anhu) rəvayər edir ki, Peyğəmbərﷺ demişdir: *“İnsanlara rəhm etməyən kimsəyə Allah rəhm etməz.[1]”*
Bu hədisi Buxari (6941), Muslim (2319), Tirmizi (1922) və Əhməd (3/40) rəvayət etmişdir.
[1] Bu hədisin əks anlamından belə nəticə çıxır ki, insanlara mərhəmət göstərən kimsəyə Allah rəhm edər. İmam Buxarinin uşaqlara aid olan sonuncu fəslin axırında bu hədisi və bundan sonrakını varid etməsi, o deməkdir ki, əvvəlki hədislərdə qeyd olunanlar – uşağı öpmək, qucaqlamaq, güldürmək, dizin üstə oturtmaq, onun başını sığallamaq,ona “oğlum”("qızım") deyə müraciət etmək mərhəmət əlamətlərindəndir. Yəni bunları etməklə Allahın mərhəmətinə yetişmək olar.
●●●●●●●●
*Yerdəkilərə rəhm et![4]*
(372)Qəbisə ibn Cabir demişdir:
“Mən Ömərin (radiyallahu anhu) belə dediyini eşitmişəm: *“Rəhm etməyən kimsəyə rəhm edilməz, bağışlamayan kimsə bağışlanmaz,tövbə etməyən kimsənin tövbəsi qəbul olunmaz [5] və (özünü günahlardan) qorumayan kimsə qorunmaz.”*
Muhəmməd Nasirəddin əl-Albani “Səhih əl-Ədəbul-Mufrad” əsərində bu hədisin isnadının “həsən” olduğunu demişdir.
(4] Bu xüsusda varid olmuş hədisdə Peyğəmbərﷺbelə buyurmuşdur:
*“Rəhm edənlərə Mərhəmətli Allah rəhm edər.Yerdəkilərə rəhm edin ki,göydəki Allah sizə rəhm etsin”*
(Sunən Əbu Davud, 4941; Sunən ət-Tirmizi, 1/350; Musnəd İmam Əhməd, 2/160; Silsilətul-Əhadisis-Səhihə, 925).
Bu hədis Allahın göydə olduğuna dəlalət edir. Bu zatı-sifəti təsdiqləyən ayədə Uca Allah buyurur: *“Göydəki Allahın sizi yerə batırmayacağına əminsinizmi?”*
(əl-Mulk, 16);
Allahın göydə olması barədə Quranda neçə-neçə ayələr vardır (Bax: əl-Əraf, 54;
Yunus, 3;
ər-Rəd, 2;
Ta ha, 5;
əl-Furqan, 59;
əs-Səcdə, 4-5;
Fatir, 10;
Ğafir, 2; əl-Hədid, 4;
əl-Məaric, 4; əl-Əla, 1).
[5] Bu xüsusda İbn Qeyyim(rahiməhullah) demişdir:
*“Görülən günaha görə dərhal tövbə etmək vacibdir.Bu tövbəni sonraya saxlamaq olmaz.Belə ki,adamın işlətdiyi günaha görə edəcəyi tövbəni təxirə salması özü də bir günahdır. Belə olduğu təqdirdə,həmin adam öz günahına görə tövbə etməsindən əlavə,onu təxirə saldığına görə də tövbə etməlidir.Çoxları isə bu həqiqətdən qafildirlər.”*
(Mədaricus-Salikin, 1/272).
Tövbəni təxirə salmağın özü böyük təhlükədir.Belə ki,ölüm insana hər an yetişə bilər.Ölüm yetişdiyi an ediləcək tövbənin isə heç bir faydası yoxdur. Bu xüsusda, Peyğəmbərﷺ demişdir:
*“Bəndənin canı boğazına yetişənədək Allah onun tövbəsini qəbul edər”*
(Sunən ət-Tirmizi, 3880; Musnəd İmam Əhməd, 2/132; Səhih əl-Cami, 1903).
Yəni ölüm bihuşluğu gəldiyi zaman tövbə edən kimsənin tövbəsi qəbul olunmur. Həmçinin, Qiyamət günü–günəş batdığı yerdən doğduğu zaman peşmançılıq fayda verməyəcək. Bu xüsusda, Uca Allah buyurur:
*“Yoxsa onlar ancaq ya mələklərin,yaxud Rəbbinin və yaxud da Rəbbinin bəzi əlamətlərinin gəlməsini gözləyirlər? Rəbbinin bəzi əlamətləri gələcəyi gün əvvəlcə iman gətirməmiş və ya imanında bir xeyir qazanmamış kimsəyə iman gətirməsi fayda verməyəcəkdir. De: “Gözləyin, şübhəsiz ki, Biz də gözləyirik”*
(əl-Ənam, 158).
Bu əlamət barədə Peyğəmbərﷺdemişdir:
*“Günəş batdığı yerdən doğmayınca Qiyamət qopmayacaq. Günəş məğribdən doğduğu zaman insanlar onu görəcək, yəni hamısı bu həqiqətə inanacaq, lakin artıq iş işdən keçmiş olacaq. Həmin vaxt:*
*“....əvvəlcə iman gətirməmiş və ya imanında bir xeyir qazanmamış kimsəyə iman gətirməsi fayda verməyəcəkdir”*
Buxari, 7121
Odur ki, vaxtında tövbə etmək gərəkdir.Habelə, tövbənin qəbul olunması üçün olan fürsəti də əldən verməməlidir.
Bu xüsusda, Peyğəmbərﷺdemişdir: *“Cəbrail yanıma gəlib: “Ramazana yetişib, günahları bağışlanmamış halda ondan ayrılan bəndə bədbəxt olsun!”– deyə dua etdi, mən də: “Amin!”– dedim”*
(əl-Ədəbul-Mufrad, 644);
digər rəvayətdə:
*“Ramazana yetişib, günahları bağışlanmamış halda ondan ayrılan bəndə zəlil olsun!”– demişdir*
(əl-Ədəbul-Mufrad, 644).
https://chat.whatsapp.com/Au1PbZCW8zLJ6N4PS6I34I
https://chat.whatsapp.com/LVWt2LwxegD0ZVc9J2SrAR
Bu hədisi Buxari (6941), Muslim (2319), Tirmizi (1922) və Əhməd (3/40) rəvayət etmişdir.
[1] Bu hədisin əks anlamından belə nəticə çıxır ki, insanlara mərhəmət göstərən kimsəyə Allah rəhm edər. İmam Buxarinin uşaqlara aid olan sonuncu fəslin axırında bu hədisi və bundan sonrakını varid etməsi, o deməkdir ki, əvvəlki hədislərdə qeyd olunanlar – uşağı öpmək, qucaqlamaq, güldürmək, dizin üstə oturtmaq, onun başını sığallamaq,ona “oğlum”("qızım") deyə müraciət etmək mərhəmət əlamətlərindəndir. Yəni bunları etməklə Allahın mərhəmətinə yetişmək olar.
●●●●●●●●
*Yerdəkilərə rəhm et![4]*
(372)Qəbisə ibn Cabir demişdir:
“Mən Ömərin (radiyallahu anhu) belə dediyini eşitmişəm: *“Rəhm etməyən kimsəyə rəhm edilməz, bağışlamayan kimsə bağışlanmaz,tövbə etməyən kimsənin tövbəsi qəbul olunmaz [5] və (özünü günahlardan) qorumayan kimsə qorunmaz.”*
Muhəmməd Nasirəddin əl-Albani “Səhih əl-Ədəbul-Mufrad” əsərində bu hədisin isnadının “həsən” olduğunu demişdir.
(4] Bu xüsusda varid olmuş hədisdə Peyğəmbərﷺbelə buyurmuşdur:
*“Rəhm edənlərə Mərhəmətli Allah rəhm edər.Yerdəkilərə rəhm edin ki,göydəki Allah sizə rəhm etsin”*
(Sunən Əbu Davud, 4941; Sunən ət-Tirmizi, 1/350; Musnəd İmam Əhməd, 2/160; Silsilətul-Əhadisis-Səhihə, 925).
Bu hədis Allahın göydə olduğuna dəlalət edir. Bu zatı-sifəti təsdiqləyən ayədə Uca Allah buyurur: *“Göydəki Allahın sizi yerə batırmayacağına əminsinizmi?”*
(əl-Mulk, 16);
Allahın göydə olması barədə Quranda neçə-neçə ayələr vardır (Bax: əl-Əraf, 54;
Yunus, 3;
ər-Rəd, 2;
Ta ha, 5;
əl-Furqan, 59;
əs-Səcdə, 4-5;
Fatir, 10;
Ğafir, 2; əl-Hədid, 4;
əl-Məaric, 4; əl-Əla, 1).
[5] Bu xüsusda İbn Qeyyim(rahiməhullah) demişdir:
*“Görülən günaha görə dərhal tövbə etmək vacibdir.Bu tövbəni sonraya saxlamaq olmaz.Belə ki,adamın işlətdiyi günaha görə edəcəyi tövbəni təxirə salması özü də bir günahdır. Belə olduğu təqdirdə,həmin adam öz günahına görə tövbə etməsindən əlavə,onu təxirə saldığına görə də tövbə etməlidir.Çoxları isə bu həqiqətdən qafildirlər.”*
(Mədaricus-Salikin, 1/272).
Tövbəni təxirə salmağın özü böyük təhlükədir.Belə ki,ölüm insana hər an yetişə bilər.Ölüm yetişdiyi an ediləcək tövbənin isə heç bir faydası yoxdur. Bu xüsusda, Peyğəmbərﷺ demişdir:
*“Bəndənin canı boğazına yetişənədək Allah onun tövbəsini qəbul edər”*
(Sunən ət-Tirmizi, 3880; Musnəd İmam Əhməd, 2/132; Səhih əl-Cami, 1903).
Yəni ölüm bihuşluğu gəldiyi zaman tövbə edən kimsənin tövbəsi qəbul olunmur. Həmçinin, Qiyamət günü–günəş batdığı yerdən doğduğu zaman peşmançılıq fayda verməyəcək. Bu xüsusda, Uca Allah buyurur:
*“Yoxsa onlar ancaq ya mələklərin,yaxud Rəbbinin və yaxud da Rəbbinin bəzi əlamətlərinin gəlməsini gözləyirlər? Rəbbinin bəzi əlamətləri gələcəyi gün əvvəlcə iman gətirməmiş və ya imanında bir xeyir qazanmamış kimsəyə iman gətirməsi fayda verməyəcəkdir. De: “Gözləyin, şübhəsiz ki, Biz də gözləyirik”*
(əl-Ənam, 158).
Bu əlamət barədə Peyğəmbərﷺdemişdir:
*“Günəş batdığı yerdən doğmayınca Qiyamət qopmayacaq. Günəş məğribdən doğduğu zaman insanlar onu görəcək, yəni hamısı bu həqiqətə inanacaq, lakin artıq iş işdən keçmiş olacaq. Həmin vaxt:*
*“....əvvəlcə iman gətirməmiş və ya imanında bir xeyir qazanmamış kimsəyə iman gətirməsi fayda verməyəcəkdir”*
Buxari, 7121
Odur ki, vaxtında tövbə etmək gərəkdir.Habelə, tövbənin qəbul olunması üçün olan fürsəti də əldən verməməlidir.
Bu xüsusda, Peyğəmbərﷺdemişdir: *“Cəbrail yanıma gəlib: “Ramazana yetişib, günahları bağışlanmamış halda ondan ayrılan bəndə bədbəxt olsun!”– deyə dua etdi, mən də: “Amin!”– dedim”*
(əl-Ədəbul-Mufrad, 644);
digər rəvayətdə:
*“Ramazana yetişib, günahları bağışlanmamış halda ondan ayrılan bəndə zəlil olsun!”– demişdir*
(əl-Ədəbul-Mufrad, 644).
https://chat.whatsapp.com/Au1PbZCW8zLJ6N4PS6I34I
https://chat.whatsapp.com/LVWt2LwxegD0ZVc9J2SrAR
Abdullah ibn Busr (radıyallahu anhu) demişdir:
*“Yeməyin qıt olduğu bir gündə Peyğəmbərəﷺ bir qoç gətirdilər. Peyğəmbərﷺ əhli-əyalına: “Bu qoçu bişirin. Bu undan da çörək hazırlayın”– deyə buyurdu. Peyğəmbərinﷺ Ğarra deyilən və dörd kişinin qaldıra biləcəyi böyük bir sinisi var idi. Nəhayət, səhər açıldıqda bu sinini gətirib yeməyi onun içinə qoydular. Camaat bu yeməyin başına yığışdığı zaman Peyğəmbərﷺ dizi üstə (yeməyə) oturdu. Onda bədəvilərdən biri ondan: “Bu nə oturuşdur?”– deyə soruşdu.Peyğəmbərﷺ buyurdu: “Allah məni inadkar və dikbaş yox, ehtirama layiq bir qul etmişdir.” Sonra davam edib dedi: “Yeməyin qırağından yeyin! Ortasını (axıra) saxlayın ki, bu yemək sizin üçün bərəkətli olsun. Götürün, yeyin! Muhəmmədin canı Əlində olan Allaha and olsun ki, siz Fars və Rum diyarlarını fəth edəcəksiniz. İş o yerə gəlib çatacaq ki, yemək çoxalacaq, lakin üzərində Allahın adı çəkilməyəcəkdir (yəni, bəziləri o dərəcədə harınlayacaqlar ki, yemək yedikdə “bismilləh” deməyəcəklər)”*
(Bax:Silsilətul-Əhadisis- Səhihə, 393-cü hədis).
■●■●■●■●■
Səubən (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki Peyğəmbərﷺ buyurmuşdur:
*- Qövmlərin sizin üzərinizə, yırtıcı heyvanların öz qurbanlarının üstünə tökülüşdükləri kimi, sizin üzərinizə tökülüşəcəyi zaman artıq yaxınlaşır.*
*Ondan soruşdular:*
*- Bu bizim az olduqumuza görə olacaq?*
*Peyğəmbərﷺ dedi:*
*- Xeyr! Əksinə siz çox olacaqsınız, lakin siz selin gətirdiyi çör-çöp kimi olacaqsınız (sizin çoxluqunuz bir fayda verməyəcək). Allahda sizin düşmənlərinizin qəlblərindən qorxunu qaldıracaq və sizin qəlblərinizə vəhn salacaqdır.*
*Ondan: «Vəhn nədir, yə Rasulullahﷺ?» deyə soruşdular. O:*
*- Dünyaya sevgi və ölümdən qorxmaqdır. - deyə cavab verdi.*
[ Əbu Dəvud, 4297. Hədis səhihdir.“Sahih əl-cəmi”, 8183
■●■●■●■●■
Ənəs ibn Məlik (Allah ondan razı olsun)
*Peyğəmbərin ﷺ belə dediyini rəvayət edir:*
*“İnsanlara yaxşılıq etmək bunu edəni xoşagəlməz hallardan, həlaka uğramaqdan, müsibətlərə düçar olmaqdan qoruyar. Bu dünyada xeyirxah olanlar axirətdə də xeyirxah olacaqlar.”*
(əl-Müstədrək)[10]
Səhihdir. Albani: Səhih əl-Cami, 3795
●■●■●■●■●
Allah Rəsulu ﷺ demişdir:
*"Həqiqətən sizdən sonra uzun səbr günləri gələcəkdir və bu şəraitdə olaraq, sizin yolunuzu tutan şəxslər, sizlərdən əlli nəfərin mükafatı ilə mükafatlandırılacaqdır". Səhabələr: "Bəlkə onlardan əlli nəfərin (mükafatı ilə) ?" – deyə soruşdular. Peyğəmbər ﷺ dedi: " Xeyr, məhz sizlərdən! "*
📃(İbn Nəsr "əs-Sunnə", 33; ət-Tabərani "əl-Kəbir" 289).
