Bizi Baratzea
2.53K subscribers
598 photos
24 videos
430 links
Download Telegram
Egun on! Hauxe Jakoba Errekondok proposatutako gaurko lan berezia:

Azenarioa erein

Apiriletik abuztura arte erein daiteke azenarioa.

πŸ₯•Erein aurretik lurrean errautsa nahasi, harrotu egingo du eta potasioa erantsiko diozu.

πŸ₯•Jaio ahala bakandu, eta tartean kafe hondarra banatu, kaltetzen duen eulia uxatuko du.

πŸ₯• Etengabe bakandu eta kendutako aleak jan. Goxo-goxoak eta xamurrak izango dira eta bertan geratzen diren aleentzako mesede: toki eta jaki gehiago.
Egun on! Gaurko jakingaia:

Pagoa abuztuko ilgoran bota

πŸͺšAbuztuko ilgoran botatzen da pagoa. Aurten, gaur gaueko 22:05etik hasi eta abuztuaren 28 eguerdira (12:57) arte da.

Zura astun samarra eta gogorra badu ere, lehorrean gutxi irauten du. Aldiz, beti uretan, lokatzetan edo basatan sartuta badago, luze iraungo du.

Zubi, kai eta antzekoen oinarriak pagoz eraikitzen dira; baita itsasontzi handietako beheko barreneko gila ere.

πŸͺ‘ Lehorrean iraupen motzeko zura da, eta lantzeko erraztasunagatik altzariak egiteko erabiltzen da.

πŸͺ΅Sutarako ere egur ona ematen du, arina eta erraz erreaz gar handia ematen duena, ogi labeak eta berotzeko aproposa. Ikatza egiteko ere egur ona da.

πŸƒ Uztarriak egiteko ere asko erabili izan da: Orain bota zuhaitza, hosto eta guzti utzi eta gero, ondo ihartzean, zatietan moztu eta uretan sartu (lihoputzuan, askan, lohietan...). Behar dugunean atera eta uztarria egin.
Egun on! Jakoba Errekondok argituko digu atzo aipatutako izpilikua zertarako den aproposa:

Porruaren babesa

Iraila eta urria dira porruarentzako hilabete zailak. Harrak erasotzen ditu.

πŸ¦‹ Harra tximeletarena edo euliarena izan daiteke. Orain ibiliko dira hostoetan arrautzak jartzen.

πŸ›Ondoren arrautza horietatik harrak jaioko dira eta porrua barrutik jango dute, euliaren kasuan udaberrian lehertzeraino.

Izurrite horiek eragozteko gakoa arrautzak jartzea galeraztea da. Sare sarri samar batekin porru saila estaltzen da.

πŸ₯•Porruaren aldamenean azenarioak ere ereiten dira, usainarekin tximeletak uxatzeko.

Hona beste trikimailu bat saioa egin nahi duenarentzat: izpilikua inausi eta bere zarbak porru tartean jarri. Emaitzaren berri gustura hartuko genuke.
Egun on! Jakoba Errekondoren gaurko jakingaia:

Fruitu arboletan ongarri berdea

Fruitu arbolen azpiko aldea edo mahastia belarrik gabe baldin badago, orain duzu garaia ongarri berde on bat ereiteko: ziapea.

Ziapea arbiaren familiakoa da, baina ez du ondorik edo bururik egiten. Sustraiekin lurra harrotuko du. Aldiz, hostaje handia sortzen du, gero ongarri oso ona izango dena.

Lurgainean arin-arin erein, asko jota 2 gramo hazi metro koadroko, pittin bat zanpatu eta kitto.

Udazkenean haziko da eta loratzeko joera hartzen duenean, gara luzatzen hazten denean, txikitu eta bertan utzi. Ongarri organiko ona da.
Argazkia: Dani Blanco.

Egun on! Jakoba Errekondoren eskutik:

Nola zaindu Araukaria (Araucaria heterophylla)

Etxe barruko eta kanpoko landare honek Australiako Norfolk uhartea du jatorri. Berez zuhaitz handi bat da. Loreontzian urte gutxi batzuk iraun ditzake, inausita gehiago eta kanpoan ere inausiz gero tamainari eutsi dakioke.

