‍ #نقد_تصوف
#نقد_فلسفه
#درس_های_توحید (۲۵۱)


⁉️❔ آیا روح انسان و ملائکه مجرد هستند؟

💡پاسخ بر اساس یکی از روایات توحیدی حضرت جوادالائمه علیه‌السلام

┄┄┄┅═✧❁﷽❁✧═┅┄┄

#پاسخ :
خیر، یکی از اصول و مبانی مکتب اهل بیت علیهم السلام این است که هیچ موجود مجردی غیر از خداوند، وجود ندارد.

🔺در حدیث مشهوری امام جواد علیه السلام می‌فرمایند:
🔹لأنّ ما سوی الواحد متجزّئ، واللّه‏ واحد أحد لا متجزّئ ولا متوهّم بالقلّة والكثرة. وكلّ متجزّئ أو متوهّم بالقلّة والكثرة فهو مخلوق دالّ علی خالق له.

#ترجمه : غیر از خدای واحد همه چیز دارای اجزا است، و خداوند واحد احد است نه جزء دارد و نه قابل تصور و توهّم به کمی و زیادی مى ‏باشد، هر چیز متجزّی و قابل تصور به کمی و زیادی مخلوق است و دلیل بر وجود خالق خود مى ‏باشد.

📔الوافی ج۱ص۴۷۳
📔بحارالانوار ج۴ ص۱۵۳
📔التوحيد (للصدوق)، ص۱۹۳
📔کافی ج۱ ص۱۱۶ ح۷


✍️ مقصود از #مجرد، موجود غیر مقداری و غیر عددی و غیر متجزی و فارغ از زمان و مکان و تغییر و تحول است. بر مبنای برهان عقلی که وجود و موجود به دو سنخ خالق و مخلوق تقسیم می‌‌شود و وجود مخلوق متجزی و مقداری و طبعا دارای زمان و مکان و جسم (لطیف یا ثقیل) است و وجود خالق از هر جهت بر خلاف آن است، تجرد اختصاص به خداوند و خالق هستی داشته و هر چیزی ما سوای او مخلوق و غیر مجرد خواهد بود، چرا که وجودی متجزی و زمان دار و مکان دار است.

🔸 بر این اساس اعتقاد فلاسفه و عرفا به این که موجوداتی چون عقول ده‌گانه یا نفس و روح و یا فرشتگان و یا شیاطین، مجرد و غیر متجزی و ازلی و قدیم و عاری از ویژگی‌های مخلوق هستند، امری باطل و موهوم است.

🔹 در حقیقت اگر معنای مجرد بودن به درستی تصور شود، معلوم می‌‌شود که اساساً چنین موجودی یکی بیشتر نمی‌‌تواند باشد و آن ذات قدوسی خداوند است و همین که پای دوم و سوم و ... از یک موجود به میان می‌‌‌آید به معنای متجزی بودن و زمان دار و مکان دار بودن آن است و الا فرض دو تا و سه تا بودن معنا نداشت.
و عموم آیات و روایاتی که سخن از روح و فرشتگان کرده‌‌اند، بیانگر مادی و #متجزی بودن و نوعی تجسم داشتن آنها هستند.

🔹امام صادق علیه السلام مى‌‏فرمایند:
هیچ چیزی نیست مگر اینکه از میان مى‌‏رود و دگرگون مى‌‏شود، یا تغییر و زوال را در آن راه است، یا از رنگی به رنگی دیگر، و از شکلی به شکل دیگر، و از صفتی به صفتی دیگر، و از زیاده به نقصان، یا از نقصان رو به زیادی مى‌‏رود، مگر پروردگار عالمیان، او پیوسته و پیوسته واحد است.
📔 الكافي، ج‏۱، ص۱۱۵، ح۵

💥👈 به تصریح روایت فوق هر موجودی جز خداوند در معرض دگرگونی و کمی و زیادی است و این یعنی همه ما سوی الله #غیر_مجرد هستند.

🔹و امام صادق علیه السلام مى‏‌فرمایند:
او واحدی است که هیچ واحدی جز او نباشد؛ چرا که در ذات او اجزای مختلف وجود ندارد.
📔 بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج۳، ص۱۹۶

♦️بنابر روایات، روح انسان #جسمانی می‌باشد با این تفاوت که نسبت به سائر اجسام بسیار رقیق تر است لذا به چشم معمولی دیده نمی‌شود.

🔺امام صادق علیه السلام می فرماید:
الرُّوحُ جِسْمٌ رَقِيقٌ قَدْ أُلْبِسَ قَالَباً كَثِيفا
روح، جسم رقیقی است که قالب کثیف(غلیظ) یعنی جسم بر آن پوشانده شده است.
📔الإحتجاج على أهل اللجاج (للطبرسي)، ج‏2، ص: 349

🔹و نیز درباره شیاطین می‌فرمایند:
زنديق پرسيد: چگونه شياطين به آسمان صعود نمودند با اينكه در خلقت و سنگينى مانند همين مردمند، حال اينكه براى سليمان بن داود عليهما السلام ابنيه‏اى ساختند كه ساير مردم از ساخت آن عاجزند؟
فرمود: آنها براى حضرت سليمان غلظت يافته و سنگين شدند همان طور كه مسخر شدند، با اينكه آفرينشى رقيق داشته و غذايشان نسيم بود، و دليل اين مطلب همان صعود ايشان به آسمان براى استراق سمع مى‏‌باشد، وگرنه اين جسم سنگين كجا مى‌‌‏تواند جز با نردبان يا سبب ديگرى به آسمان ارتقاء يابد.
📔 الإحتجاج / ترجمه جعفرى، ج‏۲، ص۲۱۳


🔗دیدگاه علامه مجلسی رض
🔗 شرح روایت امام جواد علیه‌السلام
➖➖➖➖➖
@borrhan