Albani, Sissilətu əs-səhihə, 494: sənədi səhihdir,
●■●■●■●■●
Peyğəmbər demişdir:
*“Həqiqətən, Allahın Kitabında cəmi otuz ayəlik (əl-Mulk) surəsi bir kişini Cəhənnəmdən çıxarıb Cənnətə girməsinə şəfaət etdi”*
. (əl-Hakim, 3838).
Albani: səhihdir
■●■●■●■●■
Allah Elçisiﷺ demişdir: *"Uca Allah buyurur: "Mömin bir qulumu bəlaya düçar etdikdə o, Məni həmd edərək düçar etdiyim bəlaya səbir edərsə, yatağından anadan doğulduğu gündə olduğu kimi günahlardan təmizlənərək ayağa qalxar". Rəbb qoruyucu mələklərinə buyurur: "Həqiqətən, Mən bu qulumu əməl etməkdən saxlayıb bəlaya düçar etdim. Bundan əvvəl sağlam ikən etdiyi əməllərə bərabər yazdığınız savab qədər onun üçün mükafat yazın!"*
Musnəd Əhməd, 17118, Albani: həsəndir.
https://chat.whatsapp.com/KR6UBCROcYE6pmqTNdEmvJ
https://chat.whatsapp.com/CqiaSt73al77czHK62Ftz0
*“Yeməyin qıt olduğu bir gündə Peyğəmbərəﷺ bir qoç gətirdilər. Peyğəmbərﷺ əhli-əyalına: “Bu qoçu bişirin. Bu undan da çörək hazırlayın”– deyə buyurdu. Peyğəmbərinﷺ Ğarra deyilən və dörd kişinin qaldıra biləcəyi böyük bir sinisi var idi. Nəhayət, səhər açıldıqda bu sinini gətirib yeməyi onun içinə qoydular. Camaat bu yeməyin başına yığışdığı zaman Peyğəmbərﷺ dizi üstə (yeməyə) oturdu. Onda bədəvilərdən biri ondan: “Bu nə oturuşdur?”– deyə soruşdu.Peyğəmbərﷺ buyurdu: “Allah məni inadkar və dikbaş yox, ehtirama layiq bir qul etmişdir.” Sonra davam edib dedi: “Yeməyin qırağından yeyin! Ortasını (axıra) saxlayın ki, bu yemək sizin üçün bərəkətli olsun. Götürün, yeyin! Muhəmmədin canı Əlində olan Allaha and olsun ki, siz Fars və Rum diyarlarını fəth edəcəksiniz. İş o yerə gəlib çatacaq ki, yemək çoxalacaq, lakin üzərində Allahın adı çəkilməyəcəkdir (yəni, bəziləri o dərəcədə harınlayacaqlar ki, yemək yedikdə “bismilləh” deməyəcəklər)”*
(Bax:Silsilətul-Əhadisis- Səhihə, 393-cü hədis).
■●■●■●■●■
Səubən (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki Peyğəmbərﷺ buyurmuşdur:
*- Qövmlərin sizin üzərinizə, yırtıcı heyvanların öz qurbanlarının üstünə tökülüşdükləri kimi, sizin üzərinizə tökülüşəcəyi zaman artıq yaxınlaşır.*
*Ondan soruşdular:*
*- Bu bizim az olduqumuza görə olacaq?*
*Peyğəmbərﷺ dedi:*
*- Xeyr! Əksinə siz çox olacaqsınız, lakin siz selin gətirdiyi çör-çöp kimi olacaqsınız (sizin çoxluqunuz bir fayda verməyəcək). Allahda sizin düşmənlərinizin qəlblərindən qorxunu qaldıracaq və sizin qəlblərinizə vəhn salacaqdır.*
*Ondan: «Vəhn nədir, yə Rasulullahﷺ?» deyə soruşdular. O:*
*- Dünyaya sevgi və ölümdən qorxmaqdır. - deyə cavab verdi.*
[ Əbu Dəvud, 4297. Hədis səhihdir.“Sahih əl-cəmi”, 8183
■●■●■●■●■
Ənəs ibn Məlik (Allah ondan razı olsun)
*Peyğəmbərin ﷺ belə dediyini rəvayət edir:*
*“İnsanlara yaxşılıq etmək bunu edəni xoşagəlməz hallardan, həlaka uğramaqdan, müsibətlərə düçar olmaqdan qoruyar. Bu dünyada xeyirxah olanlar axirətdə də xeyirxah olacaqlar.”*
(əl-Müstədrək)[10]
Səhihdir. Albani: Səhih əl-Cami, 3795
●■●■●■●■●
Allah Rəsulu ﷺ demişdir:
*"Həqiqətən sizdən sonra uzun səbr günləri gələcəkdir və bu şəraitdə olaraq, sizin yolunuzu tutan şəxslər, sizlərdən əlli nəfərin mükafatı ilə mükafatlandırılacaqdır". Səhabələr: "Bəlkə onlardan əlli nəfərin (mükafatı ilə) ?" – deyə soruşdular. Peyğəmbər ﷺ dedi: " Xeyr, məhz sizlərdən! "*
📃(İbn Nəsr "əs-Sunnə", 33; ət-Tabərani "əl-Kəbir" 289).
Albani, Sissilətu əs-səhihə, 494: sənədi səhihdir,
●■●■●■●■●
Peyğəmbər demişdir:
*“Həqiqətən, Allahın Kitabında cəmi otuz ayəlik (əl-Mulk) surəsi bir kişini Cəhənnəmdən çıxarıb Cənnətə girməsinə şəfaət etdi”*
. (əl-Hakim, 3838).
Albani: səhihdir
■●■●■●■●■
Allah Elçisiﷺ demişdir: *"Uca Allah buyurur: "Mömin bir qulumu bəlaya düçar etdikdə o, Məni həmd edərək düçar etdiyim bəlaya səbir edərsə, yatağından anadan doğulduğu gündə olduğu kimi günahlardan təmizlənərək ayağa qalxar". Rəbb qoruyucu mələklərinə buyurur: "Həqiqətən, Mən bu qulumu əməl etməkdən saxlayıb bəlaya düçar etdim. Bundan əvvəl sağlam ikən etdiyi əməllərə bərabər yazdığınız savab qədər onun üçün mükafat yazın!"*
Musnəd Əhməd, 17118, Albani: həsəndir.
https://chat.whatsapp.com/KR6UBCROcYE6pmqTNdEmvJ
https://chat.whatsapp.com/CqiaSt73al77czHK62Ftz0
https://chat.whatsapp.com/KR6UBCROcYE6pmqTNdEmvJ
https://chat.whatsapp.com/CqiaSt73al77czHK62Ftz0
(154) Zəhdəm əl-Cərmi demişdir:
*“Biz Əbu Musa əl-Əşarinin[4] yanında ikən ona toyuq əti gətirdilər. Bu vaxt məclisdəkilərdən biri kənara çəkildi. Əbu Musa (ondan):“Nə oldu sənə?”– deyə soruşdu. Adam: “Mən bu toyuğun murdar şey[5] yediyini gördüm və buna görə də onu yeməyəcəyimə and içdim.[6]” Onda Əbu Musa (ona) dedi: “Yaxın gəl, (ye). Mən Rəsulullahınﷺ toyuq əti yediyini görmüşəm.”*
Bu hədisi Buxari (4124), Muslim (1649), Tirmizi (1827), Nəsai (4347) və Əhməd (4/394) rəvayət etmişdir.
[4] Əbu Musa Abdullah ibn Qeys ibn Suleym əl-Əşari ət-Təmimi (radıyallahu anhu) Peyğəmbərinﷺ səhabəsidir. İslam dinini Məkkədə qəbul etmişdir, sonra Həbəşistana hicrət etmiş və nəhayət, Xeybərin fəthindən üç gün sonra Peyğəmbərinﷺ yanına gəlmişdir. Peyğəmbərﷺ onu Muaz ibn Cəbəl ilə birgə Yəmənə dəvətə göndərmişdir. Ömərin (radıyallahu anhu) dövründə Bəsrənin, Osmanın (radıyallahu anhu) dövründə isə Kufənin valisi olmuşdur. Əbu Musa hicrətin 42-ci ilində vəfat etmişdir. (Siyər Əlam ən-Nubələ, 82-ci tərcümeyi-hal). Əbu Musanın (radıyallahu anhu) fəzilətinə dair neçə-neçə hədislər varid olmuşdur. Aşağıdakı hədislər də bu qəbildəndir:
Ənəs ibn Malik (radıyallahu anhu) rəvayət edir ki,
*(bir dəfə) Peyğəmbərﷺ (bizə): “Tezliklə sizin yanınıza elə adamlar gələcək ki, onlar İslam üçün (can yandıran) sizdən daha incə qəlbli insanlardır.” Nəhayət, əşarilər bizim yanımıza gəldilər. Əbu Musa əl-Əşari də onların arasında idi. Onlar Mədinəyə yaxınlaşdıqları zaman bu sözləri deməyə başladılar: “Sabah biz çox sevdiyimiz insanlara: Muhəmmədəﷺ və onun səhabələrinə qovuşacağıq....”*
(Musnəd İmam Əhməd, 3/223; Şueyb əl-Arnavut bu hədisin “həsən” olduğunu demişdir).
Digər bir hədisdə *Peyğəmbərﷺ ona belə demişdir: “Ey Əbu Musa, sənə Davudun məlahətli səsi kimi məlahətli bir səs bəxş edilmişdir!”*
(Səhih əl-Buxari, 5048).
Başqa bir hədisdə rəvayət edilir ki, Əbu Musa (radıyallahu anhu) demişdir: *“Peyğəmbərﷺ Huneyn döyüşünü başa çatdırdıqdan sonra Əbu Amirin başçılığı altında Əvtasa qoşun göndərdi. Əbu Amir orada Dureyd ibn Simmə ilə qarşı-qarşıya gəldi. Bu döyüşdə Dureyd öldürüldü və Allah onun tərəfdarlarını məğlub etdi.” Peyğəmbərﷺ məni də Əbu Amirlə birgə göndərmişdi. Döyüşdə Cuşəmi deyilən birisi oxla Əbu Amiri dizindən yaraladı və ox onun dizində ilişib qaldı. Mən onun yanına gəlib dedim: “Əmi, kim vurdu səni?” O mənə həmin adamı göstərib dedi: “Budur məni vuran qatil.” Mən onun üstünə şığıyıb ona çatdım. O, məni görəndə dönüb qaçmağa başladı. Mən də onun dalınca qaçdım və ona dedim:* *“Utanmırsan?! Cürətin çatmır dayanasan?” Bunu eşidəndə o dayandı, biz qılıncla biri- birimizə zərbə endirdik və mən onu öldürdüm. Sonra gəlib Əbu Amirə dedim: “Allah sənin düşmənini öldürdü.” O dedi: “Bu oxu dart çıxsın.” Mən oxu dartıb çıxartdıqda, yaradan çirkli qan axdı. O dedi: “Qardaş oğlu, mənim salamımı Peyğəmbərəﷺ çatdırarsan və deyərsən ki, mənim üçün bağışlanma diləsin.” Sonra Əbu Amir məni camaata başçı təyin etdi və az müddət keçdikdən sonra vəfat etdi. Mən geri qayıtdıqda, gəlib Peyğəmbərinﷺ evinə daxil oldum.Peyğəmbərﷺ üstü xurma liflərindən toxunmuş və üstünə nazik örtük sərilmiş bir çarpayıda uzanmışdı. İplər onun kürəyində və böyründə iz buraxmışdı. Mən həm bizim, həm də Əbu Amirin başına gələnləri ona danışdım. (Dedim: “Ya Rəsulullah, Əbu Amir) dedi: “Peyğəmbərəﷺ deyərsən, mənim üçün bağışlanma diləsin.” Onda Peyğəmbərﷺ su gətizdirib dəstəmaz aldı, sonra əllərini göyə qaldırıb dedi: “Allahım, qulun Əbu Amiri bağışla!”Peyğəmbərﷺ əllərini elə qaldırdı ki, hətta) mən onun qoltuğunun ağlığını gördüm. O, davam edib dedi: “Allahım, Qiyamət günü onu yaratdığın insanların bir çoxundan üstün et!” Mən dedim: “Ya Rəsulullah, mənim üçün də bağışlanma dilə.” Peyğəmbərﷺ dua edib dedi: “Allahım, Abdullah ibn Qeysin günahlarını bağışla və Qiyamət günü onu olduqca şərəfli bir məqama çatdır!”*
https://chat.whatsapp.com/CqiaSt73al77czHK62Ftz0
(154) Zəhdəm əl-Cərmi demişdir:
*“Biz Əbu Musa əl-Əşarinin[4] yanında ikən ona toyuq əti gətirdilər. Bu vaxt məclisdəkilərdən biri kənara çəkildi. Əbu Musa (ondan):“Nə oldu sənə?”– deyə soruşdu. Adam: “Mən bu toyuğun murdar şey[5] yediyini gördüm və buna görə də onu yeməyəcəyimə and içdim.[6]” Onda Əbu Musa (ona) dedi: “Yaxın gəl, (ye). Mən Rəsulullahınﷺ toyuq əti yediyini görmüşəm.”*
Bu hədisi Buxari (4124), Muslim (1649), Tirmizi (1827), Nəsai (4347) və Əhməd (4/394) rəvayət etmişdir.
[4] Əbu Musa Abdullah ibn Qeys ibn Suleym əl-Əşari ət-Təmimi (radıyallahu anhu) Peyğəmbərinﷺ səhabəsidir. İslam dinini Məkkədə qəbul etmişdir, sonra Həbəşistana hicrət etmiş və nəhayət, Xeybərin fəthindən üç gün sonra Peyğəmbərinﷺ yanına gəlmişdir. Peyğəmbərﷺ onu Muaz ibn Cəbəl ilə birgə Yəmənə dəvətə göndərmişdir. Ömərin (radıyallahu anhu) dövründə Bəsrənin, Osmanın (radıyallahu anhu) dövründə isə Kufənin valisi olmuşdur. Əbu Musa hicrətin 42-ci ilində vəfat etmişdir. (Siyər Əlam ən-Nubələ, 82-ci tərcümeyi-hal). Əbu Musanın (radıyallahu anhu) fəzilətinə dair neçə-neçə hədislər varid olmuşdur. Aşağıdakı hədislər də bu qəbildəndir:
Ənəs ibn Malik (radıyallahu anhu) rəvayət edir ki,
*(bir dəfə) Peyğəmbərﷺ (bizə): “Tezliklə sizin yanınıza elə adamlar gələcək ki, onlar İslam üçün (can yandıran) sizdən daha incə qəlbli insanlardır.” Nəhayət, əşarilər bizim yanımıza gəldilər. Əbu Musa əl-Əşari də onların arasında idi. Onlar Mədinəyə yaxınlaşdıqları zaman bu sözləri deməyə başladılar: “Sabah biz çox sevdiyimiz insanlara: Muhəmmədəﷺ və onun səhabələrinə qovuşacağıq....”*
(Musnəd İmam Əhməd, 3/223; Şueyb əl-Arnavut bu hədisin “həsən” olduğunu demişdir).