βœ… Tenperatura epelak atsegin ditu. Udan kontuz 20 Β°C-tik gora eta neguan 5 Β°C-tik behera sufritzen hasiko da. Beraz, toki bero eta lehorretan (berogailua dagoen tokietan) ez jarri.

βœ… Ur gutxi behar du, lurrazala ondo lehortzen utzi ureztatu aurretik. Uda partean egunean bitan lainoztatu eta neguan ere bai, toki oso hotzean dagoenean salbu.

βœ… Urtero luberri aberatsa jarri. Mugitzeko ontzi handiegian badago, urtero lurrazala berritu.

βœ… Tamainari eusteko kimatu. Handiegia egin bada, kanpoan landatu.

βœ… Ongarritu: apirila-urria bitartean hilean behin ureztaketa urari ongarri likidoa gehitu.

βœ… Ugaltzeko: udaberrian haziak erein.
Egun on! Hauxe Jakoba Errekondoren gaurko aholkua:

Gaitzei baratxuria

Onddoek sortutako gaitzak tratatzeko baratxuria eraginkorra da: zurina, gorrina, usteldura…

πŸ§„ Euri-ur litro batean koilarakada buztin ondo nahastu, erantsi 20 tanta baratxuri olio esentzial eta xaboi beltz edo potasiko apur bat.

πŸ§„ Nahastu eta gaixotutako landarea ihinztatu. Giro beroa eta lehorra dagoenean egin.

πŸ§„ Baratxuri minda ere erabili daiteke. Baratxuri buru bat txiki txiki egin, litro bete uretan eduki egun bat, gero irakin bat eman, iragazi eta erabiltzeko moduan da.


πŸ–‹ Behar adina egin Mattin Jauregi eta Inaxio Arinen artikulua https://labur.eus/Ds1cK
Egun on! Jakoba Errekondoren gaurko gaia:

Zuriaren xarma

Berdeak diren barazki asko zurituta jatea gustatzen zaigu, xarma eta dasta berezia du zuritutako barazkiak. Berdetasuna hostoan eta zurtoinean dagoen klorofilak ematen du eta hori murriztea da zuritzearen helburua; izan ere, berdetasun horrek barazki askori mikatz punttua eransten dio. Zainzuria da ezagunena: lurpetik jasotzen da, zuri-zuria.

Zuritzeko argia kendu behar zaio landareari. Udaran argi asko dugu eta zuritu behar den landarea ondo baino hobeto estali behar da. Orain uraza, eskarola eta txikoria zuritzen dira, hosto guztiak bildu eta goian lotuta edo estalki berezi batekin bizpahiru astez edukita.

Udazken-negurako porrua jorratu eta lurreztatzen da, kardua eta apioa lurrez estaltzen dira, edo paper lodiz edo oihalez bildu; hiruzpalau astez eduki beti ere muturra argitara utzita. Tarteka miatu, eguraldiaren arabera usteldurak azaldu baitaitezke, edo babesaren eta jatenaren bila barraskilo eta bareak.
Egun on! Jakoba Errekondoren gaurko jakingaia:

Kuiatxoak ondo emateko

Kuiatxo landarea emankorra da oso, baina loraldia ahula da. Ur faltak azkar eragiten dio eta loraldia eten.

βœ… Baratze lehorrean edo altxatutakoan badago, astero ureztatu.

βœ… Pattal badator ongarri ondua eman berriro.

βœ… Kuiatxoak maiz kendu, loraldia ugaritzeko.
Egun on! Jakoba Errekondoren gaurko lan berezia:

Tipulinak ereiten hasi

Abuztuan ereiten hasten dira azaroan landatzen hasiko garen tipulinak. Pixkanaka egin behar den lana da. Denak batera ez erein, ez landatu. Multzoka-multzoka erein eta landatu eta gero neguaren amaieran, udaberrian eta udan halaxe etorriko dira jateko.

Azaroa arte erein ditzakezu eta apirila hasiera arte landatu.
Egun on! Jakoba Errekondok oroitarazi digu hasi beharko dugula prestatzen...

