🍪خوشمزه های سنتی نوروزی از دیار #آذربایجان در #بایرام_سوفراسی "سفره عید"

#نوروز_میراث_کهن

🆔 @BROBX 🍱

🌷آداب و آیین های سنتی مردم #آذربایجان_شرقی در نوروز و سال جدید

#نوروز_میراث_کهن


‏🆔 @BROBX


مطلب از علی فلسفی میاب – مریم ابوالفتحی در لينك زير بخوانيد


لينك مطلب👇🏻
https://t.me/BROBX/12733

✅تحویل سال
گستردن سفره عید یا نوروز در هنگام تحویل سال و چیدن انواع خوراکی بر روی آن از رسم های ویژه و عمومی در آذربایجان شرقی است که به آن بایرام سوفراسی (سفره عید) می گویند. ساعاتی مانده به تحویل سال سفره گسترده می شود و خوراکی های محلی برروی آن نهاده می شود. امروزه در بعضی از نقاط شهری برخی خانواده ها هفت خوراکی که نخستین حرف نام هریک «سین» است مانند: سنجد، سمنو، سرکه، سماق، سنبل، سیب و سیر روی سفره عید می چینند.

🔸 اما آنچه که در نقاط روستایی و عشایری بصورت سنتی و محلی در سفره عید می چینند هفت نوع خوراکی که موسوم به یددی لوین (هفت نوع رنگ) است که شامل نخود برشته ممقان، میان پر اسکو، سوجوق و باسلوق مراغه، آب نبات شکری تبریز و کشمش و سبزه آذرشهر و مراغه، انجیر شیرازی و خرمای صوفی خوزستان می باشد. البته سایر خوراکی ها نیز در سفره عید مردم آذربایجان شرقی دیده می شود که گردو، بادام، پسته و انواع شیرینی ها: لوز، قرابیه و نوقا و ... آجیل چهارشنبه سوری و آجیل سفره عید را شامل می شود. علاوه بر تنقلات ذکر شده برخی خانواده ها در سفره عید اقلام خوراکی های نظیر نان کنجدی مغزدار موسوم به بایرام چوره یی (نان عید)، آش بورانی، مربای کنجد، مربای بادمجان، مربای زردآلو، بادام و شیره انگور، کدو تنبل، دلمه برگ انگور، تخم مرغ رنگین آب پزشده و ... نیز می چینند.

🔸روی سفره نوروزی افزون بر خوراکی های ذکر شده آینه، لاله و شمع، قرآن، کاسه پر از آب، ماهی و یک بشقاب پلو، سکه سبزه سبز شده از گندم، نخود و یا عدس می گذارند که هریک از خوراکی ها در فرهنگ مردم آذربایجان شرقی معنا و مفهومی نمادین دارد.

🔸آذربایجانی ها هر جا که باشند در راه دور یا نزدیک سعی می کنند تا قبل از تحویل سال خود را به خانه برسانند و با پدر و مادر و خواهران و آذربایجانی ها هر جا که باشند در راه دور یا نزدیک سعی می کنند تا قبل از تحویل سال خود را به خانه برسانند و با پدر و مادر و خواهران و همسر و فرزندان بر سر سفره نوروزی حاضر باشند. چون معتقدند اگر کسی در سر تحویل سال در خانه و بر سر سفره نوروزی حاضر نباشد تا آخر سال از خانه و خانواده دور خواهد بود.

🔸پس موقع تحویل همه اعضای خانواده در خانه خود جمع می شوند و در کنار سفره می نشینند و گوش به دعای تحویل سال می سپارند. پس از تحویل سال همه اعضای خانواده به یکدیگر تبریک عید می گویند. کوچکترها دست بزرگترها را می بوسند و بزرگترها صورت کوچکترها را می بوسند. آن گاه بزرگ خانواده دعای تحویل سال را می خواند و برای اعضای خانواده سلامتی و طول عمر و سال خوب آرزو می کند. سپس همه دهان خود را با شیرینی سفره نوروزی شیرین می کنند.

🔸 در برخی از نقاط آذربایجان شرقی مانند شهرستان میانه بعضی از روستاهای شهرستان تبریز (سفیده خوان و شهرستان مرند (روستای میاب) ساعاتی مانده به تحویل سال همه مردان روستا در مسجد جمع می شوند. سفره بزرگی می گشترند و هر نوع خوراکی (انواع شیرینی، میوه فصل، نان محلی و ... که با خود آورده اند، در سفره می گذارند. در وسط مسجد دیگ بزرگ مسین پراز آب نموده ساعتی به تحویل سال مانده چها نفر قرآن خوان شروع به خواندن سوره مبارک یاسین می کنند.

🔸هر کسی که یاسین را قرائت کرد با اعلام کلمه فاتحه حاضرین را به خواندن حمد و سوره دعوت می کنند و شخصی که مجلس گردان است و نزدیک دیگ مسی نشسته است یک عدد بشن گندم، نخود، جو، عدس به داخل دیگ می اندازد. وقتی که چهل بار سوره یاسین خوانده شد، اندکی مانده به تحویل سال فردی متدین در داخل کاسه ای چینی با زعفران و خاک تربت هفت آیه که با کلمه سلام شروع می شود را می نویسد. سپس آنرا در آب دیگ وسط مسجد می شوید و آن زمانی است که سال تحویل شده و دعای تحویل سال خوانده شده است سپس آب مذکور که حالا مقدس شده و موسوم به "چل یاسین سویی" (آب چهل یاسین) است را حاضرین هر کدام ظرف کوچکی پر کرده به خانه خود می برند و از این آب مقداری برای نوشیدن اهل خانه و مابقی را روی بذر بهاره و چهارکنج خانه و طویله احشام می ریزند و معتقدند باعث برکت رزق و روزی و مصون ماندن از بلایا می شود.