Digər bir hədisdə *Peyğəmbərﷺ ona belə demişdir: “Ey Əbu Musa, sənə Davudun məlahətli səsi kimi məlahətli bir səs bəxş edilmişdir!”*
(Səhih əl-Buxari, 5048).
Başqa bir hədisdə rəvayət edilir ki, Əbu Musa (radıyallahu anhu) demişdir: *“Peyğəmbərﷺ Huneyn döyüşünü başa çatdırdıqdan sonra Əbu Amirin başçılığı altında Əvtasa qoşun göndərdi. Əbu Amir orada Dureyd ibn Simmə ilə qarşı-qarşıya gəldi. Bu döyüşdə Dureyd öldürüldü və Allah onun tərəfdarlarını məğlub etdi.” Peyğəmbərﷺ məni də Əbu Amirlə birgə göndərmişdi. Döyüşdə Cuşəmi deyilən birisi oxla Əbu Amiri dizindən yaraladı və ox onun dizində ilişib qaldı. Mən onun yanına gəlib dedim: “Əmi, kim vurdu səni?” O mənə həmin adamı göstərib dedi: “Budur məni vuran qatil.” Mən onun üstünə şığıyıb ona çatdım. O, məni görəndə dönüb qaçmağa başladı. Mən də onun dalınca qaçdım və ona dedim:* *“Utanmırsan?! Cürətin çatmır dayanasan?” Bunu eşidəndə o dayandı, biz qılıncla biri- birimizə zərbə endirdik və mən onu öldürdüm. Sonra gəlib Əbu Amirə dedim: “Allah sənin düşmənini öldürdü.” O dedi: “Bu oxu dart çıxsın.” Mən oxu dartıb çıxartdıqda, yaradan çirkli qan axdı. O dedi: “Qardaş oğlu, mənim salamımı Peyğəmbərəﷺ çatdırarsan və deyərsən ki, mənim üçün bağışlanma diləsin.” Sonra Əbu Amir məni camaata başçı təyin etdi və az müddət keçdikdən sonra vəfat etdi. Mən geri qayıtdıqda, gəlib Peyğəmbərinﷺ evinə daxil oldum.Peyğəmbərﷺ üstü xurma liflərindən toxunmuş və üstünə nazik örtük sərilmiş bir çarpayıda uzanmışdı. İplər onun kürəyində və böyründə iz buraxmışdı. Mən həm bizim, həm də Əbu Amirin başına gələnləri ona danışdım. (Dedim: “Ya Rəsulullah, Əbu Amir) dedi: “Peyğəmbərəﷺ deyərsən, mənim üçün bağışlanma diləsin.” Onda Peyğəmbərﷺ su gətizdirib dəstəmaz aldı, sonra əllərini göyə qaldırıb dedi: “Allahım, qulun Əbu Amiri bağışla!”Peyğəmbərﷺ əllərini elə qaldırdı ki, hətta) mən onun qoltuğunun ağlığını gördüm. O, davam edib dedi: “Allahım, Qiyamət günü onu yaratdığın insanların bir çoxundan üstün et!” Mən dedim: “Ya Rəsulullah, mənim üçün də bağışlanma dilə.” Peyğəmbərﷺ dua edib dedi: “Allahım, Abdullah ibn Qeysin günahlarını bağışla və Qiyamət günü onu olduqca şərəfli bir məqama çatdır!”*
(Səhih əl-Buxari, 4323).
[5] Burada “murdar” deyildikdə nəcasət yox, sadəcə xoşagəlməz bir şey nəzərdə tutulur. Çünki İslam şəriətinə görə, nəcasət yemiş heyvanın yeyilməsinin caiz olması üçün həmin heyvan bir müddət ayrı bir yerdə saxlanılmalı və təmiz yemlə yemlənilməlidir ki, əti nəcasətdən təmizlənsin. İbn Abbas (radıyallahu anhumə) rəvayət edir ki, *Peyğəmbərﷺ nəcis yemiş heyvanın ətini yeməyi və südünü içməyi qadağan etmişdir”*
(Sunən ət-Tirmizi, 1939; Səhih əl-Cami, 6855). Əbu Musa (radıyallahu anhu) da bu toyuq ətinin təmiz olduğunu bildiyindən, ona bu ətdən yeməyi məsləhət görmüşdür.
[6] Əslində bu adamın yeməkdə eyib tutması sünnəyə ziddir. Belə ki,Peyğəmbərinﷺ yemək xoşuna gəlmədikdə, o sadəcə “iştaham yoxdur” və ya “nəfsim çəkmir” və s. deyər və heç vaxt yeməyi pisləməzdi. Çünki yeməyi pisləyib, başqalarında da bu yeməyə ikrah hissi oyatmaq İslam ədəbinə ziddir. Rəvayət edilir ki, Əbu Hureyrə (radıyallahu anhu) demişdir: *“Peyğəmbərﷺ heç vaxt heç bir yeməyi pisləməzdi. Yemək xoşuna gəldikdə, onu yeyər,əks halda isə onu tərk edərdi”*
(Səhih əl-Buxari, 3563).
Çox güman ki, bu adamın and içməsi vərdişdən dolayı dilucu olmuşdur. Çünki Əbu Musa əl-Əşari (radıyallahu anhu) onun and içməsinə irad tutmamışdır. Yeri gəlmişkən, qeyd etmək lazımdır ki, qəsdən and içdikdə, bunun kəffarəsini ödəmək vacibdir. Abdur-Rəhman ibn Səmura (radıyallahu anhu) rəvayət etmişdir ki,
*bir dəfə Peyğəmbərﷺ ona belə buyurmuşdur: “Ey Abdur-Rəhman ibn Səmura! Əgər and içdikdən sonra, başqa bir işin ondan daha xeyirli olduğunu görsən, daha xeyirli olanı yerinə yetir və andını pozduğuna görə kəffarə ver”*
(Səhih əl-Buxari, 6622).
[5] Burada “murdar” deyildikdə nəcasət yox, sadəcə xoşagəlməz bir şey nəzərdə tutulur. Çünki İslam şəriətinə görə, nəcasət yemiş heyvanın yeyilməsinin caiz olması üçün həmin heyvan bir müddət ayrı bir yerdə saxlanılmalı və təmiz yemlə yemlənilməlidir ki, əti nəcasətdən təmizlənsin. İbn Abbas (radıyallahu anhumə) rəvayət edir ki, *Peyğəmbərﷺ nəcis yemiş heyvanın ətini yeməyi və südünü içməyi qadağan etmişdir”*
(Sunən ət-Tirmizi, 1939; Səhih əl-Cami, 6855). Əbu Musa (radıyallahu anhu) da bu toyuq ətinin təmiz olduğunu bildiyindən, ona bu ətdən yeməyi məsləhət görmüşdür.
[6] Əslində bu adamın yeməkdə eyib tutması sünnəyə ziddir. Belə ki,Peyğəmbərinﷺ yemək xoşuna gəlmədikdə, o sadəcə “iştaham yoxdur” və ya “nəfsim çəkmir” və s. deyər və heç vaxt yeməyi pisləməzdi. Çünki yeməyi pisləyib, başqalarında da bu yeməyə ikrah hissi oyatmaq İslam ədəbinə ziddir. Rəvayət edilir ki, Əbu Hureyrə (radıyallahu anhu) demişdir: *“Peyğəmbərﷺ heç vaxt heç bir yeməyi pisləməzdi. Yemək xoşuna gəldikdə, onu yeyər,əks halda isə onu tərk edərdi”*
(Səhih əl-Buxari, 3563).
Çox güman ki, bu adamın and içməsi vərdişdən dolayı dilucu olmuşdur. Çünki Əbu Musa əl-Əşari (radıyallahu anhu) onun and içməsinə irad tutmamışdır. Yeri gəlmişkən, qeyd etmək lazımdır ki, qəsdən and içdikdə, bunun kəffarəsini ödəmək vacibdir. Abdur-Rəhman ibn Səmura (radıyallahu anhu) rəvayət etmişdir ki,
*bir dəfə Peyğəmbərﷺ ona belə buyurmuşdur: “Ey Abdur-Rəhman ibn Səmura! Əgər and içdikdən sonra, başqa bir işin ondan daha xeyirli olduğunu görsən, daha xeyirli olanı yerinə yetir və andını pozduğuna görə kəffarə ver”*
(Səhih əl-Buxari, 6622).
https://chat.whatsapp.com/LVWt2LwxegD0ZVc9J2SrAR
Teleqram
https://t.me/bukaru
(4) Əta ibn Yəsar rəvayət edir ki, bir nəfər İbn Abbasın[1] (radıyallahu anhu) yanına gəlib dedi:
*“Mən bir qadına elçi göndərdim, o isə mənə ərə gəlməkdən imtina etdi. Lakin başqa birisi ona elçi göndərdi və o, həmin adama ərə getməyə razılıq verdi. Mən də qısqanclıq[2] üzündən o qadını öldürdüm. Hərgah tövbə etsəm, qəbul olarmı?”[3]İbn Abbas soruşdu: “Anan sağdırmı?”[4] O: “Xeyr!”– deyə cavab verdi. İbn Abbas dedi: “Allaha (Azzə və Cəllə) tövbə et və bacardığın qədər Ona yaxınlaş![5]”*
(Əta ibn Yəsar demişdir): *“Mən gedib[6] İbn Abbasdan soruşdum: “Nə üçün sən ondan anasının sağ olub-olmadığını soruşdun?” İbn Abbas dedi: “Çünki mən Allah(Azzə və Cəllə)*
*yanında ana qayğısını çəkməkdən daha yaxın bir əməl bilmirəm.”*
Şeyx Albani bu hədisin “səhih” olduğunu demişdir.
(Bax: Səhih əl-Ədəbul-Mufrad, 4; Silsilətul-Əhadisis-Səhihə, 2799)
[1] Əbul-Abbas Abdullah ibn Abbas ibn Abdul-Muttəlib əl-Haşimi (radıyallahu anhu)hicrətdən az əvvəl dünyaya gəlmiş və nəhayət, Məkkənin fəthindən sonra ata-anası ilə birgə Mədinəyə hicrət etmişdir. Təqribən otuz ay Peyğəmbərinﷺ səhabəsi olmuşdur. Hicrətin 68-ci ilində yetmiş bir yaşında vəfat etmişdir. O, müfəssirlərin imamı və ən çox hədis rəvayət etmiş yeddi səhabədən biridir. Peyğəmbərdənﷺ 1660 hədis rəvayət etmişdir.
(Siyər Əlam ən-Nubələ, 51-ci tərcümeyi-hal). *Peyğəmbərﷺ onu bağrına basıb: “Allahım, ona hikmət öyrət!”, digər rəvayətdə “Allahım, ona Quranı öyrət!”– demişdir*
(Səhih əl-Buxari, 3756).
Bir başqa rəvayətdə İbn Abbas (radıyallahu anhu) demişdir:
*“Peyğəmbərﷺ ayaqyoluna girdi və mən onun üçün su qoydum. Ayaqyolundan çıxdıqdan sonra Peyğəmbərﷺ: “Bunu kim qoydu?”– deyə soruşdu. Ona bu haqda xəbər verildikdə o, dedi: “Allahım, dini başa düşməyi ona müyəssər et!”*
(Səhih əl-Buxari, 143).
[2] Belə qısqanclıq şəriətə zidd olan əməllərdən hesab edilir. Haqsız yerə kimsənin canına qıymaq isə haram buyurulmuşdur.
[3] Bu, dəlildir ki, günahın böyüklüyündən asılı olmayaraq, hər bir insan Allahın mərhəmətindən ümidini üzməməlidir. Bu xüsusda, Uca Allah belə buyurur:
*“Ey Mənim özlərinə qarşı həddi aşmış qullarım! Allahın mərhəmətindən ümidinizi üzməyin. Şübhəsiz ki, Allah bütün günahları bağışlayır. O, həqiqətən, Bağışlayandır, Rəhmlidir!”*
(əz-Zumər, 53).
Həmçinin, bu rəvayətdən açıq-aydın görünür ki, Uca Allah bu adamı İbn Abbas kimi alimdən tövbə barədə soruşmağa müvəffəq etmişdir. Belə günaha görə tövbə etmək hər adama nəsib olmur. Yer üzündə neçə-neçə insanlar var ki, haqsız yerə başqalarının canına qəsd edir, sonra səmimi-qəlbdən tövbə etmək ona nəsib olmur. Halbuki, əgər tövbə etsələr, Allahın Başığlayan və Rəhmli olduğunu görərlər. Bu xüsusda rəvayət edilmiş hədisdə Peyğəmbərﷺ demişdir:
*“İsrail oğullarından birisi doxsan doqquz adam öldürmüşdü. Bundan sonra o, bir rahibin yanına gəlib günahını etiraf etdi və ondan: “Tövbə etsəm, qəbul olarmı?”- deyə soruşdu. Rahib: “Xeyr!”- dedikdə bu adam onu da öldürdü. Sonra o, sualına cavab tapmaq üçün soruşmağına davam etdi. Axırda elmli bir adam ona: “(Tövbə et, sonra) filan kəndə get!”– dedi. Yolda ölüm onu haqladı və o, ölərkən sinəsini həmin kəndə doğru çevirdi. Bu vaxt rəhmət mələkləri ilə əzab mələkləri ona görə öz aralarında çəkişməyə başladılar. Allah yerin bu tərəfinə: “Yaxınlaş!”, o tərəfinə isə: “Uzaqlaş”– deyə vəhy etdi. Sonra da mələklərə: “Bunların arasındakı məsafəni ölçün!”– deyə buyurdu. Məsafə ölçüldükdən sonra bu adamın o kəndə bir qarış daha yaxın olduğu bəlli oldu və Allah onu bağışladı”*
(Səhih əl-Buxari, 3470). Odur ki, bilmədiklərinizi bilənlərdən soruşun.
[4] İbn Abbasın
(radıyallahu anhu) bu sözü o deməkdir ki, ananın qayğısına qalmaq kimi xeyirxah əməllər böyük günahların silinməsi üçün kəffarə hesab olunur. İbn Abbasın bu cür hökm verməsi tam sünnəyə uyğundur.
Teleqram
https://t.me/bukaru
(4) Əta ibn Yəsar rəvayət edir ki, bir nəfər İbn Abbasın[1] (radıyallahu anhu) yanına gəlib dedi:
*“Mən bir qadına elçi göndərdim, o isə mənə ərə gəlməkdən imtina etdi. Lakin başqa birisi ona elçi göndərdi və o, həmin adama ərə getməyə razılıq verdi. Mən də qısqanclıq[2] üzündən o qadını öldürdüm. Hərgah tövbə etsəm, qəbul olarmı?”[3]İbn Abbas soruşdu: “Anan sağdırmı?”[4] O: “Xeyr!”– deyə cavab verdi. İbn Abbas dedi: “Allaha (Azzə və Cəllə) tövbə et və bacardığın qədər Ona yaxınlaş![5]”*
(Əta ibn Yəsar demişdir): *“Mən gedib[6] İbn Abbasdan soruşdum: “Nə üçün sən ondan anasının sağ olub-olmadığını soruşdun?” İbn Abbas dedi: “Çünki mən Allah(Azzə və Cəllə)*
*yanında ana qayğısını çəkməkdən daha yaxın bir əməl bilmirəm.”*
Şeyx Albani bu hədisin “səhih” olduğunu demişdir.