Sutarako egurra

Sutarako egurrak makina bat buruhauste ematen digu. Noiz moztu? Moztu ahala pitzatu edo lehortu eta gero? Nola lehortu? Zuhaitz espezie bakoitzak badu mozteko sasoi egokia:

🌜 Jeneralean zer su mota egin nahi dugunaren arabera ilargiari begiratuko zaio: su gar handia nahi badugu ilgoran epaituko da zuhaitza. Su eta txingar edo brasa iraunkorra nahi izatera, aldiz ilbeheran.

πŸͺ΅ Pitzatze kontutan orokorrean jendeak dio zuhaitza bota berritan errazago pitzatzen dela. Eta gero, pitzatu eta gero ondo lehortzeko nola jarri egur puska? Zenbaitek dio azala azpiko aldera begira duela jartzea dela egokiena.
Egun on! Hauxe Jakoba Errekondoren gaurko lan proposamena:

Izpiliku landareak sortu

Izpilikua erraz zahartzen da. Gaztetzeko landare berriak sortu, aldaxkak erabiliz. Uda osoan egin daiteke, onena abuztua-irailean.

βœ… 10-12 cm luzeko aldaxkak ebaki, adarreko egur zaharregia izan gabe.

βœ… Erdiz azpiko hostoak eta lore arrastoak kendu.

βœ… Loreontzietan edo lurrean sartu, sakon.

βœ… Trikimailua lur harroa izatea da.

βœ… Itzalpean eta haizetik babestuta eduki.

βœ… Ura tamainan eman, gehiegi ez, baina lurra ez dadila gehiegi lehortu.

βœ… Neguan toki babesean eduki, udaberrian landatu.
Argazkia: Dani Blanco.

Egun on! Jakoba Errekondoren eskutik:

Nola zaindu aterki zuhaitza edo txeflera (Schefflera actinophylla)

Java, Ginea Berria eta Australia aldetik dator etxe barruko landare hau.

πŸͺ΄ Argitasun handia behar du, baina ez diezaiola eguzkiak zuzenean jo. 15-18 Β°C bitartean gustora biziko da.

πŸͺ΄ Hazkunde sasoian (martxotik atzera) erruz ureztatu. Neguan ordea, urriago. Hala ere, sekula ez utzi lurra erabat lehortzen. Hostaila ugari lainoztatu.

πŸͺ΄ Hosto-muturrak belzten badira, gehiegi ureztatzeagatik da; horitzen badira, ordea, ur eskasiagatik.

πŸͺ΄ Landarea handitzen denean beheko hostoak gal ditzake. Ongarriarekin lagunduz gero, hostaila askoz ere mardulagoa izango du.

πŸͺ΄ Aire-korronteetatik urruti, hobeto bizi da.
Egun on! Jakoba Errekondoren gaurko erremedioa:

Landare intsektizidak

Zorriak edo harrak edo antzekorik izanez gero xaboi potasikoa erabili dezakezu honoko belar urekin:

πŸ§ͺ arabarba hostoen minda: 1,5 kg hosto, 10 litro ur, 48 orduz

πŸ§ͺ izpilikua edota huntz kimuak: 200gr hosto lehor, 10 litro ur, 10 egun egunero irabiatuz

Zuzenean erabili 4-6 egunero landarea alde guztietatik ondo blaituz. Intsektuak berak busti behar dira.
Egun on! Jakoba Errekondoren gaurko lan berezia...

Ugalketa lanak

Abuztuko beroak eta lehorrak eragindako geldialdia baliatuko dugu bi multzo desberdinetako landareak ugaltzeko.

βœ… Batetik, neguzaleak diren eta lurpean errizoma duten landareak: kala arruntak, molohorrika edo akantoa... Oraintxe loaldian egongo dira. Lurpetik atera errizomak eta banatu, moztu eta landatu. Hurrengo hiletik atzera kimu berria emango dute eta udazken-neguan berde jantzita egongo dira, udaberrian loratu arte.

βœ… Bestetik zuhaitz eta zuhaixken aldaxkak egin daitezke. Hostaje iraunkorra dutenak, batez ere. Hostajea galtzen dutenak ere bai, baina adar berriak erabiltzen baditugu. Adar gogorreko aldaxkak egiteko irailera arte itxaron. Aldaxka hauek egitean landatzeko eta ondoren ureztatzeko dilista ura erabili (martxoko lanetan azaltzen da).