🔻روز در گذشتگان یا عرفه
یکی از رسم های کهن یاد کردن از مردگان در قبل از تحویل سال است. که به این مناسبت مردان محل با انواعی از خوراکی ها به گورستان می روند و در گوشه ای از گورستان خوراکی ها را جمع می کنند و تعدادی در حالی که خوراکی ها را با هم قاطی می کنند بقیه در سر مزار فاتحه می خوانند و قرآن قرائت می کنند و در حق درگذشتگان آورندگان خوراکی ها صلوات می فرستند. و درنهایت در حالی که مردم به صف به صورت دایره وار ایستاده اند تعدادی از حاضرین خوراکی ها را دربین افراد حاضر تقسیم می کنند. این رسم هنوز در برخی از نقاط آذربایجان شرقی یک روز مانده به تحویل سال برگزار می شود و آنرا اصطلاحا (عرفه) می گویند.

🆔 @BROBX


👇🏻 كليك
https://t.me/BROBX/12732

🔻دید و بازدید
دید و بازدید از جمله رسم های نوروزی دید و بازدید و به زبان محلی بایرام گوروشی (عید دیدنی) است. پس از تحویل سال دید و بازدیدها آغاز می شود. رسم است که ابتدا به دیدن بزرگان فامیل، طایفه و شخصیت های علمی، اجتماعی و منزلتی می روند. بسیاری از عید دیدنی ها همراه با روبوسی و دست بوسی و گفتن جملاتی چون "بایرام موز مبارک اولسون (عیدتان مبارک باد) شریف بایراموز مبارک (عید شریفتان مبارک) و شنیدن " سیزینن بئله" همچنین " برای شما مبارک" و یا " یوز بئله بایرام گوره سیز" صد سال به این سال ها ببینید می باشد.

🔸رفت و آمد گروهی خانواده ها، در کوی و برزن و به ویژه در شهرهای کوچک و روستاهای و نقاط عشاری جلوه خاصی دارد. در نقاط کوچک همه به خانه هم می روند، صحبت فقیر و غنی در میان نیست و اگر کدورتی نیز در میان دوتن باشد در دید و بازدید های عید هندیکر را می بوسند و تمامی کدورتها پایان می گیرد. دید و بازدیدها بین خویشاوندان و اقربا و آشنایان دور و نزدیک تا دوازده فروردین ادامه دارد. ناگفته نماند در برخی نقاط در نخستین روز عید بستگان و دوستان ابتدا به دیدن کسانی که عزیزی را در سال کهنه از دست داده اند و به اصطلاح محلی قارابایرام (عید سیاه- نو عید) دارند می روند و در آنجا فاتحه ای خوانده و برای بازماندگان سر سلامتی می دهند.

🔸 رسم است که در ایام عید جهت صله ارحام پدرها برای دخترها و عروس هایشان و همین طور برادرها برای خواهرهایشان نوروزانه یا عیدانه (بایراملیق) می دهند. در برخی نقاط روستایی کودکان صبحگاه روز عید گروه گروه به خانه آشنایان و همسایگان می روند و با گفتن بایراموز شریف مبارک (عید شریفتان مبارک) صاحب خانه را از آمدن باخبر نی سازند. صاحب خانه با گفتن آی یوز بئله بایرام گوره سیز (صد سال به این سالها ببینید) برای آنها عیدی که معمولا تخم مرغ رنگی آبپز، بادام، گردو، پول و جوراب است، می دهد و آنها راهی خانه دیگر می شوند.

🔻سیزده بدر
سیزدهمین روز فروردین ماه روز پایان جشن های نوروزی است. در این روز مردم آذربایجان شرقی بنا بر یک سنت قدیمی از خانه ها بیرون و به دشت و صحرا و باغ و کوهپایه ها می روند تا آخرین روز عید را در دامن طبیعت و در کنار رودخانه ها و چشمه ها و پای کوهها به شادی و شادکامی بگذارند. عقیده به نحس و نامیمونی این روز در میان برخی از مردم آذربایجان شرقی نیز رواج دارد و عده ای بر پایه همین عقیده بر خود واجب می دانند که از خانه و کاشانه بیرون روند و نحسی آنرا بدر کنند.

🔸از صبح زود سیزده هر چند خانواده نزدیک و خویشاوند با هم شیرینی و آجیل باقیمانده از عید را با خوراک آماده، سماور، قند، چای، قلیان، تنباکو، تنبک و ساز و دایره، طناب بازی و توپ با خود برمی دارند و با ماشین و هر وسیله که در دسترس باشد به خارج از شهر و روستا می روند. در بیرون از شهر خانواده ها گروه گروه در کنار آب و سبزه یا زیر درختان بساط خود را پهن می کنند و اجاق و آتش را روشن می کنند. پسر بچه ها و دختر بچه ها به انجام بازی های محلی مشغول می شوند.

🔸بزرگسالان هم هر یک به گونه ای خود را سرگرم می کنند. نزدیکی های غروب قبل از نرک تفرجگاه هر خانواده سبزه ای را که پیش از نوروز به نشانه برکت و فراوانی سبز کرده را در آب می اندازند و دختران سنگ به آب می اندازند و یا به سبزه ها گره می زنند و با این کار امید می بندند که سال آینده در خانه بخت باشند. در تبریز تفرجگاه ائل گلی، کوه عینالی، اطراف بابا باغی در میانه حاشیه رودخانه قیزیل اوزن، در جلفا حاشیه های ارس و کلیسای سنت استپانوس و در مراغه اطراف صوفی چای و ... از جمله مکانهایی هستند كه در سیزده بدر مردم به آنجا می روند.



🆔 @BROBX

كليك 👇🏻
https://t.me/BROBX/12732