(Bax: Səhih əl-Ədəbul-Mufrad, 4; Silsilətul-Əhadisis-Səhihə, 2799)
[1] Əbul-Abbas Abdullah ibn Abbas ibn Abdul-Muttəlib əl-Haşimi (radıyallahu anhu)hicrətdən az əvvəl dünyaya gəlmiş və nəhayət, Məkkənin fəthindən sonra ata-anası ilə birgə Mədinəyə hicrət etmişdir. Təqribən otuz ay Peyğəmbərinﷺ səhabəsi olmuşdur. Hicrətin 68-ci ilində yetmiş bir yaşında vəfat etmişdir. O, müfəssirlərin imamı və ən çox hədis rəvayət etmiş yeddi səhabədən biridir. Peyğəmbərdənﷺ 1660 hədis rəvayət etmişdir.
(Siyər Əlam ən-Nubələ, 51-ci tərcümeyi-hal). *Peyğəmbərﷺ onu bağrına basıb: “Allahım, ona hikmət öyrət!”, digər rəvayətdə “Allahım, ona Quranı öyrət!”– demişdir*
(Səhih əl-Buxari, 3756).
Bir başqa rəvayətdə İbn Abbas (radıyallahu anhu) demişdir:
*“Peyğəmbərﷺ ayaqyoluna girdi və mən onun üçün su qoydum. Ayaqyolundan çıxdıqdan sonra Peyğəmbərﷺ: “Bunu kim qoydu?”– deyə soruşdu. Ona bu haqda xəbər verildikdə o, dedi: “Allahım, dini başa düşməyi ona müyəssər et!”*
(Səhih əl-Buxari, 143).
[2] Belə qısqanclıq şəriətə zidd olan əməllərdən hesab edilir. Haqsız yerə kimsənin canına qıymaq isə haram buyurulmuşdur.
[3] Bu, dəlildir ki, günahın böyüklüyündən asılı olmayaraq, hər bir insan Allahın mərhəmətindən ümidini üzməməlidir. Bu xüsusda, Uca Allah belə buyurur:
*“Ey Mənim özlərinə qarşı həddi aşmış qullarım! Allahın mərhəmətindən ümidinizi üzməyin. Şübhəsiz ki, Allah bütün günahları bağışlayır. O, həqiqətən, Bağışlayandır, Rəhmlidir!”*
(əz-Zumər, 53).
Həmçinin, bu rəvayətdən açıq-aydın görünür ki, Uca Allah bu adamı İbn Abbas kimi alimdən tövbə barədə soruşmağa müvəffəq etmişdir. Belə günaha görə tövbə etmək hər adama nəsib olmur. Yer üzündə neçə-neçə insanlar var ki, haqsız yerə başqalarının canına qəsd edir, sonra səmimi-qəlbdən tövbə etmək ona nəsib olmur. Halbuki, əgər tövbə etsələr, Allahın Başığlayan və Rəhmli olduğunu görərlər. Bu xüsusda rəvayət edilmiş hədisdə Peyğəmbərﷺ demişdir:
*“İsrail oğullarından birisi doxsan doqquz adam öldürmüşdü. Bundan sonra o, bir rahibin yanına gəlib günahını etiraf etdi və ondan: “Tövbə etsəm, qəbul olarmı?”- deyə soruşdu. Rahib: “Xeyr!”- dedikdə bu adam onu da öldürdü. Sonra o, sualına cavab tapmaq üçün soruşmağına davam etdi. Axırda elmli bir adam ona: “(Tövbə et, sonra) filan kəndə get!”– dedi. Yolda ölüm onu haqladı və o, ölərkən sinəsini həmin kəndə doğru çevirdi. Bu vaxt rəhmət mələkləri ilə əzab mələkləri ona görə öz aralarında çəkişməyə başladılar. Allah yerin bu tərəfinə: “Yaxınlaş!”, o tərəfinə isə: “Uzaqlaş”– deyə vəhy etdi. Sonra da mələklərə: “Bunların arasındakı məsafəni ölçün!”– deyə buyurdu. Məsafə ölçüldükdən sonra bu adamın o kəndə bir qarış daha yaxın olduğu bəlli oldu və Allah onu bağışladı”*
(Səhih əl-Buxari, 3470). Odur ki, bilmədiklərinizi bilənlərdən soruşun.
[4] İbn Abbasın
(radıyallahu anhu) bu sözü o deməkdir ki, ananın qayğısına qalmaq kimi xeyirxah əməllər böyük günahların silinməsi üçün kəffarə hesab olunur. İbn Abbasın bu cür hökm verməsi tam sünnəyə uyğundur.
İbn Ömər (radıyallahu anhu) rəvayət edir ki,
*bir nəfər Peyğəmbərinﷺ yanına gəlib dedi:*
*“Mən böyük bir günaha batmışam. Əgər tövbə etsəm, qəbul olarmı?” Peyğəmbərﷺ ondan:“Anan varmı?”– deyə soruşdu. Adam: “Xeyr!”– deyə cavab verdi. Peyğəmbərﷺ ondan: “Xalan varmı?”– deyə soruşdu. O: “Bəli”– deyə cavab verdikdə, Peyğəmbərﷺ ona: “Onun qeydinə qal”– deyə buyurdu.*
(Sunən ət-Tirmizi, 2027; Səhih Tərğib vət-Tərhib, 2504). Demək, xala, ananı əvəz edir. Hədislərin birində Peyğəmbərﷺ demişdir:
*“Xala, ana yerindədir!”*
(Səhih əl-Buxari, 2699).
[5] Tövbə etdikdən sonra yaxşı işlər görmək günahların silinməsi üçün kəffarə sayılır. Bu xüsusda, Uca Allah buyurur:
*“Həqiqətən, yaxşı işlər pis əməlləri silib aparır”*
(Hud, 114); başqa bir ayədə Allah buyurur:
*“Ancaq tövbə edib iman gətirən və saleh əməllər edənlərdən başqa. Allah onların pis əməllərini yaxşı əməllərlə əvəz edər.”*
(əl-Furqan, 70).
Həmçinin, Peyğəmbərﷺ belə buyurmuşdur: *“Pisliyin ardınca yaxşılıq et ki, bu yaxşılıq həmin pisliyi silib aparsın”*
(Sunən ət-Tirmizi, 1987).
[6] Əta ibn Yəsarın bu hərəkəti, onun necə əxlaq sahibi olduğundan xəbər verir. Diqqət edin, adam İbn Abbasın (radıyallahu anhu) sözünü yarımçıq kəsib həmin vaxt ona sual vermir, əksinə, bir müddət keçdikdən sonra ona yaxınlaşıb məsələyə aydınlıq gətirməsini xahiş edir
*bir nəfər Peyğəmbərinﷺ yanına gəlib dedi:*
*“Mən böyük bir günaha batmışam. Əgər tövbə etsəm, qəbul olarmı?” Peyğəmbərﷺ ondan:“Anan varmı?”– deyə soruşdu. Adam: “Xeyr!”– deyə cavab verdi. Peyğəmbərﷺ ondan: “Xalan varmı?”– deyə soruşdu. O: “Bəli”– deyə cavab verdikdə, Peyğəmbərﷺ ona: “Onun qeydinə qal”– deyə buyurdu.*
(Sunən ət-Tirmizi, 2027; Səhih Tərğib vət-Tərhib, 2504). Demək, xala, ananı əvəz edir. Hədislərin birində Peyğəmbərﷺ demişdir:
*“Xala, ana yerindədir!”*
(Səhih əl-Buxari, 2699).
[5] Tövbə etdikdən sonra yaxşı işlər görmək günahların silinməsi üçün kəffarə sayılır. Bu xüsusda, Uca Allah buyurur:
*“Həqiqətən, yaxşı işlər pis əməlləri silib aparır”*
(Hud, 114); başqa bir ayədə Allah buyurur:
*“Ancaq tövbə edib iman gətirən və saleh əməllər edənlərdən başqa. Allah onların pis əməllərini yaxşı əməllərlə əvəz edər.”*
(əl-Furqan, 70).
Həmçinin, Peyğəmbərﷺ belə buyurmuşdur: *“Pisliyin ardınca yaxşılıq et ki, bu yaxşılıq həmin pisliyi silib aparsın”*
(Sunən ət-Tirmizi, 1987).
[6] Əta ibn Yəsarın bu hərəkəti, onun necə əxlaq sahibi olduğundan xəbər verir. Diqqət edin, adam İbn Abbasın (radıyallahu anhu) sözünü yarımçıq kəsib həmin vaxt ona sual vermir, əksinə, bir müddət keçdikdən sonra ona yaxınlaşıb məsələyə aydınlıq gətirməsini xahiş edir
Əsma bint Yəzid (radiyallahu anhə) rəvayət edir ki, Allah Rəsulu ﷺbelə dediyini eşitmişdir:
*“Sizə ən xeyirli olanlarınızı bildirimmi?* *Dedilər:*
*“Bəli, ey Allahın Rəsulu.”*
*O belə buyurdu:*
*“Sizin ən xeyirliləriniz o kimsələrdir ki, görüldükləri zaman İzzət və Cəlal sahibi Allah xatırlanır.”*
📚Əhməd 27601. İbn Macə 4119. Albani səhih liğeyrihi demişdir.
●■●■■●■●
Əbu Hureyra Allah ondan razı olsun rəvayət edir ki, Allah Elçisi ﷺdemişdir:
*"Namaz əmr olunanların ən xeyirlisidir. Kim çox qılmağı bacarırsa, çox qılsın!"*
ət-Tabərani "Mucəmul-Əvsat" 243.əl-Albani "Sahihul-Cəmius-Sağir"də (No 3870) həsən olduğunu bildirmişdir.
■■●■■●■●■
Ənəs (radıyallahu anhu) rəvayət edir ki, Peyğəmbər ﷺ buyurdu:
*“Rahim və Kərim sahibi olan Allah əllərini Ona tərəf qaldırmış qulunun əllərinə xeyir qoymadan geri qaytarmaz” .*
📚əl-Albani “Səhih Tərğib” 1636.
■●■●■●■■●
Peyğəmbər ﷺ buyurdu:
*«Gecə qaranlığı kimi öldürücü fitnələrdən çəkinin.*
*(Xeyirli əməllər etməyə çalışın!) Çünki səhəri mömin olan axşama kafir olacaqdır, axşamı* *mömin olan isə səhərə kafir olacaqdır. İnsanlar öz imanlarını (dinlərini) dünya malına satacaqlar»*
İmam Nəvəvi “Şərh Müslim” 2/133.
■●■●■●●■
Aişə (Allah ondan razı olsun)rəvayət edir ki, Peyğəmbərﷺbuyurdu:
*“(İnsanlar arasında)*
*Allahın ən nifrət etdiyi adam, ən qatı mübahisə edəndir.”*
(Buxari 2457,
Muslim 6951, 2668/5)
■●■■●■●■■
İbn Ömər(radiyallahu anhumə ) rəvayət edir ki, Peyğəmbərﷺ buyurdu:
*“Sizdən birinizin yeməyi (süfrəyə) qoyulduğu və namaz üçün iqamə verildiyi zaman yeməyə başlasın. Yeməkdən doyana qədər tələsməsin”.*
(Buxari 673,
Muslim 559/66,
1272)
■■■■■■■■■
Əbu Musa(radıyallahu anhu ) rəvayət edir ki, Peyğəmbərﷺ buyurdu: *“(Camaatla birlikdə) namaz qıldıqlarına görə ən böyük mükafatı o kəslər qazanırlar ki, onlar (məscidə gələndə) ən uzaq məsafəni qət edirlər. İmamla birgə namaz qılmaq üçün namazı gözləyənin mükafatı isə namazı qılan kimi yıxılıb-yatan kimsənin mükafatından daha böyükdür.”*
(Buxari 651,
Muslim 662/277, 1545)
■■■■■■■■
Əbu Hureyra(radıyallahu anhu ) rəvayət edir ki, Peyğəmbərﷺ buyurdu: *“Bir deyin görüm, əgər sizdən birinizin qapısının önündən çay axsaydı, o da hər gün bu çayda beş dəfə yuyunsaydı, onun (bədənində olan) çirkabdan bir şey qalardımı?” Əshabələr: “Onun (bədənindəki) çirkabdan heç nə qalmazdı” deyə cavab ver- dikdə Peyğəmbərﷺ buyurdu: “Beş vaxt qılınan namazların məsəli də buna bənzəyir. Belə ki, Allah bununla günahları silir!”*
(Buxari 528, Muslim 667/283,
1554)
https://chat.whatsapp.com/BkEmQQRwHqlAuya6C9fBfB
https://chat.whatsapp.com/KR6UBCROcYE6pmqTNdEmvJ
*“Sizə ən xeyirli olanlarınızı bildirimmi?* *Dedilər:*
*“Bəli, ey Allahın Rəsulu.”*
*O belə buyurdu:*
*“Sizin ən xeyirliləriniz o kimsələrdir ki, görüldükləri zaman İzzət və Cəlal sahibi Allah xatırlanır.”*
📚Əhməd 27601. İbn Macə 4119. Albani səhih liğeyrihi demişdir.
●■●■■●■●
Əbu Hureyra Allah ondan razı olsun rəvayət edir ki, Allah Elçisi ﷺdemişdir:
*"Namaz əmr olunanların ən xeyirlisidir. Kim çox qılmağı bacarırsa, çox qılsın!"*
ət-Tabərani "Mucəmul-Əvsat" 243.əl-Albani "Sahihul-Cəmius-Sağir"də (No 3870) həsən olduğunu bildirmişdir.
■■●■■●■●■
Ənəs (radıyallahu anhu) rəvayət edir ki, Peyğəmbər ﷺ buyurdu:
*“Rahim və Kərim sahibi olan Allah əllərini Ona tərəf qaldırmış qulunun əllərinə xeyir qoymadan geri qaytarmaz” .*
📚əl-Albani “Səhih Tərğib” 1636.
■●■●■●■■●
Peyğəmbər ﷺ buyurdu:
*«Gecə qaranlığı kimi öldürücü fitnələrdən çəkinin.*
*(Xeyirli əməllər etməyə çalışın!) Çünki səhəri mömin olan axşama kafir olacaqdır, axşamı* *mömin olan isə səhərə kafir olacaqdır. İnsanlar öz imanlarını (dinlərini) dünya malına satacaqlar»*
İmam Nəvəvi “Şərh Müslim” 2/133.