πŸ–‹ Etxeko kasta Jakoba Errekondoren artikulua: https://labur.eus/dSxha
Egun on! Gaur ere lorategiko lan bat dakarkigu Jakoba Errekondok:

Ezpata-belarra edo ostargi-belarra ugaldu

Lur azalean luza eta luza hazten den sustrai lodikote bat izaten du ezpata-belarrak (Iris spp.).

Abuztua da landare hori ugaltzeko sasoia.

Atera landare osoa, sustraiak moztu zati bakoitzari kimu bat utziz.

30 cm inguruko tartearekin birlandatu.


πŸ–‹ Elizondoko zahar-etxean menu osasuntsu eta jasangarrien bila Garazi Zabaletaren artikulua: https://labur.eus/l9sDC
Egun on! Ugalketa gaiaz ari zaigu Jakoba Errekondo gaurkoan ere:

Zuhaixken aldaxkak egin

Lorategian edo fruitu baratzean ditugun zuhaixkak ugaltzeko aldaxkak egiteko sasoia da. Erramua, ezpela, basaerramu japoniarra edo euonimusa, gerezi-erramua, heriotzorria edo adelfa, berberisa, budleia edo tximeleta zuhaitza, hibiskoak (Txinako arrosa eta Siriako arrosa), weigela eta abar.

Indar handieneko adarrak utzi eta bigarren mailako adartxoak hautatu. Aldaxka hartzerakoan oineko adarraren azala ere hartu, zatitxo bat, orpoa balu bezala. Hostoen zati handiena moztu eta kendu, orpoa hormonetan igurtzi edo busti eta landatu. Giro hezean mantendu: maiz busti eta estali, plastikozko botila itxi batekin, adibidez.

πŸ–‹ Iraileko kolore laranjak Amaia Diaz de Monasteriogurenen artikulua: https://labur.eus/kdy1P
Egun on! Jakoba Errekondoren gaurko lan berezia:

Izpilikua bildu eta jaso

Loraldi betean dagoenean jaso behar da izpilikua; eta giro bero eta lehorrak egiten dituenean. Toki bakoitzean erabaki beharko da noiz.

Adartxoak moztu, sortaka bildu, paper batekin argitik babestu eta lehortzeko zintzilika jarri.
Egun on! Jakoba Errekondoren gaurko lana:

Ziazerba erein

Udaberria eta udaren amaiera izan ohi dira ziazerba ereiteko sasoi onak. Nahitaez lurrak bero egon behar du ziazerba ondo jaio eta errotzeko. Martxoa-apirila eta abuztuaren amaiera eta irailaren hasiera esaten da direla erein-sasoi onenak. Uztaila ere ez da txarra. Egun motzak maite ditu, baina orain ereinez gero, udan bertan ere jango ditugu.

Ez utzi hostoak handitzen, samur-samur direnean moztu eta jan. Nahi bada landare osoa atera edo hostoz-hosto bildu.

Ereiterakoan ez ahaztu: haziak uretan bustitako paperean bildu eta hiru egunez hozkailuan eduki; ondoren erein.
Egun on!

Esaerak hala dio...

πŸ‡ Irail hasteko euria, mahastiaren edaria

πŸ‡ Buruileko euriek mahastia ontzen


πŸ‡ Buruila udaren buztana eta neguaren hastapena

πŸ‡ Buruilak uda ez hiltzen baina neguaz oroitzen

πŸ‡ Buruila euri, berrogei egun euri

πŸ‡ Iraila garo hila

πŸ‡ Maiatzeko perrexila urte osorako, irailekoa betirako

πŸ‡ Agorrilak ontzen, buruilak biltzen

πŸ‡ Buruila larrazkeneko maiatza
Egun on! Ba al dakizu...

Zer erein irailean?

Baba
πŸ«› ilarra
errefaua
errukula
eskarola
ziazerba
erremolatxa
πŸ€ perrexila
perraitza edo apoperrexila
ardi-mihia
kertxuna edo berroa
martorria
mendaroa
πŸ₯• azenarioa
πŸ§… tipulina eta tipula zuria eta gorria

Berotegirako: tipulina, arbi zuria, errefaua, uraza, eskarola, txikoria, kukulua, ziazerba, borraja, azenarioa eta apio-arbia.