■●■●■●●■
Aişə (Allah ondan razı olsun)rəvayət edir ki, Peyğəmbərﷺbuyurdu:
*“(İnsanlar arasında)*
*Allahın ən nifrət etdiyi adam, ən qatı mübahisə edəndir.”*
(Buxari 2457,
Muslim 6951, 2668/5)
■●■■●■●■■
İbn Ömər(radiyallahu anhumə ) rəvayət edir ki, Peyğəmbərﷺ buyurdu:
*“Sizdən birinizin yeməyi (süfrəyə) qoyulduğu və namaz üçün iqamə verildiyi zaman yeməyə başlasın. Yeməkdən doyana qədər tələsməsin”.*
(Buxari 673,
Muslim 559/66,
1272)
■■■■■■■■■
Əbu Musa(radıyallahu anhu ) rəvayət edir ki, Peyğəmbərﷺ buyurdu: *“(Camaatla birlikdə) namaz qıldıqlarına görə ən böyük mükafatı o kəslər qazanırlar ki, onlar (məscidə gələndə) ən uzaq məsafəni qət edirlər. İmamla birgə namaz qılmaq üçün namazı gözləyənin mükafatı isə namazı qılan kimi yıxılıb-yatan kimsənin mükafatından daha böyükdür.”*
(Buxari 651,
Muslim 662/277, 1545)
■■■■■■■■
Əbu Hureyra(radıyallahu anhu ) rəvayət edir ki, Peyğəmbərﷺ buyurdu: *“Bir deyin görüm, əgər sizdən birinizin qapısının önündən çay axsaydı, o da hər gün bu çayda beş dəfə yuyunsaydı, onun (bədənində olan) çirkabdan bir şey qalardımı?” Əshabələr: “Onun (bədənindəki) çirkabdan heç nə qalmazdı” deyə cavab ver- dikdə Peyğəmbərﷺ buyurdu: “Beş vaxt qılınan namazların məsəli də buna bənzəyir. Belə ki, Allah bununla günahları silir!”*
(Buxari 528, Muslim 667/283,
1554)
https://chat.whatsapp.com/BkEmQQRwHqlAuya6C9fBfB
https://chat.whatsapp.com/KR6UBCROcYE6pmqTNdEmvJ
İrbəd ibn Səriyə Peyğəmbərdənﷺ belə rəvayət edir:
*"Sizi heç bir şübhə qəbul etməyən saf bir din üzərində tərk etdim, gecəsi də gündüz kimidir. Ondan yalnız həlak olmuş birisi azar".*
İbn Əbi Asim "Kitəbus- Sünnədə", Əhməd, ibn Məcə və Həkim gətirmişlər.
"Səhih tərğib və tərhib" 1/132 hədis 59.
■●■●■■●■
Əbu Musa əl-Əşari (Allah ondan razı olsun) deyir ki,
*Peyğəmbərﷺ əshabələrini bir iş dalınca göndərdikdə onlara belə deyərdi:*
*“İnsanları müjdələyin, qaçırtmayın. Asanlaşdırın, çətinləşdirməyin.”*
(Səhihdir. Silsilətus Səhihə: 992).
●■●■●■●■
Peyğəmbərﷺ deyir:
*"Qul hər dəfə fərz namazlarını qılmağa qalxdıqda bütün günahları onun çiyinləri üstünə gətirilər, hər dəfə o, səcdə və rüku etdikdə günahları tökülər".*
Şeyx Əlbəninin "Səhih hədislər silsiləsi" 1398.
■●■●■●■■●
Muaz bin Cəbəl (Allah ondan razı olsun)Peyğəmbərinﷺ belə dediyini rəvayət edir:
*“İstədiyinizə nail olmaq üçün onu başqalarından gizli saxlayın. Həqiqətən hər bir nemət sahibi həsəd olunur.”*
(Səhihdir. Silsilətus Sahihə: 1453).
■●■●■●■■●
İmran ibn Huseyn Peyğəmbərinﷺ belə dediyini rəvayət edir:
*"Ehtiyacsız insanın (başqalarından nəsə) istəməsi qiyamət günü onun üzündə bir ayıb olar".*
İmam Əhməd və Tabarani rəvayət edib, şeyx Əlbəni "sahih liğeyrihi" deyib.
Səhih tərğib və tərhib 798.
■■●●■●■●■
İbn Ömər Peyğəmbərinﷺ belə dediyini rəvayət edir:
*"Kim hətta Allahla görüşənə qədər insanlardan (nələrsə) istəməyə davam edərsə, qiyamət günü üzündə bir tikə ət belə olmayacaqdır".*
İmam Buxari, Muslim və Nəsəi rəvayət etmiş və şeyx Əlbəni "sahih" demişdir.
Səhih tərğib və tərhib 791.
■●●■■■●■
İyad bin Himar (Allah ondan razı olsun) Peyğəmbərinﷺ belə dediyini rəvayət edir:
*“Həqiqətən Allah mənə vəhy edib ki, təvazökar olun, heç kəs heç kimsəyə qarşı təkəbbürlük etməsin (özünü dartmasın, başqasına yuxarıdan aşağı baxmasın).”*
(Səhihdir. Silsilətus Sahihə: 570).
■●■●■●■●■
İbn Ömər (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, Rəsulullahﷺ buyurdu:
*«Şübhəsiz ki, adil olanlar (Qiyamət günü) Rahmənin sağında nurdan minbərlər üzərində olacaqlar. Rahmənin hər iki əli də sağdır. Onlar hökümlərində, ailə haqlarında və əlləri altında olanlarla adil davrananlardır»*
əl-Albani «Səhihul Cəmius Səğir» 1953
●■■●■●■●■
Ənəs (Allah ondan razı olsun) Peyğəmbərinﷺ belə dediyini rəvayət edir:
*"Müsəlman əkdiyi hər bir ağacdan, səpdiyi hər bir toxumdan, quş və ya insan yaxud da heyvan ondan yeyərsə, o onunçün sədəqə sayılar."*
Buxari, Muslim və Əhməd rəvayət etmiş və Albani öz "Silsilə sahihə" kitabında
7№li hədisdə gətirmişdir.
https://chat.whatsapp.com/FSe3bLESet417cvGJDnvoh
https://chat.whatsapp.com/I3JjB98lfPO5HVApN09WZS
*"Sizi heç bir şübhə qəbul etməyən saf bir din üzərində tərk etdim, gecəsi də gündüz kimidir. Ondan yalnız həlak olmuş birisi azar".*
İbn Əbi Asim "Kitəbus- Sünnədə", Əhməd, ibn Məcə və Həkim gətirmişlər.
"Səhih tərğib və tərhib" 1/132 hədis 59.
■●■●■■●■
Əbu Musa əl-Əşari (Allah ondan razı olsun) deyir ki,
*Peyğəmbərﷺ əshabələrini bir iş dalınca göndərdikdə onlara belə deyərdi:*
*“İnsanları müjdələyin, qaçırtmayın. Asanlaşdırın, çətinləşdirməyin.”*
(Səhihdir. Silsilətus Səhihə: 992).
●■●■●■●■
Peyğəmbərﷺ deyir:
*"Qul hər dəfə fərz namazlarını qılmağa qalxdıqda bütün günahları onun çiyinləri üstünə gətirilər, hər dəfə o, səcdə və rüku etdikdə günahları tökülər".*
Şeyx Əlbəninin "Səhih hədislər silsiləsi" 1398.
■●■●■●■■●
Muaz bin Cəbəl (Allah ondan razı olsun)Peyğəmbərinﷺ belə dediyini rəvayət edir:
*“İstədiyinizə nail olmaq üçün onu başqalarından gizli saxlayın. Həqiqətən hər bir nemət sahibi həsəd olunur.”*
(Səhihdir. Silsilətus Sahihə: 1453).
■●■●■●■■●
İmran ibn Huseyn Peyğəmbərinﷺ belə dediyini rəvayət edir:
*"Ehtiyacsız insanın (başqalarından nəsə) istəməsi qiyamət günü onun üzündə bir ayıb olar".*
İmam Əhməd və Tabarani rəvayət edib, şeyx Əlbəni "sahih liğeyrihi" deyib.
Səhih tərğib və tərhib 798.
■■●●■●■●■
İbn Ömər Peyğəmbərinﷺ belə dediyini rəvayət edir:
*"Kim hətta Allahla görüşənə qədər insanlardan (nələrsə) istəməyə davam edərsə, qiyamət günü üzündə bir tikə ət belə olmayacaqdır".*
İmam Buxari, Muslim və Nəsəi rəvayət etmiş və şeyx Əlbəni "sahih" demişdir.
Səhih tərğib və tərhib 791.
■●●■■■●■
İyad bin Himar (Allah ondan razı olsun) Peyğəmbərinﷺ belə dediyini rəvayət edir:
*“Həqiqətən Allah mənə vəhy edib ki, təvazökar olun, heç kəs heç kimsəyə qarşı təkəbbürlük etməsin (özünü dartmasın, başqasına yuxarıdan aşağı baxmasın).”*
(Səhihdir. Silsilətus Sahihə: 570).
■●■●■●■●■
İbn Ömər (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, Rəsulullahﷺ buyurdu:
*«Şübhəsiz ki, adil olanlar (Qiyamət günü) Rahmənin sağında nurdan minbərlər üzərində olacaqlar. Rahmənin hər iki əli də sağdır. Onlar hökümlərində, ailə haqlarında və əlləri altında olanlarla adil davrananlardır»*
əl-Albani «Səhihul Cəmius Səğir» 1953
●■■●■●■●■
Ənəs (Allah ondan razı olsun) Peyğəmbərinﷺ belə dediyini rəvayət edir:
*"Müsəlman əkdiyi hər bir ağacdan, səpdiyi hər bir toxumdan, quş və ya insan yaxud da heyvan ondan yeyərsə, o onunçün sədəqə sayılar."*
Buxari, Muslim və Əhməd rəvayət etmiş və Albani öz "Silsilə sahihə" kitabında
7№li hədisdə gətirmişdir.
https://chat.whatsapp.com/FSe3bLESet417cvGJDnvoh
https://chat.whatsapp.com/I3JjB98lfPO5HVApN09WZS
Əbu Zərr (radıyəllahu ənhu) demişdir :
"(Bir dəfə) mən (Peyğəmbərəﷺ)dedim :
*"Ya Rasulullah! Adam bir toplumu sevir, lakin onların əməllərinin dərəcəsinə çata bilmir? "(1). O,ﷺ dedi :*
*"Ey Əbu Zərr, sən sevdiyin kimsənin yanında olacaqsan."(2) Dedim :*
*"Mən Allahı və Onun Rəsulunu sevirəm." Yenə Peyğəmbərﷺ buyurdu :*
*"Ey Əbu Zərr, sən sevdiyin kimsənin yanında olacaqsan."*
Əbu Davud (5126) , Əhməd (5/156) əl-Albani "Səhih əl-Ədəbul-Mufrad" əsərində bu əsərin "səhih" olduğunu demişdir.
1. Burada Əbu Zərr möminlərin imanda və əməldə dərəcə baxımından birinin digərindən üstün olduğunu bildirir. Bu da dəlildir ki, iman artır və azalır.
2. Bu xüsusda varid olmuş digər hədisdə Aişədən (radıyəllahu ənhə) rəvayət etmişdir ki,
*(bir gün) səhabələrdən biri Peyğəmbərinﷺ yanına gəlib dedi :*
*"Ya Rasulullah! Həqiqətən, sən mənim üçün həm özümdən, həm ailəmdən, həm övladlarımdan sevimlisən. Mən evimdə olarkən səni xatırlayıram və səni görməyənə qədər qəlbim rahatlıq tapmır. Hər ikimizin öləcəyini xatırlayanda isə düşünürəm ki, sən Cənnətə girəcək və Peyğəmbərlərə xas olan ən yüksək mərtəbədə olacaqsan. Mən isə ora düşə bilsəm qorxuram bir daha səni görməyim.". Peyğəmbərﷺ ona cavab vermədi. Nəhayət, Cəbrayıl (əleyhissələm) bu ayəni nazil etdi :*
*"Allaha və Onun Rəsuluna İTAƏT EDƏNLƏR, Allahın özlərinə nemət bəxş etdiyi PEYĞƏMBƏRLƏRLƏ, SİDQ ÜRƏKDƏN İNANANLARLA, ŞƏHİDLƏRLƏ VƏ ƏMƏLİSALEHLƏRLƏ birlikdə olacaqlar. Onlar necə də gözəl dostlardır."*
(Ən Nisa surəsi, 69).
"Mocəmus-Səğir, 1/12; Silsilətul-Əhadisis- Səhihə, 2933.)
Ənəs (radıyəllahu ənhu) rəvayət edir ki,
*bir kişi Peyğəmbərdənﷺ soruşdu :*
*"Ey Allahın peyğəmbəri! Qiyamət nə zaman qopacaq?" Peyğəmbərﷺ soruşdu:*
*"Sən o gün üçün nə hazırlamısan?" (1) Adam dedi :*
*"Elə böyük bir şey hazırlamamışam. (2) Mən, sadəcə, Allahı və Onun Rəsulunu sevirəm! " Peyğəmbərﷺ buyurdu:*
*"Adam sevdiyi kimsənin yanında olacaq."*
*Ənəs dedi :*
*"Mən müsəlmanların İslam dinini qəbul etdikdən sonra, həmin gün sevindikləri qədər daha çox sevindiklərini görmədim. "* (3)
Buxari (3688), Muslim (6883), Tirmizi (2560), Əhməd ( 3/255).
1. Alimlər belə cavaba : "Müdrik adamın cavabı"-deyirlər. Yəni verilən suala daha geniş cavab vermək və sual verən adama daha çox fayda vermək üçün sualı başqa cür qoymaq, sonra da buna cavab vermək. Burada Peyğəmbərﷺ həmin adama Qiyamətin qopacağı vaxta yox, Qiyamət gününə hazırladığı əməllərə diqqət yetirməyi buyurur.
2. İmam Buxari və Muslimin "Səhih"lərində : "Mən elə də çox namaz, oruc və sədəqə tədarük görməmişəm."-deyilir.
3. İmam Buxarinin nəql etdiyi bu hədisin sonunda Ənəs ibn Məlik (radıyəllahu ənhu) demişdir:"
*Mən Peyğəmbəriﷺ Əbu Bəkri, Öməri sevirəm və ümid edirəm ki, onlar qədər yaxşılıq etmiş olmasam da, bu sevgimə görə onlarla bir yerdə olacağam."*
●●●●●●●●
Abu İnəbə əl-Xovlani (radiyallahu anhu) Allah Rəsulununﷺ belə dediyini eşitdim:
*"Allah daima bu dinin {içərisindən} özünə itaət edən* {dinini yaşadan dəvətçilər, Alimlər} *çıxarar."*
İbn Macə 8. Albani, həsən deyib.
■■ ● ■ ● ■ ●
Abdullah İbn Busr el-Muzəni (radiyallahu anhu) demisdir:
*"Iki bədəvi Allah Elcisinin ﷺ yanina gəldi və onlardan biri sorusdu: Ey Allahin Elcisi, hansi insan ən xeyirlidir? O buyurdu: " *Ömru uzun və əməli gozəl olana Tuba olsun!*
*Digəri dedi: "Hansi əməl en xeyirlidir?" Peygəmberﷺ*
" *Dilin Allahin zikrindən qurumadigi halda dunyadan ayril!* "
Menbe:Ebu Nueym "Hilyetul-Euliye" 355, el-Albani "Sahih Cemi" 3282
~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~
Abu Hureyra (radiyallahu anhu) Peyğəmbərﷺ belə buyurdu:
*"Üç dua vardır ki, onların qəbul olmasına heç bir şəkk-şübhə yoxdur. Valideynin {Atanın övladına} duası, müsafirin duası və məzlumun duası."*
Abu Davud 1536.
Albani,silsilə sahiha 596.
■● ■ ● ■ ● ■
Abu Hureyra (radiyallahu anhu) Allah Rəsuluﷺ belə buyurdu:
*"Allaha itaət etməkdə savabı ən tez çatan qohumluq əlaqəsini saxlamaqdır. Cəzası ən tez çatan isə qohumluq əlaqəsini kəsmək, zülm etmək və yalandan and içməkdir."*
Beyhəqi 10/35. Albani, sahihul cami 5391.
https://chat.whatsapp.com/FSe3bLESet417cvGJDnvoh
https://chat.whatsapp.com/I3JjB98lfPO5HVApN09WZS
"(Bir dəfə) mən (Peyğəmbərəﷺ)dedim :
*"Ya Rasulullah! Adam bir toplumu sevir, lakin onların əməllərinin dərəcəsinə çata bilmir? "(1). O,ﷺ dedi :*
*"Ey Əbu Zərr, sən sevdiyin kimsənin yanında olacaqsan."(2) Dedim :*
*"Mən Allahı və Onun Rəsulunu sevirəm." Yenə Peyğəmbərﷺ buyurdu :*
*"Ey Əbu Zərr, sən sevdiyin kimsənin yanında olacaqsan."*
Əbu Davud (5126) , Əhməd (5/156) əl-Albani "Səhih əl-Ədəbul-Mufrad" əsərində bu əsərin "səhih" olduğunu demişdir.
1. Burada Əbu Zərr möminlərin imanda və əməldə dərəcə baxımından birinin digərindən üstün olduğunu bildirir. Bu da dəlildir ki, iman artır və azalır.
2. Bu xüsusda varid olmuş digər hədisdə Aişədən (radıyəllahu ənhə) rəvayət etmişdir ki,
*(bir gün) səhabələrdən biri Peyğəmbərinﷺ yanına gəlib dedi :*
*"Ya Rasulullah! Həqiqətən, sən mənim üçün həm özümdən, həm ailəmdən, həm övladlarımdan sevimlisən. Mən evimdə olarkən səni xatırlayıram və səni görməyənə qədər qəlbim rahatlıq tapmır. Hər ikimizin öləcəyini xatırlayanda isə düşünürəm ki, sən Cənnətə girəcək və Peyğəmbərlərə xas olan ən yüksək mərtəbədə olacaqsan. Mən isə ora düşə bilsəm qorxuram bir daha səni görməyim.". Peyğəmbərﷺ ona cavab vermədi. Nəhayət, Cəbrayıl (əleyhissələm) bu ayəni nazil etdi :*
*"Allaha və Onun Rəsuluna İTAƏT EDƏNLƏR, Allahın özlərinə nemət bəxş etdiyi PEYĞƏMBƏRLƏRLƏ, SİDQ ÜRƏKDƏN İNANANLARLA, ŞƏHİDLƏRLƏ VƏ ƏMƏLİSALEHLƏRLƏ birlikdə olacaqlar. Onlar necə də gözəl dostlardır."*
(Ən Nisa surəsi, 69).
"Mocəmus-Səğir, 1/12; Silsilətul-Əhadisis- Səhihə, 2933.)
Ənəs (radıyəllahu ənhu) rəvayət edir ki,
*bir kişi Peyğəmbərdənﷺ soruşdu :*
*"Ey Allahın peyğəmbəri! Qiyamət nə zaman qopacaq?" Peyğəmbərﷺ soruşdu:*
*"Sən o gün üçün nə hazırlamısan?" (1) Adam dedi :*
*"Elə böyük bir şey hazırlamamışam. (2) Mən, sadəcə, Allahı və Onun Rəsulunu sevirəm! " Peyğəmbərﷺ buyurdu:*
*"Adam sevdiyi kimsənin yanında olacaq."*
*Ənəs dedi :*
*"Mən müsəlmanların İslam dinini qəbul etdikdən sonra, həmin gün sevindikləri qədər daha çox sevindiklərini görmədim. "* (3)
Buxari (3688), Muslim (6883), Tirmizi (2560), Əhməd ( 3/255).
1. Alimlər belə cavaba : "Müdrik adamın cavabı"-deyirlər. Yəni verilən suala daha geniş cavab vermək və sual verən adama daha çox fayda vermək üçün sualı başqa cür qoymaq, sonra da buna cavab vermək. Burada Peyğəmbərﷺ həmin adama Qiyamətin qopacağı vaxta yox, Qiyamət gününə hazırladığı əməllərə diqqət yetirməyi buyurur.
2. İmam Buxari və Muslimin "Səhih"lərində : "Mən elə də çox namaz, oruc və sədəqə tədarük görməmişəm."-deyilir.
3. İmam Buxarinin nəql etdiyi bu hədisin sonunda Ənəs ibn Məlik (radıyəllahu ənhu) demişdir:"
*Mən Peyğəmbəriﷺ Əbu Bəkri, Öməri sevirəm və ümid edirəm ki, onlar qədər yaxşılıq etmiş olmasam da, bu sevgimə görə onlarla bir yerdə olacağam."*
●●●●●●●●
Abu İnəbə əl-Xovlani (radiyallahu anhu) Allah Rəsulununﷺ belə dediyini eşitdim:
*"Allah daima bu dinin {içərisindən} özünə itaət edən* {dinini yaşadan dəvətçilər, Alimlər} *çıxarar."*
İbn Macə 8. Albani, həsən deyib.
■■ ● ■ ● ■ ●
Abdullah İbn Busr el-Muzəni (radiyallahu anhu) demisdir:
*"Iki bədəvi Allah Elcisinin ﷺ yanina gəldi və onlardan biri sorusdu: Ey Allahin Elcisi, hansi insan ən xeyirlidir? O buyurdu: " *Ömru uzun və əməli gozəl olana Tuba olsun!*
*Digəri dedi: "Hansi əməl en xeyirlidir?" Peygəmberﷺ*
" *Dilin Allahin zikrindən qurumadigi halda dunyadan ayril!* "
Menbe:Ebu Nueym "Hilyetul-Euliye" 355, el-Albani "Sahih Cemi" 3282
~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~
Abu Hureyra (radiyallahu anhu) Peyğəmbərﷺ belə buyurdu:
*"Üç dua vardır ki, onların qəbul olmasına heç bir şəkk-şübhə yoxdur. Valideynin {Atanın övladına} duası, müsafirin duası və məzlumun duası."*
Abu Davud 1536.
Albani,silsilə sahiha 596.
■● ■ ● ■ ● ■
Abu Hureyra (radiyallahu anhu) Allah Rəsuluﷺ belə buyurdu:
*"Allaha itaət etməkdə savabı ən tez çatan qohumluq əlaqəsini saxlamaqdır. Cəzası ən tez çatan isə qohumluq əlaqəsini kəsmək, zülm etmək və yalandan and içməkdir."*
Beyhəqi 10/35. Albani, sahihul cami 5391.
https://chat.whatsapp.com/FSe3bLESet417cvGJDnvoh
https://chat.whatsapp.com/I3JjB98lfPO5HVApN09WZS
Əbu Hureyrə (Radiyallahu anhu) rəvayət edir ki, Peyğəmbərﷺ belə buyurdu:
*“Kim oturduğu yerdə Allahı zikr etməzsə, Allah onu peşmançılığa məruz qoyar. Kim uzandığı yataqda Allahı zikr etməzsə, Allah onu peşmançılığa məruz qoyar.”*
📚Əbu Davud 4856. Nəsai, sünənul kubra 10237. Albani, sahihul cami 6477. ((səhih)).
■●■●■●■
Ənəs رضي الله عنه rəvayət edir ki, Peyğəmbər ﷺ buyurdu:
*“Cinlərin gözlərinin (baxışı) ilə Adəm övladının övrətini arasını pərdə ilə örtün (gizlədin). Sizdən biri libasını soyunduqda desin:*
*«Bismilləh (Allahın adı ilə)»*
_əl-Albani “Səhih Cəmi” 3610._
●●●●●●●●
Cabir (Allah ondan razı olsun) belə rəvayət edir: " Peyğəmbərﷺ belə buyurmuşdur:
*" Hər bir xəstəliyin bir dərmanı var. Əgər dərman xəstəliyə toxunarsa , Allahın izni ilə şəfa tapar."*
(Müslim /2204).
●●●●●●●
Peyğəmbərﷺ buyurdu:
*“Kim səhər-səhər Mədinənin ən yaxşı xurma növündən yeddi ədəd (Başqa rəvayətdə: Mədinənin iki dağı arasındakı acva xuma növündən) yesə,həmin gün ona nə zəhər, nə də cadu zərər verə bilməz”.*
{Buxari 10/247, Muslim 3/1618.}
●●●●●●●●
Əbu Hureyra (radıyəllahu ənhu) rəvayət edir ki,
Peyğəmbərﷺ demişdir:
*"Külək Allahın mərhəmətindəndir. O, həm rəhmətlə, həm də əzabla gəlir. Elə isə, onu söyməyin. Sadəcə onun xeyrini Allahdan diləyin və onun şərindən Allaha sığının."*
📚(Şeyx Albani "Sahih əl-Ədəb əl-Mufrad" əsərində bu hədisin "səhih" olduğunu demişdir)
●●●●●●●
_Ubeyy (radıyallahu anhu) – rəvayət edir ki,
*Peyğəmbərﷺ buyurdu:*_ *_“Adəm (əleyhissəlam)- öldüyü zaman mələklər onun cəsədini tək sayda su ilə yudular və onu dəfn etdilər._*
_*Bu da Adəmin - (əleyhissəlam) övladlarına olan sünnətidir”*_
Təbərani “Mucəmul Vasit”, əl-Albani “Səhihul Cəmi” 5207.
■●■●■●■●
📖 Allah Rəsuluﷺ bir hədisində demişdir:
*İŞA NAMAZININ VAXTI GECƏ YARISINA QƏDƏRDİR. SÜBH NAMAZININ VAXTI İSƏ GÜNƏŞ ÇIXANA QƏDƏRDİR.*
📚 Səhih Müslim, 612.
●●■●●■■■
*PEYĞƏMBƏRİN ﷺ ƏMRİNƏ MÜXALİF OLMAĞIN DÜNYADAKI AQİBƏTİ.*
Səid ibn əl-Museyyib (Allah ona rəhmət etsin) atasından, O da atasından rəvayət edir ki,
*bir gün O, Peyğəmbərin ﷺ yanına gəldi və Peyğəmbər ﷺ ona dedi: "Sənin adın nədir?"*
*O dedi: "Hüzün (kədər)"*
*Peyğəmbər ﷺ dedi: "Sən Səhlsən (Yəni sənin adın Səhl (rahat) olsun)"*
*O dedi: "Mən atamın məni adlandırdığı adı dəyişmərəm."*
*İbn əl-Museyyib deyir ki; "O gündən sonra bizim nəslimizdə hüzün (kədər) hələ də davam etməkdədir."*
📚 Səhih əl-Buxari (kitəbul-ədəb)
■●■●■■●■
Abdullah ibn Məsud (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, *Peyğəmbər ﷺ namazı qılırdı, O səcdə etdiyi zaman Həsən və Hüseyn (Allah onlardan razı olsun) qaçaraq onun belinə çıxdı. Səhabələr onlara mane olmaq istədikdə Peyğəmbər ﷺ onlara işarə etdi ki, onları tərk etsinlər (mane olmasınlar). Peyğəmbər ﷺ namazını bitirdikdən sonra onları qucağına götürdü və dedi: "KİM MƏNİ SEVİRSƏ QOY O, BUNLARIN İKİSİNİ DƏ SEVSİN!"*
📚 Əs-silsilətus-sahihə 312
https://chat.whatsapp.com/FSe3bLESet417cvGJDnvoh
https://chat.whatsapp.com/I3JjB98lfPO5HVApN09WZS
*“Kim oturduğu yerdə Allahı zikr etməzsə, Allah onu peşmançılığa məruz qoyar. Kim uzandığı yataqda Allahı zikr etməzsə, Allah onu peşmançılığa məruz qoyar.”*
📚Əbu Davud 4856. Nəsai, sünənul kubra 10237. Albani, sahihul cami 6477. ((səhih)).
■●■●■●■
Ənəs رضي الله عنه rəvayət edir ki, Peyğəmbər ﷺ buyurdu:
*“Cinlərin gözlərinin (baxışı) ilə Adəm övladının övrətini arasını pərdə ilə örtün (gizlədin). Sizdən biri libasını soyunduqda desin:*
*«Bismilləh (Allahın adı ilə)»*
_əl-Albani “Səhih Cəmi” 3610._
●●●●●●●●
Cabir (Allah ondan razı olsun) belə rəvayət edir: " Peyğəmbərﷺ belə buyurmuşdur:
*" Hər bir xəstəliyin bir dərmanı var. Əgər dərman xəstəliyə toxunarsa , Allahın izni ilə şəfa tapar."*
(Müslim /2204).
●●●●●●●
Peyğəmbərﷺ buyurdu:
*“Kim səhər-səhər Mədinənin ən yaxşı xurma növündən yeddi ədəd (Başqa rəvayətdə: Mədinənin iki dağı arasındakı acva xuma növündən) yesə,həmin gün ona nə zəhər, nə də cadu zərər verə bilməz”.*
{Buxari 10/247, Muslim 3/1618.}
●●●●●●●●
Əbu Hureyra (radıyəllahu ənhu) rəvayət edir ki,
Peyğəmbərﷺ demişdir:
*"Külək Allahın mərhəmətindəndir. O, həm rəhmətlə, həm də əzabla gəlir. Elə isə, onu söyməyin. Sadəcə onun xeyrini Allahdan diləyin və onun şərindən Allaha sığının."*
📚(Şeyx Albani "Sahih əl-Ədəb əl-Mufrad" əsərində bu hədisin "səhih" olduğunu demişdir)
●●●●●●●
_Ubeyy (radıyallahu anhu) – rəvayət edir ki,
*Peyğəmbərﷺ buyurdu:*_ *_“Adəm (əleyhissəlam)- öldüyü zaman mələklər onun cəsədini tək sayda su ilə yudular və onu dəfn etdilər._*
_*Bu da Adəmin - (əleyhissəlam) övladlarına olan sünnətidir”*_
Təbərani “Mucəmul Vasit”, əl-Albani “Səhihul Cəmi” 5207.
■●■●■●■●
📖 Allah Rəsuluﷺ bir hədisində demişdir:
*İŞA NAMAZININ VAXTI GECƏ YARISINA QƏDƏRDİR. SÜBH NAMAZININ VAXTI İSƏ GÜNƏŞ ÇIXANA QƏDƏRDİR.*
📚 Səhih Müslim, 612.
●●■●●■■■
*PEYĞƏMBƏRİN ﷺ ƏMRİNƏ MÜXALİF OLMAĞIN DÜNYADAKI AQİBƏTİ.*
Səid ibn əl-Museyyib (Allah ona rəhmət etsin) atasından, O da atasından rəvayət edir ki,
*bir gün O, Peyğəmbərin ﷺ yanına gəldi və Peyğəmbər ﷺ ona dedi: "Sənin adın nədir?"*
*O dedi: "Hüzün (kədər)"*
*Peyğəmbər ﷺ dedi: "Sən Səhlsən (Yəni sənin adın Səhl (rahat) olsun)"*
*O dedi: "Mən atamın məni adlandırdığı adı dəyişmərəm."*
*İbn əl-Museyyib deyir ki; "O gündən sonra bizim nəslimizdə hüzün (kədər) hələ də davam etməkdədir."*
📚 Səhih əl-Buxari (kitəbul-ədəb)
■●■●■■●■
Abdullah ibn Məsud (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, *Peyğəmbər ﷺ namazı qılırdı, O səcdə etdiyi zaman Həsən və Hüseyn (Allah onlardan razı olsun) qaçaraq onun belinə çıxdı. Səhabələr onlara mane olmaq istədikdə Peyğəmbər ﷺ onlara işarə etdi ki, onları tərk etsinlər (mane olmasınlar). Peyğəmbər ﷺ namazını bitirdikdən sonra onları qucağına götürdü və dedi: "KİM MƏNİ SEVİRSƏ QOY O, BUNLARIN İKİSİNİ DƏ SEVSİN!"*
📚 Əs-silsilətus-sahihə 312
https://chat.whatsapp.com/FSe3bLESet417cvGJDnvoh
https://chat.whatsapp.com/I3JjB98lfPO5HVApN09WZS
https://chat.whatsapp.com/Hv4FopBTsJL9xPFx6KjjhV
https://chat.whatsapp.com/GlX8GYgSUhp2QyN7Vk7U9a
https://t.me/bukaru
*Rəsulullahınﷺ libası[1] barədə varid olanlar*
(54) ........ Ummu Sələmə[2] (radıyallahu anhə) demişdir: *“Rəsulullahınﷺ ən çox sevdiyi paltar köynək[3] idi.*
hədisi Əbu Davud (4025, 4026), Tirmizi (1762, 1763, 1764), Nəsai (9668), İbn Macə (3575) və Əhməd (6/317) rəvayət etmişdir. Muhəmməd Nasirəddin əl-Albani də “Muxtəsər əş-Şəmail” və “Səhih ət-Tərğib vət-Tərhib” (2028) əsərində bu hədisin “səhih” olduğunu demişdir.
[1] İmam Əbu İsa ət-Tirmizi bu fəsildə Peyğəmbərinﷺ libasının nə cür olduğunu, onun növlərini, hansı libası və nə rəngdə olan geyimi sevdiyini xəbər verən hədisləri varid etmişdir. Libasa gəlincə, qeyd etmək lazımdır ki, bunun da hökmü saç düzümünün hökmü kimidir. Yəni, adam istədiyi paltarı geyinə bilər. Demək, libasın əsli halaldır. Bu xüsusda Rəsulullahﷺ belə buyurmuşdur: “İsrafa yol vermədən (həddi aşmadan) və təkəbbürlük göstərmədən yeyin, için, sədəqə verin və (istədiyiniz geyimi) geyinin” (Sunən İbn Macə, 23; Səhih əl-Cami, 8634; hədis “həsən”dir). Hər bir məmləkətin özünəməxsus, adət-ənənəsinə uyğun geyimi vardır ki, o yerlərdə yaşayanlara oradakılar kimi geyinmək daha məqsədəuyğundur. Onu da qeyd edək ki, yad bir ölkənin geyimini geyib: “bu sünnədir”– demək, İslam şəriətinə müvafiq rəy deyildir. Yalnız İslam şəriətinin qadağan etdiyi geyimlərdən başqa. Bunlara da aşağıdakıları misal göstərmək olar:
– Libasının ətəyini topuqdan aşağı uzatmaq; Əbu Zərr (radıyallahu anhu) rəvayət etmişdir ki, Peyğəmbərﷺ belə buyurmuşdur: “Üç qisim insan vardır ki, Qiyamət günü Allah onları danışdırmayacaq, onların üzünə baxmayacaq və onları təmizə çıxarmayacaqdır. Üstəlik, onları üzücü bir əzab gözləyir.” Əbu Zərr dedi: “Peyğəmbərﷺ (buna dəlalət edən) ayəni ("Ali-İmran" surəsinin 77-ci ayəsini) üç dəfə oxudu. Mən dedim: “Onların ümidləri boşa çıxdı, özləri də ziyana uğradılar. Kimlərdir onlar, ya Rəsulullah?” Peyğəmbərﷺ buyurdu: “Libasının ətəyini topuqdan aşağı uzadan, verdiyini başa qaxan və yalandan and içməklə malını satan kimsələrdir” (Səhih Muslim, 293); başqa bir hədisdə isə o demişdir: “Paltarın topuqdan aşağı düşən hissəsinə görə bu topuqlar Cəhənnəm odunda yanacaqdır” (Səhih əl-Buxari, 5787).
– İpək, zərxara, ipək qatışığı olan libas və atlas parça; Bəra ibn Azib (radıyallahu anhu) demişdir: “Peyğəmbərﷺ bizə yeddi şeyi əmr etdi və yeddi şeyi qadağan etdi. O, bizə cənazənin ardınca getməyi, xəstəni ziyarət etməyi, məclisə dəvət edənin dəvətini qəbul etməyi, məzluma yardım etməyi, andı yerinə yetirməyi, verilən salamı almağı və asqırıb (“Əlhəmdulilləh”– deyən) adama rəhmət diləməyi (“Yərhəmukəllah”– deməyi) əmr etdi. Və bizə gümüş qabda (yemək-içməyi), qızıl üzük, ipək, zərxara, ipək qatışığı olan libas və atlas parça geyməyi qadağan etdi” (Səhih əl-Buxari, 1239); Hədisdə olan qadağalardan yalnız altısı sadalanmışdır. Lakin imam Buxarinin “Libas” kitabında rəvayət etdiyi hədisdə deyilir ki, Peyğəmbərﷺ ipəkdən olan yəhəri də onlara qadağan etmişdir. Qeyd etmək lazımdır ki, hədisdə qadağan olunmuş yeddi şey bu ümmətin kişilərinə aiddir. Qızıl və gümüş qablardan istifadə etmək isə həm kişilərə, həm də qadınlara aiddir. Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, ipək geyməyi halal saymaq Qiyamətin əlamətlərindəndir. Əbu Amir əl-Əşari (radıyallahu anhu) rəvayət edir ki, Rəsulullahﷺ demişdir: “Ümmətimdən elə adamlar meydana çıxacaq ki, onlar zina etməyi, kişilərə ipək geyməyi, şərab içməyi və musiqi alətlərindən istifadə etməyi halal sayacaqlar. Bəziləri də dağa yaxın yerlərdə yaşayacaqlar. Çobanlar bu adamların sürülərini sürüb onların yanına gətirəcək, sonra fağır-füqəra gəlib onlardan yardım istəyəcək və onlar: “Sabah gələrsən”– deyəcəklər. Gecə ikən Allah dağı onlardan bəzilərinin başına uçurdacaq,
https://chat.whatsapp.com/GlX8GYgSUhp2QyN7Vk7U9a
https://t.me/bukaru
*Rəsulullahınﷺ libası[1] barədə varid olanlar*
(54) ........ Ummu Sələmə[2] (radıyallahu anhə) demişdir: *“Rəsulullahınﷺ ən çox sevdiyi paltar köynək[3] idi.*
hədisi Əbu Davud (4025, 4026), Tirmizi (1762, 1763, 1764), Nəsai (9668), İbn Macə (3575) və Əhməd (6/317) rəvayət etmişdir. Muhəmməd Nasirəddin əl-Albani də “Muxtəsər əş-Şəmail” və “Səhih ət-Tərğib vət-Tərhib” (2028) əsərində bu hədisin “səhih” olduğunu demişdir.
[1] İmam Əbu İsa ət-Tirmizi bu fəsildə Peyğəmbərinﷺ libasının nə cür olduğunu, onun növlərini, hansı libası və nə rəngdə olan geyimi sevdiyini xəbər verən hədisləri varid etmişdir. Libasa gəlincə, qeyd etmək lazımdır ki, bunun da hökmü saç düzümünün hökmü kimidir. Yəni, adam istədiyi paltarı geyinə bilər. Demək, libasın əsli halaldır. Bu xüsusda Rəsulullahﷺ belə buyurmuşdur: “İsrafa yol vermədən (həddi aşmadan) və təkəbbürlük göstərmədən yeyin, için, sədəqə verin və (istədiyiniz geyimi) geyinin” (Sunən İbn Macə, 23; Səhih əl-Cami, 8634; hədis “həsən”dir). Hər bir məmləkətin özünəməxsus, adət-ənənəsinə uyğun geyimi vardır ki, o yerlərdə yaşayanlara oradakılar kimi geyinmək daha məqsədəuyğundur. Onu da qeyd edək ki, yad bir ölkənin geyimini geyib: “bu sünnədir”– demək, İslam şəriətinə müvafiq rəy deyildir. Yalnız İslam şəriətinin qadağan etdiyi geyimlərdən başqa. Bunlara da aşağıdakıları misal göstərmək olar:
– Libasının ətəyini topuqdan aşağı uzatmaq; Əbu Zərr (radıyallahu anhu) rəvayət etmişdir ki, Peyğəmbərﷺ belə buyurmuşdur: “Üç qisim insan vardır ki, Qiyamət günü Allah onları danışdırmayacaq, onların üzünə baxmayacaq və onları təmizə çıxarmayacaqdır. Üstəlik, onları üzücü bir əzab gözləyir.” Əbu Zərr dedi: “Peyğəmbərﷺ (buna dəlalət edən) ayəni ("Ali-İmran" surəsinin 77-ci ayəsini) üç dəfə oxudu. Mən dedim: “Onların ümidləri boşa çıxdı, özləri də ziyana uğradılar. Kimlərdir onlar, ya Rəsulullah?” Peyğəmbərﷺ buyurdu: “Libasının ətəyini topuqdan aşağı uzadan, verdiyini başa qaxan və yalandan and içməklə malını satan kimsələrdir” (Səhih Muslim, 293); başqa bir hədisdə isə o demişdir: “Paltarın topuqdan aşağı düşən hissəsinə görə bu topuqlar Cəhənnəm odunda yanacaqdır” (Səhih əl-Buxari, 5787).
– İpək, zərxara, ipək qatışığı olan libas və atlas parça; Bəra ibn Azib (radıyallahu anhu) demişdir: “Peyğəmbərﷺ bizə yeddi şeyi əmr etdi və yeddi şeyi qadağan etdi. O, bizə cənazənin ardınca getməyi, xəstəni ziyarət etməyi, məclisə dəvət edənin dəvətini qəbul etməyi, məzluma yardım etməyi, andı yerinə yetirməyi, verilən salamı almağı və asqırıb (“Əlhəmdulilləh”– deyən) adama rəhmət diləməyi (“Yərhəmukəllah”– deməyi) əmr etdi. Və bizə gümüş qabda (yemək-içməyi), qızıl üzük, ipək, zərxara, ipək qatışığı olan libas və atlas parça geyməyi qadağan etdi” (Səhih əl-Buxari, 1239); Hədisdə olan qadağalardan yalnız altısı sadalanmışdır. Lakin imam Buxarinin “Libas” kitabında rəvayət etdiyi hədisdə deyilir ki, Peyğəmbərﷺ ipəkdən olan yəhəri də onlara qadağan etmişdir. Qeyd etmək lazımdır ki, hədisdə qadağan olunmuş yeddi şey bu ümmətin kişilərinə aiddir. Qızıl və gümüş qablardan istifadə etmək isə həm kişilərə, həm də qadınlara aiddir. Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, ipək geyməyi halal saymaq Qiyamətin əlamətlərindəndir. Əbu Amir əl-Əşari (radıyallahu anhu) rəvayət edir ki, Rəsulullahﷺ demişdir: “Ümmətimdən elə adamlar meydana çıxacaq ki, onlar zina etməyi, kişilərə ipək geyməyi, şərab içməyi və musiqi alətlərindən istifadə etməyi halal sayacaqlar. Bəziləri də dağa yaxın yerlərdə yaşayacaqlar. Çobanlar bu adamların sürülərini sürüb onların yanına gətirəcək, sonra fağır-füqəra gəlib onlardan yardım istəyəcək və onlar: “Sabah gələrsən”– deyəcəklər. Gecə ikən Allah dağı onlardan bəzilərinin başına uçurdacaq,
bəzilərini də meymunlara və donuzlara döndərəcək və onlar Qiyamət gününə qədər bu görkəmdə qalacaqlar” (Səhih əl-Buxari, 5590).
– Kişilərə qadın paltarı, qadınlara da kişi paltarı və bir də kafirlərə məxsus olan geyimi geymək. 31-ci hədisin izahına bax.
– Həcc və ya ümrə niyyətini edib ihrama girdikdən sonra izar və ridadan başqa bir şey: alt paltarı, şalvar, corab və s. geymək.
– Övrət yerini bildirən dar şalvar geymək. Qadınlara isə, ümumiyyətlə, ancaq şalvar geyib naməhrəm qarşısına çıxması haramdır.
– Ölmüş heyvanın aşılanmamış dərisindən tikilmiş libas geymək.
– Qəsb edilmiş və ya oğurlanmış paltarı geymək.
– Üzərində hər hansı bir canlının rəsmi, yaxud batil bir dini təbliğ edən şəkillər, yaxud da batil mənalar ifadə edən yazılar olan paltarı geymək.
[2] Ummu Sələmə Hind bint Əbu Umeyyə əl-Məxzumiyyə (radıyallahu anhə) Peyğəmbərinﷺ zövcəsi, möminlərin anası, Həbəşistana hicrət etmiş səhabələrin birincilərindən olmuş, həm də, Allahın qılıncı ləqəbi ilə tanınmış Xalid ibn Vəlidin (radıyallahu anhu) əmisi qızıdır. Ummu Sələmə (radıyallahu anhə) qadın səhabələr arasında fəqih, yəni, dini yaxşı bilən ən savadlı qadınlardan hesab olunur. O, Peyğəmbərdənﷺ 378 hədis rəvayət etmişdir. Buxari və Muslim – birlikdə ondan on üç hədis, ayrı-ayrılıqda Buxari üç, Muslim isə on üç hədis rəvayət etmişdir. Peyğəmbərəﷺ ərə getməmişdən əvvəl Əbu Sələmə ibn Abdul-Əsəd əl-Məxzuminin (radıyallahu anhu) zövcəsi olmuş və ondan dünyaya üç övlad gətirmişdir. Onların üçü də: Ömər, Sələmə və Zeynəb səhabə olmuşlar. Peyğəmbərﷺ isə onunla hicrətin dördüncü ilində evlənmişdir. Ummu Sələmə (radıyallahu anhumə) təqribən doxsan yaşına kimi yaşamışdır. Möminlərin anaları arasında bu dünyadan ən son köçmüş qadındır. Hüseyn ibn Əli ibn Əbu Talibin (radıyallahu anhumə) şəhid olduğu vaxta qədər yaşamış, onun qətlə yetirildiyini eşitdikdə olduqca çox kədərlənmiş, hətta özündən getmiş və o, şəhid olduqdan az bir müddət sonra Ummu Sələmə də vəfat etmişdir (Siyər Əlam ən-Nubələ, 20-ci tərcümeyi-hal).
[3] Burada “köynək” deyildikdə, baş və ayaqlar istisna olmaqla, bədənin hər yerini örtən, iki qoldan və yaxalıqdan ibarət, pambıqdan və ya buna bənzər bədəni narahat etməyən parçadan hazırlanmış geyim nəzərdə tutulur. Başqa cür desək, hazırda ərəblərin əksəriyyətinin geydiyi geyim. Alimlər Peyğəmbərinﷺ köynək geyinməyi daha çox sevdiyini belə izah etmişlər ki, digər geyimlərdən fərqli olaraq bu köynəyi həm geyinmək, həm soyunmaq, həm də onunla hərəkət etmək daha rahat və daha asandır
– Kişilərə qadın paltarı, qadınlara da kişi paltarı və bir də kafirlərə məxsus olan geyimi geymək. 31-ci hədisin izahına bax.
– Həcc və ya ümrə niyyətini edib ihrama girdikdən sonra izar və ridadan başqa bir şey: alt paltarı, şalvar, corab və s. geymək.
– Övrət yerini bildirən dar şalvar geymək. Qadınlara isə, ümumiyyətlə, ancaq şalvar geyib naməhrəm qarşısına çıxması haramdır.
– Ölmüş heyvanın aşılanmamış dərisindən tikilmiş libas geymək.
– Qəsb edilmiş və ya oğurlanmış paltarı geymək.
– Üzərində hər hansı bir canlının rəsmi, yaxud batil bir dini təbliğ edən şəkillər, yaxud da batil mənalar ifadə edən yazılar olan paltarı geymək.
[2] Ummu Sələmə Hind bint Əbu Umeyyə əl-Məxzumiyyə (radıyallahu anhə) Peyğəmbərinﷺ zövcəsi, möminlərin anası, Həbəşistana hicrət etmiş səhabələrin birincilərindən olmuş, həm də, Allahın qılıncı ləqəbi ilə tanınmış Xalid ibn Vəlidin (radıyallahu anhu) əmisi qızıdır. Ummu Sələmə (radıyallahu anhə) qadın səhabələr arasında fəqih, yəni, dini yaxşı bilən ən savadlı qadınlardan hesab olunur. O, Peyğəmbərdənﷺ 378 hədis rəvayət etmişdir. Buxari və Muslim – birlikdə ondan on üç hədis, ayrı-ayrılıqda Buxari üç, Muslim isə on üç hədis rəvayət etmişdir. Peyğəmbərəﷺ ərə getməmişdən əvvəl Əbu Sələmə ibn Abdul-Əsəd əl-Məxzuminin (radıyallahu anhu) zövcəsi olmuş və ondan dünyaya üç övlad gətirmişdir. Onların üçü də: Ömər, Sələmə və Zeynəb səhabə olmuşlar. Peyğəmbərﷺ isə onunla hicrətin dördüncü ilində evlənmişdir. Ummu Sələmə (radıyallahu anhumə) təqribən doxsan yaşına kimi yaşamışdır. Möminlərin anaları arasında bu dünyadan ən son köçmüş qadındır. Hüseyn ibn Əli ibn Əbu Talibin (radıyallahu anhumə) şəhid olduğu vaxta qədər yaşamış, onun qətlə yetirildiyini eşitdikdə olduqca çox kədərlənmiş, hətta özündən getmiş və o, şəhid olduqdan az bir müddət sonra Ummu Sələmə də vəfat etmişdir (Siyər Əlam ən-Nubələ, 20-ci tərcümeyi-hal).
[3] Burada “köynək” deyildikdə, baş və ayaqlar istisna olmaqla, bədənin hər yerini örtən, iki qoldan və yaxalıqdan ibarət, pambıqdan və ya buna bənzər bədəni narahat etməyən parçadan hazırlanmış geyim nəzərdə tutulur. Başqa cür desək, hazırda ərəblərin əksəriyyətinin geydiyi geyim. Alimlər Peyğəmbərinﷺ köynək geyinməyi daha çox sevdiyini belə izah etmişlər ki, digər geyimlərdən fərqli olaraq bu köynəyi həm geyinmək, həm soyunmaq, həm də onunla hərəkət etmək daha rahat və daha asandır
Cabir (radiyallahu anhu) demişdir:
*“Peyğəmbərﷺ su qablarımızın ağzını bağlamağı və qab-qacaqlarımızın üstünü örtməyi bizə əmr etmişdir.”*
📚İbn Macə 360. Albani səhih demişdir
●■■●■●■■
Cabir ibn Abdullah (Allah ondan razı olsun) *Peyğəmbərdən ﷺ belə eşitdiyini rəvayət edir: “Qabların üstünü örtün və tuluqların ağzını bağlayın. Çünki ildə bir gecə var ki, o gecədə vəba (yoluxucu xəstəlik) dolaşır və üstü açıq elə bir qab, ağzı bağlanmamış elə bir tuluq olmur ki, bu yoluxucu xəstəlikdən ona toxunmasın.”*
(Müslim: 2014)
●■■●■●■
Əbu Hureyrə (Allah ondan razı olsun) Peyğəmbərinﷺ belə dediyini rəvayət edir:
*“Əgər bir qövm məclisdən Allahı zikr etməmiş qalxarlarsa, uzunqulaq leşinin üstündən durmuş kimi olarlar. Həmin məclis onlar üçün ancaq peşimançılıq olar.”*
(Səhihdir. Əbu Davud: 4857).
■●■●■●■●
Huzeyfə (Allah ondan razı olsun) deyir ki,
*bir gün Peyğəmbərﷺ sinəmə söykənmiş halda dedi:*
*“Kimin sonuncu sözü “Ləə iləəhə illəllah” kəlməsi olarsa, cənnətə daxil olar.*
*Kim Allahın üzünü diləyərək bir gün oruc tutar və bu halda ölərsə, cənnətə daxil olar.*
*Kim Allahın üzünü diləyərək sədəqə verər və bu halda ölərsə, cənnətə daxil olar.”*
(Səhihdir. Səhih ət-Tərğib vət-Tərhib: 985)
●■●■■●■
Əbu Hureyrə (Allah ondan razı olsun) Peyğəmbərinﷺ belə dediyini rəvayət edir:
*“Ən üstün sədəqə kasıb adamın verdiyidir. Sədəqə verən əvvəlcə ona yaxın möhtaclılara versin.”*
(Səhihdir. Əbu Davud: 1428)
●■■●■■■
Cabir bin Abdullah (Allah ondan razı olsun) Peyğəmbərinﷺ belə dediyini rəvayət edir:
*“Hər iftar zamanı Allahın cəhənnəmdən xilas etdiyi kimsələr olur və bu hal hər gecə təkrarlanır.”*
(Səhihdir. İbn Macə: 1340).
■●■●■●■■
*Üzrsüz halda orucu pozanların günahı*
Əbu Uməmə (radiyallahu anhu) Peyğəmbərinﷺ belə dediyini rəvayət edir:
*"Mən yuxuda ikən iki kişi gəldi, çiynimdən tutub məni çıxmaq mümkün olmayan bir dağa apardılar və mənə dedilər ki, çıx. Dedim ki, bacarmaram. Dedilər: sən çıx, biz sənə yardım edəcəyik. Dağın axırınadək çıxdım və birdən şiddətli səslər eşitdim. Dedim ki, bu nə səslərdir? Cavab verdilər ki, bu Cəhənnəm əhlinin ulaşmasıdır.*
*Sonra məni apardılar, bir dəstə insanların yanından keçdikdə gördüm ki, ağızları cırılmış halda ayaqlarından başı aşağı asılıblar və ağızlarından da qan tökülür. Dedim ki, bunlar kimdir? Dedilər ki, bunlar vaxtından əvvəl iftar edənlərdir.*
Hədisi ibn Xuzeymə və ibn Hibbən öz "Səhihlərində", Nəsəi "Sunən Kubrada" və Həkim rəvayət etmiş, sonuncu hədisə səhih demiş və Zəhəbi də onunla razılaşmışdır.
Şeyx Albani də "Səhih tərğib və tərhibdə" hədisə səhih demişdir.
Şeyx Albani deyir:
*"vaxtından tez yəni azan verilməmiş yox, əksinə azanın vaxtı girməmiş mənasındadır"._*
Yəni şəri səbəb olmadan gün ərzində orucu pozmaq və həmçinin də şəri səbəb olmadan oruc tutmamaq da bura daxildir.
■●■●■●■●
*Bir çox insanların Quran oxuduqdan sonra xəbərsiz olduqları sünnə*
*Aişə anamız (radiyallahu anhu) belə deyir:*
*Peyğəmbərﷺ oturduğu hər bir məclisdən, oxuduğu hər bir Qurandan, qıldığı hər bir namazdan sonra bu kəlmələrlə xətm edərdi:*
*"Subhənəkə Allahummə va bihəmdik, əşhədu ən ləə iləəhə illə əntə, əstəğfirukə və ətubu ileykə"*
*Dedim ki, ey Allahın Elçisi! Görürəm ki, olduğun hər bir məclisdən, oxuduğun hər bir Qurandan, qıldığın hər bir namazdan sonra bu sözləri deyirsən*
*Dedi ki, bəli. Kim xeyir deyərsə, ona xeyirlə son vurular, kim şər söyləyərsə, onun üçün kəffarə olar.*
İmam Nəsəi bu hədisin üzərində fəslin adını belə qoymuşdur ki,
[Quran tilavətinə xətm etdikdə deyilən söz]
Hədisin isnadı səhihdir. Nəsəi "Sunən Kubrada" rəvayət etmişdir. Hafiz ibn Həcər "Nukət" kitabında 2/733 isnadı səhihdir demişdir.
Alləmə Albani "Sahihədə" 7/495 demişdir ki, isnadı Muslimin şərtlərinə uyğun olaraq səhihdir
■■●●■●■●
Əbu Umamə əl-Bahili (Allah ondan razı olsun) Peyğəmbərinﷺ belə dediyini rəvayət edir:
*“Həqiqətən Allah və mələkləri, hətta yuvada olan qarışqa, dənizdə olan balıq da insanlara xeyiri öyrədən üçün dua edirlər.”*
(Səhihdir. Səhihul Cami: 1838).
https://chat.whatsapp.com/FSe3bLESet417cvGJDnvoh
https://chat.whatsapp.com/I3JjB98lfPO5HVApN09WZS
*“Peyğəmbərﷺ su qablarımızın ağzını bağlamağı və qab-qacaqlarımızın üstünü örtməyi bizə əmr etmişdir.”*
📚İbn Macə 360. Albani səhih demişdir
●■■●■●■■
Cabir ibn Abdullah (Allah ondan razı olsun) *Peyğəmbərdən ﷺ belə eşitdiyini rəvayət edir: “Qabların üstünü örtün və tuluqların ağzını bağlayın. Çünki ildə bir gecə var ki, o gecədə vəba (yoluxucu xəstəlik) dolaşır və üstü açıq elə bir qab, ağzı bağlanmamış elə bir tuluq olmur ki, bu yoluxucu xəstəlikdən ona toxunmasın.”*
(Müslim: 2014)
●■■●■●■
Əbu Hureyrə (Allah ondan razı olsun) Peyğəmbərinﷺ belə dediyini rəvayət edir:
*“Əgər bir qövm məclisdən Allahı zikr etməmiş qalxarlarsa, uzunqulaq leşinin üstündən durmuş kimi olarlar. Həmin məclis onlar üçün ancaq peşimançılıq olar.”*
(Səhihdir. Əbu Davud: 4857).
■●■●■●■●
Huzeyfə (Allah ondan razı olsun) deyir ki,
*bir gün Peyğəmbərﷺ sinəmə söykənmiş halda dedi:*
*“Kimin sonuncu sözü “Ləə iləəhə illəllah” kəlməsi olarsa, cənnətə daxil olar.*
*Kim Allahın üzünü diləyərək bir gün oruc tutar və bu halda ölərsə, cənnətə daxil olar.*
*Kim Allahın üzünü diləyərək sədəqə verər və bu halda ölərsə, cənnətə daxil olar.”*
(Səhihdir. Səhih ət-Tərğib vət-Tərhib: 985)
●■●■■●■
Əbu Hureyrə (Allah ondan razı olsun) Peyğəmbərinﷺ belə dediyini rəvayət edir:
*“Ən üstün sədəqə kasıb adamın verdiyidir. Sədəqə verən əvvəlcə ona yaxın möhtaclılara versin.”*
(Səhihdir. Əbu Davud: 1428)
●■■●■■■
Cabir bin Abdullah (Allah ondan razı olsun) Peyğəmbərinﷺ belə dediyini rəvayət edir:
*“Hər iftar zamanı Allahın cəhənnəmdən xilas etdiyi kimsələr olur və bu hal hər gecə təkrarlanır.”*
(Səhihdir. İbn Macə: 1340).
■●■●■●■■
*Üzrsüz halda orucu pozanların günahı*
Əbu Uməmə (radiyallahu anhu) Peyğəmbərinﷺ belə dediyini rəvayət edir:
*"Mən yuxuda ikən iki kişi gəldi, çiynimdən tutub məni çıxmaq mümkün olmayan bir dağa apardılar və mənə dedilər ki, çıx. Dedim ki, bacarmaram. Dedilər: sən çıx, biz sənə yardım edəcəyik. Dağın axırınadək çıxdım və birdən şiddətli səslər eşitdim. Dedim ki, bu nə səslərdir? Cavab verdilər ki, bu Cəhənnəm əhlinin ulaşmasıdır.*
*Sonra məni apardılar, bir dəstə insanların yanından keçdikdə gördüm ki, ağızları cırılmış halda ayaqlarından başı aşağı asılıblar və ağızlarından da qan tökülür. Dedim ki, bunlar kimdir? Dedilər ki, bunlar vaxtından əvvəl iftar edənlərdir.*
Hədisi ibn Xuzeymə və ibn Hibbən öz "Səhihlərində", Nəsəi "Sunən Kubrada" və Həkim rəvayət etmiş, sonuncu hədisə səhih demiş və Zəhəbi də onunla razılaşmışdır.
Şeyx Albani də "Səhih tərğib və tərhibdə" hədisə səhih demişdir.
Şeyx Albani deyir:
*"vaxtından tez yəni azan verilməmiş yox, əksinə azanın vaxtı girməmiş mənasındadır"._*
Yəni şəri səbəb olmadan gün ərzində orucu pozmaq və həmçinin də şəri səbəb olmadan oruc tutmamaq da bura daxildir.
■●■●■●■●
*Bir çox insanların Quran oxuduqdan sonra xəbərsiz olduqları sünnə*
*Aişə anamız (radiyallahu anhu) belə deyir:*
*Peyğəmbərﷺ oturduğu hər bir məclisdən, oxuduğu hər bir Qurandan, qıldığı hər bir namazdan sonra bu kəlmələrlə xətm edərdi:*
*"Subhənəkə Allahummə va bihəmdik, əşhədu ən ləə iləəhə illə əntə, əstəğfirukə və ətubu ileykə"*
*Dedim ki, ey Allahın Elçisi! Görürəm ki, olduğun hər bir məclisdən, oxuduğun hər bir Qurandan, qıldığın hər bir namazdan sonra bu sözləri deyirsən*
*Dedi ki, bəli. Kim xeyir deyərsə, ona xeyirlə son vurular, kim şər söyləyərsə, onun üçün kəffarə olar.*
İmam Nəsəi bu hədisin üzərində fəslin adını belə qoymuşdur ki,
[Quran tilavətinə xətm etdikdə deyilən söz]
Hədisin isnadı səhihdir. Nəsəi "Sunən Kubrada" rəvayət etmişdir. Hafiz ibn Həcər "Nukət" kitabında 2/733 isnadı səhihdir demişdir.
Alləmə Albani "Sahihədə" 7/495 demişdir ki, isnadı Muslimin şərtlərinə uyğun olaraq səhihdir
■■●●■●■●
Əbu Umamə əl-Bahili (Allah ondan razı olsun) Peyğəmbərinﷺ belə dediyini rəvayət edir:
*“Həqiqətən Allah və mələkləri, hətta yuvada olan qarışqa, dənizdə olan balıq da insanlara xeyiri öyrədən üçün dua edirlər.”*
(Səhihdir. Səhihul Cami: 1838).
https://chat.whatsapp.com/FSe3bLESet417cvGJDnvoh
https://chat.whatsapp.com/I3JjB98lfPO5HVApN09WZS